Ka Lahui Hawaii, Volume I, Number 43, 21 October 1875 — "Mai Moekolohe oe." [ARTICLE]

"Mai Moekolohe oe."

O ka hiku keia o iia kānawai o ke Akua i haawi ia inai ai ma ka lima o Mose, ma ka mauna o Sinai. Pukaana 20 : 14. O ka moekolohe ; o ka noho manuahi no ia i hoolahaia ma ka helu 29 o Ka LaH UI lIXW AII. He weliweii ka moolelo a na kanawai he umi o ke Akua. Ua hookohuia me na mea kupaianaha aole i kanamai. Me na ao polohiwa, me na hekili e nakulukulu ana, me ke ahi e a-a ana ma ka mauna. A malaila, ua akaka, ua ku i ka hoano loa na kanawai i haawiia mai ma ka lima o Mose; a ua kapu loa, a he mea makau. Malaila no hoi ko ke Akua hoike mai iaia iho, ua huhu loa oia i ka hewa. O ke kanawai e kau ae la maluna, "Mai moekolohe oe." Ua kanohaia mai ka pono kue i ka hewa i papa ia, oia keia: E j mare pono ke kane me ka wahine. A o ka hewa i ka pono i kauohaia. O ka moe i mare ole ia, o ke kane me ka wahine. A o ia no ka moe manuahi, ka moe a ke kanawai i papa mai ai, " Mai moekolohe oe." A aia inaloko o na oU-lo no ka noho manuahi ana he olelo a he ninau penei. " He oiaio, ke nee uei keia mea he manuahi imua, a pehea la e pau ai ? Ile pauku laau oolea ioa keia, aole e pau iki ia e kalai ia nei, mai ka wa i hiki mai ai o Hiiiamu ma a liiki i keia wa, aole naeliemea a pau ae. Xa ka Papa-pai mua a na Misionari i kalai, a mai ko lakou mau kahua liana no ka Euanelio aku, a hiki i ka lawe ana o ke Aupuni Hfiwaii nei i kanawai no ka aina. Ua hana ke aupuni me kona mana, me na kupee laau, ua kupee hao ma na hale paahao a puni i ka aina, ua hoohanaia i na hana oolea e ! luhi ai, aohe mea a mohole mai o ua inea | o ka paakiki launa ole o nei mea he noho manuahi ana. Ua mauna ke aupuni i ko- | na mau palm dala no keia meahewa, ame ) na hewa e ae, aole he mea a emi mai, ke. j nee nei no imu.*u j Ke mahalo nei na kanaka i ka manuahi, | ina o' lohe ia ana, aia o mea ma ke noho ! manuahi la no, oia ka olelo a kanaka, na | hiki hoi paha, hehooulu lahui hoi paha ia, kai no hoi o ko au keia o Kalakaua, ke au ; hoouhi lahui. Ua nani no ka olelo a ka j Moi, aka, o ka manuahi ka hewa, a hemii : wale na olelo eepa a kanaka no ka manuahi ana. Ke noho manuahi nei na haole, a me na pake, a me na pukiki, a i«e na ka- \ naka Hawaii, a me na ano kanaka e ae a pau i hiki i Hawaii nei, a ua piha loa ka aiua i keia hewa punahele, a me he wioa la, he haku kvia hewa lie manuahi maliina i o na hewa e ae a j*au o Hawaii nei. Ke iioho uei ke kane manu me ka wahine ma* , nu, ua hek pu, holo lio pu, holo kaa jpu, paani pu, ti pu, na ohana o ka wahine i , ka loaa a ke kaue manuaUl Ua ulakola-. : ko a hauohano ka noho aua o ka piV nia*/

