Ka Lahui Hawaii, Volume I, Number 43, 21 October 1875 — Page 3

Ke ano ili o ka Mahina no ka Malama o Oct., 1875.
MANAWA NO HONOLULU.
[HOOMAKAUKAUIA E KAPENA D. SMITH.]

7 Hapaha mua ..... 5 34.2 AM
1 4 Mahina piha ..... 0 43.2 PM
21 Hapaha hope ..... 3 41.8 AM
2 8 Mahina hou ..... 6 41.6 PM

Ka puka me ka napoo ana o ka La.

1 Puka la...5 4 6.6 AM. ..... Napoo la...5 45.3 PM
8 Puka la...5 56.7 AM ..... Napoo la...5 38.7 PM
15 Puka la...5 5 8.4 AM ..... Napoo la...5 33.4 PM
22 Puka la... 6 1.5 AM ..... Napoo la...5 27.5 PM
29 Puka la... 6 4.4 AM ..... Napoo la...5 23.4 PM
31 Puka la...6 5.7 AM ..... Napoo la...5 21.7 PM

Ka Latitu me ka Lonitu o Honolulu.

Ma ka hale bele pauahi, Hale Kaawai Helu 2, a i ole ma ka Hale Kilo o Mr. Filtner, penei:
Latitu 21° 18' 23" Akau.  Lonitu 157° 48' 45" Kom.

          A keia Poakolu ae, e haalele mai ai ke Kilauea no ke kaapuni ana ia Kauai.

          Ua hookohu ia iho nei o Mr. James Castle i Hope Kanikela Amerika no keia awa kumoku.

          I ke ahiahi o nehinei i ku mai ai ke kiapa D. C. Murray , he — la mai Kapalakiko mai.

          Ma ke ahiahi o keia la, e puhi hoonanea ai ko kakou Puhi Ohe ma ke kahua o ka Hotele Hawaii.

          Ua oluolu i ke 'Lii ka Moi ka hookohu ana aku ia Mark P. Robin son i Hoa Ukali ma ka Papa Colonela.

          E hoomanao kakou o ka Poalua, Nov. 16, e hiki mai ana, oia ka la hanau o ko kakou Lani Moi Kalakaua, a e malama ia ana he mau hookahakaha ma ia la.

          I kela mau pule aku nei, ua wawahi ia ae na hale Mai Lepera o uka o Kalihi, a ua lawe ia mai, a ke kukulu hou ia nei ia hale Mai Lepera ma Ewa iho o ka Halewai.

          He hoolele lupe ka hana a kekahi wahi keiki ma ka auina Sabati iho nei. O na makua hoi he hiamoe wale no. No Kalihi, no ka aina ma o aku nei.

          Ma ke ahiahi o keia Poaono ae e hiki mai ana, e malama ia ana he anaina hoohauoli e ka Ahahui Hoole Waiona U lt ima Thule Lod ge, a i na lala o ka Hui Queen Emma.

          Ua make mai nei ka mea nona ka "Lio Olohe" i hoikeike ia'i ma Hawaii nei i na mahina i haia. Hookahi manawa i make pu ai me kana wahine ma Cuba, no kekahi mai fiva.

          I ka la 12 iho nei e haalele aku ai ka moku kaua Farani Volta ia Kapalakiko, no keia awa, a holo loa'ku ma kekahi huakai kaapuni honua. O ka Duke o Penthievre kona 'lii Lutanela Ekahi.

          Ma ka Poalua nei i kuai kudala ia ae ai ka hale o Buffum's Hall (Kauka Iwa,) ma ke alanui Hotele, a ua lilo ae ia Mr. Pactiun (pake) no na dala he $2,260. Makepono maoli keia hale nui me ka lepo.

          HE APANA OLA.—Ua haiia mai ia makou no ka apana o Haiku, Maui, no ka makahiki okoa i hala ae nei, aole he mea hookahi i make ma ia apana. Ua paa pono kanaka o ia mau aina i ka hana, he mahiai.

