Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 5, 27 January 1876 — ELINA KE KOA HE KANAKA OPIO PUUWAI WAIPAHE! KA PALEKAUA LIONA HOI O KONA MAU LA. KE PUKONAKONA O KONA LAHUI, A O KA OI WELINA HOPO O KONA MAU ENEMI. [ARTICLE]

ELINA KE KOA

HE KANAKA OPIO PUUWAI WAIPAHE! KA PALEKAUA LIONA HOI O KONA MAU LA. KE PUKONAKONA O KONA LAHUI, A O KA OI WELINA HOPO O KONA MAU ENEMI.

j w u- i:nkmi. Mokanal—Helo 4IKE kakaliiakanui o ka la i naao ni ka ino, i ka wa hoi o ka hoomaka j ana ae e wehe kai-ao, e helo haaheo ana j ka Zdina malak> o ka lulu o na pali kiej kie a iianlinli o kekahi aina ano naalihi- | ni ia Klina a me kona inau Malie molaelae uiaikai iho la ke kai, a me ke koioiio mai o ke kehau o uka maloko mai o n * kowa kn.iliiwi. ua pakika aku la ko lukou noi moku alii wahine inaluna o ka ilik.ii hauliuli mo ka paihiihi lanna ole. Aohe leo lohe ia. aua meha na kauaka o ka onoki. hookahi walo no nn-a lohe in, o ka owe o ke kai, e mawolie an ima o a maanei o 1 ikou nei. l*a n.'iH 'i loa lakon nei i ka makaikai ana. iik' ke kilōhi h.ila ole ana ia ukn o ka aina. l'ii malie mai la na kukuna la, a k.:ei huoipo mai la maluna mai o na kualnwi. me he 'la e mino aka nuii ana ika ui o ka monna. a e kīlohi ana hoi i ka waiho ae o ka aina. Kee malie mai 11 ka noe koio kuahiwi a pili pu me ka pnpalina o ka houua. a waiiio wale ae la i ka piko kiekiena o na kuahiwi, a [ ka naua ana aku, he niea e ka nani i ka lioomaopo{>o «ku i ka anaanapa o ka hau «inn huihni iit:na pono. Ta kolon.ihe mai la ka welelau kehau m* ko kukulu akau. lawe inai la ī ka iniki hui hōeipo a ka hau ;tki ili. me he la i ae au* i ko lak-'U nei mau iwihilo. l*a iiap \i oukou i ka hana lianohano o ka puiuaii ana i na i!io liae pakaha .\vale o ka nii.nnia, a noi il.i. ke haawi »iku iiei makou i na kinnu hoolana ma:i.»o. oiai.o ka lanakiia una o ka Ilaku Kluia uialui:a o koaa nwu nu lui, hc poiuHik»i nui ja p.. makou." ; it i,»kv , 'a ium e holi» maiie oua ine ' k i n .ne.i .4 h>s>uiai: »o ole ui n.t k« kahi uiea. ;«la h.oi, ii:< ik<> pow * lii\\ eh» ;<ku la iaivou . ui.i..<ko :tsn t> ka iii>e. he h*.«' nu. k,< 'Me. e mi kt>i,o'so «na i k.-* lle li.ih' ke!a a k*kou e ike p.<weh: wel.i kn l oi e ua Ik>» o u. a ke *xaiht» aku !;<•. au i k* hooh. \> ana i» oukou : ui.% hku k;iNt iliuU ir»e k » ole. Ma k-> u IUAU.io ih.' n.»e. iie \v»ln kupoi; ( > k;»keu e k*a mala'o o U . i. r. oha a.ua a ;..vtponop.>u.> l;oe. i n« wal . 1 .-«• > poi:;o o ko ktk.-U v\.ih: u.v< * ! k.i :uu i!i; ih > i p* ik «ik v i!io I ' ke-.., .e • .> Ki.iia. e. \ »«<ep.>]>e I:a ho'o -o > V>> k« i«t > VI tk . 'lli. •k . ;« !:, >1.o:: 1! !loko t :. « -• . 11. ' , « ; .'•,•• K ,-KO ; . . «4,0M «i t- »• ' .»«.:«' ».« • . ! -KI ; k«• ;. »kt . j

