Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 7, 10 February 1876 — Page 1
  KA   LAHUI HAWAII.   
   "Ua   mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."   
   BUKE II.}  HONOLULU, POAHA, FEBERUARI 10, 1876.  {HELU 7.   
 
  
  KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.   
   Paiia ma kela Poaha me keia Poaha.   
   H. H. PALEKA,  Luna Hooponopono.  
              He pepa i hoopukaia i kela me keia hebedoma no na Ohana a me na Ekalesia o Hawaii; he mea kokua i ka noho pono ana o na ohana, ka maluhia o kanaka, a me na pomaikai kino a uhane o ka Lahui Hawaii. "Aole paonioni; aole haanui; aole hikiwawe ka huhu; aole noonoo ino."   
             O na Kumumanao a pau, na Nu Hou o kela me keia ano, na Mare, Hanau, Make, e kakau mai i ka Luna Hooponopono, a e paiia no ke kupono.   
   Aole e aeia ka pilikino, ke kuamuamu, ka hoino, a me ka huhu, a ua makemakeia ka hoohoihoi, hoolana manao, hoonaauao, a me ka hoopono.   
             He $1.75 ka auhau o keia pepa no ka makahiki, a he $1.00 no ka hapa makahiki.   
             E hookaa mua ia ka auhau o ka pepa mamua o ka loaa ana i kekahi mea makemake e lawe.   
 
  
NO NA OLELO HOOLAHA.
              E lawe ana keia pepa i na Olelo Hoolaha a na makamaka, e like me ke kupono, a e lawa pono ai hoi me ka hoohaiki ole i ka huina o na kolamu kukulu manao, no ka uku haahaa.   
             O kela a me keia makamaka e makemake ana e hoolaha, e hele mai ma ke keena a e hui pu me ka Luna Hooponopono.   
             Aole e paiia kekahi Olelo Hoolaha ke ole e hookaa mua ia ka auhau.   
             Eia kekahi, ke noiia aku nei na makamaka e hoouna mau mai i na mea hou; mai hooloihi loa i na palapala; e hai pololei mai i na manao me ke kuawili ole, a e kakau mai me na hua moakaka.   
   H. H. PALEKA,   
    Luna Hooponopono    .   
 
  
  PAPA,   PAPA.   
   AIA MA KAHI O   
   LEWE   RS & DICKSON   
   (O   LUI MA.)  
  KE   KAHUA KAHIKO MA   
   Alanui   Papu a me Alanui Moi   
   E LOAA AI NA   
   PAPA NOUAIKI o kela a me kaia ano.   
   NA   PAPA NANI   
   A PAA NO   KE KUKULU ANA I NA HALE.   
   Na Pani Puka,   
   Na Puka Aniani,   
   Na Olepelepe,   
   Na Pou, na O-a,   
   Na Papa hele,   
   Na   Papa Ku,   
   Na   Papa Moe.   
   Na   Pili o na ano a pau!   
   NA   PEPA HOONANI,   
   Na   PENA o na wai a pau.   
   Na   Kui mai ke nui a ka makalii,   
   Na   Ami-puka,   
   Na   Ami-puka Aniani,   
   Na   Ami o na ano a pau.   
   NA   AILA PENA,   
   NA   AILA HOOMALOO,   
   NA   AILA o na ano a pau.   
   NA   VANIKI   
   Na   mea HOOHINUHINU o na ano a pau.   
   Na   Balaki o kela ano keia ano.   
   A   KE HAI IA'KU NEI KA LONO i na makamaka a pau, ua makaukau keia mau Hoa o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana no ka   
   UKU   HAAHAA LOA!   
   E   like me ka mea e holo ana mawaena o   
   LAUA   a me ka MEA KUAI.   
   E   hele mai! E na makamaka!   
   A   e lawa no hoi ko oukou makemake me ka oluolu   
   1]     a me ka maikai  [3m   
 
  
  E   LOAA NO I KA POE E   
   MAKEMAKE   I NA   
   INIKA   KAKAU,   
   PENI,   PEPA,   
   WAHI-LE   TA,   
   BUKE,   
   MA   KAHI O   
   TARAMU.  