          Ma ka auina Poaono aku nei i hala, ua hoopaa loa ia ae ka bele pauahi hou o ka Hui Kinaiahi ma kona hekau mua, a ua hoao ia kona kani, a ma ka hoao ia ana ua oi kela kona kani mamua o ko na bele e ae o ke kulanakauhale nei.

          Ua hoopomaikai ia ka Hon. A. S. Cleghorn, ma ka haawi makana ia ana mai o kekahi pua kaikamahine nani e kana wahine ke Alii Likelike Cleghorn. He Pua 'Lii hou i ke au o ka Moi Kalakaua. Na na Lani e kiai mai, a e pomaikai o Hawaii ka makou noi haahaa.

          Ma ka auina la Poalua nei, i ku mai ai ka mokumahu Kulanakauhale o Melebona mai Kapalakiko mai, iloko o na la holo he 8 me na hora keu. A ua holo loa aku ia no i na Panalaau. Eleu mai nei ka hoi ke au o ka manawa, hala aku no hoi ka mokuahi Magregor i ka Poakahi no Kapalakiko, ku mai hoi elua mokuahi i ka Poalua ae.

          Ma ke kakahiaka Poalua nei, i ku mai ai ka mokuahi Vasco de Gama o ka Laina Mokuahi Hou mai Kapalakiko mai, iloko o na la holo he 9; a ma kona oneki i hoi mai ai ko kakou Ilamuku W. C. Parke, Hon. H. M. Whitney (Wini,) E. P. Adams (Adamu,) J. C. Pfluger, a me A. P. Everett (Evere Luna Kudala kahiko maanei mamua.) A ua holo loa aku keia mokuahi no na Panalaau o ka Hema.

          Ma ka lokomaikai o ko makou makamaka, o J. B. Keliikanakaole, ua ae ia makou e heluhelu i kekahi leta mai ke 'lii Pauahi mai. Mamuli o kekahi kumu, ua hoi hope hou mai laua i Amerika, a hiki i Nu Ioka, a mailaila e holo hou aku ai e makaikai ia Europa. He maikai a oluolu piha ko laua ola kino, a he maalahi ka noho'na o ka aina malihini. E pahola mai ana no ma kana leta i kona welina aloha i kona mau kini oiwi o ka aina makuahine, me ka hoomanao mau i na hiohiona o ke one hanau.

          Ua hai ia mai makou no kekahi mau makua hoomanamana. Ua kapa i ka laua moopuna he "kaikamahine akua," a hiki mai i keia manawa, o ka 4 a 5 paha o na makahiki o ke keiki, aole loa i hoopai ia no ka hana hewa, o make auanei ke akua, a poino ia, wahi a na kupuna. Poohu ka lae a puu ka onohi o kekahi keiki i ka hana ino a ua moopuna nei, a hookahi wale no hoopai a na kupuna i haawi aku ai, o ka hamohamo aku me ke kalokalo ana i na akua unihi-pili, a o ka hana hoi a ka mea nana ke keiki i eha, o ka puni aku a hui pu ma ka pule hoomanamana eepa. ia wai ka poino? Ia oe no e Hawaii!

          "Lea'i kulou a ka lawaia" he wahi puana no ia na kakou Hawaii no na la i au e, a "Kani hoi ka hula ua malie," ka makou e puana ae no keia mau la e naue nei. I ka wa a ke aliiwahine o ka po i kuupau mai ai i kona nani i kekahi po i hala iho nei, o ka mio ana ae ia o kekahi waapa ma kela aoao o na iwi o ka moku e ku nei ma Ulakoheo, a kaalo loa'ku la a nalo me ke kau o ka ihu i ka nuku o Mamala. Mawaena o na poluluhi noe makou i nana aku ai me ke ano pahaohao, a puana ae la "He lohe wale no hoi i ke pelu o ka hoe ia Kawelo a me kona hoa lawaia o Maakuakeke, he pakela aku ka hoi keia mau hoa kapeku lawaia." I kekahi kakahiaka ae, he hauoli ka hana a na huakepau, a himeni hoi na papa pai, no ka pakele ana o ko lakou mau hoa mai auau wahi kai o ka ieie waho, a pae maalahi hou i ka aina maloo. O Ulele, ua hookeekee oia, no ka mea, wahi ana, "ua pau ka maunu, hihia ke aho, a pololei na makau, auhea la ka pihi! " a hoomaopopo ae la makou, he mau geonimana ka no ka papa-pai nei, a ua nakina hoomanao ae la,
          "O ka huki, o ka naku, o ka hapuku,
          O ke ku wale mai me ke kapa wai,
          O ka mea hilu loa o ka Niuhi,
          I ka hele wale iho aohe lua."

