Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 4, 20 January 1876 — Page 1

Page PDF (1.19 MB)

KA LAHUI HAWAII.
"Ua mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
BUKE II.}  HONOLULU, POAHA, IANUARI 20, 1876.  {HELU 4.

KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.
Paiia ma kela Poaha me keia Poaha.
H. H. PALEKA,  Luna Hooponopono.

          He pepa i hoopukaia i kela me keia hebedoma no na Ohana a me na Ekalesia o Hawaii; he mea kokua i ka noho pono ana o na ohana, ka maluhia o kanaka, a me na pomaikai kino a uhane o ka Lahui Hawaii. "Aole paonioni; aole haanui; aole hikiwawe ka huhu; aole noonoo ino."
         
O na Kumumanao a pau, na Nu Hou o kela me keia ano, na Mare, Hanau, Make, e kakau mai i ka Luna Hooponopono, a e paiia no ke kupono.
         
Aole e aeia ka pilikino, ke kuamuamu, ka hoino, a me ka huhu, a ua makemakeia ka hoohoihoi, hoolana manao, hoonaauao, a me ka hoopono.
         
He $1.75 ka auhau o keia pepa no ka makahiki, a he $1.00 no ka hapa makahiki.
         
E hookaa mua ia ka auhau o ka pepa mamua o ka loaa ana i kekahi mea makemake e lawe.

NO NA OLELO HOOLAHA.

          E lawe ana keia pepa i na Olelo Hoolaha a na makamaka, e like me ke kupono, a e lawa pono ai hoi me ka hoohaiki ole i ka huina o na kolamu kukulu manao, no ka uku haahaa.
         
O kela a me keia makamaka e makemake ana e hoolaha, e hele mai ma ke keena a e hui pu me ka Luna Hooponopono.
         
Aole e paiia kekahi Olelo Hoolaha ke ole e hookaa mua ia ka auhau.
         
Eia kekahi, ke noiia aku nei na makamaka e hoouna mau mai i na mea hou; mai hooloihi loa i na palapala; e hai pololei mai i na manao me ke kuawili ole, a e kakau mai me na hua moakaka.
H. H. PALEKA,
Luna Hooponopono .

PAPA, PAPA.
AIA MA KAHI O
LEWE RS & DICKSON
(O LUI MA.)

KE KAHUA KAHIKO MA
Alanui Papu a me Alanui Moi
E LOAA AI NA
PAPA NOUAIKI o kela a me kaia ano.
NA PAPA NANI
A PAA NO KE KUKULU ANA I NA HALE.
Na Pani Puka,
Na Puka Aniani,
Na Olepelepe,
Na Pou, na O-a,
Na Papa hele,
Na Papa Ku,
Na Papa Moe.
Na Pili o na ano a pau!
NA PEPA HOONANI,
Na PENA o na wai a pau.
Na Kui mai ke nui a ka makalii,
Na Ami-puka,
Na Ami-puka Aniani,
Na Ami o na ano a pau.
NA AILA PENA,
NA AILA HOOMALOO,
NA AILA o na ano a pau.
NA VANIKI
Na mea HOOHINUHINU o na ano a pau.
Na Balaki o kela ano keia ano.
A KE HAI IA'KU NEI KA LONO i na makamaka a pau, ua makaukau keia mau Hoa o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana no ka
UKU HAAHAA LOA!
E like me ka mea e holo ana mawaena o
LAUA a me ka MEA KUAI.
E hele mai! E na makamaka!
A e lawa no hoi ko oukou makemake me ka oluolu
1]   a me ka maikai  [3m

E LOAA NO I KA POE E
MAKEMAKE I NA
INIKA KAKAU,
PENI, PEPA,
WAHI-LE TA,
BUKE,
MA KAHI O
TARAMU.

