Ka Lahui Hawaii, Volume I, Number 47, 18 November 1875 — OWAI LA NA MEA KUPONO? E lilo i mau Waha-olelo no kakou i keia Kau Ahaolelo, o 1876. [ARTICLE]

OWAI LA NA MEA KUPONO? E lilo i mau Waha-olelo no kakou i keia Kau Ahaolelo, o 1876.

110 ninau nui keia a kakou e noonoo ai, mai ilawaii a Niihan, i loaa ia k.ikou ka mea kupono e lilo i waha-olelo no ko k:ikou pono; ae imi ai hoi i k i poinaikai kaulike mawaena o na aoao elua, i ktuta ia hoi ka pono no kakoua pau, I, I kanaka kuokoa. 11. I kauaka ano haipule. 111. I kanaka oihana <>Ie uiai ke aupuui mai. IV. I kanaki ano naauao. V. I kanaka inanao ole o ke da!a koua mea e hlo ai i Luna Makaaiuaua, I, I kanaka kuokoa.—U ke kuokoa o ke kunaka, oia kona puni ole aku, a luli ole koua nianao, a hoopili ole aku i na olelo

wai-paW o kel:i uaao mai, e 01010 mai ana; j 111:1 ko'u aoao 00, a eia k m hana i Lnna ! Holu oe, a Luna Auhau paha, a pela akn j no kou Apana. Ke ku ae oe a k imailio ma ka ]»ono o ko makou a«»ao, kuiluna ma 1 k:v o lima paha, lMalu i, ua ike ia ke ku- ! t>ko;i v> ke kanaka, ma ke :mio o kan.l ha'ia, 0 kana k \maiho ana. tna e hoopili ole ak\» kvkahi i kana kamailio ana mamuli o kvkahi mea, a inau mea e ae paha» alail;\, ua maopoj>o iho la he kanaka kuokoa ia ma ke kamailio ana, ma ka haua, a pela aku. Nolaila, oke kuv>koa ke kanaka, oia kona kamaiiio u hana j>aha «ona iho, »a>U» no hai mai. | Aka, he mea paakiki iki no paha ko ka- ) kou ike ana i ko ano kuokon o ke kanak u ! 1 ko k ikou ku mua aua ma ke kaliua o ke koho ana. K naua i ko ano v> kana hana, mamua ae kona manao ana 0 holo Halola. \<v) K nana i aiiv> o kv>na noho j ana.

He niea luli ole keia, e like me ke ano o kana hana, kamailio, uoho ana, a pela aku, mamua ae o kona manao ana e liolo balota, pela no kona ano ke hiki akil io; ina i he hoopili wale kona raanj|o a me kana kamailio ana, a liana paha, 6 kona manao ana e holo balota, me ia ano no ia ke hiki aleu iitijia o ka Hale Ahaolelo, a mahuahua loa ae ka hoopili wale, a o kana hana .he hamohamo ipu kamani ame ka hoolehelehekii. Oke ake nui o ka poe hoopili wale, oia ka hanohano, me ka waiwai; oko lakou pula kaumakit ht e lia ai ko lakou manao. — Nolaila, ke hiki lakou io* lawe koke no lakOjju i na liana e waiwai ai lakou; aole lakou e manao iho i ka poe nana i koho aku, 110 ka mea, ua loaa aku la iaia ka pahu hopu o ko lakou manao, a ua olu ka manao he wai lalo. Alaila, oka hooikaika ana oka hikou mau hana ka mea e pono ai, aole hoi ka hoopilimeaai wale, a hio na manao mamuli o kona pomaikai iho, a aole hoi i nana i ka poe nana ia i koho aku.

