Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 1, 30 December 1875 — Page 1

Page PDF (1.15 MB)

KA LAHUI HAWAII.
"Ua mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
BUKE II.}  HONOLULU, POAHA, DEKEMABA 30, 1875.  {HELU 1.

KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.
Paiia ma kela Poaha me keia Poaha.
H. H. PALEKA,  Luna Hooponopono.

          He pepa i hoopukaia i kela me keia hebedoma no na Ohana a me na Ekalesia o Hawaii; he mea kokua i ka noho pono ana o na ohana, ka maluhia o kanaka, a me na pomaikai kino a uhane o ka Lahui Hawaii. "Aole paonioni; aole haanui; aole hikiwawe ka huhu; aole noonoo ino."
          O na Kumumanao a pau, na Nu Hou o kela me keia ano, na Mare, Hanau, Make, e kakau mai i ka Luna Hooponopono, a e paiia no ke kupono.
          Aole e aeia ka pilikino, ke kuamuamu, ka hoino, a me ka huhu, a ua makemakeia ka hoohoihoi, hoolana manao, hoonaauao, a me ka hoopono.
          He $1.75 ka auhau o keia pepa no ka makahiki, a he $1.00 no ka hapa makahiki.
          E hookaa mua ia ka auhau o ka pepa mamua o ka loaa ana i kekahi mea makemake e lawe.

NO NA OLELO HOOLAHA.

          E lawe ana keia pepa i na Olelo Hoolaha a na makamaka, e like me ke kupono, a e lawa pono ai hoi me ka hoohaiki ole i ka huina o na kolamu kukulu manao, no ka uku haahaa.
          O kela a me keia makamaka e makemake ana e hoolaha, e hele mai ma ke keena a e hui pu me ka Luna Hooponopono.
          Aole e paiia kekahi Olelo Hoolaha ke ole e hookaa mua ia ka auhau.
          Eia kekahi, ke noiia aku nei na makamaka e hoouna mau mai i na mea hou; mai hooloihi loa i na palapala; e hai pololei mai i na manao me ke kuawili ole, a e kakau mai me na hua moakaka.
H. H. PALEKA,
Luna Hooponopono .

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU, KE papa aku nei au aole e kii wale i na La-i a me ka Wahie maluna o kuu aina, i kapaia o Lanikaumaomao e kokoke ana ia Waiakekua , Manoa. O ka mea e kue i keia e Hoopii ia no ia ma ke Kanawai.  FRANK METCALF.
Honolulu, Nov. 24, 1875.  48 tf.

MAKEMAKEIA!

I KANAKA akamai i ka hana bipi hou, akamai i ka hoolakalaka i na bipi ohi hanau mua. Me ke akamai oluolu nae e hana ai.
Ina he kanaka noho pono, eleu, hoolohe, e ninau ia  S. N. EMERSON.
Waialua, Oahu.

G. W. WEST!

HALE HANA KAA HOLO LEALEA ME na kaa hali ukana. E hana ia no ho na kaa nahaha no ka uku oluolu. E kapiliia no kapuai lio, no ka uku kupono. Ma ka hale hana mua o Mr. Benfield, ma ke Alanui Alii  1-1y

Laau Ola, Laau Ola.
AIA MA KAHI O
DILLINGHAM & Co.

