Ka Lahui Hawaii, Volume I, Number 43, 21 October 1875 — HE MOOLELO KAAO NO KE KEIKI ALII NIEDA! KA PUUWAI LIONA O KE AUPUNI O KONA MAKUAKANE KE ALII KA MOI LABODA! A ME KE PIO ANA O KE KUPUA GOGONA LAUOHO NAHESA! [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KE KEIKI ALII NIEDA! KA PUUWAI LIONA O KE AUPUNI O KONA MAKUAKANE KE ALII KA MOI LABODA! A ME KE PIO ANA O KE KUPUA GOGONA LAUOHO NAHESA!

lle Kanr« m •• Aa 1 Hala.—llrln 1«

AE la koia, a alawa aku la kona IV nmu maka ma o a maanei a ike aku la malalo o na lau laau i ka waiho mai o ke kai, a liele nkn la, a manma o ka hiki loa ana aku i ka ae kai. iko koke aku ia no i kahi waapa ma kahi no ana i waiho aku ai. Lele ae Ia keia ilunn me kii hoopuka leo nui nna ae, He oiaio, eia no me u\i ka lokomaikai nui o na laei/' Awiwi aka la keia a hoea aku Ia ma kahi o kahi waapa e īana ana, aohe.mea

i ano e ae, oia mau no e like me kana waiho ana iho. Lele aku la keia a kau iluna me ke poo kupua, a he manawa pokole e au ana ka ihu o ua' wahi waapa nei maluna o ka ilikai, a e like no me ka ia nei holo ana mai, pela no keia hoi ana aku. Hookalii wale no a ia nei hana, o ke kilohi ana i ka waiho molale j malie ae a ka ilikai, e nanea ana i ka paani a ke ahe lau makani i kona mau ! papalina. Oiai keia e nanea ana, aia hoi, ua hoea mai la kā maluhiluhi maluna o kona mau maka, a haul« aku la keia hiamoe me ka nanea. Aole no i liuliu loa ka pili ana iho o kona maka, ua halawai hou aku la no kona ike ma ka hihio moeuhane i na hiohiona o kona makua aloha, a e like me ka moe mua ana, pela no na hoike a keia moe. Ike aku ia keia i kona makua me ke kii ano piha i ka hookaumaha, ua ane e lawe aku ka make i kona aho, a e noke ana no i ka uwe haalou me ka pule mau ana no ke ola o kana lei he keiki. E paa ana kona mau lima i hele a puali i ka hao o ke keena paahao, a maluna o kona mau makaka uhi ano e o ke kanikau. ;Ma ka uhane i pane mai ai iaia nei me ka leo nawaliwali, i ka i ana mai, " E Nieda, e ka pua hiwahiwa a'u i makahehi inau ai o kuu puhaka, ka mea i au opio i ke kai hohonu o ka moana lipolipo mamuli o na hana aloha ole a lokoino a ka poe opu ino, auhea oe, nou e kuu lei na pule akou makuahine. Eia au iloko o na pilikia he nui wale e noho nei, ke hoomanawanui nei i na inea i kau ia mai maluna o kaua, a ke ake nei lioi e hiki mai ka manawa e hoomaha ia ai na inaina o keia alii. Aole no owau iho ka'u e u nei, ua aoo ko r u kino, ke o mai nei na lauoho hina, ua aneane e huli ke au ia'u ; o oe ka mea i ko ? u maka, he opio oe, lie hou, aole i liuliu na la o ka noho ana, a o ka haawina iho la ka keia e loaa ia oe iloko o kou man la opio wale no. Auwe oe ! Auwekaua ! Auwe hoi ko makuakane. Ua noho iho nei au me ka lanao ka manao he manawa no kahi e hiki mai ana no ko kaua hehi hou ana i ke 0110 hanau a ike hou aku hoi i na helehelena o ko kaua makua, eia ka e aneane ana e nele. Aole no ka i lawa ka inaina ma ka hoouua ana ia oe ma na huakai o ka make ; ka i no e maoua ka huhu ma ke kii lima nui | ana mai a lawe kohana aku ia oe mai ka poli pumehana aku o ka makua, eia ka aole, e kii mai ana no ka i keia kino na» waliwali nei, a e kau mai ana i na inea weiiweli oio ke knmu oie. Ke lmi noi ko'u mau hoomanao ana i na hewa a kaua i haiia ai i kumu ai la hoi ke kau ana mui o keia mau hoomainoiuo, aole he wahi mea a hoomaopopo iki iho. Ina' ua hewa ko kaua pae ana mai ma na ae* | kai o koia aina, alaila, aole no kaua ia 1 liewa, oiai, na ke ahe makani a me ke ! au o ka moana i lawe mai ia kaua a pae i ka aina maloo ; a ina hoi ua hewa au ma ko'u uwe mau ana ia oo no kou uak>' aua aku, alaila, e pakele au ma ia hewa, j oiai, he mea hiki ole ke paa aku i kat

