Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 5, 27 January 1876 — Page 1

Page PDF (1.10 MB)

KA LAHUI HAWAII.
"Ua mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
BUKE II.}  HONOLULU, POAHA, IANUARI 27, 1876.  {HELU 5.

KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.
Paiia ma kela Poaha me keia Poaha.
H. H. PALEKA,  Luna Hooponopono.

          He pepa i hoopukaia i kela me keia hebedoma no na Ohana a me na Ekalesia o Hawaii; he mea kokua i ka noho pono ana o na ohana, ka maluhia o kanaka, a me na pomaikai kino a uhane o ka Lahui Hawaii. "Aole paonioni; aole haanui; aole hikiwawe ka huhu; aole noonoo ino."
         
O na Kumumanao a pau, na Nu Hou o kela me keia ano, na Mare, Hanau, Make, e kakau mai i ka Luna Hooponopono, a e paiia no ke kupono.
         
Aole e aeia ka pilikino, ke kuamuamu, ka hoino, a me ka huhu, a ua makemakeia ka hoohoihoi, hoolana manao, hoonaauao, a me ka hoopono.
         
He $1.75 ka auhau o keia pepa no ka makahiki, a he $1.00 no ka hapa makahiki.
         
E hookaa mua ia ka auhau o ka pepa mamua o ka loaa ana i kekahi mea makemake e lawe.

NO NA OLELO HOOLAHA.

          E lawe ana keia pepa i na Olelo Hoolaha a na makamaka, e like me ke kupono, a e lawa pono ai hoi me ka hoohaiki ole i ka huina o na kolamu kukulu manao, no ka uku haahaa.
         
O kela a me keia makamaka e makemake ana e hoolaha, e hele mai ma ke keena a e hui pu me ka Luna Hooponopono.
         
Aole e paiia kekahi Olelo Hoolaha ke ole e hookaa mua ia ka auhau.
         
Eia kekahi, ke noiia aku nei na makamaka e hoouna mau mai i na mea hou; mai hooloihi loa i na palapala; e hai pololei mai i na manao me ke kuawili ole, a e kakau mai me na hua moakaka.
H. H. PALEKA,
Luna Hooponopono .

PAPA, PAPA.
AIA MA KAHI O
LEWE RS & DICKSON
(O LUI MA.)

KE KAHUA KAHIKO MA
Alanui Papu a me Alanui Moi
E LOAA AI NA
PAPA NOUAIKI o kela a me kaia ano.
NA PAPA NANI
A PAA NO KE KUKULU ANA I NA HALE.
Na Pani Puka,
Na Puka Aniani,
Na Olepelepe,
Na Pou, na O-a,
Na Papa hele,
Na Papa Ku,
Na Papa Moe.
Na Pili o na ano a pau!
NA PEPA HOONANI,
Na PENA o na wai a pau.
Na Kui mai ke nui a ka makalii,
Na Ami-puka,
Na Ami-puka Aniani,
Na Ami o na ano a pau.
NA AILA PENA,
NA AILA HOOMALOO,
NA AILA o na ano a pau.
NA VANIKI
Na mea HOOHINUHINU o na ano a pau.
Na Balaki o kela ano keia ano.
A KE HAI IA'KU NEI KA LONO i na makamaka a pau, ua makaukau keia mau Hoa o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana no ka
UKU HAAHAA LOA!
E like me ka mea e holo ana mawaena o
LAUA a me ka MEA KUAI.
E hele mai! E na makamaka!
A e lawa no hoi ko oukou makemake me ka oluolu
1]   a me ka maikai  [3m

E LOAA NO I KA POE E
MAKEMAKE I NA
INIKA KAKAU,
PENI, PEPA,
WAHI-LE TA,
BUKE,
MA KAHI O
TARAMU.

Manae iho o Kini Hana Wati.
KAHI HOI E LOAA AI IA OUKOU
NA BUKE!
Oia hoi na nupepa i humuia, a e kuniia ka inoa mawaho o ka buke, a ka mea makemake ana, eia no ma kahi o
TARAMU.
KAHI E LOAA AI KO OUKOU MAU
Papa Kuni Inoa!
No ke kuni ana i na Lole,
Na INIKA a me na BALATI,
NO KA
$1.50 NO KE KUNI KELEAWE,
2.00 NO KE KUNI DALA.
MA KAHI O
TARAMU.
NA KII a me na LAKO MAKANA
Paani hoohauoli no na Kamalii.
Na HAE LIILII,
No ka HOONANI ana.
MA KAHI O
1-3m   TARAMU.

