Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 4, 20 January 1876 — Kula Kumu ma Waimea Hawaii. [ARTICLE]

Kula Kumu ma Waimea Hawaii.

Hoomaka ke kula ia ana ona Kumn o ka apana o Kohala hema, ma ka hale kula o Waikoloa, i ka la 24 o Dek. 1875, ma ka liora a. h. Weheia na hana me ka pule a Ilev. L. Laiana, Alakai oke knla. Kaheaia ka inoa o na kuoiu i h.iki mai, a eia lakou:

Ilamakua.—S. Kaleohano no Kaala; L. W. D. Kualii no Paauhau ; J..Kapiko no Kawela; T. Paaluhi no Kapuleoa; Paaluhi no Eieio; J. L. Kawaihae no Napoopoo; S. W. Hoopii no Waipio oka ; D. Pālau no Waimanu; J. N. Hainoa opio no Waikoloa; W. 15. Kealoha no Waiaka; B. Paniani no Kawaihae uka ; J. Paakiai no Puako ; J. Keala no Kiholo. Koliala Akau.—S. W. Kamaka no Pololu; J. W. Kaawa; (?) Kapat>na no Honomaka'u ; S. Molāle no Halawa; Keoluwa no Makapala; Kapiko no Kokio. Xa Kumu i hiki ole mai. eia lakou:—Kaaua no Maunahoano; Mahana no Xaalapa; Kahukula no Napuu; Kahoohulino Kawaihae kai. No Kohala Akau.—Kanealai (?); I£aanaana no Halaala; £. S. Tiraoteo no Ainakea; S. Jvaaheo no Ilaena; Zebedaio no Waipuka. Eia na Ilaawina i kulaia ma ia la: Helunaau mok. 1, ine 2. Anmalika mok. 17, aoao 349. Buke Honua aoao 128. La kula elua. Ile la Karikimaka keia ; ua hooliloia na hana o keia la ma na mea I e pili ana i ka la hanau o ka Mesia; he I mau haiolelo, a he mau himeni kekahu J Kia ka poe haiolelo : L. W. Kualii. J. Ke- j kipi, D. 1). Mahoe ; o na inoa hoj>e elua j he mau haiolelo holo balota laua. no ke i kau Ahaolelo ehikimai ana. Hookuuia i nahanamakahora3p.si. | La kula ekolu. Eia na haawina oia la: | Aoheluhelu aoao T kiko. Helunaau mok. i 3 14. Arimatika p. 571 aoao 356, heleaku ; i-una. Huke Ilonua aoao 128. Heluhelu Kumumanao. lleaha ka ke Kumuao po- • no, e ao aku ai i kana nian haumauna, i ni mea pili naauao wale no anei, ainn mea pili iihane ]>aha ? J. Kaawa. i La kula eha. Hora 9a. m. Ka haawina o keia la. Helun&au moL 5« 6. Arimatika p. 583, aoao 363, hele aku imua. liuke llonua aoao 199 pe-la ana. Heluhe- V lu Kumumauao : Ua oi io anei ka ponoo ka haawi ana aku mamua o ka loaa ana f L. W. D. Kualil ! O ka wahine hea la ka i oleloia ho pa-! palo alii oia no kana kane! D Palau. ] lU>oj»aiH>e ka aha apopo hora 9, pule o W. I>. Kealoha. 1

I.a kula elima. Na Haawina. Heliuia- 1 au mok. Arimatika p. 594 , aoao < ■Hv9. l>uke llonua aoao 129; Holuhelu • Kumumanao: Oka Oihana Kumu kula i Pehea la e malama ia ai ma kona mau ano ! * ? ■ ' & PaalahL |

Nohoa mai la ke Aiipnni, no kanaka mj»i anoi, no ko Akua m&i paha ? & W. i Kaaiaka. | ]<a kula eono. Na haawma o ia la. He> > iunaan mok. 11,12.13. Arimatika p «is, | aoao 377, a hiki i ka panku 62-2, aoao Sf>o, 1 mok. 19. Hnko Iloima aoao lS<k Heluho ' lu Kumumanao: V» | H *ho anei k« aupu ; ni ke lilo ke da)a i na kula aupnni. aoie »»»>>*? S. Mv4ale. U*aha na ku|HH»o o ke kanaka e , holo lwtlo<* o ai «»ia ka lanawakaai- i nana malama i ka o ka a oai I l»aa koHk «loha aiua ? Me W i ; ka »hx> b>ho e k<»ho aku ai ? ll\tO(kii. j I l* k*|H>n<k ane* ka U i hanau «u o ] [ Kr«uv k« hooliloia i la k«Ui* a«|wi«i, I Ie paha * N\m ia e h*H>«»a i na n«p«4»a flw» ka Uhvi a nm> Honpanee apof»o hor* m, * La kuU ei»iktt, Xa h*aviaa k«la o ia U. Ilelanaan mok. U, I,V Armat»ka eaok. 1 -1«. lK»ike ana i ka makaekaa • na k«m«. lleiuhei* k«M«MMMMMi: W *> Anei k<c kooliU M U U Kayie»aia i U UI*MAtt|WMMt J, H, N«M«% \ * k«|»**o anei ke liK» k» » b I*** » ka Aka««M>vi kMib Uibaii i « ale *»«)• paka! I U KiniUik K ka«|H>«a ikav«vtt, a «M o ke Kwikaki l v *«ailike T. ) i>«-a» *a wm e V4«* a» mi hauonaaa w«! k* ikr, o ka la*« k»ka« a»et ? « k» «Aoka t • : KapMMMk, \ lloaka *« «»«>* e imi ii «m * «a AM. «I we aa 1«L a«|HMu ? K<N4cev% 1