KA LAAU KAULANA A
BISHOP SOULE!
HE LAAU HAMO MAIKAI KEIA
a ua kaulana iwaena o ka poe nana i hoao; he mea e ola'i
Ka Hui, Lumakeke, Kikala-hanee, Mau-i, O
a me na mai o ia mau ano.
UA HOAO IA KEIA LAAU A UA MAHALO nui ia. "He umikumamalua makahiki o ka oopa ana o kekahi mea, a i keia laau ua ola koke." Wahi hoi a kekahi, "He laau waiwai loa keia no ka hikiwawe o kona hoola ana." Wahi hoi a kekahi, "Ua pau ko'u hoomaloka, ua hoao au i na laau e ae a pau, aole i ola kuu LUMAKEKE, he nui na makahiki o kuu kaa ana i ka eha, a i nei laau ua ola au, ola loa." Eia hou ka kekahi, "He nui na makahiki o ka waiho ana o kuu wahine ma kahi moe me ka mai, ua lapaau ia aole ola, a i ko maua lohe ana i keia laau kaulana, ua hoao ia, a ua ola koke ia iloko o na pule eono." E hoao ka poe mai i keia laau kaulana. Aia ma ka Halekuai o DILLINGHAM & Co., oia hoi ka hale o Kaimana.
Laau Kaulana
A KAUKA SUCH!
He laau e ola'i ke KUNU, ka eha o ka Puu, me ka HANO me na eha a pau e pili ana i ke AKEMAMA. Aia ma kahi o Dillingham & Co., ma ka Halekuai o Kaimana.
1 1y

LEWE RS & DICKSON
(O LUI MA.)

MEA KUAI PAPA A LAKO KUKULU HALE o na ano a pau.
AIA MA KE
Alanui Papu a me Alanui Moi
E LOAA AI NA
Pani Puka,
Puka Aniani,
Olepelepe,
Laka,
Ami Liilii,
Ami Loloa, &c.
PENA o na ano a pau,
Aila Pena,
Vaniki, &c.
NA BALAKI me PUNA,
NA PEPA HALE me na LIPINE HALE.
O na mea a pau maluna ae, e kuai makepono loa
1]   ia aku no ke DALA KUIKE.  [1y

WIL DER & Co.,
(WAILA MA.)

AIA MA KE KIHI O
ALANUI PAPU me MOIWAHINE!
Ua hoolako mau ia me ke kuai ana aku i na
Papa me na lako Kukulu hale
O NA ANO A PAU.
NA PANI PUKA!
PUKAANIANI,
OLEPELEPE,
LAKA,
AMI-LIILII,
AMI-LOLOA
PENA o na ano a pau,
AILA PENA,
VANIKI, &c.
Na Balak Pena me Puna,
Na Pepa Hale me na Lipine Pepa.
Aniani, Paakai, &c.
O na mea a pau maluna ae e kuai makepono loa ia aku no ke DALA KUIKE  1-1y

Man y and Many a Time.
S. S. Times.

1 Kini a kini na wa
I makau ai kuu naau la,
Paa pu na ao,
A kaa makau
Ka hekili ma na mauna,
A pouli ae ke ao.
A nou mai la ka makani,
A anu pu,
A pa huhu,
A mae ae na rose nani.
Mahope nae, poha ka la,
A pohala hou na pua,
A oli hou
Koonei, koo,
Me ka oli no ka ua.
2 Kini a kini na wa
I kau ai na ao kaumaha
Maluna o'u,
A pouli no,
A uwe au no ke aha?
Naha na kii kala,
A mae wale na mea nani.
Kei kuu poho,
Na lilo o'u!
A kaumaha kuu uhane.
Pau koke nae ka po,
A olino mai ka lama.
Pau kuu haalou,
A mele hou,
A hee ae la kuu kaumaha.
3 Kini a kini na wa,
Oiai e pouli ae la ;
Hoao nae au
E lele pau,
A he ao ke hoea mai la,
Hoea nihi no,
Ole hai ia mai mamua,
Poha ka la,
Ku a nana,
A ua nani e ke alaula.
A pela no a mau,
Hee ka pouli a ao mai la ;
A piha no
Ka apu o'u
I ka oli a hu ae la.
HAWAII.

HE MOOLELO KAA
NO KE
KEIKI ALII NIEDA!
KA PUUWAI LIONA O KE AUPUNI O KONA
MAKUAKANE
KE ALII KA MOI LABODA!
A ME KE PIO ANA O KE
KUPUA GOGONA LAUOHO NAHESA!
He Nanea no na Au i Hala.—Helu 26.