11. I kanaka ano haipule.—Ua maa kakou i ka nana ana i ke ano ō ke* kanaka ano liaipule, a aole mea pohihihi ia, oia ka niea kupono a kakou e koliō ai ; nialie o kona ano haipnle ka mea e hana pono ai i kana hana. O ke ano haipule o ke kanak:i, oia kekahi mea e paipai ai iaia e kuokoa mai; pelai no, o ke kamailio ana, a hana'ana paha a ia kanaka n&anei, pela no ia ke liiki io, no ka inea, makau ia i ka hoopunipuni, nolaila, aoie ia e hoopunipuni. Nolaila e koho iaia e pono ai 111. I kanakk Oihana ole mai ke Aupuni mai.—O ka nele o ke kanaka i ka hana mai ke aupuni mai, oia kona mea e ikaika ai e iini i ka pono o na makaainana; a i kana kamaiiio ana, ua kamailio no ia no.ko kakoupono,. aole no ko lakou la, nolaila lie pono ia kakou e koho iaia ; aka, i nahe kanaka ua loaa ka oihana mai ke aupuni inai, alaila, aole kela e imi i ko kakou poko, he mea mau ia ; Ina ua waiwai kekahi a lako paha no kekahi niea mai, alaila, malaila ka hooikaika ana o kana hana, a me kaua olelo ana, a pela aku s a o kakou hoi ka poē nana e hapai aku, hopu iho la i ka loli, i ka ia maka ole. Nolaila, mai koho i ke kanaka i loaa ka oihana mai ke aupuni mai; no kona naauao a ike kanawai hoi. IV. I kauaka ano naauao.—O ka ike kanawai, oia ano naauaoia o ke kanaka, o ka hohonu o ka noonoo a me ka laula oka noonoo, a me ke akamai o ke kanaka, oia ke ano naauao a me ke akamai kamailio ana. O na ano a pau e maopopo ai keano naau:io o kekanaka, a oia kakakou e koho ai, ua pono nae i na ua hui keia ano iiaauao ine ke kuokoa haipule, a me oihana ole i ke kanaka hookahi, alaila pono, aka ina ua loaa pakahi wale no keia ano i kel i a t me keia mea e manao ana e holo balota, alaila, aohe pono. Nolaila, e nana a ka niea i pau ponokeia mau ano, a oia ka inea e koho ai. V. I kauaka manao ole o ke «lala kona mea e lilo ai i Luna Makaainaua.—O ki ia ke kanaka kupono a kakou e koho ai i waha olelo no kakim, no ka mea, o keia kanaka% ua ioaa iaia he aloha īnaoli i kona poe nana i koho aku ; noomw iho uo kela, a i j ih<> la, ua koho ia mai au me ko'u uku ole j aku ia lakou, nolaila, o ka'n uku hoi, uia ko'u uni aku i ka pono o ko'u mau makaainamua e IhmUo hoi i ka lakou noi, a jH»Ia io no. Ak:v % o ke kanaka i manao o ke dala kona tnea e lilo ai i Lnnamakaainana, ua iHHmoo no ia i mea e hoi ai koua lilo, a i ka hiki ana aku io % i»n o ka uwahi he mai kole koonei. K hke me koua kijn> ana j aiH u pela hoi ia e l two mai ai i na waiwai • kipe ih> kv )a aoao mai v a o ka hma no ia o | ka uwahi ilaihiu NolaUa % mai koho ta ano [ kanaka, aole no pili keia i ka poo ki|n> a hana no nae i ka makemake o na makaainana, nona ka mahalo piha. Ma keia Knmmnanao, a<>l<» i manao ka f*ea k:\kau o Ho<>nelo 1 ka poe ike kanawai, ka. i ua ho kanaka ike i ke kanawai a nele l 4 keia m.tu ano i hoike ia % alaila, makehewa

ke koho iaia no kona ike, aka, ina mao^ popo iaia, ua pau pono kēia mau ano, ila, malaila ko'u mahalo piha, no ka mea, ua h.ni ka ike kanawai nie keia man hana. E na makamaka mai a Niihau, nana ia, halo ia, a kiai.hoi i ko oukou mau apana, koho iho i ke~ kanaka i pau pono keia mau ano a pau. Ina ua loaa kekahi kanaka iloaa ia man ano a pau, ftlaila, o ke kanaka ia koho iaj i pono kakou. * Me ka Mahalo i ka Luna Ilooponopono, a me na Keiki Kepau o ka Lahui Ha#aii ko'u Aloha. — ~ 0. W. R Kalaiawiu. —~—~ Iluihuikewai, Kona 11. 11., Nov. 1, 1875.