Ka Lahui Hawaii, Volume I, Number 46, 11 November 1875 — Page 3

Page PDF (1.04 MB)

Na ke Aupuni.

          MAMULI o ka make ana o R. H. Stanley, ua oluolu i ke 'Lii ka Moi ka hookohu ana aku i ka Mea Hanohano J. S. Walker, i Loio Kuhina no ka manawa.
Honolulu, Nov. 5, 1875.

          O KA POALUA, Novemaba 16, oia ka la hanau o ka Moi, a e malama ia i la Kulaia no ke Aupuni a pau ma ia la.
W. L. MOEHONUA,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Oct. 26, 1875.

          AHA LUNAKAHIKO O MAUI.—E halawai ana keia Aha i ka Poakolu, la 17 o Nov., ma Wailuku.

          Ma ke kakahiaka o nehinei i ku mai ai ka Barigi W. H. Allen, iloko o na la holo ne 25 mai Tahiti mai.

          E alawa iki iho e na makamaka i na wahi "Olelo Hoolaha,'' hou a kekahi mau hoa ma ka kakou pepa o keia la.

          Ma ka lokomaikai o Capt. Whitne y o ka moku Ar ctic i loaa mai ai na leta mai Ebona mai. He maikai na lono mailaila mai.

          HOOKAHU IA.—Ua lohe mai makou, ua hoonoho ia o Rev. A. Pali i Kahu no ka Ekalesia ma Lahaina. Ia Rev. E. Kekoa ka haiolelo o ia hana.

          Ma ke ahiahi Poalua nei, i puhi hoonanea ae ai ka poe Puhi Ohe ma ka malumalu o ka Emma Square. A malaila, ua puulu ae he anaina.

          O E. Padeken, ka haole o Kohala, Hawaii, i hoopii ia no ka aihue bipi, a i hemo iho nei ma ka bela a kekahi mau kanaka Hawaii, ua nalo loa. Ke manao wale ia nei, ua huli hoi ma ke ano mahuka i kona home.

          Ua hiki mai ka lono no kekahi nune kuee mawaena o Kina a me Beritania. Ua uwao ia e hoopau wale, aka, ua hoopaakiki loa ke alakai o Kina, oia hoi o Li Hung Chang, aka, ua waiho ia ma Ladana e hooponopono ia ai.

          I kekahi la o ka pule i hala, ua luai mai la o Keawe w., ma Kepohoni, i kekahi koe i hiki aku i ka 10 iniha. He onawaliwali oia i na la mamua aku, a ua oluolu loa i keia mau la. Ua ike makou i keia mea kupanaha, a he weliweli ke ike aku.

          Ua haalele aku ka mokumahu Colima o ka laina hou, e like me ka hoolaha papa Kuhikuhi, ia Kapalakiko i ka hora 9 P. M., o ka Poakahi iho nei, a e ku mai ana ia nei i ka hora 8 P. M., o keia Poalua ae. Maluna mai ona na Eke Leta mua loa o Ladana malalo o ka aelike.

          Ma ka la hanau o ka Moi, oia hoi ka Poalua e hiki mai ana, la 16 ; he nui na hana hauoli. O ka mea e hiki ana ke hele maluna o ka laau pakika i ka aila i hoolewalewa ia maluna o ka ilikai a hoi hou i ka aina, e loaa ana he makana PAPALE KALAKAUA, nona ke kumukuai he $7.00, mai ka lima mai o Mrs. C. J. Murphy. Ano oe e Ukali hoomaamaa, o eo auanei ia Pinaau.