Manae iho o Kini Hana Wati.
KAHI HOI E LOAA AI IA OUKOU
NA BUKE!
Oia hoi na nupepa i humuia, a e kuniia ka inoa mawaho o ka buke, a ka mea makemake ana, eia no ma kahi o
TARAMU.
KAHI E LOAA AI KO OUKOU MAU
Papa Kuni Inoa!
No ke kuni ana i na Lole,
Na INIKA a me na BALATI,
NO KA
$1.50 NO KE KUNI KELEAWE,
2.00 NO KE KUNI DALA.
MA KAHI O
TARAMU.
NA KII a me na LAKO MAKANA
Paani hoohauoli no na Kamalii.
Na HAE LIILII,
No ka HOONANI ana.
MA KAHI O
1-3m   TARAMU.

Leo—Ou r Song of Hope.
Songs of Grace and Glory, p. 21.

1 Ala na kumu mao a mao,
Ao i na keiki i ike lakou
Ina e hookuli e hoopai maikai,
Ina hoolohe e apono ae.
Noho kuoo a e hoopololei,
Mai hoolalau la, a mai hookekee.
Mai paupauaho, e ao no a mau,
Aia ka uku io i ke ao.
2 Ala na keiki, ha haumana e.
Nee ike kula, e nee pololei.
D aimana, gula, a dala maemae,
Lei nani wale, a mae ole ae,
Oia ka ike, ke ao akamai.
Ke hui nae me ka hana maikai,
Me ka makau i ke Akua ke 'Lii,
Kane, wahine, a me na pokii.
3 Ala na kahu a hai pololei,
Ina olelo e ola mau ai,
Hanai a mau i na keiki nei,
Me na makua e hanai maikai.
Mahi, a eli, a kipulu e,
Hookahe wai, ma na mala o onei.
Noi ia Ie su e hoohanau hou
Ina hookuli mao a mao.
HAWAII.

ELINA KE KOA
HE KANAKA OPIO
PUUWAI WAIPAHE!
KA PALEKAUA LIONA HOI O KONA MAU LA.
KE PUKONAKONA O KONA LAHUI, A O KA OI WELINA HOPO O KONA MAU ENEMI.
Mokuna I—Helu 3.