E na Kahunapule, e Ola oukou ma ka Olelo Maikai.

          Ua kauoha aku ke Akua i ka Iseraela e malama aku i ka poe mamo o Levi i kaawale loa lakou no ka malama pono ana i ka lakou oihana iho. Nolaila, o ka poe hana ma na mea laa, ua ai lakou i na mea laa, a me ka poe lawelawe ma ke kuahu, ua ai lakou ma ke kuahu (I Kor. 9:13.) Pela no hoi i kauoha mai ai ka Haku, i ka poe hai aku i ka olelo maikai, e ola no lakou ma ka olelo maikai. (I Kor. 9:14.)
          Aole i ka poe mahiai, a me ka poe kalepa, a me ka poe kahuna lapaau, a me ka poe kalai waa, a me ka poe lawaia, a me na 'lii, aka, o ka poe mamo wale no a Levi ko ke Akua lokomaikai ana mai. Aole ke Akua i manao o lakou wale no ka poe e loaa ana ia lakou na mea e pono ai ko lakou noho ana ma ka malama ana i ka lakou oihana iho. Aka, ua kauoha mai ka Haku i ka poe hai aku i ka olelo maikai, e ola no lakou ma ka olelo maikai. E pono i na Ekalesia e malama i ko lakou Kahunapule, i pilikia ole lakou ma na mea o ke kino, i lilo loa ko lakou manao i ke Akua, a me Kana olelo, a me ka uhane o kanaka, e kaawale hoi lakou ma na hana o ke kino, i imi mau ma ka Palapala Hemolele, a e hoomakaukau i ka olelo e hai aku ai ma kela halawai keia halawai, i malama pono ia hoi ka Ekalesia, a i ao pono ia na kanaka a pau. Ina aole malama na Ekalesia i ko lakou Kahunapule, he hewa nui loa ko lakou, aia ko ke Akua inaina maluna o lakou.
          Ina malama pono ia ke Kahunapule, e kona Ekalesia aole pono e haalele i kana oihana a e lilo i ka hana e ae. Penei ka Paulo kauoha ana aku ia Timoteo, "Eia kau e hana ai o ka heluhelu palapala, o ka hooikaika aku a me ke ao aku. Mai waho aku i kau haawina iloko ou, i haawi ia mai nau, ma ka wanana, a me ke kau ana iho o na lima o ka poe lunakahiko. E manao oe i ua mau mea la, a e hoolilo loa malaila, i ike ia kou pono ana i na mea a pau." Ua pili no keia kauoha i na Kahunapule a pau. O ka heluhelu palapala, o ka hooikaika aku a me ke ao aku, oia na hana pono i na Kahunapule a pau. A e pono ia lakou e manao i ua mau mea la, a e hoolilo loa malaila, aole hoi e waiho aku i ko lakou haawina. E pono ia lakou e kiai ma na mea a pau, e hoomanawanui i ka popilikia, e hana i ka oihana a ke Kahuna hai Euanelio, a e hooiaio loa aku i ka lakou oihana. II Tim. 4:5.
          Eia hoi, no ke aha la ka ka Haku kauoha ana mai i ka poe hai aku i ka olelo maikai e ola ma ka olelo maikai? I loaa anei ka waiwai nui ia lakou a me ka hanohano? oia anei ko ke Akua manao? Aole. Eia ko ke Akua manao, i ole lakou e lilo i kela hana keia hana no ke kino, i hooikaika nui lakou i ka malama ana i ka lakou oihana iho, i lilo loa lakou i ka hana a ke Akua, e like me ka Paulo kauoha ia Timoteo. E pono i na kanaka a pau, e malama i ko lakou mau Kahunapule, me ka haawi ana i na mea e pono ai ke kino, ka ai, kela mea keia mea e pono ai ka noho ana.
          E pono hoi na Kahunapule a pau e lilo loa ma na hana a ke Akua wale no, aole ma ka imi waiwai, aole ma na oihana aupuni. Ma keia mea, e pono ia kakou e hoohalike i ka hana ana a Paulo ma. Ua kauoha aku ka Haku ia Paulo ma e ola lakou ma ka olelo maikai. I ko Paulo noho ana ma Korineto me ka pololi me ke kapa uuku, aole ia i kauoha aku i ko Korineto poe e malama iaia. Aka, ua hoomanawanui no i ka pololi a me kela mea ino keia mea ino, o hihia auanei ka elelo maikai a Kristo. Kor 9:12. Pela no, e pono ia kakou e makau o hihia auanei ka olelo maikai a Kristo ma ka kakou hana me ka paupauaho koke. E pono ia kakou e hoomanawanui i ka pololi, a me ka ilihune, ke ole lakou e haawi mai, no ko lakou manao wale iho, i na mea e pono ai. A ina paha pilikia loa kakou i ko kakou noho ana pela, e pono paha e lilo i ka hana i kekahi manawa me ko kakou lima iho, i pakele kakou i ka make me ka pololi, a me ke anu, a me ka ua. Aka, aole pono e haalele i ka hai ana i ka olelo maikai, e hoomau no i ka hana a hiki i ka hopena.
J. W. K.