Jesus, Loving Savior.
6—5.

1 Iesu, mea aloha,
Nana maikai
Mai kou noho nani
I na kamalii.
Nui na pilikia,
Nui na ano e;
Lohe i ka pule,
A kokua mai.
2 Anu a olohe,
A opili e,
Luhi a pololi,
Wiwi a hookii.
Hele a auwana
Ma na alakee,
Oa, kuloloia,
E aloha mai.
3 Ae e hiamoe
Na kamaiki nei
Ma na bela olu
Me na mama e,
Me ke kiai ia
E ka poe kiai,
A hoala ia
Hanai maikai ia'e.
4 Lole weluwelu
Ekaeka e;
Kei ka ilihune
O na kamalii!
Nele, ike ole,
Hele a Ialau;
Ie su, mea aloha,
Aloha ia lakou.
5 Iesu mea aloha,
Kai i na pokii
Ma ke ala ola,
Ala ololi;
Hii pu ma kou poli,
Kai malie no
Mai koonei mau ino
I ke ao ma o.
HAWAII.

ELINA KE KOA
HE KANAKA OPIO
KA PALEKAUA LIONA HOI O KONA MAU LA.
KE PUKONAKONA O KONA LAHUI, A O
KA OI WELINA HOPO O KONA
MAU ENEMI.
Mokuua I—Helu 4.

          I KE kakahiakanui o ka la i mao ai ka ino, i ka wa hoi o ka hoomaka ana ae e wehe kai-ao, e hele haaheo ana ka Zelina malalo o ka lulu o na pali kiekie a hauliuli o kekahi aina ano malihini ia Elina a me kona mau sela. Malie molaelae maikai iho la ke kai, a me ke kololio mai o ke kehau o uka maloko mai o na kowa kuahiwi, ua pakika aku la ko lakou nei moku alii wahine maluna o ka ilikai hauliuli me ka paihiihi launa ole. Aohe leo lohe ia, a ua meha na kanaka o ka oneki, hookahi wale no mea lohe ia, o ka owe o ke kai, e mawehe ana ma o a maanei o lakou nei. Ua nanea loa lakou nei i ka makaikai ana, me ke kilohi hala ole ana ia uka o ka aina. Pii malie mai la na kukuna la, a kiei hooipo mai la maluna mai o na kuahiwi, me he 'la e mino aka mai ana i ka ui o ka moana, a e kilohi ana hoi i ka waiho ae o ka aina. Nee malie mai la ka noe kolo kuahiwi a pili pu me ka papalina o ka honua, a waiho wale ae la i ka piko kiekiena o na kuahiwi, a i ka nana ana aku, he mea e ka nani i ka hoomaopopo aku i ka anaanapa o ka hau anu huihui iluna pono. Pa kolonahe mai la ka welelau kehau ma ke kukulu akau, lawe mai la i ka iniki hui hooipo a ka hau aki ili, me he la i ae ana i ko lakou nei mau iwihilo, "Ua hapai oukou i ka hana hanohano o ka pulumi ana i na ilio hae pakaha wale o ka moana, a nolaila, ke haawi aku nei makou i na kumu hoolana manao, oiai, o ka lanakila ana o ka Haku Elina maluna o kona mau enemi, he pomaikai nui ia no makou."
          Oiai lakou nei e holo malie ana me ka nanea a hoomanao ole ai no kekahi mea, aia hoi, ua ike powehiwehi aku la lakou nei maloko aku o ka noe, he hale nui kiekie, e ku kokoke ana i ka aekai. "He hale kela a kakou e ike powehiwehi'ku nei e na hoa o'u, a ke waiho aku nei au i ka hooholo ana ia oukou ; ina e holo aku kakou ilaila me ka ole. Ma ko'u manao iho nae, he wahi kupono loa kela no kakou e kaa ai malalo o ka lulu o ka aina, a hooponopono hou i na wahi i ano poino o ko kakou wahi waa nei mai ka makani ino i pa ikaika iho nei." O keia leo o Elina, ua maopopo no iaia aole e hoole ia ana, no ka mea, ua komo ke aloha a hohonu iloko o na sela nona ; a pane koke mai la lakou me na leo pualu : "O oe ke alakai, a ma kou meheu makou e ukali ai a hiki i ka make ana."
          No keia mea, ua kauoha aku la o Elina e hoopololei ia ka ihu o ka Zelina i kahi a ua hale nei e ku mai ana. He elima mile paha ko lakou nei kaawale mai ka aina mai, a he hapalua hora a oi iki ; kokoke loa lakou nei malalo o ka pali kiekie e ku mai ana ma kekahi aoao o ua hale nei, a kuu iho la ka heleuma, pu-a na pea, a hooponopono i na wahi pilikia o ka moku.
         