          I KA wa a Nieda e kamailio ana, ua meha iho la ka lehulehu holookoa, aka, i ka pau ana o kana mau huaolelo, ua hoomaka mai la ka lehulehu holookoa e hooho me na leo nui, "E make ano, ke kanaka i opu ino i ka hoolanakila o ko kakou aupuni!" E ola, e ola o Nieda!" "Nou ke aupuni, a nou ko makou mau ola e ke alii ka Moi Nieda!"
          Ma ke kauoha aNieda, ua lawe ia aku la na kino make o ka poe pio, a kau ia maluna o kekahi kuahiwi kiekie, i hoailona ia me kekahi hiohiona ilina kupapau o ka poe puuwai eleele.
          Ano, ua noho lanakila ae la o Nieda, a kau mai la ka manao o na kanaka maluna o kona noho ana ma ke ano he alii a Moi hoi maluna o ka aina. Mamua nae o ka ae ana aku o Nieda i ka lakou mau noi, ua hai aku la ia i kona manao e hoi hou i kahi o ke ana, e hoolanakila i na kanaka oia wahi ma ke kukulu ana i aupuni Moi no lakou, a e kii aku hoi i ke kaikamahine o kahi mokupuni o ka waena moana, kahi hoi i lawe pio ia ai ke kupua Gogona. No keia mea, ua kaumaha na kanaka, a hoao aku la e hoohuli i ko Nieda manao, aka, hoonoho iho la ia i kona makuakane a me kona makuahine ma ka noho alii, a hele aku la me kona hoa o Babela, oiai, wahi ana i pane aku ai imua o na kanaka, "Ua hoohiki paa wau e hui hou me lakou, a o ka hooko wale ana no keia i ka'u hoohiki."
          Mahope iho o ka hoakaka piha ana a Nieda imua o na kanaka e like me kona ano mau, ua lokahi mai la lakou e noho malalo o kona mau makua, me ka malama i ka maluhia o ke aupuni, a hiki i kona huli hoi ana mai.
          Haalele iho la o Nieda me Babela i ke kulanakauhale malalo o ka hanohano piha i haawi ia mai e ka lahui, a hala aku la ma ke ala a laua i hele mai ai. He mau la ko laua nei hele ana malalo o na ululaau, e pii ana ma na kuahiwi a e iho ana ma na awaawa a hoea aku la laua i kahi e kokoke ana i ke ana. Ua ike ia mai la laua nei, a ua hoouna mai la ka Hope Moi a Nieda i hoonoho aku ai i na elele. O ka maopopo ana i na elele o ko lakou alii keia e hele aku nei, ua huli hoi aku la laua me ka mama, a haawi aku la i ka lono hauoli. He manawa pokole, ua makaukau iho la lakou a i ko laua hoea ana aku, ua haawi ia mai la na leo aloha, a hele wawalo aku la ma na paia o ke ana. Mahope iho o ka halawai aloha pu ana, ua hai aku la ia i kona manao i ka pane ana aku.
          "E na makamaka ke ike nei au, eia no iloko o oukou na hoomanao aloha ana no'u, a ke lawe nei au ia aloha i lei no kuu puuwai. I hele mai nei au ma ke ano e hooko i ka'u mea i kamailio mua ai, a e hai aku hoi, ua lawe pu mai nei au ia Babela, ka mea nana i haawi mai ia'u ka hoomaopopo ana ma ka'u huakai imi kupua, a ma o kona kokua aloha i lanakila ai oukou i keia la, oiai, ina aole ia i kuhikuhi mai ia'u, me ke ao pu mai i ka'u mau mea e hana ai, ina, aole loa au e lanakila, aole hoi e hoea imua o ke kupua. Nolaila, ke ika nei oukou iaia, a ke poni aku nei hoi au iaia i alii a i Moi hoi no oukou." Huli ae la ia a kau aku la i ka lei gula alii maluna o ko Babela poo, a pane ae la, "E Babela, kuu hoa alo inea hoi o na la i au aku la, ma o ko'u mana maluna o keia lahui i hoopilikia ia, ke poni aku nei au ia oe, he Moi maluna o lakou, a na ke aloha o ka mana o na lani e kokua mai ia oe!"
          Ku ae la o Babela mai kona kukuli ana, huli aku la imua o na kanaka a pane aku la, "He oiaio, ua kuhikuhi no au iaia i kekahi mau mea, aka, heaha la ka pomaikai i na aole ka manaopaa a me ka naau koa, nolaila, na ke koa wiwo ole a me ke kupaa o Nieda i hoopakele ia kakou a pau."