No kein me», uu kuuohn aku la o Eii* na e lioopololei ia ka ihu o ka Zdina i kalii au& hale nei eku mai ana. He elima milo paha ko lakou nei kaawale niai ka aina mai, a he hapalua hora a oi iki ; kokoke loa lakou nei malalo oka pali kiekie e ku mai ana ma kekahi aoao o na haie nei, a kuu iho la ka heleuma, pu-a na pea, a hooponopono i na wahi pilikiao ka moku. I ka pau aua o na hemahema i ka pau ana i ka hoomakuukau ia, ua kauoha aku ia ia i koua malamamoku me kekahi mau luina e holo aku maluna o ka waapa, a « kipa ma kela hale, a e ninaninau i na ano a pau o ka aiha a me ka lahui. Muhope iho o ka hoolako ana o lakou ia lakou iho rae na pono kaoa, haalele uiai la i ka moku, a holo aku la no ka aina uie ku hooko i na kauoha a ko lakou liaku opio. E holoholo ana o Elina ma ka oneki me ka olie-uana ma kona lima, a e hoomakakiu ana kona mau niiika a puni ka aina. Ke kokoke akn la ka waapa, a ke hoomaopopo aku ■la lakou i kei«*v hale īiui a kiekie no hoi. Ua like loa kona ano me na, hale alii o ko lakou aina i ka wa kahiko, (he castle.) E ulu aim he maū laiiu nani i Inluu me iia pua memele a puni. Holo aku la aa wahi waapa ne-i a pili aku la ma ka aōaoao o kekahi uwapo pohaku i hana ia a komo iloko o ke kfti. Lele aku la lakou nei i uka o ka ania me ke ano hoihoi i ka akahi paha a hehi hou i ka lepo o ka aina inaloo no kekahi mau la loihi, hele akn la me na kapuai awiwi a ku ana ma ka ipuka oua hale nei. (0 keia hale, he an«S.papu, ua like me Kawa, ko kakou hale pnali.io, oia nao he haahaa keia, he pakolu paha ko kiokie a me ka nni, alail* liko no.) Kikeke akn la ka M.ilamamoku, aole nae pane leo mai, a aolo-hoi wehe ia niai o ka ipuka. Ua loihi loa ko lakou nei hoao ana i ko kikeke, me ka ninau aku me na.leo, "owai ke noho nei iloko o keia hale," aole nae pane ia mai. Xo keia mea. ua manao iiio la lakou, aohe kanaka o loko. a he hale ku w:tle iho no mai ka manawa kahiko m«i, o'iai, ma ka nana ana aku ia waho, ua ano kahiko 110, me he la he inau kenetnria okoa ke ku ana, a ma kahi a ka ua e pn uiau ai, ua ulu ka limu. N'o keia manno hope loh o l.ikou. ua ala | m»ila na iiin o ike ia loko. P.ile aku ; la ka inaliunainoku i ka ipuk v mo koiia 1 lima. a he moa kupannlia. hemo wale ! aku la no. 1 ka heino ana aku o ka | ipuka, helo mai la mailoko mai. he ala ; onaona auo e loa, a piim pu ae la k;i ea j nia na w'ihi ajpau a lakou nei e hanu ae i ai. a honi pu mai la o K.ina ma ilun i o : k;i moku, i ka na iuoai o ka iki<ika o keia | a!a ano e. Kouio aku la l .kou ium nh' 1

k.i nlui nnilu l , o linw.uiawanu an;u uio I » * a ti rn n»ak.« ni ♦ o :» 111 * uu'i. ll«i , lIUM O k:l n <111 o IoKO. KT| pnpuilOiO, ; n;i uhi i;\ nio U;i īhhn'.u lu>lolvo!ona i kuioliaiolii i v mo ua wm hoi-luu o n;t ; ;ktio a jvtu : a n»H n i }>.im ;> pwni i koon «. o kau ai\:i m\ kn n uu o n i \ii a mo I 11;» hoonkii k;»U;\ O KlU'h.ni o k* \v;\ k«h;lvO. O it;i nioa n p;iu o loko.o ka h tlo. j Hj» hoiko mni ho k;Ui ik.i \\;iikv;ii lo;* ku j ouh, a i ole hō alu p.\h;\. ! Ku iho U lakou iioi mo ko kihaha nui. no k i iiio;», U;< uhi ni;u l;i ho lia ai»o o « i'Uin ko lukou noi kino. Moli.i l.tun;i 010 in*i ō l.oko o koi;i h*lo i'un. i Aol#i» pan«..li?i>.nolio loliok ipu.ii i.t nkn. a liook*fei no moA ioho i.i o k;v owo o ko k*i i ko pv>i m.u i r..i lio 0 k.i i!,ii * kup.ipui. koi.» h.»!o u » l.ke Ho m ui nuniito ok•!>•♦ i:\k.M! m.m ku ;uia IW;U'IU o kok «hi i u:m «i o mii, ino ho *l:i ho kooii;» hookn'.» i k.» l «k. u r.o; ho.nnuopopo iho. o lnou'.uulu «u \ i Ukt>u I«tMH MIHIMO no kn Uk<Ht O h.u»a «ku u . * huli i«o l.t k « u. «!.u!.» U;okii ;i h, lo :iku l.t kok.-.lu i>uk* e h uii.uu.i m «i Komo ;>ku U u*. M iko ~k;l 1« o k »k«U ni u J»n.i * ) i,r.i i K k.UI 4 O U.4 .4no ;4 J»:U1. M.»l'..s »0 ki kahi ]«»!v k »u* kil o ok;4U *< -4 k » h.> iIi.OIA o k .4 lIUM o ko kl»}>UriAk.»(»o kll*k. '''.1 O k » M I >> IhMyJ O»' «. * lo'o *0 ĪH ko' I h «iil:, " llo*h* 1.4 ko »|!io o k. ;« h »i.i «n* i!. k.' iho ot:» lU' h-»t<» *no kupn.4 koi.4. * e <ko .4n» j»m t k.*;<* in>u kooni .-4 j*:4ti n»*unvi o k v «i 1 !«' iho ! koti* }» h W.-IK. *t<! 1 » ;» ho ipok-» 1.00 a i iko *k»l i « 1* !»<• īii-m huko i,-». K k vk.*\» m>4 K' m;vifc Vm k,- !v '. o!oh« * V»'l" 14 k »ho !i koM» '.t<- k-4 r. I«<A -4'M4 l *<4 (IV » '. K| , . .14 ,k<( W , ,U *k.t i.i* Ki * t.. }'».k » A k.<.'»..l 4MI .4 I J. ,