I ka  pau ana o na hemahema i ka pau ana i ka hoomakaukau ia, ua kauoha aku la ia i kona malamamoku me kekahi mau luina e holo aku maluna o ka waapa, a e kipa ma kela hale, a e ninaninau i na ano a pau o ka aina a me ka lahui. Mahope iho o ka hoolako ana o lakou ia lakou iho me na pono kaua, haalele mai la i ka moku, a, holo aku la no ka aina me ka hooko i na kauoha a ko lakou haku opio. E holoholo ana o Elina ma ka oneki me ka ohe-nana ma kona lima, a e hoomakakiu ana kona mau maka a puni ka aina. Ke kokoke aku la ka waapa, a ke hoomaopopo aku la lakou i keia hale nui a kiekie no hoi. Ua like loa kona ano me na hale alii o ko lakou aina i ka wa kahiko, (he castle.) E ulu ana he mau laau nani i luluu me na pua memele a puni. Holo aku la ua wahi waapa nei a pili aku la ma ka aoaoao o kekahi uwapo pohaku i hana ia a komo iloko o ke kai. Lele aku la lakou nei i uka o ka aina me ke ano hoihoi i ka akahi paha a hehi hou i ka lepo o ka aina maloo no kekahi mau la loihi, hele aku la me na kapuai awiwi a ku ana ma ka ipuka o ua hale nei. (O keia hale, he ano papu, ua like me Kawa, ko kakou hale paahao, eia nae he haahaa keia, he pakolu paha ke kiekie a me ka nui, alaila like ae.) Kikeke aku la ka Malamamoku, aole nae pane leo mai, a aole hoi wehe ia mai o ka ipuka. Ua loihi loa ko lakou nei hoao ana i ke kikeke, me ka ninau aku me na leo, "owai ke noho nei iloko o keia hale," aole nae pane ia mai. No keia mea, ua manao iho la lakou, aohe kanaka o loko, a he hale ku wale iho no mai ka manawa kahiko mai, oiai, ma ka nana ana aku ia waho, ua ano kahiko no, me he la he mau keneturia okoa ke ku ana, a ma kahi a ka ua e pa mau ai, ua ulu ka limu. No keia manao hope loa o lakou, ua ala mai la na iini e ike ia loko. Pale aku la ka malamamoku i ka ipuka me kona lima, a he mea kupanaha, hemo wale aku la no. I ka hemo ana aku o ka ipuka, holo mai la mailoko mai, he ala onaona ano e loa, a puni pu ae la ka ea ma na wahi a pau a lakou nei e hanu ae ai, a honi pu mai la o Elina ma iluna o ka moku, i ka ua mea o ka ikaika o keia ala ano e. Komo aku la lakou nei me ka nihi malie, e hawanawana ana, me ka alaalawa o na maka ma o a maanei. He mea e ka nani o loko. O ka papahele, ua uhi ia me na ili hulu holoholona i kinohinohi ia me na wai hooluu o na ano a pau ; a ma na paia a puni na keena, e kau ana na kii nani o na 'lii a me na hoouka kaua o Enelani o ka wa kahiko. O na mea a pau o loko o ka hale, ua hoike mai he kanaka waiwai loa ka ona, a i ole he alii paha.
          Ku iho la lakou nei me ke kahaha nui, no ka mea, ua uhi mai la he lia ano e a puni ko lakou nei kino. Meha launa ole mai o loko o keia hale nani. Aohe pane leo, aohe lohe kapuai wawae ia aku, a hookahi no mea lohe ia o ka owe o ke kai i ke poi mai i na lao aa. O ka ilina kupapau, o keia hale ua like.
          He mau minute okoa ko lakou nei ku ana iwaena o kekahi rumi ano nui, me he 'la he keena hookipa i ka lakou nei hoomaopopo iho, e houluulu ana i ko lakou mau manao no ka lakou hana e hana aku ai ; a huli ae la ka malamamoku a hele aku la no kekahi puka e hamama mai ana. Komo aku la ia, a ike aku la e kakau mai ana a puni na pono kaua o na ano a pau. Maluna o kekahi palekaua kila, e kau ana ka hoailona o ka inoa o ke kupunakane kuakolu o ka Moi o Beretania, a lele ae la kona hauli. "Heaha la ke ano o keia hale," wahi ana iloko