          Mahalo mai la na kanaka i ka laua nei mau huaolelo, a he hookahi hebedoma o ko lakou noho ana i ka ahaaina hauoli, a haalele mai la o Nieda, no ka kii ana aku i ke kaikamahine kiai maluna o kahi mokupuni. I ka hele ana 'ku o Nieda a ku ma kae o ka muliwai, ike aku la ia i kahi waapa e lana mai ana, awiwi aku la a kau ana iluna. He manawa pokole, e hele haaheo ana keia maluna o ka ilikai, me ke aheahe o ka makani onaona i na pua o ua wahi mokupuni nei. Aole no hoi i liuliu pae ana keia i uka. I ka ia nei hoomaopopo aku i ka leo o na manu, a me na mea a pau, me he 'la, ua oi pakela aku ka nani mamua o kana hiki mua ana. "He oiaio, ua hala ke kupua, a ua hoea mai ka nani," wahi ana iaia iho. "He oiaio, o oe ka nani e kuu haku alii," wahi a kekahi leo. Huli ae la o Nieda, a ike aku la i ke kaikamahine kiai, me na kanaka elua. Hui aloha iho la lakou, a hai aku la o Nieda i kana huakai. Ua olioli loa ia a kau mai la me ia nei maluna o ka waapa, a noho aku la no hoi na kanaka elua e kiai i kahi mokupuni. Aole no i liuliu kau hou laua ma kela aoao. Hui pu aku la me Babela, a malalo o kana noi, ua hele pu aku la ka lahui holookoa iloko o ke kulanakauhale. I ka hoea ana maloko o na palena o ke kulanakauhale, ua puoho mai la na kanaka, a apo aloha mai la ia laua nei me ka lahui hou. Piha ke kaona, a kuakea na puu i ka ua mea he lehulehu. I ka hoea ana i ka halealii, ku mai la o Nieda a pane mai la, "ano, ua hui keia mau lahui, ano hoi ke hai aku nei au, e mare ana au i ke kaikamahine kiai pua a ke kupua Gogona, a e like me ko maua hui ia ana a lilo i hookahi, e like hoi me ka maluhia o ka mare, pela hoi keia mau lahui elua e hui ai a e noho ai hoi iloko o ka maluhia. Mare iho la o Nieda, a ua noho laua me ka maluhia. Ua mare pu no hoi me Babela, a ua loaa ka pomaikai.
          Ma ia hope mai, ua noho iho la ka ohana alii o Nieda me keia mau lahui iloko o ka maluhia. Haawiia aku la ka lono hauoli i ka lahui o ka Moi Laboda, "ua pakele ko lakou haku alii opio a me kona makua, a ke nohoalii la maluna o kekahi lahui a ikaika ;" a ua huliamahi mai la lakou e ike. He mau makahiki ka noho ana o keia mau lahui iloko o ka hauoli, a hiki i ka wa i huli ai ke au o ka manawa. O na mea kaua a pau, ua hooliloia he wahie, e hailona ana, ua hala ke au o ke kaua, ua komo i ke kau o ka maluhia, a pola i mau ai a hiki i ko Nieda elemakule ana, mahope iho o ka make ana o kona mau makua.
          Ano e na makamaka, mahope iho o ka uhai hele ana i ka inoa o ke kamaeu Nieda me kona hoa aloha alo poino o Babela ; ke kulu ana hoi o na waimaka no ka nui o ke aloha i kona makuahine Badusa; ua hoea mai la kakou i ka hopena. Me na welina aloha i kona inoa, na hoomanao ana hoi no Nieda a me Babela, ke waiho nei kakou i keia Moolelo Walohia o ia mau lai hala'e. Ke noi ia aku nei oukou e hoomaopopo i ko makou hooikaika e hoolawa i na kumu hoonanea, a e hoomakaukau hoi no ka kakou hoonanea hou a hoea aku iloko o keia pule aku. Oia i, ua hoonuiia ka kakou pepa, nolaila, o ka lawa o ka nanea ka mea i manao nui ia, a ua makaukau makou e haawi aku i ka Moolelo o ke Alii ka Moi Olali o na au kahiko o ka Hikina, ka mea i kapaia "Ka Moi Puuwai Waipahe Arthur, me kona mau Ukali ano Liona!" Me na weilina aloha, ke pahola aku nei o Nieda i na hoomanao piha no na makamaka i hoomanawanui i kona moolelo,  ALOHA!