keia rumi, e ka ana he pakaakaa nui iwaena-kona oka rami. ila kekahi ao> ao ekn ana he noho. Malaoa oaa pakaukau nei e waiho ana he pahikaua me kekahi pa panapana. Hele malie 1 aku la keia a ku iho la ma ka aoao o ua pakaukau nei. Honi aku la keia he ea ano e, aole hoi o ke ala i honi mua aka, he ano polopolona. Ika huli ana ao o koua mau maka ma kekahi aoao, haule aku la kona ike maluna o kekahi moa nana i hoopuiwa mai i koua noonoo. Eku ana me ka hauhoa ia i ke* kahi poa, he kino kanaka make, a no ke kuhiko loa paha o ke ku ana malaila,ua na!o kona aahu, a me namea e ae apau, a koe wale iho la no ua iwi, a e ku ana no nae mc ka helolei 010. "He oiaio anei he halo keia no ka poe powa ?'' walii a ia nei iloko iho ona. Ku iho la keia no ka mauawa pokole, ē nalu ana iloko iho ona i ke ano o keia mea kupānaha. He manawa pokole ko ia nei ku ana me ka oni ole, a me ka meha no hoi o na mea a pau, a ia manawa, lohe aku la keia he leo wahine e mele ana ine ke ano nahenahe. Kololii» mai la ua leo nei a loaa ko ia nei puuwai, me he 'la e kahea mai ana i fee knkua o hele aku, aa loaa oia i kekahi pilikia. Kau ae Ia keia i kona lima mo ko ano pihoihoi, e nala aoa iloko iho ona i ke ano o keia hale, a iaia nei e hoomaopopo ana i kona hele aku j a me ka ole; i kahi a ua leo e pa-e mai ana ; aia hoi, komo mai la kekahi o na luina a pane mai la, " Eia ae o Elina ke holo mai nei maluna o kona waapa, me he 'hi ua nauki mai uei i ke knli ia kakou." Aole. uo keia i pnne «kii, aka, homo loaaku la keia iwaho, a nalo nku la ua leo nei. Hele aku la keia a hui aku la me Eiina koua haku, a hai aku la i na mea a pau ana i lohe a i ike «i hoi maloko oua hale nei. " I hele mai nei au e hai aku ia oe. na ike mai nei an mai ka moku mai he ma kekahi o ua puka aniani o ke keena ilana loa, a no ko onkou lohi loa, ua mauao mai nei au e liolo mai a pii aku ilnna o laila, i hoo-! inai>popo ai i kana hana malaila. A ! oiai ua hai mai nei oe i kau mau moa i i ike a i lohe lioi, nol.tila.ke hma noi ko'u ! manao e hele aku n e ike maka i keia Wāliinē.' Noi mai la ka m «lamamoku ia EHna o uoho, uo ka mea. he an«> kupua keia ' h,ik«, aka, aole o Klina i muiiao aku ia , inea. Komo uku l.i ia iloko o ua hale iH-i. a hele aku U uia na rumi a koua malamamokii' i hele aku ai. Iko Ukou kouio aua uialoko o ke keena a k t iu i|amamoku i ike ai i ke kino i»i. aia hoi. u:t lolie hou ia aku ua lo»> wahine nei. i •

awili ia me ka 100 oka lvra. Ku ih >la : 0 Eliua. hawan-uwana aku i kona koolua 1 ka i ana nku. " He m'*u keneturia ae nei. ua ailuie ia kekahi kaikam .hmo ui 0 lK ivtania, a ua olelo it. na 1 iv\v ia a hoopaa iu ma kekahi hale o kokoke ana 1 Kt ae-k:»i. a »> na h «na inau a u t kaik*inaliine nei. o ke melo nie kana liia. L' t helulu'lu uu i keia ma ka huke. amt keia mea a u o loho nei. me he 'la. o hoo » mai ara i ua moo'.elo nei m'ii i heln heln •«. N\»!mlH, i moa lu»opa iaai koi* pohi'hihi. o pu aku no kau*. a o uk*h aku a luki i ko kaua tnH'>a aua i kaln « ka Kh> e pa-o mai uoi." ' ,f »> » >