  Manae   iho o Kini Hana Wati.   
   KAHI   HOI E LOAA AI IA OUKOU   
   NA   BUKE!   
   Oia   hoi na nupepa i humuia, a e kuniia ka inoa mawaho o ka buke, a ka mea makemake ana, eia no ma kahi o   
   TARAMU.   
   KAHI   E LOAA AI KO OUKOU MAU   
   Papa   Kuni Inoa!   
   No   ke kuni ana i na Lole,   
   Na   INIKA a me na BALATI,   
   NO   KA   
   $1.50   NO KE KUNI KELEAWE,   
   2.00   NO KE KUNI DALA.   
   MA   KAHI O   
   TARAMU.   
   NA   KII a me na LAKO MAKANA   
   Paani   hoohauoli no na Kamalii.   
   Na   HAE LIILII,   
   No   ka HOONANI ana.   
   MA   KAHI O   
   1-3m     TARAMU.   
 
  
  Alwa   ys Learning.   
   Songs of To-day. p. 84.  
  1   Mai hoopau wale i ka wa   
   Ma   koonei mau paani;   
   I   kela la, i keia la,   
   Hoolako   i na uhane.   
   Cho   —Imi   mau la i naauao,   
   Huli   i na la a pau,   
   Ala,   ala, hana mau,   
   Hoolako   i na uhane.   
   2   Wa makamae, wa imi nei,   
   Ka   wa opiopio;   
   A   hala ia a nui ae,   
   E   mau ka imi io.   
   Cho   —Imi   mau la, &c.   
   3   Mai kuhi, e ka ui nei,   
   Kuu   hoa kula pu la   
   "Ua   hemo au iwaho e,   
   Ua   hala na la kula."   
   Cho   —Imi   mau la, &c.   
   4   He hale kula keia ao,   
   Maanei   na kula mua,   
   I   loaa mai ka makaukau   
   No   ko ka lani kula.   
   Cho   —Imi   mau la, &c.   
   5   ke ao a mau ka hana nei   
   A   koonei kini ike,   
   Ka   poe haahaa akahai,   
   Mau   no ko lakou imi.   
   Cho   —Imi   mau la, &c.   
   7   A kau na oihana e   
   Maluna   o oukou la,   
   Mai   waiho i na buke nei,   
   E   mau ko oukou kula.   
   Cho   —Imi   mau la, &c.   
   8   Hapa ka ike i loaa,   
   Makena   ke koena,   
   E   pau, e pau ka molowa,   
   E   mau no ke ao ana.   
   Cho   —Imi   mau la, &c.   
   HAWAII.   
 
  
  ELINA   KE KOA   
   HE KANAKA OPIO   
   PUUWAI   WAIPAHE!   
   KA   PALEKAUA LIONA HOI O KONA MAU LA.   
   KE   PUKONAKONA O KONA LAHUI, A O   
   KA   OI WELINA HOPE O KONA   
   MAU   ENEMI.   
   Mokuna   I—Helu 6.  