[Hakuia no "Ka Lahui Hawaii."]
KE KAU WELI O KA POWA
NA ILIKINI O AMERIKA—KA LAKOU MAU
HANA HOOMAINOINO—KA HOOKAHE
KOKO A ME KA LUKU—HE
MAU NANEA OIAIO.
HELU 2.

          [Ua haiia keia moolelo malalo iho e ka mea hookahi i pakele mai loko mai o ka huina o ehiku kanaka, mahope iho o ka paio ana me na iliulaula.]
          AOLE no i au wale aku na la mahope iho o ka maha ana o ke kaua weliweli o Mesiko, oiai hoi na kanaka e noho ana iloko o ka pihoihoi mamuli o ua hana weliweli powa a kekahi poe Mesiko, i hoonui ia hoi ka pilikia e ka poe Ilikini Comanches, ma ka lakou mau powa malu i na kahua hoomoana o ka poe kanu mea ai e noho ana maloko o na ululaau.
          Iloko o ia mau la, ehiku o makou i haalele ino ia Sana Atonie me ka manao e kaalo aku i na kula mehameha a komo aku iloko o Nu Mesiko, a e hoomoana iho ma na palena o ka Pio Picos, a hala na la anu o ka hooilo, oiai oia kahi i ike ia no ka maikai ma ka hahai holoholona hihiu ana. He poe wale no makou a pau i maa ma ke kipu ana, a ua lawa like no hoi me na pono o ia ano. Hookahi pule holookoa ko makou hele ana maloko o na ululaau me ka lohe ole ia a ike ole ia'ku o kekahi mea e makau mai o loko no na Ilikini, a ua ane nanea loa ko makou mau lio a me makou pu no hoi ; aia hoi i kekahi kakahiaka nui, ua hoomaopopo aku la makou i kekahi punohu uwahi nui, e pii pololei ana i ka lewa luna ma ko makou hema. No ko makou maa i ke ano o na iliulaula, ua maopopo koke aku la no, oia hoi ka hoailona kahea a na alii Ilikini e houluulu aku na kanaka. I ka hoomaopopo ia ana o keia, ua haalele kela me keia i ka hoonanea ana, a lalau koke iho la i kana pu, me ka hoomakaukau i na pahi me ka paa o ka manao e paio hopo ole aku i ka enemi ke hoao mai lakou e hana ino. Ua hiki no ia makou ke hoomaopopo aku i kekahi mau mea eleele i kahi mamao loa. Me kekahi wahi ohe nana uuku, ua hiki ia makou ke hoomaopopo aku he poe iliulaula lakou me na aahu kaua, a me he la, ua ike mai la ia makou, a e hoomakaukau ana no ka uhai mai. Ma ko makou akau e ku ana kekahi ahua pohaku nui a kiekie no hoi, a hookahi wale no ala e hiki aku ai iluna, no ke ino loa o ka pohaku; a hookuu aku la makou i ka holo ikaika a ko makou mau lio me ka manao e pii aku iluna o ua pohaku nei. I ka hoomaopopo ana o na iliulaula i ko makou manao, ua hoao ae la e oki i ko makou ala, aka, ua hoea mua nae makou ilaila ; a hoomaopopo lea iho la, i ka makemake o na ilikini, oia hoi e lawe pio ia makou.
          Lele ino iho la makou mai luna mai o na lio, a hakiikii aku la ma kahi e malu ai malalo o ka makou mau pu, ohi mai la i na wahi mea ai, a awiwi aku la a kau iluna o ua puu pohaku nei. Paepae mai la makou me ka pohaku a puni, a kali iho la no ka hoea mai o ka enemi, oiai, ua ike mai la lakou ua loaa ka makou mea i manao ai, hoomaka mai la e hele malie. Ku iho la lakou mawaho aku o ke kawa o ka poka, a me he la i ka makou hoomaopopo aku, e kukakuka nui ana, me ka lohe pono ia'ku o na leo nui ano huhu. Aole no i liuliu iho, kau hou aku la lakou maluna o na lio, a