iho ona, "He hale ano kupua keia, a e ike ana au i kona mau keena a pau mamua o ko'u haalele ana iho i kona papahele." Wehe aku la ia he ipuka hou, a ike aku la ia he rumi buke ia. E kakau ana he mau buke lehulehu a puni, a ku iho la keia me ka nana ana i na ano buke ana i ike ole mamua aku. Wehe hou aku la no keia he puka, a komo aku la ; Iloko o kela rumi, e ku ana he pakaukau nui iwaenakonu o ka rumi. Ma kekahi aoao e ku ana he noho. Maluna o ua pakaukau nei e waiho ana he pahikaua me kekahi pu panapana. Hele malie aku la keia a ku iho la ma ka aoao o ua pakaukau nei. Honi aku la keia he ea ano e, aole hoi o ke ala i honi mua ia, aka, he ano polopolona. I ka huli ana ae o kona mau maka ma kekahi aoao, haule aku la kona ike maluna o kekahi mea nana i hoopuiwa mai i kona noonoo. E ku ana me ka hauhoa ia i kekahi pou, he kino kanaka make, a no ke kahiko loa paha o ke ku ana malaila, ua nalo kona aahu, a me na mea e ae a pau, a koe wale iho la no na iwi, a e ku ana no nae me ka helelei ole.
          "He oiaio anei he hale keia no ka poe powa?" wahi a ia nei iloko iho ona. Ku iho la keia no ka manawa pokole, e nalu ana iloko iho ona i ke ano o keia mea kupanaha. He manawa pokole ko ia nei ku ana me ka oni ole, a me ka meha no hoi o na mea a pau, a ia manawa, lohe aku la keia he leo wahine e mele ana me ke ano nahenahe. Kololio mai la ua leo nei a loaa ko ia nei puuwai, me he 'la e kahea mai ana i ke kokua e hele aku, ua loaa oia i kekahi pilikia. Kau ae la keia i kona lima me ke ano pihoihoi, e nalu ana iloko iho ona i ke ano o keia hale, a iaia nei e hoomaopopo ana i kona hele aku a me ka ole i kahi a ua leo e pa-e mai ana ; aia hoi, komo mai la kekahi o na luina a pane mai la, "Eia ae o Elina ke holo mai nei maluna o kona waapa, me he 'la ua nauki mai nei i ke kali ia kakou."
          Aole no keia i pane aku, aka, hemo loa aku la keia iwaho, a nalo aku la ua leo nei. Hele aku la keia a hui aku la me Elina kona haku, a hai aku la i na mea a pau ana i lohe a i ike ai hoi maloko o ua hale nei. "I hele mai nei au e hai aku ia oe, ua ike mai nei au mai ka moku mai he wahine ma kekahi o na puka aniani o ke keena iluna loa, a no ko oukou lohi loa, ua manao mai nei au e holo mai a pii aku iluna o laila, i hoomaopopo ai i kana hana malaila. A oiai ua hai mai nei oe i kau mau mea i ike a i lohe hoi, nolaila, ke lana nei ko'u manao e hele aku a e ike maka i keia wahine."
          Noi mai la ka malamamoku ia Elina e noho, no ka mea, he ano kupua keia hale, aka, aole o Elina i manao aku ia mea. Komo aku la ia iloko o ua hale nei, a hele aku la ma na rumi a kona malamamoku i hele aku ai. I ko lakou komo ana maloko o ke keena a ka malamamoku i ike ai i ke kino iwi, aia hoi, ua lohe hou ia aku ua leo wahine nei, i awili ia me ka leo o ka lira. Ku iho la o Elina, hawanawana aku i kona koolua i ka i ana aku, "He mau keneturia ae nei, ua aihue ia kekahi kaikamahine ui o Beretania, a ua olelo ia, ua lawe ia a hoopaa ia ma kekahi hale e kokoke ana i ka ae-kai, a o na hana mau a ua kaikamahine nei, o ke mele me kana lira. Ua heluhelu au i keia ma ka buke, a ma kela mea a'u e lohe nei, me he 'la, e hooia mai ana i ua moolelo nei a'u i heluhelu ai. Nolaila, i mea hoopa ia ai keia pohihihi, e pii aku no kaua, a e ukali aku a hiki i ko kaua hoea ana i kahi a ka leo e pa-e mai nei."
(Aole i pau.)