            AE! HE oiaio, o Emeline au ; a e   like me kau mau huaolelo hoohauoli i hoopuka mai nei, pela no auanei hoi i hookahuaia ka hauoli iloko o'u ano. Ke hai mai nei oe i kou manao paio i na kanaka powa o keia moana ; Auwe! e ke kanaka opio, ina paha i like kou kamaaina ia lakou me a'u, ko lakou heluna a me na hana, aole loa paha oe e ae ana e hoao aku e paio aku me lakou. O ka helehelena weli o na holoholona hihiu o na ulu laau o ke kuahiwi ko lakou, o na leo, ua oi pakela aku ke kalakala mamua ae o ko ka hekili o na ao o ka lewa, a o ka lakou mau hana, aole paha he mea nana e hoike mai ka mainoino a me ka weliweli maluna ae o na papalina o ka honua nei. I kela a me keia manawa a lakou e hele aku ai ma na huakai powa a lakou, a ke huli hoi mai, e ike ai au i na waiwai makamae o kela me keia ano, na gula, a me na daimana, a i kekahi manawa no hoi ka momi ; a maluna o ia mau waiwai na kulu weliweli o ke koko ulaula o ke kanaka, a hoike mai la ia mau mea a pau i ka moolelo mainoino o ka loaa ana mai, a puni ae la kou kino i ka lia maeele o ke kaumaha. Ke hoolohe aku i ke ano o ka lokou mau moolelo e kamailio mai ai mahope iho o ka hoi ana mai, he mea weliweli. E kamailio ana kekahi i ke ano o kona hou ana aku i ka puu o kekahi, a o kekahi hoi e hai ana i ka hahao ia ana o ka waha o kekahi wahine eia a piha pono loa me ka pauda, a kukuni aku la i ke ahi, a pahu ae la a lele liilii ae la kona kino ma o a maanei, iloko o na apana lehulehu he tausani a oi. O kekahi hoi, e hehene ana kona leo aka i kona uhae ana a lilo i elua apana o ke kino o kekahi keiki uuku, me ka nana mai o kona mau makua i hoopaaia i ka hao. O keia mau huaolelo e ka makamaka, e lohe mau ia ana e a'u, oiai o ka lakou moolelo keia e kamailio ai no ka lakou mau hana, me ko lakou hauoli ana me na kiaha waina, a owau nei hoi, o ka noho aku no me ka lohe i keia mau mea, a aole loa e hiki ia'u ke pale ae.   
             O Elina, i ka wa a keia kaikamahine   e kamailio ana, e hakapono ana kona mau maka iwaho o ka puka aniani me ke ake nui e ike aku i na enemi ona e hele mai ana ; no ka mea, ua punia mai la kona kino holookoa i ke aloha i ka ohana i haulehia malalo o ka lina hoomainoino a keia poe powa. Kulu makawalu iho la kona mau waimaka ma kona mau papalina, a ano haalulu kona umauma.   
             "E kuu makamaka opio," wahi a   Emeline, "e kala mai ia'u i ka ninau ana aku, no ke aha la oe e hoopulu nei i kou mau papalina mohaha me na kuluwai hookaumaha?"   
             "No kuu   minamina! e ka ui opio o keia hale nona ka moolelo uliuli o ka powa; no ka nui o ko'u minamina ke kumu o ko'u kaumaha, a na ia kaumaha hoi i hoohanini mai i na waimaka o ko'u mau maka!"   
             Kau ae la ua Elina nei i kona mau lima ma kona poo, me ke ano kaumaha ;   a pane hou mai la no o Emeline me ke ano pihoihoi:   
             "Ua kamailio mai nei oe ia'u me ke   ano e hai mai i na haina o kau ninau, aka, aole au i hoomaopopo iho. Nolaila, ke ninau hou aku nei au, no ke aha la oe i kaumaha ai."   
             "No ko'u hoea mua ole ana mai ia   nei, oiai ina paha wau i hiki mua mai i keia hale, ina la ua hui pu ko'u puali koa luina me ko lakou, a ina la ua hoopomaikai ia kekahi mau ohana e noho moeuhane ole ana i keia mau poino. No ka mea, ua hoike ia mai ia'u e ko na lani mamuli o na iini o kou puuwai, e lele liilii ana keia poe hana ino mamua o ko'u mau luina. A o ka'u e ake nui nei i keia manawa, oia no ka ike ana aku i ko lakou mau moku e holo mai ana, i hui koke aku ai makou, a halawai aku hoi ka elele a ko'u mau iini ana me lakou."   
             "Mai hele ino oe e kuu makamaka   opio," wahi a ke kaikamahine, "Oiai, ua oi pakela loa aku ko lakou heluna mamua o ko oukou, a he mea makehewa paha i ko oukou heluna uuku ke paio aku me ko lakou heluna nui."   
             "Ke hoao nei oe e hookahuli i   ko'u manao paio, a aole no mea nana oe e hoahewa aku, oiai, ua ike oe a ua kau hoi ka weli maluna ou no ia mau mea au i ike ai a i lohe ai ; aka, ke hai hou aku nei au ia oe, ua paa ko'u manao no ka'u mea i hele mai nei, a e hui ana wau me lakou, me ka paio hopo ole aku ia lakou, a aole mana malalo iho o ka la nana e hookuemi hope mai ia manao o'u ; oiai, o ka Haku mana o ka lani ko'u palekaua."   
