Ka Lahui Hawaii, Volume I, Number 39, 23 September 1875 — Page 1

Page PDF (992.55 KB)

KA LAHUI HAWAII.
"Ua mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
BUKE I.}  HONOLULU, POAHA, SEPATEMABA 23, 1875.  {HELU 39.

KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.

          He pepa i hoopukaia i kela me keia he bedoma no na Ohana a me na Ekalesia o Hawaii; he mea kokua i ka noho pono ana o na ohana, ka maluhia o kanaka, a me na pomaikai kino a uhane o ka Lahui Hawaii. "Aole paonioni; aole haanui; aole hikiwawe ka huhu, aole noonoo ino."
          HOOKAHI DALA ka uku no ka pepa no ka makahiki hookahi. Hapa makahiki, Hapalua.
          E hoouna mai i na leta no KA LAHUI HAWAII ia H. H. Paleka, Honolulu, Oahu.

The March of Life.
Songs of Grace and Glory, p. 75.

1 Ku a nauwe e ma ka heihei nei
Ma ke ala kee imua ;—
Eia mai Ie su, a ke nauwe pu ;
Pau, e pau ke kanalua.
A ke kau mai nei kona bana e,
Mau a mau ka maluhia,
E kaawale mau koonei mau makau,
Me koonei mau pilikia.
Cho—Ku a naue e ma ka heihei nei, &c.
(A pau ka lalani eha.)
2 A i pouli mai o ke ao laelae,
Ole ae kakou e hoino,
A hekili mai, a uwo ke kai,
Poha nae ka la olino.
Ma ka heihei nei e loaa'i ka lei,
O ka lei paa mau maluna.
Naue no a mau io i ke ao,
I ka aina uli mau la.
Cho Ku a naue e ma ka heihei nei, &c.
3 Ku a naue e, mai kaukai maanei,
E hoopili i ka luna;
Kau ae ia Ie su i kou mau luuluu,
Olu oia e kokua.
Heihei mau kako u me ka oli no,
Kikoo mau i ka hoailona;
Holo, holo pu, ane no e ku
Ma ka puu lai o . Ziona.
Cho—Ku a nane e ma ka heihei nei, &c.
HAWAII.

HE MOOLELO KAAO
NO KE
KEIKI ALII NIEDA!
KA PUUWAI LIONA O KE AUPUNI O KONA MAKUAKANE
A ME KE PIO ANA O KE KUPUA GOGONA LAUOHO NAHESA!
He Nanea no na Au i Hala.—Helu 12.

          IA NIE DA e kamailio hookahi ana, o ka napoo ana aku ia o ka la, e pii malie ae ana ke konane o na kukuna o ka mahina maluna o na kiekiena o ke kuahiwi me kona nani a pau. Kau aku la kona mau maka iluna o ke kuahiwi, e nanea ana i ke kolo ae a ka noe ma kona mau aoao. Aole i liuliu loa kona nana ana ilaila, ike aku la ia i ka owaowaka mai o kekahi mea iluna lilo, i like me he kukui la, a lele ae la ia iluna me ke ano pihoihoi.
          He kanaka ko kela wahi, aole mea nana e hoole ia, a e hiki ana au ilaila ke ae ko'u mau wawae e lawe aku ia'u ilaila," wahi ana.
          Me keia mau huaolelo o Nieda i hele hahai aku ai i kahi o ke kukui ana i ike aku ai. Kolo hele aku la keia malalo o na lala laau, e lele ana maluna o na auwai, e iho ana ma na awaawa, a e pii ana maluna o na pali. Aole i liuliu hiki ana keia malalo o ke kuahiwi, a ku iho la malaila me ka nana pono o kona mau maka iluna, a ike hou aku la no keia i ua kukui nei, a hoomaopopo iho la, aia iluna pono o ke kuahiwi.
          Aole no keia i hooloihi loa i ke ku ana malaila, a hoomaka aku la e pii. Ua pii aku keia me ka hoomanawanui, e hoomaha ana i ke ano paupauaho mai, a hiki wale no i kona hoea ana i ka piko, o kona hoea ana ia i ka honua palahalaha.
          Ku iho la keia e nana ana mao a maanei, aohe mea ike aku o ke palahalaha pu wale no, me na pua o ke kuahiwi.
          "He kupua anei? a he kanaka maoli paha? I uku no ko'u luhi a me ka mauluulu o ka hoomanawanui ana mai nei i keia pali kiekie e imi no au a loaa oe e kela kukui i keia po hookahi," wahi ana.
          Noho iho la ia e hoomaha, a iaia e hoomaha ana, pae ana kekahi leo mele i kona mau pepeiao. He leo mele lea loa i hui pu ia me ke kani hone o ka lira, e hele pakika ana maluna o na eheu o ke kehau, a haule aku la e hui pu me ka owe o ka wai o na kahawai e kahe malie ana ma ka aoao o ke kuahiwi.
          "He leo! Nani ke aheahe! E poloai mai ana ia'u e nauwe aku, a ano ke hooko nei au ia mele."
          Hele malie aku la keia a kokoke, lohe pono aku la keia he leo wahine. Aia maloko o kekahi hale nui nani e noho ana he kaikamahine opio nani, a o kona leo ka Nieda i lohe aku ai. Maluna o kona mau hiohiona na helehelena kaumaha, e hoike mai ana, aia maloko o kona puhaka kahi i waiho ai o kekahi puolo koikoi. E mele ana ia me ke kulu no nae o ka waimaka.
          Noho iho la o Nieda ilalo e hoolohe ana me ka piha o ka puuwai i ke aloha mamuli o na huaolelo hookaumaha o ke mele a ua kaikamahine nei e mele ana, a hiki i ka pau ana o kana mele ana. Ku ae la keia me ka manao e hele aku a komo iloko o ka hale, aka, puka e mai la nae ua kaikamahine nei, a no ia mea, ua noho hou iho la keia.
          Ike aku la keia ma ka malamalama o ka mahina i ua kaikamahine nei i ka hemo ana mai, a komo aku la mawaena o na pua e kui lei ana. Ua manao keia e noho malie a e kali i ike pono i kana mea e hana ai, aka, ua hiki ole iaia ke kali, a hele pololei aku la a ku mamua pono o ke kamaaina.
         