e holo ana mao a maanei a puni ko makou wahi papu, a o kekahi poe, holo loa aku la. Pela makou i kali ai no ka lakou mau hana a hiki i ke ano molehulehu ana, a ike aku la makou i ko lakou huli hoi ana mai me kekahi huina lehulehu hou o ko lakou poe. Ua uhi mai la ka po, a ua kiai paa makou no ka lakou mau hana. Ua noho makou me ka nanea a hiki i ka aneane ana e aumoe, aia hoi, ua lohe aku la makou i kekahi mea ano e, a me ka nonolo o na ihu o na lio o makou. Iloko o ka manawa pokole, ua makaukau makou. Ike powehiwehi ia'ku la ke aka o na kino kanaka e maalo ae ana ma kahi mamao loa, a kau aku la ka waha o ka makou mau pu ilaila, a ki pololei aku la. I ke kani ana'ku o ka makou mau pu, ua pakui ia mai la e ka leo hanehane hoailona kaua a ka iliulaula, a pii mai la ka wawa o na leo pihoihoi ano ilio hae; e ahai mai ana i ka lono, eia lakou ke pii mai la ma kahi ala nihinihi hookahi—a i ka haka pono ana aku o na maka, auwe! hoomaopopo aku la makou, he lehulehu o lakou e pii mai ana.
          Kau aku la ka makou mau pu maluna o lakou, a uina makawalu aku la na leo kupinal, a lohe aku la i na leo hooho o ka make. Mamuli o ka helelei ana aku o ka hapanui o ko lakou poe, ua huli hope aku la lakou, a holo aku la me ka awiwi, e hoea i ke kula palahalaha e waiho akea mai ana mamua o makou. Ekolu o lakou hoao ana me ka hahana e lawe pio i ko makou wahi papu pohaku iloko o ia po hookahi, aka, e like me ka haawina mua i loaa ia lakou, pela no i loaa hou aku ai.
          Iloko o keia hoouka liilii a makou, aole no i nele loa ko makou aoao i na ulia poino, oiai he ekolu o ko makou huina i lawe ia'ku la e ka make, a hookahi e waiho ana iloko o ka pilikia nui, mamuli o ke ku ana mai i na pua ahailono o ka make a na ilikini. Ua ano ku maoli ko makou kulana i ka pilikia, oiai, mamuli o kekahi ulia, ua pau iho la ko makou wai i ka hanini, aole wahi e loaa hou mai ai malaila iho. He ekolu a eha paha puni i koe o ka pau no ia o ka makou mau poka; a he mea maopopo, ina e hoao hou mai ana na iliulaula e hoouka mai, e pau ana, a o ka lilo ana no ia o makou i poe pio.
          Oiai makou e hoomaha ana me ke ano pihoihoi no ko makou kulana, aia hoi, ua hoomaopopo koke aku la makou i na enemi e houluulu mai ana i na opala a puni ko makou wahi papu ; a hoomaopopo aku la makou e hoomakaukau ana lakou e puhi i na opala i ke ahi, a na ka uwahi e kipaku ia makau mai ko makou wahi i malu ai. Ke nana aku la no makou i ka lakou la hana mai, aole nae e hiki ke haawi aku i ke kani o ka makou mau pu, oiai, aohe nui o na lako poka, a o ke kali wale no ka hopena. Ua ho-a ia ae la ke ahi! Iloko o na minute mua, aohe o makou ano pilikia, aka, he manawa pokole mahope iho, ua pii mai la ka uwahi me ka manoanoa a ano pouli, a me he la, aia makou iluna lilo iloko o ka ao pouli. Hoomaka mai la ke kahe o ka wai o na maka me ka wela ino, paa pu ae la na puka ihu, malohaha ka waha, a ano poniuniu ke poo. Nana aku la makou nana mai i kekahi, me ke ano make o ka manaolana, e hoike mai ana, ua aneane ka make e hoea mai.