             "Alia! alia!!" wahi a ke kaikamahine opio.   Kau ae la ia i kona mau lima maluna o kona lae, e palulu ana i ka wela o ka la, a hakapono aku la mawaho o ka puka aniani. Ano, me he la ke ike nei au he elua mau ea mawaho loa o ke kukulu komohana!"   
             He mau minute okoa ko laua nei ku   ana iho me ka meha, e kau ana ko laua mau maka ma kahi o ka manamanalima o Emeline e kau pololei ana i ka moana. Lena pono aku la na maka o ke koa Elina me ka hanu pioo o kona umauma, nee pono aku la ia imua a kau pono ma ka puka aniani, a he manawa pokole kona nana pono ana, a pane mai la me ka leo hauoli:   
             "He oiaio, ke ike nei au he mau pea   elua, a ma ka nanaina, me he la ua hiki wale no ia'u ke hoomaopopo i keia manawa koke, he mau moku powa kela. Ke hoomaopopo nei no hoi au, ke kau pololei mai nei ko lakou ihu iuka nei o ka aina, me he la, ua komo ko laua opu i ka ukana. Auhea oe e Emeline, me he la o ka moku no kela au i hahai mai nei ia'u, a ina oia io, alaila, hookahi a'u noi ia oe, mai noho oe a hahai iki he kanaka ko loko o keia hale, oiai, e pee ana makou maloko o na keena pouli."   
             "Mai pee oe! mai pee oe maloko o keia hale, oiai, o ka lakou hana mua ia o   ka huli ana a puni na keena o ka hale nei, ke komo mai lakou, nolaila, aole paha oe e pakele ana ke pee oe ma kekahi o na keena o keia hale!" wahi a Emeline, me ke ano uwe.   
             "Mai ae i kou mau manao wiwo wale   e hoopepe i ka'u mau noi, aka, e kuoo, e hopo ole, mai hai oe no kekahi mea o makou, a ke hai paa aku nei au, i keia la, e haule pio no lakou malalo o'u, a i keia la no hoi e lanakila ai oe, a noho alii o Elina."   
            "Aole au e hoole i kau noi, aka pehea   la oe e pakele ai," wahi a Emeline me ke ano oi aku o kona pihoihoi.   
             "Ua hanau ia wau me ka noonoo, a   ua hele mai hoi me ka lawa i na akamai   
   a me na maalea no ka paio ana   me na enemi o kuu Moi aloha," wahi a Elina. "Ano, ke noi aku nei au ia oe e hoike mai ia'u i kahi o ka waina i waiho ia ai, a me ko lakou rumi hauoli hoi."   
             Me ka hoolohilohi ole iho o ke kaikamahine opio, ua hele aku la ia, a   ukali aku la no hoi keia mahope ona, komo'ku la laua he mau rumi ane pouli lehulehu wale, a hoea ana iloko o kekahi keena nui. He oi aku o ka nani, ua ulumahiehie i na kii o kela ano keia ano ; e hulali ana na waigula a me ke daimana ma na wahi a pau; a i ko laua nei hehi ana aku maluna o ka moena veleveta nani, he nehe wale no ia o ko laua nei mau kapuai wawae.   
             Huli mai la ke kaikamahine ui a pane   mai la, "I keia la, he elua mahina i hala 'e nei, i ka wa o na manu o ka lewa e kani hala ole ana, oia hoi ka hora o ka poniponi aumoe, o ka wa ia i hoi mai ai lakou me kela kii e kau mai la," a kau 'ku la kona lima i kekahi kii nani e kau mai ana.   
             "He keu kela o ka wahine ui, a ma   ke ano ke nana aku, me he la he wahine alii," wahi ana i puana ae ai.   
             "Ae! he oiaio kau. I   ko lakou hui ana ia po, ua hoolohe malu au e like me ka mea mau, a ma ka lakou mau olelo, ua hiki ia'u ke hoomaopopo aku, he kaikamahine oia na kekahi alii, a ua pau kona ohana i ka lukuia a koe oia, a oia ka lakou i kii aku nei me ka manao e lawe mai i hoa no'u. Aka he hoohala manawa ana keia."   