I ka ike ana mai o ua kaikamahine nei iaia nei, kau koke mai la kona lima i ka waha, ma ke ano papa mai aole make kamailio aku. Nihi malie mai la aku ma ko ia nei aoao, haka mai la na maka maluna o ko ia nei papalina, a hawanawana malie mai la.
          "Aloha oe e ka malihini. No ko'u minamina ia oe, ke noi aku nei au e huli hoi hou a ku oe ma ke ala au i hele mai nei."
          Luliluli mai la ke poo o Nieda, e pane mai la me ka leo mama, "Eia wau ia nei, a ina e poino ana maanei, aole au i hopo i ka lawe ana mai ia poino, nou ko'u aloha maikai e ke kaikuahine maikai."
          "O ke kahua keia o ke kupua Madusa, a ke uwe nei oloko o'u nou, no ka mea, ua hiamoe oia ano, ua hoomoemoe aku nei au, a ina e ala mai ana kona hiamoe, o kou manawa no ia e make ai. O ka manawa kupono loa keia ia oe e imi aku ai i kou ola, o hala e auanei ka manawa. E hele oe e ke kanaka opio, e hoolohe mai oe i ke noi a ka mea i ike a i maa i keia kupua, o poino auanei oe, a he mea hookaumaha ia," wahi a ke kamaaina.
          "E hai mai oe i ke ano o kou hiki ana i keia wahi a me na ano o ka noho ana o ke kupua Madusa, alaila, e ae aku no au i kau noi e ke kaikuahine," wahi a Nieda me ka maalea.
          "He pio au na ke kupua i lawe aihue ia mai e na luahine poo kolu o ke ana. Owau hookahi wale no ka mea kino kanaka maluna o keia mokupuni. O ka'u hana ka malama ana me ka hoomaemae i ka hale a me na pono o ke kupua Madusa. I kela a me keia 20 la e lawe mau ia mai ana he umi mau kanaka ui opio o kou ano, e na luahine i ai na ke kupua, a e ike maka ana wau i ka ai ia o lakou. I na po a pau e himeni mau ana wau no ka hoonanea ana iaia a hiki i kona manawa e hiamoe ai. Aohe kanaka i hehi lanakila maluna o na kapakai o keia mokupuni o oe wale no, a ke minamina nei au no kou paakiki. Ua lawa iho la e hooko oe i ka'u noi."
          "E ka ui opio o keia kuahiwi kiekie, ka mea hoi i aihue opiopio ia mai ka poli pumehana mai o ka makua, ka mea hoi i ike i na inea o na hana a keia kupua ino, ke hai paa aku nei au imua ou a imua o ke ao nei, aole au e haalele ana i na kapakai o keia mokupuni a hiki i ko'u noho alii ana maluna o ke kupua Madusa, a i ole au e lanakila, alaila, e lawe no au i ka poino me ka hauoli. O na luahine au i hai mai nei, aole lakou e hehi hou i ke one o keia mokupuni, no ka mea, ua paio mai nei au me lakou a me ko lakou mau kokua ikaika a maalea no hoi, a ua noho alii au maluna o lakou, a mamuli o ko'u noho alii ana maluna o na kiai o ke ana kupua i hoea loa mai nei au ia nei, ano, ma o kou ola, ma o ko'u nei, a ma o ko na tausani hoi e noho mai la iloko o ka ehaeha o ka hana ino a keia kupua, ke noi aku nei au i kou aloha a me kou lokomaikai e ke kaikuahine nani, e kokua mai oe ia'u ma ka hai ana mai i na mea a pau e pili ana no keia mau luahine. Mai maka'u a mai wiwo, no ka mea, aia ma ke kupaa, a me ka wiwo ole ka lanakila, a aia hoi i ka makau a hopohopo ka poino. He makuahine hookahi ko'u, aohe lua owau hookahi wale no, ua kau ia he rula o ka Moi oia aupuni, aole au e ike hou i na helehelena o ko'u makua, aia wale no a hoi pu aku au me ke poo o ke kupua lauoho nahesa Madusa. Pehea la, e ae ana no anei oe e hoonele ia au me ke kumu e ike hou, a e hoopa hou aku i kou mau papalina i na papalina pumehana o ko'u makua? Aole! Ke ike aku nei no au i na hiohiona o ke aloha maluna ou no'u, a ke ae mai nei na kulu waimaka o kou mau maka i ka'u noi," wahi a Nieda.  (Aole i pau.)