          Ua paa ko'u manao e imi i wahi e loaa ai ka pakele. Hele aku la au ma kahi o ko makou makamaka e waiho ana iloko o ka ehaeha, a loaa aku la ua make. Nihi malie aku la makou a hiki i kahi alanui e kamoe ana, a hanu aku la i ke ea mama owaho, a komo mai la ka maha no ka manawa pokole. Ike aku la no makou i na lio o makou e ku mai ana i kahi a makou i haalele aku ai. Aohe hana i koe o ka holo mama wale ana aku no a kau maluna o na lio a holo aku, oiai, o ka noho ana iho, o ka make no ia, nolaila, haawi aku la au i ka leo paipai i ko'u mau hoa, a ua ae mai la lakou me ka apono i ka'u. Hookahi manawa, a iloko o ka manawa pokole, ua pii hou mai la ka punohu uahi, a nalo iho la makou iloko o ia punohu; malalo o ka pouli o ka uahi ko makou holo ana me ka ike ole mai o na iliulaula, a loaa ko makou mau lio, kau ae la a holo aku la. He mau haneri i-a paha ka i hala, akahi no a ike mai na ilikini. O ka hoomaka mai la no ia e alualu, a heihei no ke ola. Ua kau liilii ko makou holo ana; elua maua ma ka maua alanui, a o maua no hoi ka i ike ia. Lohe ia aku la ka paapaaina mai o na pu, a me ka hihio ae o na pua. I ko'u huli ana mai i hope, aia hoi, hapai ae la ko'u hoa i kona mau lima a paa ae la i kona umauma, huli ae la a ki aku la, a i ke kani ana o kana pu, ua haule aku la ia i ka honua a make! No ka mea, ua halawai mai la he pua na ka ili ulaula ma kona kua, a ua puka pu mai la kona puuwai. Aloha wale ia!
          Aole e hiki ia'u ke lele iho ilalo a haawi aku i ke kokua, oiai, ua ane e hiki mai ka pilikia maluna o'u. Lohe aku la au i ka leo hauoli o ka enemi i ko lakou ike ana mai i ka haule ana aku o ko'u hoa, a uhai mai la lakou me ka mama loa ia'u. Ua huli pono aku la ko'u lio i ke kahawai e waiho mai ana. Ke kani mai la no na pu, a ke lele makawalu mai la no na pua, a aohe maopopo o ka manawa e poino ai ko'u ola. Ua nawaliwali ko'u lio, ke hoao la au e paipai ae iaia me ka leo hoa'lohaloha, aka, he makehewa, oiai, lele hou aku la ia me ka hooikaika, a haule iho la a make. Ala ino ae la au a ku iluna o ko'u mau kapuai, a i ka huli hope ana aku, ike aku la au i na enemi e holo awiwi mai ana. Hoolei aku la au i ka'u mau mea kaua a pau, koe nae kuu pahi, a me ka pu panapana, a holo mama aku la au i ka muliwai, he 100 i-a paha ke kaawale mai a'u aku. Hiki aku aku la au mamua o ko'u mau enemi ma kapa o ke kahawai, a lele aku la au iloko a au aku la me ka hooikaika. Kani makawalu mai la na pu a na ilikini, me ka nui o na leo inaina mahope o'u. Pae'ku la au ma kela aoao o ke kahawai, huli mai la au a hooho me ka leo nui i ka hoailona o ka lanakila, a huli aku la a komo iloko o ka ulu laau. Ekolu la mahope iho o ko'u pakele ana, ua hui aku la au me kekahi poe o ko'u ano, a huli hoi mai la makou, a mahope iho, ua halawai iho la makou me ua poe ili ulaula nei, a hoouka iho la. Pau iho la lakou i ka lawe pioia. Ua loaa aku ke kino make o ko'u hoa a ua kanuia e makou. O ka heihei hahana loa keia no ko'u ola, a ke lana nei ko'u manao, o ka hope loa ia.
Æ NONE.