             Eia kana ano iloko o ko lakou rumi e   nanea ai. A ina oe ma kahi e lohe ana i ka lakou mau huaolelo, me ka ike pu i ko lakou mau helehelena, e kau ana ka weli maluna o kou kino."   
             Huli   ae la keia, e alawa ana mao a maanei, a ike aku la i ka nonoho mai o na noho nani a puni kekahi pakaukau i hanaia noloko mai o kekahi laau hinuhinu loa. Ma na aoao o ua mau noho nei, e waiho ana he mau pahikau o ke ano oi loa. E waiho ana mamua o ua mau noho nei na pu panapana nunui, a ma na wahi a pau a ka maka e haule aku ai, aole ao e nele ana ka ike i na pono kaua o na ano a pau o ia mau ia la.   
             Alakai hou aku la ua kaikamahine   nei iaia nei a hoea iloko o ka rumi e waiho ia ai na waiona. Maanei ua ho-o malu iho la o Elina i kona lima iloko o kona poli, a huki mai la he wahi omole uuku. Ku iho la a pane aku la ia Emelaina me ka leo hawanawana, i ka i ana aku:   
             "Maanei e haalele au ia oe, a mai   hoomanao hou oe no'u a me ko'u mau hoa. A maanei no hoi, ke hoomanao hou aku nei no au ia oe, mai noho oe a hai iki no kekahi mea no makou. Eia ka'u kauoha hope loa ia oe, a ke noi nei au ia, mai noho oe a hoopalaka i ka hooko ana. Ke haawi aku nei au i keia wahi omole. He wai hoohiamoe keia. E hele aku oe a e hookulu iho i hookahi kulu iloko o kela a me keia pahu waiona e waiho nei a i kou wa e hookulu ai, e pani koke iho oe i ke pani. O ka'u kauoha hope loa keia, a ke hooko pololei oe, ke hoi aku nei au, o ka la apopo ko'u hoike nana e hai mai ka lono o ka lanakila ana o Elina maluna o keia poe powa."   
             Hoohiki paa mai la ua kaikamanine   nei iaia nei me ka haloiloi o na waimaka, a lawe aku la no hoi i ka omole. Huli mai la o Elina a hele mahope iho o ko laua aloha ana, a o na pau ana ia o ko laua ike ana no ia la.  
Mokuna II.
            E iho aku ana na kukuna o ka la malalo   o ka ilikai, a le aneane iho la hoi ka pouli e uhi maluna o ka aina. Ku ana o Elina i ka ipuka mawaho loa o ua pa hale nei. Alawa aku la kona mau maka i ka moana a ike powehiwehi aku la i na pea e moku mai ana he 20 paha mile a oi ke kaawale mai ka aina aku. "Aole lakou e ike mai ana i ko makou kuna, ke aliiwahine  Zelina  hoi, no ka mea, ua kaa ia malalo o na pali, a ua nalo, aole au e hopo ana nona, aole no hoi lakou e hoea mai ana ia nei i keia ahiahi, oiai, ua hoomaka ka pouli ana, a aole no paha lakou e komo mai ana, aka, he poe lakou i maa i keia wahi, a aole no paha e nele ana ko lakou lele koke mai, a huna i ko lakou mau waiwai," pela o Elina i kamailio iho ai iloko ona.   
             Huli ae la kona mau maka ma o a maa   nei, aole kona mau luina. Kau ae la ia he wahi ulili i kona waha a pupuhi ae la. Iloko o ka manawa pokole, ua puni mai la ia me kona mau hoa alo ehu-kai, me na leo i hoopihaia i ka hauoli, a haawi ae la lakou he mau leo huro nui.   
             "Ua oki! wahi a ka leo kalakala o   Elina, "a o ka mea mua e hookuu hou i kona leo, e make no ia i kuu pahi kaua. E hoomaopopo oukou eia na moku o ka enemi he mau liga wale no ke kaawale mai a kakou aku, a he mea pono i kela a me keia pakahi e meha no ka manawa."   