NU HOU O NA AINA E.

          La dana, Sept. 30.—Ua hoopuka ae ka Hui Telegarapa, ka Anglo-American e hookiekie ia ae ka uku o na olelo aupuni e hookomoia mai ana e Telegarapa ma ka eha silina no ka hopunaolelo hookahi.
          La dana, Oct. 6—O ka huina o ke gula me ke dala e waiho huikau ana iloko o ka Banako o Enelani, ua heluia he £269,000.
          Detroit, Mich, Sept. 30. —O ka Agena o ke kaa'hi e holo ana mawaena o Chicago me Lokowai Hurona, oia o F. M. Burson ma Charlotte Mich, ua powaia oia, oiai ia e komo aku ana iloko o kona keena hana i ka po nei, ua lawe ia ae kana wati a me kekahi heluna dala nui, a ua eha mainoino loa ua agena la.
          Wa sinetona, Oct. 5.—Ua hiki aku ka leta a ka Adimarala Almy o ka moku Penesacola i ke Keena Kaua e hoike ana ua haalele oia ia nei nei no Kaleponi a me na kai komohana o Mesiko, e hakilo i ka pono o kona lahui ma ia wahi, ua manao ia e hiki ana oia i Kapalakiko i ka la 1 o Feberuari, 1876. He maikai ke ola kino o na alii moku a me na luina, a mai waena ae o eha haneri kanaka, elua i make maluna o ka moku iloko o na makahiki elua i hala ae.
          Loui sville, Ky., Oct. 1.—Maloko o ka hale hana pahu kupapau ma Louisville i keia kakahiaka, ua a ia ae ia hale e ke ahi, a wela eha kanaka, elua i poino loa. Ua a ae ke ahi i ka wa a kekahi mau keiki elua i komo aku ai me ke kukui ma ke keena, hoahu malalo o ka hale, i ke komo ana aku naha ae la ke aniani o ke kukui, a i ka wa e hookahe ia ana ka alakahola, lele aku la ka huna ahi, a me ke awiwi nui e pakele ua poina na keiki i ka hoopaa ana ae i ke kanuku e kahe ana o ka alakahola, a ia wa i laula ae ai ka a ana a ke ahi, a e au ana ka wai alakahola ma o a maanei o ka rumi, a i ka hiki ana mai o ka lehulehu me kekahi kukui a komo iloko o ka rumi ua pau pu lakou; ua wela kekahi mau mea elua a palapu ko laua kino, kekahi hoi ma ka lima ke poo a me na maka; o na mea mua elua ua manao ia laua e make ana, a o ka mea hope aole ona poino nui ; ua pau ae ka hapalua o ua hale la, o ke poho ua koho ia he $12,000; ua pani hakahaka hapa ia.
          Whi tehall, Nu Ioka, Sept. 30.—Ua pau ae ka hale hana kaa o Wilbur's me elua hale noho i ke ahi i ka po nei, o ke poho ma kahi o ke $60,000 me ke $70,000.
          Nu Ioka, Oct. 2.—Ua a ia ae e ke ahi i keia la, kekahi hale pohaku i kapa ia o ka Mahele Hoahu Keiki, he 100 kapuai ke kaawale mai Almshouse ma Flatbush, Long Island. Ekolu papahele o keia hale pohaku; i ka wa i pau ai keia hale i ke ahi, he kanaha kumamahiku keiki hanau hou maloko me kekahi poe wahine hanai keiki he nui wale, a me kanaono kumamahiku wahine ilihue. O ke poho he $5,000.