          O ka moolelo o Paulo a makou e hoolaha nei, ua hoomakaukau ia e Rev. D. Dole no na Kahu Ekalesia Hawaii o kakou, a ke manao nei makou he mea kokua nei ia i ka hoomalamalama ana i na Kahu, aole hoi ia lakou wale no, aka, i na mea a pau e heluhelu ana i ua moolelo nei. He mau helu koe oia moolelo a pau ae, alaila e pani ia aku ana he mau helu moolelo no "ke kulana o ka Ekalesia," i hoomakaukau ia e Rev. J. Bikanele. O keia mau mea a makou e haawi aku ana imua o ko makou poe makamaka heluhelu, he mau mea ku i ka hoomanao e like me na buke o na haole, he ai e ulu ai a e ikaika ai ka noonoo. He pono ke heluhelu akahele ia. A ma keia hope, ke hoonui ia ko kakou pepa, e unuhi mau aku ana makou i na mea hoomanao mai loko ae o ua buke haole.

          Ma ka Papa Kuhikuhi Manawa o ka Mokuahi Kilauea e ike ia o ka Poaha, Novemaba 25, e holo ai no Nawiliwili, Kauai. Aka, ua hoololiia, aole e holo ma Nawiliwili, Kauai, e like me ke kuhikuhi manawa; a e noho ana no ka hana ana i na kina o ka moku. A nolaila, e ike oukou e ka poe heluhelu.

          Ma ka huakai a ke Kilauea i kela pule aku nei, ua lawe aku ia he 300 ohua mai neia awa aku a me na awa ku; a ma ka huakai hoi ana mai he 169. Ua like ia me 469 ohua ma ka huakai puni. Owai ka mea e hoole ana i ke kukulu ia i mokuahi hou? Ke popopo loa iho nei o Kilauea wahi a ka hoike a na poe kamana nana i nana iho nei ka popopo me ka ole.

          O ke Sabati iho nei ka la a makou i ike ai i ka nui o ka ua i haule mai maluna o ke kaona nei iloko o keia makahiki. Iloko o ka hora hookahi, e kahe muliwai ana na alanui, a o na koa i puka ae no ka hoolewa o ka Loio Kuhina i make, ua kuululu, a o na makai hoi ua ano opili, a pela ka lehulehu i hele ae. No ia mea ua hoopaneeia ka hoolewa.

          Ua poloai ia makou, a ua hele aku makou ma ka home noho o Hiram K. Pahau, e hai pa ma ka hauoli pu ana no kekahi anaina mare, ma ke ahiahi Poalua iho nei, Nov. 9. Ua hoohui ia ma ke kaula hemolele o ka mare, o Henry Pahau me Kekaikuihala ; a o Honuakaha me Naheana. I ka pau ana o ka oihana mare, ua noho iho la ke anaina malalo o kekahi lanai nui i hoomaamaama ia me na kukui waihooluu ; ua paina i na mea ai ono, ua liliha i ka poi kulolo. Malaila he anaina nui ka i hiki ae. E maluhia a pomaikai na makamaka i hoohui ia, ka makou leo noi.

          Ma ke ahiahi Poakolu o ka pule i hala, ua loaa aku kekahi kanaka i kapa iho iaia o Dick Williams i na makai, a ua hookipa ia ma na keena hoomalu o ke aupuni. Ua hoopiha iho i kona ipu paka opiuma, aua a ke kukai, a o ka moe aku koe e hiolani i ke ala onaona o ka uahi pepehi kanaka o ka opiuma, aka, miki e aku la nae ke oau no ka hemahema, a nele iho la ia i na hiolani ana i moeuhane ai. Mahalo i na makai! A minamina hoi ia Dick! Aka, o kona ola ia o ka haalele ana i kela laau make. Eia aku no! Ke hoopa mai la ma na ana pouli o na kikee alanui o ma uka aku nei. Ua ao ia, a o ka hana no ia e ao ia nei, aole nae he lohe. O ka hopena iho la no ia o ka hookuli.