Ouli Pahaohao.

          Ia'u e nanea ana i ka hiamoe nui, i hiki ole ke hooni ia; i ka po iho nei i-o Hoku, a ma kona wanaao, hoolanalana iki ae la au mai ia kulipolipo a ka moe, eia ka, o ka wati eha ia ; a hoomanao loa ae la au, he hana ka'u ia wa, komo ae la i kahi aahu, a puka iwaho, a hana i ka lio no ke kaa, e holo ai ma nae o Waikiki.
          Ia'u e lai malie ana i ka lawe a ke kaa, me ka hoa olelo ole a hiki i ka lua o ka noho e waiho la ma Kulaokahua mai Honolulu aku nei, he owe malie ka'u i lohe me he wai la o na paihi mailuna mai o na kaulu pali, a puni ae la au i keia mea a'u i lohe ai me ke ano ole, puiwa ae la ka lio, a owau hoi, me he la, ua anana ko'u mau pepeiao, a pau ae la ko'u noonoo kanaka; aole au i ike maopopo eia au ma kae o ke alanui kahi i moe ai paha ; aole au i ike, o ka lio me ke kaa, eia no ke malama ia nei e kekahi mea, i maopopo ole ia'u mamua. Eia ka mea nui a maopopo, aole au i ike i kahi a'u e ike nei, me ka ike paha a ka maka ponoi, a ka naau paha? A ke aha la?
          Oia keia, o kahi maopopo ia'u e nana nei, he puu panoa, a he mau awaawa e moe ana a ike ole ia ko lakou mau welelau a puni, a maluna pono o ua puu panoa nei, ke kumulaau malumalu ; eia ka'u mea e nanea loa ana i ka nana a me ka hoolohe i ka leo o na manu like ole na hulu, a me ke mele i na leo nahenahe hoolele puuwai ; eia no wau ke noho nei ia wa ma ka malu o ua laau la. Lohe aku la au i ka leo maopopo loa, i ka i ana, e nana oe ma ke komohana, a-ui ae la au a nana ma ia wahi, ike pono aku la au e pau loa aku ana ka elua hapakolu o ka mahina i ka nalo ma o o ka Laeloa, a o kahi i koe e kau mai ana he mau huaolelo maopopo, ma ka papa helu o ko Roma poe, L. L C. V, a ao, kanaka loa ae la au, eia ka he manawa.
          Ei-hea ka olohe huna puniu, wehe ia ka pu i hemo, koho ia ka no'a i loaa.
Me ke Aloha,
D. P BIU DAIKAWAO.
Kawaiahao, O., Sept. 15, 1875.

Eia mai ka Pololei.

E KA LAHUI HAWAII E: Aloha oe:—
          E oluolu oe e hookomo iho i keia wahi puolo ma kahi kaawale o kou kino, a nau e hoolaha aku ma kela a me keia pea o ka aina. Oia keia.
          Aia ma ka Buke I, Helu 36 o ko kakou elele mama, i ike iho ai au i kuu Haina o ka Ninau Helu a J. E. Hart, oia hoi—he 160 paona. Aole oia ka pololei maoli, o ka pololei loa—190 paona; a o ka lua o ka haina ua pololei no.
          Auhea oe e kuu makamaka, e nana aku oe ma ka aoao 110 a me 111 o ka buke a Horace Mann & Pliny E. Chase, a e ike no oe i na wehewehe piha ana, no ka imi ana i na paona o ke kaumaha o ka bipi ola.
Me ka Mahalo,
COEUR-DI-LION COMPANY.
Lahainaluna, M., Sept. 14, 1875.