          AOLE i pau pono keia mau huaolelo a Elina, ua kani mai la ka pu kuniahi a ka enemi, a ku mai la ke kia mua o ko lakou nei wahi moku, a haule aku la. Iloko o ka manawa pokole, ua haawi aku la ka Zelina i ka leo puana o kana pu, a huli aoao mai la ka moku o ka enemi. Ua ku aku la malalo iho o ke ana ilikai, a ke hoomaka aku la ke kai e komo.
          "Imua! E na koa !" wahi a Elina i haawi ae ai i ka olelo kauoha, "E hookuu koke i ka waapa, a e holo aku me a'u he eono o oukou iluna o kela moku."
          "A-e a-e!" wahi a na luina me na leo hoihoi. Haule aku la ka waapa i ka ilikai, a iloko o ka hikiwawe loa, e holo aku ana lakou nei me ka makaukau o kela a me keia me na pono kaua. Ua ike iho la na kanaka o ka enemi i ko lakou pilikia, oiai, ke ane piha aku la ka moku i ke kai, a ua hoomaka e emi ilalo ; aka, he poe lakou i maa i na pilikia o ka moana, a ku mai la maluna o ka oneki me na helehelena hiena i piha i ka inaina. Kau makawalu mai la lakou i ka lakou mau pu a ki mai la i na kanaka o kahi waapa e holo aku ana, aka, aole no i nui ka pilikia i loaa mai ia lakou nei. Ku mai la o Elina ma kona lima hema, a o kekahi kanaka hoi ona, ua ku mai la ma kona pu-lima. I ka ike ana o Elina i keia, ua haawi aku la ia i na huaolelo hoala manao imua o kona mau luina, "Imua e na hoa, o ka hoike ana keia, no ka hanau ia ana o ka kakou Zelina iloko o ka pomaikai! Imua e na puuwai koa! A lilo ko kakou hale lana i aliiwahine no keia mau moana! Ano! Ke hoomaopo nei au i na hiohiona o ka hopo maluna o na enemi, a ke ike aku nei hoi i ka wehe ana mai o ke ala no ko kakou lanakila ana! Imua a lanakila!"
          No keia mau huaolelo a Elina, ua pii ae la ka manaolana o kona mau hoa, a me na lima ikaika i moe aku ai imua me na hoe, a me he 'la ke hoomaopopo iho, e lele okoa ana no ko lakou waapa maluna o ka ilikai. Mamua o ka piha ana o na pu a na enemi a makaukau e ki hou mai ia lakou nei, ua pili aku la ko lakou nei waapa ma ka aoao, a ke pii aku la lakou nei iluna. Pioo ae la na enemi, noke mai la i ka hahau me na mea e loaa ana i ko lakou mau lima, aka, hele mua aku la no ko Elina mau koa, a me ka hahana lakou i hui aku ai. Lele mai la he elua mau enemi maluna o Elina, hahau mai la kekahi o laua me kana pahi, aka, mamua o ka pa ana mai o kana pahi maluna o ia nei, ua halawai aku la ka oi o ka Elina pahi me ia, a haule aku la ia i ka oneki a make loa. I keia manawa, ua kau mai la na kanaka a pau o Elina iluna o ka moku, a ke hele pulumi 'la lakou i na enemi. Waiho mokaki iho la na enemi ma o a maanei o ka oneki, a no ka manawa pokole, o ka halulu wale no o na kapuai ka mea lohe ia, me ka nakeke o na pahikaua.
          He hora hookahi, a ua ano neo na enemi, a iho aku la o Elina ilalo o ke keena mahope me kekahi mau luina ona. I ko lakou hoea ana aku ilalo, aia hoi halawai mai la ka ike a ko lakou mau maka me kekahi mau wahine ui elua, a me kekahi kane. Holo aku la na luina me ko lakou ano wela no ka hoouka kaua ana mai iluna o ka oneki me na pahi i hapai ia me ka manao e hoomoe aku maluna o na wahine a me keia kanaka, aka, lele mama mai la o Elina me kana pu panapana a ku iho la mamua o lakou, kau aku la imua o kona mau kanaka, a me ka leo kalakala o ke kanaka koa i pane aku ai, "E ku! a mai nee mai! O ke kanaka mua o oukou e hoeha ana i kekahi hune lauoho o keia poe, e loaa no iaia ka make ma ia'u aku me he ilio 'la ! Ano e ku ! A e hoihoi hou i ka oukou mau pahikaua iloko o na ili, a e hoolohe mai i ka'u mau kauoha !"
          He poe manao paakiki na luina, a he poe wela a hae ka manao no ka luku ana i na enemi o ka Moi Rikeke o Beretania ; aka, ua komo ko lakou aloha nui no ko lakou alakai opio o Elina, a ua wiwo hoi iaia, a no ia mea, hoihoi mai la lakou i ka lakou mau pahi, haule iho la maluna o ko lakou mau kuli a hooho like mai la i ka pane, "O kou makemake a me kau mau kauoha e Elina ke koa o keia moana, ko makou alii alakai hoi, ma o ka mana o na lani a ma o na kanawai o ke aupuni Beretania, o kou makemake, e hooko hopo ole makou a hiki i ka hopena."
         