KE KAU WELI O KA POWA
NA ILIKINI O AMERIKA—KA LAKOU MAU
HANA HOOMAINOINO—KA HOOKAHE
KOKO A ME KA LUKU—HE
MAU NANEA OIAIO.
HELU 5.

          I KO maua hui hou ana me ko'u hoa i holo ai, ua hai mai la kela i keia moolelo. "I ko'u ike ana ua hemo ke kaula o'u i hauhoa ia ai, o ko'u wa no ia i holo ai me ka mama loa no ka ululaau, a loaa aku la ko'u lio, kau aku la maluna ona, a o ko'u pakele ana ia. Mai ke kakahiaka mai ko'u holo ana a napoo wale no ka la, alaila, hoomaha iho la au. Ua manao au e hiamoe ma ka uhi ana iho a ka pouli, aka, no ka nui maoli o ke anu, ua hiki ole ia'u ke hoomanawanui, a hoa iho la au i ahi. Anoano mai la ka ululaau, aohe pa-e leo kanaka ; o ke kani wale no a na manu ka'u e lohe ai, a ina e hoonanea iho, e puiwa ana a lele ka hauli i ka hoehoe mai a ka leo o na ilio hae, a me ke kani o na leo o kekahi mau holoholona e ae. Pa kololio mai la ka makani kehau anu o ke kulu aumoe, ua hele mai la ko'u kino a huihui pono ole. Nee aku la au a kokoke i ke ahi, a haule iho la hiamoe. O ko'u naaupo no hoi keia, o ke kinai ole ana i ke ahi mamua o ko'u hiamoe ana, aka ua kau aku la a nui ka wahie, a haule aku la hiamoe.
          No ka maluhiluhi a me ka mania, ua kaia au e ka hiamoe, he manawa pokole, ua auwana ko'u noonoo iloko o na moeuhane pahaohao. He mau hora okoa ko'u moe ana me ka nanea, a i ka wehe ana ae o kaiao, ala ae la au. Auwe! I ko'u hoao ana ae e oni, aole e hiki, ua paa kuu mau wawae a me na lima i ka nakinakiia. Alawa ae la au ma o a maanei, a hoomaopopo iho la ke a nei no ke ahi a'u i ho-a ai, a mawaho o ke ahi a puni, e nonoho ana he kanaka iliulaula, a e mino aka mai ana no ko'u ano puiwa ana. Ua make au, wahi a'u iloko iho o ko'u naau. Aohe hana i koe, o ka pule wale no i ke Akua e hoopomaikai mai i ko'u uhane. Aka, e like me ko'u pule ana, ua haawi mai la no ke Akua i ka manaolana iloko o ko'u naau, a paa iho la ko'u manao e hooikaika me ka hoomanawanui no kahi e pakele ai.
         
I ka hoea ana mai o ka malamalama o kekahi la ae, ua hookau ia aku la au iluna o kekahi lio, a haalele iho la makou ia wahi. Ia la a po ko makou hele ana, a i ka hoea ana o makou ma kahi kupono no ka hoomaha ana, ua kuu hou iho la makou a ho-a i ke ahi. Ua ano luhi makou a pau, ua hele na ilikini a maloeloe, a i lawa no a haule aku ko lakou mau poo i ka honua, me ka nee ana aku a kokoke i ke ahi, o ka hiamoe aku la no ia a nono ana na puka ihu o lakou a pau. Owau pu no hoi kekahi i hele a malohi, ua ane hiki ole ia'u ke hoomau i ka makili ana o ko'u mau maka, e ake ana no a hiamoe, aka, o ka hana keia e pakele ai, a ina wau e hiamoe, o ka hoohala ana no ia i ka wa kupono. I ka hiki ana aku i na hora poniponi o ke kuluaumoe, i ka wa hoi ua pauhia na ilikini e ka hiamoe nui, ua oni ae la au me ka malie loa. Pa pono mai la ke ahi a hoike mai la me kona malamalama i ka paa o kekahi pahi ma ka puhaka o kekahi ilikini. Nee aku la au me ke ano haalulu a pihoihoi. Lalau aku la au a huki mai la i ka pahi, a ooki ae la a hemo ke kaula i paa kuu wawae.
         