          Laukanaka na kikee alanui o ke kulanakauhale nei, a ua ulumahiehie hoi ke awa o Kou. Ua hoi mai na keiki aukai, a ke ike aku i keia mau la ia lakou me na lei he kauna a oi ma ka a-i a me ka papale, e kani ana ka leo oli, e kawalawala ana ka namu, me na maka i hele a ula, e kikihi kakaha ana i kau a mea o ka "malule, malule la—e, i ka wai, i ka wai—e," hoomanao ae la makou i ke mele a kahi luina "Hebrew," "He wahi Boatsteer wau, No luna o Reindeer," o ka hoomanao ana ae ia no ko lakou hauoli; aka i ka hoomaopopo ana ae o ka hauoli kupono ole ka kekahi poe, ua kolo loa aku la ko makou hoomanao ana a loaa na lalani o ua wahi mele nei e olelo ana, "Ohi mai kuu wahi kaki, hookahi no la ua heo; I kahi baka no me ka rama, o ka puehu no ia." I keia wahi ua ano hooia iho la makou, no ka mea, he hoike kupono loa na hana a ua mau aukai nei i keia mau la, a no lakou ko makou minamina. He oiaio, ua alo ia e lakou na iniki maeele o ka hau anu o ka moana Alika, a he mea pono ia lakou ke hauoli no ka hoomanao ana ae i na inea o ka hoomanawanui ana; aka, ke manao nei makou, he nui na ano o ka hauoli ana i oi ae ko lakou pomaikai ma ke kino a uhane mamua o ka uhauha wale ana e like me kekahi poe o lakou a makou e ike nei. Me he la ua loaa no i ke anu, o ke anu maaele hoolauwili noonoo nae.

          Ua lohe mai makou no ka hoao ana o kekahi Pake e hoi i kona home ma kekahi la o ka pule i hala iho nei, maluna o ka moku Garibaldi , a haalele iho i kana wahine Hawaii mahope nei me ka nele, aka, ua hele aku la kana wahine a hoopii imua o na Luna Aupuni, a ua hoonoho hou ia iho la kana kane. Ina paha aole keia wahine e hoopii, ina la ua nele ia i ka makua ole, a he mea maopopo, e imi ana ia i wahi e pono ai kona noho ana, a he lilo ana ka hopena i ka lalau. He mea pono paha i na Luna Aupuni ke hoomaopopo i keia, a hoomaka ka hoopololei ana i na pohihihi o keia ano ma keia hope aku.

Heaha la ke Kumu?

          Heaha la ke kumu nui o ko kakou mau opio e lilo mau nei i ka lalau? He ninau keia na makou i noonoo kahiko, a he nui na haina. Aka, aole makou i makaukau ano e kamailio loihi ma keia mea, ua kamailio mua no makou, a e kamailio hou ana no. He mea hiki ole ia makou ke umi iho i ka manao aloha a minamina i na manaolana o na makua mea keiki; ka poe hoi i hooikaika e hapai a e ao aku i na pulapula o ko lakou puhaka; a oiai e kau haaheo ana ko lakou mau manaolana maluna o ka lakou mau keiki aloha no na la e hiki mai ana, no ka lilo ana i koo no na la hapauea; a i kumu hoi e hanohano ai ka inoa; aia hoi, ua puni aku la i na hoowalewale ia, a haule aku la iloko o ka lua mimilo o ka hewa. Kau mai la ka hilahila, a o ka lilo no ia o ke kino i na hana lapuwale, a holoi ia ka inoa mai ke kulana kiekie a haule aku la i ke kulana haahaa o ka hilahila.
          Ua lehulehu wale na keiki kane opio o kakou nei, ua loaa ia lakou na kumu e pii aku ai ma ke ala pomaikai; aka, ua hoowahawaha aku la, a keehi ma ka papahele haulehia wale o ke ala o ka hana hoopoino kino a me ka uhane. Aloha wale! Aloha na koo o ka lahui a me ke aupuni!! Ahea la e maliu mai.
          Nui loa na kaikamahine opio o kakou i kupono a i hamama hoi ke ala no lakou e lilo ai i mau hoola no ko lakou lahui; aka, he kakaikahi i apo ia pomaikai, a o ka hapa nui, ua puni i na hoowalewale a ka poe lapuwale, a halawai mai la ka haumia me lakou, a lilo i mea hoohilahila. Ua ike no i na uku e loaa mai ana ma ia mea, aka, ua pani ae la i na pepeiao, a hookuu i ka manao lealea o ka uhauha i ke kino e hele makapo ma na kikee pouli o Satana. Ke kaumaha nei makou, a ke pule nei no lakou. E maliu! E waiho i ka hana e lilo ai i mea lapuwale, a e apo i na hana o ka hanohano a me ka pomaikai.