waimiika, ina ua paila ka wela ikiiki o ke aloha iloko o ka puUwai. Heaha la ka hewa i hana ia, i kau ia mai ai keia pilikia. Hookahi a'u noi i ka lokomaikai o na lani, " Ma o ka mana o ka hoDua a me ka lewa luna, e ike mua au i te kau ia o ka hoopai no neia mau hana maluna o ka mea opu ino, mamua o ko'u lawe loa ia ana aku ma kela aoao o keia ola ana, i make oluolu ai au, ae hoomaikai ia na lani." Lele iho ae la o Nieda, a me na maka i hulili i alawa ae ai ma o a maanei. E kahe ana ka hou me he kahawai la ma kona mau papalina i hele a ula mohaha, a ke nana aku, he keu aku o ke kanaka ui aole lua e loaa aku, aka, maloko oia ui e ike ia aku ai na haawina o ka liuhu. Aaki iho la kona mau kui, kuku ae la na lauoho, a me ka haalulu o kona leo kalakala oia i pano ae ai iaia iho. u Ma ke ahonui o na lani, heaha la kou mea i ae ai i ko'u mau maka e pili, a e hiamoe >hoi ko'u mau noonoo ana. He oiaio anei e na )ani ? 0 ka lua keia o na moeuhane ana a'u, a o ka lua no hoi no ka mea hookahi, na ano hookahi, a me ka ukana hookahi. Auwe l aole anei i lawa na hoomainoino ana i ke ka* naka me na haawina i kau ia mai maluna o ko 7 u hokua? Pehēa la i ae ia ai keia inea. E kuu makua ! He mea hiki ole i ke kanaka ke hai a kamailio paha no na mea e hiki mai ana, oiai, ua hala mawaho o ke kulana hiki ; aka, me he7la, ke koni ae nei no na aa koko a puni ko r u kino. me he 'la ke i mai nei. e koa, e wiwo ole, a e kupaa, a no ? u ka lanakila. A nolaila, ina he lanakila kahi ma keia ao, ke lana nei ko'u manao, e loaa ana no ia lanakila ia 7 u. Eia no ke aloha nou ke lei nei no au, a na ia aloha e lioomau i ka imi ana i kahi o ka lanakila a hiki i ka hoomaha ana o keia ki- | no mai na inea o keia ola ana. 0 kou aka ka ? u i ike e kuu makua aloha, a me he 7 la, o ka hoike alua ia ana mai ia'u, ho hooiaio ana mai ia. Eia mai au, ke alo hou aku nei i ke ala a T u i hele mai uei, a ke huli hoi aku nei me ke poo o ke kupua Gogona, ka mea hoi nona keia huakai hoolauwili. Ua hoomanawanui au e lanakila maluna ooa, i iko hou aku ai au i kou helehelena, a ua haule pio oia a me kona mau mana a pau malalo o na kapuai o kau keiki nei. Ke awiwi aku nei, e nui ke aho e kuu makua a hui hou kaua/' Palulu ae U 6 Nieda i kona mau maka nie koua mau lima, a hoomaka iho e uwe, aka, aole no i liulio, hookuu hou iho la i kona mau lima a pane ae la, " Pehea Ia wau e ae uei e hooQa\va)u wali ia ko'u manao e ke kaumaha, a he* aha la hoi ko'u mea i hookaumaha ai i ko'a naau iho. oiai, ma ua moolelo i hai ia mai ia'u. aoie koa i hele lanakila ma oeia mau mamua ae, a o ka ia* nakila mua ana keia ia'n. He oiaio, aole o ka lanakiia aua f he mea ia e kauma* ha ai, aka. ho mea hoola&a manao, oiai» lauakUa ka mamo a I«aboila malu* iia 4 keia uiau kupua iuo i kauiana i ko

lakou mana, ka maalea a me ka ikaika, beaha la ke kumu e lanakila ole ai maluna o kela Moi, ka mea hoi i like kona me ko'u nei. Aole au e kaumaha, aole hoi e kanikau no ka mea i moeohaue ia. he hihio wale no ia, ao ka mea a r u i ike pono, oia ko'u lanakila ana, a nolaila e hauoli au a e hoihoi aku ia ukana hauoli a hiki imua o kuu makua." I ka pau ana o ka ia nei kamailio ana, pae ana kahi waapa iluna o ka aina maloo: Lele aku la keia, a huli mai la me ka haawi ana mai i na huaolelo aloha i kahi waapa. " 0 ka alua keia, e ka waa nani, o kou lawe lanakila ana ia'u ma ka ilikai a pae maalahi ma ka ili-honua, a ke lana nei ko q manao, e maalahi oe ma keia hope aku, a hiki i ka hehi hou ana o ko'u mau kapuai wawae maluna o kou mau papahele. Nou ko'u aie noi, a ina he mea hiki, na ke au 0 ka manawa e hooiamai ina koui ana a ko'u pnuwai. Aloha oe, — a%ui hou kaua." Huli ae la o Nieda a haalele aku la i ka aekai mahope ona. | (AoU i pou.)