Ka Ekale sia ame Kona Kulana
HELU 1.
[HAKUIA E REV. J. BIKANELE.]

          Ua pili ka inoa Ekalesia i ka poe wale no i hoohanau hou ia e ka Uhane Hemolele aole i ka poe e ae. Kaawale ka Ekalesia, kaawale ko ke ao nei. I ka noonoo ana, loaa iho la keia Kumumanao:
          1 E pono ke kiai ia me ka makaala loa ka palena mawaena o ka Ekalesia, a me ko ke ao nei.
          2 Paa mau ka paku iwaena o keia mau mea a elua e pono ai. Ke kiai mau nei na aupuni nui o ka honua i ko lakou mau palena aina, i ole e komo hewa mai ko kekahi aupuni iloko o kekahi.
          Ka ekale sia i noho huikau na lala, ua like ia me ke kumulaau i ponaloia. Aole he pilikia i oi aku i keia.
          "Heaha ke kuikahi ana o ka pono me ka hewa? pehea la hoi e kohu like ai ka malamalama me ka pouli?
          "Heaha hoi ka manao hookahi ana o Kristo me Beliala? heaha hoi ke kuleana o ka mea manaoio me ka mea hoomaloka?
          Ma keia, ua ike ia ka manao o ka Haku. E hoowahawaha ana oia i ka Ekalesia huikau. Aole oia e hoolauna mai i ka Uhane Hemolele me kekahi o ia ano. He luhi makehewa ka hooikaika ana o ka Ekalesia huikau. Aole e kau mai ka hoopomaikai ana o ke Akua maluna ona, no ka mea, ua awili pu ia ka hewa a me ka pono iloko o kona mau lala. Ka maemae ka ke Akua i makamake ai, aole o ka noho huikau ana o ka Ekalesia.
          Ke kuleana o ka Ekalesia imua o ke Akua, a imua hoi o kanaka, he mea nui ia. E pono ke kaahele mau ke Kahu iwaena o ke Kihapai Ekalesia, a e hoomaopopo i ke ano o ka noho ana o kona mau lala. Ma ka nana ana, ninaninau ana, a me ka hooponopono ana e hiki ai iaia ke hookaawale aku i na mea pono ole. He hana keia i haawiia mai i ke Kahu Ekalesia e malama. Aole e pono iaia ke alo ae mai keia mea, o poino auanei ka Ekalesia.
          He kahu o Eli maluna o kona poe keiki; aka, ua ahewaia oia no ka hooponopono ole ia laua. No kona palaka ma keia mea, make iho la laua iloko o ko laua hewa, a ua kailiia ka oihana kahuna mai kona ohana aku, me ka hoopilikia pu ia o ka lahuikanaka holookoa o ka Iseraela.
          E like me ke kanaka i malama i kona mau maka i ole e komo mai ka lepo a hoomakapo iaia, pela e malama'i ke kahu i kona Ekalesia, i ole e haunaele, a pono ole, a hoohaahaa ia.
          I ulu maikai na mea kanu iloko o ke kihapai ai a ke kanaka, o ka waele mau ana i ka nahelehele ka mea e pono ai. Pela ka Ekalesia, ma ka hooponopono mau ana o ke Kahu iaia e pomaikai ai oia, a e ikaika ai kona kulana ma ka pono.
          E hoomanao ke Kahu, he Akana ka hewa—he mea e hoomaka e mai ana ke Akua. Nolaila, e hookaawale aku oia ia mea mai ka Ekalesia.