K&pika Hi&3m m, .«*ea I «sakafea v*iwalauuaea. oke4al» maW gate? Ha Kaleo. Hoopa«ieela k«ia kaU ao Im a halawai hoti wa lune, u. u, 1816, kel hoolaba fc»a ia &s ma && nopepa. J. H; N. H&ikoa.—Kakaoolelo. Waimea, laa. 3, 1816. Waiobjno, KAP, H. ISH. 5,1816. | E KA Lahui Hawaii k ; Aloha oe:— Ke oaoao nei ao e olaola ana paha oa c lohe i na hana'i baaa ia ma ka la moa o lanuari nea, ka liapeaoia, a o ka olioli makahiki hoa hoi, penei ia:

MakekakāMaka hora ]fO paha.na he ia na hana me ka i»»flftenl, |>ala a peīa aku. Oia Uoi, ekola uo iiaaa papa, ka moa» aa elemakale a ' na loa&ine, <na m ka poe m, kaae a wahihe; ekolo, na keHd a pao. Okagiea nui, he himeni ko kela keia papa,.a he mau paaka paaaaao, 1,2, pauka, aole oi. (Aia ma ka moolelo, aa minamina aa i ka ioaa ole ana i kope o ka moolelo no ko kako«t pep*-) /

I ko'u nana aku ( hs"mea hon ia ia'e, ko ku aaa ona wahine a'u i maa ai, ina e ku ae ilnna, e hamo aoa no na lima i o ia nei, aka, i keia la, he meo ioa, koa no a koa* wiwo ole no a wiwo oie, (Role an e kaena ana, aole hoi e puka pai) a oiai o hoike ana e ku ana no ka poali koa opio o Kanahaao, j nona ka inoa o" Ka pnali o Kapāolaai " auoai e aho paha keia, Queen Kapāolani, i ka pau ana oua pauku, he himeni na na kamalii, a oiai ka himeni, ke hoike mai nei ka wati, o ka hora 12 keia, a noka pokole oka manawa ua hoopokoleia na hana me ka pole ake kahu, hookuu ia ke anaina e kai hoakai, oka puali koa mamua, me na mea kani, a o ka huakai ako, kai aku la a kahi <yJ. Nott, huli hoi mai a makahi o J. H. S. Martin, Eaq., i paina ai ka poe a pan, oke koena na ka oaa me% h&le ia, a oiai no e paiua ana ke anaina, aia hoi lawe ia ae la elua pauku hao kui amala, i luia ka pauda iloko o kona poopoo, a walnna iho kēkahi, a koni iho ike ahi o ka aila maho, kani ae la, ua ane like no me kekahi o na pn o ka batari o Puow&ina.

I ka auina la, akoakoa hou mai na kan&ka no ka lohe ana ika haiolelo oka olioli makahiki hou mai ia W. T. Martin, a he maemae a maikai ka liaioleio o ka la, e ike ana paha oe ma ka moolelo o ka halawai.