nuahi, malaila, ua akaka loa ka noho haku ana o keia hewa lie moekolohe a noho maouahi maluna o keia Paeaina o Hawaii Dei, ke one oiwi. He nui na kumu e holo lanakila nei ka noho manuahi ana maluna o ka aina holookoa. I oiaio ai kela olelo, ke nee nei keia mea he manuahi imua. A pehea la e pau ai ? Pehea hoi e pau ai ? Ke elieli nei kahuahale o ka noho manuahi ana maluna 0 na Kaiaulu o ka aina aloha. Auwe! Aloha ino ! Ina e aioha mai ke Akua, o Sodoma a me Gomora ka hopena. E nana i kekahi mau mea i nee mau ai keia hewa imua, ke ole ka mea kakau e kuhihewa, a ina aole ia, e kala mai. I—O ke kanawai o ke aupuni i kau ia no ka ae ana i ka laikini hookamakama, o ka ae no ia i ka moekolohe manuahi. Ma ia mea, he hoike ana ia i ko ke aupuni oluolu i ka noho ana o ka lahui. O ka lawe ana o ke aupuni i na dala loaa no ka hookamakama, o ka makemake no ia e lawe i ka uku no kahewa s a ho-o iloko o na pahu hao, he mu ia nana e elepao na pono aupuni a pau, no ka mea, he waiwai i loaa mai noloko o ka hana haumia. tJa olelo mai ka paUpala Hemolele, " O ka waiwai 1 loaa hewa mai, aole ia he mea e pomaikai ai." E hoomakaukau ana no ka uku 0 ka hewa, oia ka make. O ka make ka hoopai kupono no ka hewa e hana ia nei e ka lahuikanaka. Ua lili ke Akua no ko ke aupuni kokua i ka noho manuahi a ine na hewa e ae, a he hopena weliweli ka iho ana o ka lahui i ka poino. " E auhulihia ilalo i ka po ka poe kina apau i hoopoina 1 ke Akua." 2—o ko na poo aupuni hoonoho ana i na lunakanawai pono ole i mau kaliu kanawai hooko pono ole, a me na makai pono ole a hui pu iloko o na hewa a ke kanawali i papa mai ai, oia kekahi mau mea i holo lanakila ai ka manuahi, a me na hewa e ae a pau, aole he makau i ke Akua iloko o ka naau, ua kapae i ka pono a pau. 3 —O ka ae ole ia o na makai e komo iloko o na hale o na kanaka a pau ma keia aupuni, ma ke ano huli i keia hewa o ka manuahi, me ka palapala hopu ole, ina e ike ana ka makai, a mea e ae paha i ka manuahi, aole oia e hopu wale ana, aia a loaa ka palapala hopu, e loa ke kii ana i palapala hopn i ka lunakanawai, a o ka liolo no ia o ka manuahi, puhalahiu kela, noho' iho la ka makai i hamohauio. He nui wale ka manuahi, aole nae he hopu ia, no ka mea, ua kapu ka hale, aole ae ia ka makai e komo wale, no ka mea, ua elieli kulana o nei mea he noho manuahi ana, a ke iieo nei no imua. 4—o na hoomana e ku nei ma ke aupuni o līawaii nei, aole akaka ke kue aua i m>i mea he hewa manuahi, o ka hoomana hoole popo, ua akaka kona ala ana a kinai iho i ka noho manuahi ana, mai mua tn:ii no ia. Aole i hooki iki na leo eleiuakiil* o na koena o na Misionari a hiki i keia wa, i pakuiia e na leo o na keiki Hawaii ponoi maluna o na aw&i. E kukala ana, "E haaiele ke kanaka hewa i kona mau aoao, a me ke kanaka lawehala i kona mau i manao, ua oki ka hana hewa aua. n Aka, i kekajii mau hoomana e ae, aole o lakou manao he hewa nui ka manuahi ana o k« lahuikanaka, a ae aku no e noho manuahi iloko o ka ekalcsia, me he mea la, ua olu« olu ia mai e ka mea nona ka papa ana mai %i uiai uu>ekolohe oe," C) ka hoomanm e kokua ana i ka manuahi, aole ia no kc Akua, no ke diaWlo, no Satana, he u(H>na e make ai na uhaiu\ o ka hoomana o ia ano. Ke palpai ia i na kanaka, aole hewa o ka manuahi, o ka nee uo ia iuma. s—O ka heKnuana Moivmona, ka hoomana o na la niahope, he koo ikaika loa ia ! no keia hewa ka manuahi maluna o ko Hawaii Paeaina uei. O ua luua kaahele o lakou, ke hele pu nei no me na wahine mauuahi, a ke holoholo nei na kanaka a na wahine manuahi ik>ko o ia hoomaua« ka hale kinvapau a losepa Kamika i | kukula ai, a ua piha o loko V ka |»elapela