HOOLAHA A KE KOMISINA PALENA AINA.

          NO ka mea, ua waiho ia mai i keia Keena, e ka HON. H. A. WIDEMANN kekahi palapala nonoi, e hooponoponoia na palena o ke Ahupuaa o Waihee, e waiho la ma ka Apana o Wailuku, Mokupuni o Maui. Nolaila, ke haiia aku nei i na mea a pau e pili ana e hooloheia ana ka Hale Hookolokolo ma Wailuku, ma ka hora 10 o ke kakahiaka.  JNO. M. KAPENA,
Komi sina P. A. o Maui a me na Mokupuni e pili ana.
Lahaina, Sept. 1875.  41 3ts.

          No ka mea, ua waiho ia mai i keia Keena e WM. H. BAILEY kekahi palapala nonoi, e hooponoponoia na palena o kekahi Apana Aina ma ka Ahupuaa o Makaehu, Kula, Apana o Makawao, Mokupuni o Maui. Nolaila, ke haiia aku nei i na mea a pau e pili ana, e hooloheia no keia nonoi ana ma ka Poaha, la 14 o Okatoba, M. H. 1875, ma ka Hale Hookolokolo ma Wailuku, ma ka hora 10 kakahiaka.  JNO. M. KAPENA,
Komi sina P. A. o Maui a me na Mokupuni e pili ana.
Lahaina, Sept. 1875.  41 3ts

          No ka mea, ua waiho ia mai i keia Keena, e HON. C. KANAINA kekahi palapala nonoi, e hooponoponoia na palena o ka aina o Puhiawaawa, Kaohe, Puuohala, Lemukee, Manienie, e waiho la ma ka Apana o Wailuku, Mokupuni o Maui. Nolaila, ke haiia aku nei i na mea a pau e pili ana, e hooloheia no keia nonoi ana ma ka poalima, la 15 o Okatoba, M. H. 1875, ma ka Hale Hookolokolo ma Wailuku, ma ka hora 10 o ke kakahiaka.
JNO. M. KAPENA,
Komi sina P. A. o Maui a me na Mokupuni e pili ana.
Lahaina, Sept. 1875.  41 3ts.

WIL DER & Co.,
(WAILA MA.)
AIA MA KE KIHI O
ALANUI PAPU me MOIWAHINE

Ua hoolako mau ia me ke kuai ana aku i na
Papa me na Lako Kukulu Hale
NA PANI PUKA!
PUKAANIANI,
OLEPELEPE,
LAKA,
AMI-LIILII,
AMI-LOLOA
PENA o na ano a pau,
AILA PENA,
V ANIKI, &c.
Na Balaki Pena me Puna,
Na Pepa Hale me na Lipine Pepa.
Aniani, Paakai, &c.
O na mea a pau maluna ae e kuai makepono loa ia aku no ke DALA KUIKE  7-1y