Ika pau ana o ka haiolelo, hoolaha ia mai la e ia ua weheia ka halawai no ka noo> noo ana i ka mea kupono e hele i ka ahaoielo i keia n. H. Ma ke noiia ana, kohoaa au i luna hoomalu, a o J. N. Kapaho i kakauolelo; na ka makna4iev. J. K«,nli>n4 i hoakaka mai ike ano nui ona mea a ka halawai e noonoo ai, (e ike oe i kana mau olelo ma ka moolelo.) Nonoiia mai e hoakaka mai i man inoa, o ka poe e holo balota ana, waihoia mai he mau pepa ike pakaukau, eia na inoa, o Kahuila, Kanhane, Henere Martin, Kaaemokn, Kapahn, Ke kaula. Ia wa noi mai o K">nli»im e Iwpiw i kona inoa oiai, oia, he kahnnapule a he L. K. a pela aka, koe etima inoa, ku mai he manao e noi ana, e hele ia mau inoa etiraa iwaho, kokuaia mai. Ninan mai kekahi no ko'u aei ka holo a holo balota ole, kae mai kahi, aka, ike au eeu ana ke anaina, ku au a hoole ikaika loa, ina i paa ia maa olelo a'u i ke k&kauia pomaikai loa an, pan ka'a hele na inoa i koe iwaho, kuka ka halawai, aia nae iloko 0 ia wa, kn mai kela hoa a me keia e kamailio, me ka lawe pa mai no i kna wahi inoa, ano liliha an, no ka nui o ka poe i teo ao, a iwaena ona leo kamailio, ku mai o li<yirge Timoteo, olelo ikaika mai U, mai ka inoa mna ai ka eha, aohe he knpono, ole loa no a he ole loa, « ahewa ana ia Henere Martin no ka hana hemahema i ke kanawai oki mare, aia D. W, Kaaemokn hoi, he paha wale no, a peU no na iooa i koe, ao ka panina o kana haiolelo,« ktta hookahi wale no mea'knpono e kohoia 1 L. M. o Rev. J. Kanhane, aole he hoopAk meaai a minauina pn oia i kona waiho ole ana mai i ka inoa o Jonee o Kahakn, (O. W. Jones) a i ka paa « kana ktUMdk> ana, a no ka hnikan o na hana, no&oīia aaai •D. S. Kaai, he oMo hooholo, ok» wao nni e waiho aika la koho haMa, « k«feo kela keta » like aae koaa wiīinan. MWwi mai ia maaao a %r« ā * aoo»oo mmm » ka ainaa aaa, hiki aai la he aoi, aaai aa inoa i iwaho, eiKuaaaelioi «sai«haii ik» aaanao, a» ia, i hoi aaa «a> o D. W,\mimU waW ao, a aoi ia a»at k e ka hwaa hoowialm a hook«« lo* ka hakwai.

K k«« ••••*! M k»»» ««(1,(1 I ln« nm fc»tS ImAkm i k«« hha ak% W «IMK likM»pM,»M«bwiibltt Wlmfas H» a» M |Mka »• M». U k*l£ww% «!»«•) 2 U» mW Mb« i b «m* ī Wm n bb> I» te|* « Itt hMM* • MMM «» kU»,

Eia hou, i ke Sabati nei, he 17 a oi dala no ka pule mahina hou, piha ka luakini i ka pule nui a maikai na hana.

Ahiahi malama makou i ka pule hoomau aneane piha ka luakini, aohe heluia ka nui, ia W.T. Martina ka hoomalu o ka halawai, Poakahi, ke kahu ma ka noho, pule o D. Pipi, pau ia paanaau pauku na mea a pau, he himeni na na kamalii o ke kula o Waiohinu, o J.M. Kauila ke kumu, pau ia elua mea iaia ka paipai o ka halawai, malalo o ke poo manao o ka la, J.N. Kapahu a o

Kolomai, he pule a he manao paipai a hookunia k anaina, o ka nui i akoakoa mai he 110. Poalua ke kahu ma ka noho, ia J.M. Kauila a me J. Kaapa ka paipai, ua like no na hana me ko kela mau la, he 83 ka nui. Poakolu, pela no na hana, ia J.N. Keouli a me J.Kaau, ia Kapu ka paipai, he 70 a oi ka huina. O ke kumu o ka emi o keia mau la, aole no i pau ka hana o na paahana, a o ke anuanu loa hoi kekahi, o keia iho la ka halawai hoomau o ka apana o Waiohinu, koe a Naalehu, Honuapo, Kau, Keaa a me Kahuku. Ho ano ala iki keia» ina e laoaa {m ae &a. koa ko lesa Hhane e po. ttai mw makon, o b'i » « |rtila aainei I keia mau pule iho nei a komo wale i keia pule, ke hoomaemaeia nei ko makou nei wahi heiau, o ka elua keia, ua luia i ke one o waho, a he nani hoi, ke wawa waleia nei e lulu dala i piano, ke hiki hoi. I keia mau la aku nei, ua hou o Kekauai ia Kaua wahine i ka pahi, puka pu kekahi uha, he ano pulepule paha, aia oia i ka hale paahao i keia wa, a o ka wahine, aia iloko o ka mauleule ehaeha a pela aku. Ke pahola nni nei ke kmukaea, ono, he kea kaia ana la aaaaaa, mai ka la 1 mai uOf o kaa na oha o ka ma3hathiki pāip, Maamā ke noi aku nei aa ia oe, e elaola e hookomoaka oe i ken leta, a i konahapa paha no ka nopepa, aia &ae ia oa. Osraa nomein ahha, koa pt*n iloko o ka Hakn. Kahoiu. P. S. Ua aaakaekan ao ka'a, e like me » *'« i pane ai ia oe, aka, eae mai oee ka-naiki. Poīna hon an i keia, oJ.H. S. Martin ke Eaha Kola Sahati a oW. T. Mariin ka hope.