I ka hemo ana, ku malie ae la au me ka hanu mama loa. Alawa aku la a ike aku la i kahi a na pu e waiho ana. Nihi malie ae la a hiki i kahi e waiho ana, lalau aku la au i kekahi pu. I ko'u huki ana mai, aia hoi, ua pa ae la ke poo o kekahi o na ili ulaula, a puoho ae la ia me ka leo nui, a iloko o ka minute pokole, ua puoho ae la na mea a pau o lakou. Aohe hana i koe a'u e hana aku ai, o ka hooikaika wale no ko'u ola. Hahau mai la kekahi o lakou ia'u me kana pu, aka, pakele mai no au ma ka alo ana ae. A kau aku la au i ka pu e paa ana i ko'u lima, a huki mai la i ke pana, a i ke kani ana aku, ua haule aku la kekahi ilikini a make loa. Ua hele mai la lakou a kokoke ia'u me ka lakou mau pu e noke ana i ka uhau, a ua noke aku no hoi au i ka pale ana me ka hooikaika. Ua aneane au e haule iho i ka honua a haawi pio aku ia'u iho imua o lakou, no ka mea, ua pa mai la kuu poo i ke kumu o kekahi pu, a e hele ana ke koko ma o a maanei o ko'u mau papalina. Ke ano poluluhi mai la ko'u noonoo, a pouli hoi ko'u mau maka, a ke lohe ala no au i ka nui o ka leo o na ilikini i ka uwa.me ka leo nui, i ka hoomaopopo ana iho, e make ana au. Hele wawalo aku la ko lakou leo maluna o ka makani a loaa aku la ka nui o lakou, a he manawa pokole, lohe ia aku la na leo kupinai e hooho mai ana maloko mai o na ululaau. Ua lohe aku la ko lakou nui, a ke ukali mai la i kahi a na leo i poha aku ai. Ua paa iho la ko'u manao e make ana au, a pii ae la ko'u manao, no ka manawa hope loa, a lele aku la a haawi aku i ka oi o ka'u pahi i kekahi o lakou.
          Pii ae la ko'u inaina, a e like me kahi ikaika i koe iho iloko o'u, lele aku la me ka'u pahi, a napoo pu aku la iloko o ka umauma o kekahi o lakou. O ka'u hana hope loa keia, me ka manao o ka hopena ia, aka, i ka wa o lakou i hoomakaukau ai e hele makawalu mai maluna o'u, a lawe ae i ko'u ola, aia hoi, ua lohe aku la au i ka paapaaina o ka leo o na pu, a helelei aku la ma o a maanei o'u ko'u mau enemi. Ua puiwa au, me ka maopopo ole o keia mea, a ia'u e ku ana me ka manao owau kai ku mai i ka pu, aia hoi, ua holo mai la he elua ili keokeo, a hookahi o lakou i apo mai ia'u a uwe iho la. Ua ola au, o kuu kaikaina, oiai lakou e hele ana i ka uhai holoholona, ua lohe aku i ka leo o na ilikini, a uhai mai la, a i ko lakou ike ana, ua kali ole lakou no ke kau ana mai i ka pu a ki mai i na ili ulaula. Uwe iho la makou, a hoomaikai ae la i ke Akua, no ko'u pakele ana mai ka make mainoino a na ili ulaula.  ÆNONE.

Pane ia D. L. K.