He pono anei?

E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
          Ua heluhelu makou i kau mau olelo maikai e pili ana no kou mau makamaka o ka oihana hookahi i hoopii ia imua o ka Lunakanawai Hoomalu no ka hewa, (wahi a ka mea hoopii) "walaau wale ma ka po." O kau mau huaolelo, ua ku no i ka mahalo ia, no ka mea he leo no ka makua. Aka, he makemake nae makou e hai aku ia oe, oiai, ua hai ae oe ma ia helu o kou kino, aole oe i ike i na hana a ka Lunakanawai ia makou. Ke makemake nei makou e hai aku, ua hoolohe ka Lunakanawai i na hoike a ka mea hoopii no kekahi mau minute pokole loa, a maopopo koke iho la iaia aohe kahua o ka hoopii, a ua kapaeia ka hoopii mawaho o ka aha, a hoolanakila hou ia ka poe hewa ole. Ma keia, e hoomaopopo iho oe, ua hopu ia makou ma ke ano he mau paahao malalo o ka hoike a me ka hoopii a kupono ole hoi, a ua hooia ia e ka aha, ua oiaio ole kela hoopii. Ano, e ike ia ua hoopaahao kumu ole ia makou. He mea nui ka pono o ke kanaka, aole he mea uuku ka hoopaahao ano i kekahi, a lilo oia he pio malalo o na hoopii oiaio ole. Ua ike ia keia hana mawaena o kakou nei, a ke oluolu oe e ka makamaka, e ae mai ia makou e kamailio ma kekahi o kou mau kolamu. Me ka Mahalo piha, o makou no, kou mau makamaka.
KA POE I HOOPIIA.
Kou, Nov. 8, 1875.

$2.00! MAKANA!! $2.00!

          O KA mea a mau mea e loaa ai kuu lio k. lokia, mau kapuai keokeo eha, he kiko iki ma ka lae, ua kuni ia ma ka uha akau mamua, aole nae he kuni o hope. O ka mea e laa ai, e loaa no iaia ka uku makana $2.00. E loaa no au ma Apua, hale o Capt. Nika, a i ole ma ka Hale Kuai Papa o S. G. Waila ma.  S. K. KAHANA
Honolulu, Nov. 9, 1875.  46 2ts

OLELO HOOLAHA!

          E IKE AUANEI NA MEA A PAU, OWAU o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke papa a ke hookapu aku nei au i na Lio, Bipi, Puaa, a me na holoholona e ae a pau, a me na kanaka a pau, o kela a me keia ano, aole e hele wale maluna o kela Aina o PALULU K. i make nona ka inoa o Pahihi, e waiho la ma Waihee, Mokupuni o Maui, nona ka Helu 2655 i waiho ia mai ia'u ma ke ano Luna Hooponopono, Agena. A ma keia e hoolohe na mea a pau, o Hoopi ia auanei ma ke Kanawai o ko Hawaii Pae Aina
E. H. NAOHO JR.,
Luna H. Waiwai a Agena o ka Waiwai o Palulu i make.
Honolulu, Nov. 5, 1875.  (46 4ts)

OLELO HOOLAHA.

          E ike auanei na kanaka a pau, o CHARLES LAKE DUNCAN, ua mahuka oia mai ko'u hale aku, a ma keia ke papa ia aku nei na mea a pau, aole e hoaie aku iaia, aole no hoi e hookipa aku iaia. O ka mea kue i keia, e hoopii ia oia ma ke Kanawai.  (45 4ts)  G. WEST.

AINA KUAI! AINA KUAI!!