I keia manawa, ua holo mai la na wahine a me ke kanaka a puliki mai la i na wawae o Elina, me ke kahea ana, "E kokua mai ke Akua ia oe e ko makou hoola."
          "E na makamaka," wahi a Elina, aole keia he manawa kamailio, e pii kakou iluna a e kau aku oukou maluna o ka waapa, a e holo aku iluna o ko makou moku, a e kali a hiki aku au, alaila, e hai mai oukou ia'u, i ka oukou moolelo."
          Malalo o ka Elina kauoha, ua lawe ia aku la lakou iluna o ka Zelina , me ka hai paa ia aku o ka olelo, "Aole kanaka e kau i kona lima maluna o kekahi o lakou, a e haawi aku i ka lakou mea e makemake ana." O keia mau kauoha a pau, ua hookoia, a i ko lakou kau ana iluna o ka Zelina, kii hou mai la ka waapa iaia nei.
          "He mea kupanaha e na hoa," wahi a Elina i pane aku ai i kona mau luina, "Ua ike mai nei kakou i ka ane piholo o keia moku, eia nae, aole piholo iki. E wehe ae i ka puka waena a iho aku kekahi e nana." He manawa pokole ua hemo ae la ke pani a iho aku la kekahi mau kanaka o lakou. Auwe! i ka wa a lakou nei e hakaka ana ma ka oneki, ua holo aku la he elua mau enemi ilalo, pani aku la i ka puka kahi hoi a ke kai e kahe makawalu mai ana me ke kepau. Houluulu ae la laua i na pahu pauda a me na mea make e ae a kahi hookahi, a o ka hooko wale no koe i ko laua manao weliweli, oia hoi ke kuni ana i ka pauda me ke ahi a pau lakou a pau i ka make, aka, ua loaa e aku la i na luina o Elina. Hoao mai la laua e paio mai ia lakou nei, aka, he manawa pokole, ua paa aku la laua i ka hauhoa ia i ke kaula, a lawe ia aku la imua o Elina. Lele koke mai la na kanaka me ka manao e pepehi i na pio, aka, kau hou mai la o Elina i kona lima, a pane mai la, "Mai hoeha ia laua ! O ke kau ana aku i na hana ino maluna o ke kanaka i kupee ia a hiki ole iaia ke kokua iaia iho, he hana ku ia i ka pepehi hoomainoino, a aole loa au e ae aku i kekahi o oukou e hana pela." Ku aku la lakou me ka hoolohe mai i na kauoha a ko lakou haku opio.
          Lawe ia aku la laua a kau iluna o ka Zelina, a hoopaa ia iho la me ka hao. I ka hoi ana aku o Elina a kau iluna o kona moku, ninau aku la i na wahine me ke kanaka. "Pehea ko oukou kau ana maluna o keia moku kipi, a heaha hoi ka oukou hana maluna ona, a no hea mai hoi oukou?" No ka aina makou ma ka hikina loa aku nei, i lawe aihue ia e keia poe powa. Ua pakaha wale ia ko makou mau waiwai, a hookau ia iho la maluna o ko lakou moku. A nou ko makou aloha nui e ke koa, oiai, ina paha aole oe ina ua pau makou i ka make." Me na waimaka e hiolo ana ma o a maanei o ko lakou mau papalina i pane mai ai i keia mau huaolelo. "He oiaio, e na makamaka, owau kekahi e hauoli nei no ka loaa ana o ka pomaikai ia oukou, oiai, no ka hoopakele ana i kekahi mea mai ka make weliweli a keia poe hana ino. A oiai hoi, ua lawe au i ka hoohiki; e hoao e pulumi aku i na kanaka e pakaha wale nei i na waiwai o ka lahui o ko kakou Moi, nolaila, ke manao nei au, ua kupono no ka make ana o keia poe, a he kumu hoi keia e hooikaika loa ai i ko'u manao no ka hooko ana ia mea." Loaa iho la ke aloha o keia poe no Elina a me kona mau luina, a ua noho oluolu lakou mahope mai. Kolo ia aku la ka moku pio me na pahonahona i na wahi poino a hiki malalo o kekahi lae pali kiekie, a hookuu ia iho la kona heleuma, me ka waiho ia o na wahine me ke kanaka maluna ona, me kekahi mau luina o Elina no ka malama ana i ka maluhia. O keia wahi a ua moku nei e ku ana, he wahi nalo no ia, a ua manao ia, aole e ike ia e ka poe kipi.
          Noho iho la lakou mahope a holo aku la o Elina ma no ka makai ana i ka poe pakaha wale. I ke kolu o na la o lakou nei i ka moana, ua pa mai la he makani ikaika mai ke komohana mai no elima la, e paialewa wale ia ana ko lakou moku maluna o na ale huhu o ke kai. Nui a ikaika ka makani a me ke kai, aka, ua hana ia ka Zelina me ka makaukau no na ino o ia ano, a ua alo aku ia me ke ano koa, a hiki i ka mao ana ia ino.
(Aole i pau.)