ame na liaumia a pau. Oka inoa kupono no ia hoomana, "ka hoomana manuahi." No ka mea, ua hoonmimi lakou ika hewa b Aberahama, ame Davida, ame Solomona, o ka wa kahiko, me ko lakou manao aole i hoahewa mai ke Akua iapoe kahiko no ko lakou hewa. Ua hoahewa mai no, ma ka hiki ana mai o na pilikia maluna o lakou, a me ko lakou īnau pono, a me na ohana o lakou, ke aupuni, a me na piiikia he nui a ka hewa i lawe* mai ai. Ake hooala nei nae na Moremona i ka manuahi ma ka inoa kaikunane, a kaikuahine, e hoonalonalo ai, me Aberahama ia Sara, me Isaaka ia.Rebeka. Ina e ninau pono ia ka lakou hana uso ole, aole o kae mai o ka hana hilahila ole, a ke hooikaika nui nei i lanakila ke aupuni manuahi. Ahe oiaio, ke nee nei no ka mannahi imua. A pehea la e pau ai ka noho manuahi ana ? 6—o na pa mahiko ma keia aupuni, he mau puuhonua lakou no ka manuahi. Ina e huii pono ia ana ka noho aila o na kumakahiki, mai Hawaii a hiki i Kauai, he lehulehu wale o na kanaka e noho manuahi ana iloko ona pa hana, me ka ike ole 0 na Ona mahiko, a me na luna hana, a eia ka ua oo ka manuahi e noho ana, ua hele a lena ka auwae, o ka ua mea o ka nalo, a oia kahi mea e holo nei ka manuahi imua. 7—o na pa hula Ilawaii, a me na hula haole e hoowalea ia ana iwaena o ka lahui 1 keia wa, he punana ia o ka noho manuahi ana. Oka hula Ilawaii, he mea kahiko o ke au pegana i hala, a o kona kulana a me kona ano, he pailata no ka manuahi. O ka hula haole, he mea ano bou ia ma ke aupuni Hawaii nei, na na haole i ao mai ia mea, aua ike na kanaka Hawaii a ua hana e like me ke alakai ana a na hahookahi no ilina o ka manuahi. B—=—O na mele e haku ia nei me he hinaeni la, he mau himeni hooipoipo, hooala ī na kuko, ke kanu ia nei iloko o- na hanauna hou opio o Hawaii nei. He mau me~ le manuahi īa, he mea paahana na Satana a, he liimeni no ke aupuni oke diabolo! O īa no kahi mea e holo uei ka noho manuahi ana imua. 9—o ke kulanakauhale o Honolulu, ko Hawan nei kapitala, kahi o na poo aupuni i noho ai, kahi e kau kanawai ai ke aupuni, kahi a ke kapena nona ka moku aupuni e noho nei, ka Moi, ka hotele o na aina e, kahi hoi e kipa nei na laina mokuahi a me na moku kalepa, na moku mauuwa nui o na aupuni naauao, malaila no i hana ia ai ka manuahi, aole pau i ka ike ia. Kahi hoi e hamama la ka laikini manuahj i palapala ia ina hua palapala, "ka laikini hookamakama," o ke auimni Hawaii ka mea nana i hapala iho na kauakristiano a lilo i mea heneheue ia keia ao. Aole pau oia kikohukohu iloko o na uioolelo o ka lahui, a auhulihia ke ao. 3Tolalia, ke nee la no ka manuahi imua. Ā pehea la e pāu ai f Aole i loaa iki i ka mea kakau ka haina oka ninau. Aka, ina e hana mai ana ka īnana lani i kana hana iwaena o kanaka, 0 ka hoololi i na iini o kanaka mai ka wa a i ka pono, mai ka mana o Satana a i ke Akua, a launa nni raai ka l'hune liemolele me ko Hawaii uel lie mauaolaim ko'u, e emi aku ana no ka nianuahi E pule nui i ke Akua, i lanakila ka pono, a 1 pio ka hewa». Me ka mahalo. llootKiN>rK.

K Ka Lahui lUwah ; K oluolu oe a me kou lunahoopononono o hi>okoiiio iho i keia wahi puolo ma Kahi kaawafe o kou kiiio holookoa. oia hoi ktia. Ma ke awakea oka Poaono iho «ei % ia« e hoiana mai ka hana aku, a hiki ma kai o ka |>a o ka llal* Aupimi hou t ma ko kihi ma \\ aikiki, makai iho o ka pa o .V Maikai* iaVna«* o uanea ana i ka ho!c\ puiwa aelaau i ka nunuhu e kuhi ana au he nalo-jvaka, eia ka he kahuna e puK» ana» ua wehe ka mai i koua !o)e a pau v koe kahi maK\ e ku ana ua kahuna uei a c paa aku ana ka Hma i ka lae, e noke ana i ka p«le i m aumakua* aole i Uulhk, halulu mai ana ilv ko o ke ka^uwai. Ahu uohoi ka apiki ia kakou !lawaii % ka huli hou a nana i hoj,*e, ua a«r*kca ka la nou e llawaii» aoie ou kuom\ apoe]vo p<*haktt e nak» ai kau mau haoa hu|H\ he oiak» uae aohe i |4ha o Ka«a. Me ka mahalo kau Uuwa, !\ K. Kaaahi . Haiekuai o iv \\\ ma.