          MAMULI O KA OLELO HOOHOLO O KA Aha Kiekie o keia Aupuni i hoopuka ia ma ka la 30 o Okatoba, M. H. 1875. E kudala ana au i ka aina o Palekaluhi ma Palolo, Oahu, ma ka Poaono hope o ka mahina o Novemaba, oia ka la 27 o ia mahina ma Aliiolani Hale ma Honolulu, ma ka hora 12 o ke awakea. ua hoakaka ponoia na palena oia aina ma ka Palapala Sila Nui Helu 4498. E hele nui mai ka poe makemake aina.  Na'u na J. P. GREEN.
Lunahooponopono Waiwai no Palekaluhi i make.
Honolulu, Novemaba 1, 1875.  45 4ts 48

S. B. DOLE.

          LOIO a he Alakai ma na mea pili Kanawai. Ua makaukau oia e pale i na hihia imua o na Aha Hoakolokolo a pau o keia Aupuni, me ke kakau ana i na Palapala Pili Kanawai, ma ka olelo Hawaii a ma ka olelo Beritania.  29 1y.

MAKEMAKEIA!

          I Kanaka akamai i ka hana bipi hou, akamai i ka hoolakalaka i na bipi ohi hanau mua. Me ke akamai oluolu nae e hana ai.
         
Ina he kanaka noho pono, eleu, hoolohe, e ninau ia  S. N. EMERSON.
Waialua, Oahu

G. WEST!

          HALE HANA KAA HOLO LEALEA ME na kaa hali ukana. E hana hou ia no ho na kaa nahaha no ka uku oluolu. E kapiliia no kapuai lio, no ka uku kupono. Ma ka hale hana mua o Mr. Benfield, ma ke Alanui Alii.  7-1y

Laau Ola, Laau Ola.
AIA MA KAHI O
DILLINGHAM & CO.

KA LAAU KAULANA A
BISHOP SOULE!
HE LAAU HAMO MAIKAI KEIA!
a ua kaulana iwaena o ka poe nana i hoao; he mea e ola'i
Ka Hui, Lumakeke, Kikala-hanee, Mau-i, O a me na mai o ia mau ano.
UA HOAO IA KEIA LAAU A UA MAHALO nui ia. "He umikumamalua makahiki o ka oopa ana o kekahi mea, a i keia laau ua ola koke." Wahi hoi a kekahi, "He laau waiwai loa keia no ka hikiwawe o kona hoola ana." wahi hoi a kekahi, "Ua pau ko'u hoomaloka, ua hoao au i na laau e ae a pau, aole i ola kuu LUMAKEKE, he nui na makahiki o kuu kaa ana i ka eha, a i nei laau ua ola au, ola loa." Eia hou ka kekahi, "He nui na makahiki o ka waiho ana o kuu wahine ma kahi moe me ka mai, ua lapaau ia aole ola, a i ko maua lohe ana i keia laau kaulana, ua hoao ia, a ua ola koke ia iloko o na pule eono." E hoao ka poe mai i keia laau kaulana. Aia ma ka Halekuai o DILLINGHAM & Co., oia hoi ka hale o Kaimana.

Laau Kaulana
A KAUKA SUCH!
He laau e ola'i ke KUNU, ka eha o ka PUU, me ka HANO me na eha a pau e pili ana i ke AKEMAMA. Aia ma kahi o Dillingham & Co., ma ka Halekuai o Kaimana.
7-1y

          UA HAULE HE KIHEI HULUHULU ELEEle ma ke kula o Lihue, a me Waimanalo i ka po Sabati oia ka la 24 o Okatoba; o ke ano o ua KIHEI nei he kakau loloa onionio, ulaula kekahi, melemele kekahi, keokeo kekahi, aole nae he pauku mawaena; he holookoa no keia mau kakau a me na kihi he weluwelu e like no me ke ano mau o na kihei huluhulu. O ka mea e loaa ai o keia kihei e hoihoi mai ma Lihue ma kahi noho o Liki Meek, e uku no au iaia me ka pololei, a i ole ma Honolulu nei no hoi ma ka pa makai o Keoni Miki i make  LIKI MEEK.
Lihue, Oahu. Nov. 3, 1875.  1t*