Ka Elele Farani Manao Paa!

          Iloko o na la o ka noho alihihikaua ana o Murata maluna o na puali koa o Madarida, ka manawa hoi ia e noho ana na koa Sepania ma ke ano enemi i na koa malalo o Murata, ua makemake oia e hoouna aku i kekahi mau lono ano nui i ke alii Generala Junota, ma ke kulanakauhale o Lisebona. Ia manawa, ua paa na ala e hiki aku ai ilaila i ke kiai ia e na koa Sepania, a ua kanalua iki ka manao o ua Murata nei no ke ano haiki o ka manawa e imi ai i kanaka kupono, aka, no ka hiki ole ke kali ia ka hoouna ana aku i keia mau lono, ua kauoha aku la o Murata i na koa ona e houluulu mai. I ke ko ana o kana kauoha, hai aku la ia i kona manao. "Ua ike no paha oukou ua paa na alanui e hiki aku ai i Lisebona i ke kiai ia e na koa o Sepania, a ke makemake nei au i kekahi kanaka koa wiwo ole me ka manao paa nana e lawe aku i keia mau lono imua o Junota, ka Generala o na koa ma ia kulanakauhale. Owai o oukou ke ae ana e lawe i keia ma ke ano he elele?" wahi ana.
          Meha iho la ka laina koa mai kekahi kihi a hiki i kekahi kihi. Kau mai la ke ano hopo maluna o na helehelena o na koa. He elima paha minute ka meha ana, a lohe ia aku la kekahi leo mahope mai i ka pane ana mai, "owau e ka haku alii !" me ka leo nahenahe. He kanaka opio wale no ia, nona na makahiki he umikumamawalu, i kapa ia kona inoa o Wileba. Kahea ia aku la ia e hele mai imua o ka alihikaua, a hai aku la ia i na kuhikuhi ana o kana kauoha a me kona manao ma kana elele. Hai pu aku la no hoi ia i ka nui o ka pilikia mamua ona, a kauoha paa aku la e malama, a mai hoolei wale i ka hanohano o kona aupuni ma ka haawi pio ana iaia iho a hoike aku i na manao o loko o na palapala ana e lawe aku ai imua o ke Generala.
          Mino aka mai la ke koa opio Wile ba, a pane mai la. "Ke hoomaikai aku nei au imua ou e ke alii, no ke kau ana mai o keia hanohano maluna o'u, a ke hooia aku nei au, e hooikaika no au e like me ka hiki ia'u." No keia mea, ua piha o Murata i ka hauoli, a me ka mahalo no ke ano koa o keia kanaka opio, a haalele aku la ia i ke kahua hoomoana o ka puali koa o kona alii, a hele aku la ma kana huakai. Elua la kona hele ana malalo o na lau o ka ululaau me ka maluhia, a i ke ano ahiahi ana aku o ke kolu o na la, aia hoi, ua loaa mai la iaia kekahi ulia ano pilikia. Ua hopu ia iho la ia e kekahi mau koa Sepania, a lawe ia aku la imua o ko lakou alii koa. Iloko o keia manawa, e noha ana ka wela inaina iloko o na koa Sepania maluna o na koa Farani o Murata, a ua paa ka hoopai maluna o ke koa Farani ke loaa aku he make mainoino. O ke kumu o keia, oia ka nui o na poino o ka poe Sepania mai na koa mai o Murata.