E KA LAHUI HAWAII ; Imua a hee ka enemi, a hoi maluhia mai i ka home.
          Ma ka aoao mua o kou helu elua, ua hookuu ae o D. L. K. o hea la i kona mau lehelehe, e olelo me ka apaapa, a pahola ae i na kihi o ka aina, i ka lono puahiohio ana i hopu ai, me ka manao paha, o ia ka mea e pomaikai ai ka poe e heluhelu ana i kou kino nani. Nani ka lapuwale o ia ano hana.
          Ekolu mau kina nui o ko wahi pauku manao e D. L. K. Eia ka mua : 1 Aole i like iki kau mau huaolelo i hoolaha ai, me ka mea i haiia. 2 O ko wikiwiki e hoolaha ma ka akea i na lono wale au i lohe ai, me ka imi ole i ka oiaio mamua o ka hoolaha ana. 3 He enemi oe, a he mea manao kue i ke Kahu o ka Ekalesia ma Kaluaaha, Molokai. O keia na hewa o ko wahi pauku manao, a e ike auanei oe i na hoakaka ana.
          Ua minamina wau i kou hoike moakaka ole mai ia oe iho, a me kou wahi i pee ai, i hiki pono ai ke hookani pono ia aku na ki ekolu o ka oiaio. Aka hoi, no ka pomaikai o ka poe e heluhelu ana i ke kino o ka nupepa KA LAHUI HAWAII. Ua kono ia mai au e hookuu koke aku i ka oiaio, a e holoi aku i ka lepo au i hapala ae nei imua o ke ao maemae.
          Hewa mua . Olelo oe, "ua kau aku ke kahu o ka ekalesia o Kaluaaha, Molokai, i kekahi rula iwaena o kona aha luna."
          KA OIAIO KI AKAHI.—Hoohakahaka ko pepeiao. Aole i hana kekahi o ka ekalesia pela ; aole nana i kau na rula o ia aha, a ua koho i ke kahu i komite no ia hana. E hele mai oe i Kaluaaha nei, a e haawiia no ia oe ka buke moolelo o ia ekalesia a me ka aha luna, alaila, e awihi ae ko maka ma ka aoao o ia buke, a e ike no oe, he kue kau hoolaha i ka oiaio.
          Hewa alua .—Olelo oe i ko lono pepeiao, "ina e hiki ole kekahi o kona mau luna i ka halawai luna, e uku ana ka he hapaha."
          KA OIAIO KI ALUA.—Hoolono pono ko mau pepeiao. Aole e hooukuia ka luna ke hiki ole mai i ka halawai luna i ka hapaha dala. Aohe rula o keia aha i hana ia pela. Eia ka rula i hooholo ia malaila, o ka luna ekalesia i hele i Oahu a i Maui paha me ka hai mua ole mai i ka aha luna i kona hele, a hala kekahi halawai ana o ka aha, oia ke uku i umi keneta, a e lilo ia mau keneta no ka pono o na hana o ka aha luna. Ina no ma Kaluaaha nei no ka luna kahi i noho ai, a ma kona apana paha, aohe e uku ia e like me kau lohe lalau.
          E hele mai oe i Molokai nei, a e lawe i ka buke moolelo o ia aha luna, alaila, e lenalena ae ko maka ma ka aoao 41, pauku 24 o na rula, a ma ka aoao 73 hoi, e ike pono oe me ko mau maka iho i ka oiaio, aole i ka lohe pepeiao lalau au i hoolaha ai.
          Hewa akolu.—Olelo iho la oe, "ina he oiaio keia, nuhou no."
          KA OIAIO KI AKOLU.—Hoolohe pono oe. Ma ia hapa o kau olelo, ua ikea ke ano o kou naau. Alaila, ua oiaio ka olelo a ke kahu. Mat. 7; 20, "Ma ko lakou hua e ike aku ai oukou ia lakou."
          E ka mea nona kela mau hua D. L. K., mai kue manao ino oe i ke kahu o ka ekalesia o Kaluaaha, Molokai; ina he kue pilikino kau iaia, e hoopau ae. Mai hahaki oe i kela olelo maikai a ko kakou Haku, e i mai ana, "Mai manao ino aku o manao ino ia mai oukou. Mat. 7; 1.
          E kala aku no au ia oe ma keia mea, ke mihi oe i kou,—a i ole oe e hana pela, ua hala ole au. Aole oe.  E. KEKOA.
Jan. 17, 1876.  Kahu Ekalesia o K. M.

          —I ka wa a kekahi kanaka e ki pu aloha ana i ka hoea ana mai o ka makahiki Keneteliana 1876, ma Utica, ua ku aku la kana kaikamahine he 17 makahiki a make iho la.
          —Ua lohe wale ia ae ma na mokuaina Komohana o Amerika, ua loaa ke keikiCharley Ross, i lawe aihue ia ai iloko o kela makahiki, mai kona mau makua aku.
          —Ma Columebia, Ohio, ua haawi aku ka Ilamuku i ke kauoha e pani ia na ipuka o na kauhale a pau e ae ana i ka piliwaiwai, oiai, he kue ana ia i ke kanawai. Pehea la ko kakou nei, nui loa keia hana ma Honolulu nei.