          "Aohe pono i koe, e make ana au, aka oia haawina ka'u e lawe mua mamua o ko'u haawi pio ana'ku i keia mau palapala," wahi a Wileba iloko iho ona. Oiai keia e lawe ia ana imua o ka generala o na Sepania, ua kau ia mai la na olelo ino a me na hooweliweli a pau maluna o ia nei, aka, ua hooikaika no keia e hoomanawanui. Ua makaukau loa keia i ke kamailio ana i na olelo Geremania a me ko Rukini, a paa iho la ko ia nei manao e hoohiki he kanaka Geremania ia, a aole loa e hoike aku i kekahi ano e manao mai ai lakou ua ike ia i ka olelo Farani, oiai i ko lakou wa e ike ai ua ike ia ia olelo, e paa mai ana ko lakou manao he kanaka Farani no oia, a o kona wa ia e make koke ai me ka weliweli.
          "Owai oe," wahi a ka generala Sepania i pane mai ai iaia nei i ko lakou hiki ana'ku, ma ka olelo Farani. Haka pono aku la ko Wileba mau maka iaia, luli ae la kona poo, a pane aku la ma ka olelo Geremania, "Aole au i ike i kau mea e kamailio mai nei." Haawi ia mai la na ninau hoohuahualau iaia nei, me ka hoomakakiu mai o na mea a pau, e ake ana e palaka iho keia a hoopuka aku i ka olelo Farani, aka, ua paa kona manao, a aole mea nana e hooluli. Malalo o ke kauoha a ka generala, ua hoopaa ia aku la keia maloko o kekahi rumi pouli. I ko ia nei komo ana aku a lakaia mai la ka ipuka, a waiho aku la keia iluna o kekahi wahi moe puu opala me na hoomanao weliweli no na hana e kau ia mai ana maluna ona. Pela kona noho ana iloko o na kaumaha, a hiki i ka hora aumoe, ia wa, pili iho la kona mau maka, a haule aku la iloko o ka hihio hiamoe nanea. Elua paha hora o kona hiamoe nanea ana, aia hoi, ua wehe ia mai la ka ipuka o kona rumi, komo mai la kekahi mea, a o ka ia nei mea mua i hoomaopopo ai, oia no ke kau ana iho o kekahi lima palupalu o kekahi wahine me ka huihui maluna o ko ia nei papalina, a pane iho la me ka leo ano aloha ma ka olelo Farani, "E kuu makamaka aloha, he pololi anei oe? E ala, a e hele ae kaua, ua makaukau ka mea ai i hoolawa ia e a'u, ka mea i aloha ia oe !" Puoho ino ae la ia a noho iluna, a pane ae la ma ka olelo Geremania. "Heaha la ko lakou makemake ia'u?" Huli hou aku la ua mea nei nona ka leo a hemo aku la, a pani ia mai la ka ipuka.
         
I ka lohe ana o ke Generala i keia mea, oiai, he hoao ana keia e hoopuiwa iaia mai kona hiamoe ana i ala ae a pane mai ma ka olelo Farani, ina he kanaka Farani io ia, aka, ua paa kona manao, a aole ia e poina iki, no ka mea, ua maopopo iaia, ina ia e poina, o kona make ana no ia. Ua kauoha aku la e hookuu ia keia. "No ka mea," wahi ana, "aole keia he kanaka Farani, aka, he oiaio no kana i hai mai ai ia kakou he kanaka Geremania io no ia." Aka, ua paa ka manao o kona mau koa, a ua hoopaa hou ia no keia. I ka lua o ka po, oiai keia e hiamoe ana me ka pauhia loa, ua puiwa hou no e like me mamua, a pane iho la ua leo wahine nei ma ka olelo Farani. "E ala e ke koa, ano ua pakele oe, eia ko lio mawaho me ka makaukau, a e holo aku oe a nalowale maloko o ka ululaau!" Puoho hou ae la no ua Wileba nei, a pane mai la. "Heaha la ko lakou makemake ia'u?" Hemo hou aku la no ua mea nei a pani mai la i ka ipuka. I ka lohe hou ana o ke Generala i keia, ua kauoha hou aku la e hookuu ia keia, aka, mamuli o ke koi paakiki o kona mau koa, ua lawe ia mai la keia no ka hookolokolo ia ana i kekahi la imua o na 'lii koa o Sepania. Lawe ia mai la he mahele olelo a ninau ia mai la i kona kumu e hele nei mai Madarida mai a i Lisebona, a hoikeike aku la kela he palapala i hoomakaukau mua ia no na pilikia o keia ano, i kakau ia ma ka olelo Geremania mai ka Emepera ae a i ka Adimarala. "E ninau aku iaia?" wahi a kekahi o na 'lii koa i ka maheleolelo, "oiai aole ae nei hoi ia he kanaka Farani, he aloha no anei ia i na kanaka Sepania?" "Ae," wahi a Wileba, "a o ko'u iini nui ka lilo ana o ko kakou mau aupuni a i elua i mau hoahanau oiaio a oluolu." Huli aku la ka mahele olelo a pane aku la ma ka olelo Farani, "ke olelo mai ne oia he keu aku kona makemake ole ia kakou, a ke minamina nei ia no ko kakou pau ole i ka make, oiai aohe ka kanaka ma ka honua nei e like me kakou ke ino." I ka pane ana ae o ka mahele olelo i keia mau huaolela, ua kau mai la na maka a pau maluna o Wileba, me ka manao e ano puiwa ana keia no ka mahele hoopunipuni ia o kana mau huaolelo, aka, ku pololei iho la keia me na hiohiona kuoo, me he la aole ona lohe iki i kekahi huaolelo Farani.
          "E na keonimana," wahi a ka Generala, ua hoao ikaika kakou, a ua ike kakou ke hooia mai nei keia kanaka i kana mau huaolelo, a ke manao paa nei au aole keia he kanaka Farani, aole hoi ia he elele mai a Murata mai, a nolaila e hookuu iaia ano."
          Ma keia kauoha ua haawi hou ia mai la kona lio, a haalele iho la keia i na Sepania no Lisebona. Elua la mahope iho ua hoopuni ia mai la na Sepania e na puali o Murata a me Junota, a o ka haulehia ana ia o na hana kipi, a maluhia ka aina. O na palapala a kela koa i lawe ai, oia no na papa kuhikuhi a me na ano o na hoonohonoho ana i na koa no ka hoouka kaua ana me na Sepania a Murata i manao ai, a mamuli o ia mau kauoha i lanakila ai lakou. Ina paha i paa ole ka manao o keia Wileba, ina la ua ike ia na manao huna o Murata a o kona haulehia ana ia malalo o ka mana a me na hana weliweli a ka poe Sepania, aka, mamuli o ka manao paa o keia koa, ua paa ia manaolana o Murata a hiki i ke ko ana. Mahope mai, o Wileba kekahi o na Generala kaulana no ke koa, a me ka wiwo ole o ke aupuni Farani, a he hoa aloha oiaio hoi no Murata. Nani ka manao paa o keia koa, me ka hoomanawanui iloko o na hoomakaukau o na ano ino loa a na koa hoomainoino o Sepania iloko oia mau la.

La Karikimaka ma Kona, Hawaii.

E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
          Me ka ulumahiehie a me ka hauoli o ko'u puuwai, e oluolu mai oe ia'u ma kahi kaawale o kou mau kolamu e hoike iki aku hoi au i kekahi mau hunahuna mea hou o ua aina lai nei, nona hoi ke mele ia ana, "O Kona kai opua i ka lai."
          Ke kulana o ka la. Ma ka owehewehe ana o kai ao o ka la i oleloia ae la maluna, ua hoiike io mai la na lani i ka nani o ke Akua a me na ao uli hoi i kana hana io, oia hoi ua wehe mai la na kuahiwi o Hualalai a me Maunaloa i ko laua papale mau, aole he ao, aole hoi he ohu e hoopuni ana ma o laua iho, a pela io no, me he la e puana mai ana Merry Karikimaka oukou a pau; a i ka aneane ana aku e haalele mai na kukuna o ka la i kona mehana, aia hoi he mau ao opua e hoohuohu ana ma ka piko poo o ua mau kuahiwi kaulana 'la, a e hoomau ana hoi ka pa aheahe malie ana a na welelau makani o ua lai nei he Eka, aia hoi ko ka lani mau hoomaikai ana me na paka ua kilihune e pahola ana maluna o na lau uliuli o ka uka iuiu nei, ia wa wau i puana ae ai ma ke mele penei: "Ke ua iho nei pulu au la," a he anuenue hoi e hoopuni ana ma ka lewa lani, e kipona ana me kona mau waihooluu mau iwaena o na ao polohiwa, a maanei e kala mai ia'u i ko'u hooluhi loa ana aku ia oe ma ko'u wehewehe piha ana aku no na mea e pili ana i ka Ahahui Himeni o Lanakila.
          Mamuli o ka hoomau ana o na kulu wai o Kulanihakoi, a i ka hiki ana'e paha i ka hora 7 oia po, alaila, ua lai iho la, ua malie ua pau ka ua, ua ko ke ano i na pali, ua malu hoi ke kula aohe lele pueo, aka, he leo ka! no ka'u mea i aloha 'i, aia ilaila, he leo keia no ka bele o ka luakini o Popopiia e kani honehone ana i ka pili o ke anoano ahiahi e heahea mai ana hoi e komo! e komo! e ike i ka po lea o Halalii, a owau hoi kekahi i helu pu ia aku la me ka heluna o ka poe e komo ana, oiai au he malihini, ma ia mau la iho no ko'u hiki kino ana aku ilaila, a maanei hoi, e ae hou mai kou kiekie ia'u i ko'u hoike ana aku i ke alakai o ua Papa Himeni la, oia no o Mr. Kiwini Kaua, he mea i maa ma kona kulana alakai mele ana; oki no hoi ka hana a ia kaeaea la, ke hele la a pau na opi o ko makou mau waha i ka ua mea o ka hehene o ka aka, i ka piha i ka olioli.
          Ka hoowehiwehi ana i ka hale. Ke awihi iki ae oe ma na paia o ka luakini, he mea e ka eehia, oiai e puia pu ana ka hale i ke ala o ka awapuhi i awili pu ia me ka palai e hooihoiho lua ana mao a maanei, a e a-a weli ana hoi na kukui ihoiho, a mamua pono iho hoi o ke kuahu himeni he mau kumu laau lehua, o kumu no o ka lau ku 'na iloko, a maluna pono ae hoi o ke kuahu himeni, na hua palapala moakaka lea ke nana aku, oia keia ALOHA OUKOU, he hua lau laau nae i hoopili ia aku i ka paia o ka hale, i ka nana aku, ua ku i ka mahaloia, a ke awihi aku hoi oe he hoohie okoa ana'ku ia ou i na Oo manu leo lea o ia wao, (Papa Himeni) a me he la ke hoolohe aku oe, "O ka ia 'la lia mai hoi, pau pu maua ilaila, a ke lawe 'la a ke lai la hoi ka leo honehone o na Kahuli leo lea o ia uka, i awili pu ia mai hoi e ka leo hoouleulele puuwai o ka pila, oiai na ko lakou alakai no i houlele mai me kona mau lima i maamaalea wale ma kana hana, ke hele la a hoohie wale na haole, a ma ka'u ike, ua nani no a ua maluhia no na hana oia po, a ua hookuu ia na hana me ke ku ana o ke anaina nui i hiki ae ia po me ke mele lahui, E ola ka Moi i ke Akua.  J. B. H. BENI.
S. Kona, Hawaii, Dec. 30, 1875.