             Meha iho la kela a me keia, a hoike   mai la ka helehelena wiwo o kela me keia i kona haku. O ke kumu nae o ko lakou hauoli ana, no ko lakou piha loa i ka hauoli, oiai, ua manao lakou, ua make ko lakou haku, no ka loihi loa o kona nalo ana, aka i ko lakou lohe ana i kana kahea ana, ua hoopiha koke ia lakou me ka olioli hiki ole ke uumi iho.   
             Noho pakahi iho la lakou ilalo, a hoolohe pono mai la i na kauoha a ko lakou haku i ka pane ana aku.   
             Ano, e hoi aku oukou a pau, koe o   Egemona, e noho oia me a'u. E holo aku oukou maluna o na waapa o kakou malalo o ke alakai a ko kakou malamamoku, a hiki iluna o ka moku, a e kali a hiki i ka aneane ana e wehe kaiao, alaila e nana ae i ka moana, a ina ua nalo na moku mawaho ae o na lae, alaila e manao iho oukou ua komo mai, alaila e holo aku oukou. I ekolu la o oukou e holo ai, alaila hoi mai. I ko oukou hoi ana mai, ina e kau ana he hae keokeo maluna o ke kiekiena o keia hale, alaila hoomanao ae oukou ua lanakila kakou, alaila, e komo koke mai. Aka,ina aole oukou e ike i keia hoailona, mai hookokoke mai, aka, e holo loa aku."   
             Aole i apono na luina   i ka noho o ko lakou Alii me hookahi wale no kokua, a pane makawalu mai la ko lakou mau leo, "E make makou e ka Haku Elina mahope ou, ke makemake nei makou e alo pu i na pilikia me oe."   
             "Ua   pono no ka oukou, aka, o keia, he mea pono ole ke lehulehu, nolaila, o ka'u kauoha ia ia oukou, me ke aloha."   
   (Aole   i pau.)   
 
  
  KA   HALE KAKELA BOLOISA.   
   HE NANEA   
   NO   NA AU I HALA.   
   HELU 2.  
            A ILOKO o keia wa, ua pohala ae la o   Heneri De Lavalete mai ka eha mainoino mai i loohia ai oia, unuhi ae la i kana pahikaua, a ku ae la iluna e pale no kona ola iho, me ka hoana ae i kana pahi, me he  a  la o ka ilio hihiu hae.   
             Aka nae he mea hiki ole iaia hookahi   ke pale ae i na hauna pahi eha i ka manawa hookahi.   
             Ia wa i lalau aku ai kekahi kanaka loihi   o na powa i ke kaikamahine opio, a hii ae la me he wahi keiki la, a o kona wa no ia i holo aku ai ma ke kae o ka auwaha.   
             I   ke kaikamahine i hooikaika ae ai iaia iho e hemo mai ka puili ana a ke kanaka loihi, ia wa i puana ae ai oia. "Auwe! e kuu aloha e!" Na ke ahe lau makani o ka po i lawe mai i keia mau huaolelo a hiki io Hene   ri la, a oia hoi kana mau huaolelo hope i lohe ai.   
             No ka mea, ia wa no i ikuwa koke ae   ai ka lewa i ka nakeke o na pahi, holo aku la ka wawalo i ka ululaau, a pae mai la hoi na leo kupinai koele mai na paia mai o ka Hale Kakela o Beloisa.   
             He akamai o Heneri   De Lavalete i ke kakapahi, a ia wa o kona popilikia, he pono iaia e hoike pau i kona akamai i mea e pakele ai kona ola. Ua lele mama aku la ka oi o kana pahi e halawai me ka kona mau enemi, a me he hanu ola la ko loko o kana pahi iloko o ia wa. Huila ae la kona mau maka i ka huhu, e a hulili ana iloko o ka pouli.   
             Aole i liuliu keia hoouka hahana ana   ua hoomaha koke iho la na poe powa. Kahea mai la kekahi o lakou. "E Heneri, he hana ku i ka lokoino kau i hana ai."   
             "E ka makau wale, a me ka puuwai   eleele!" i pane aku ai o Heneri. "Heaha ka'u i hana aku ai ia oe?"   
             "Aole, aole," wahi a ua kanaka nei.   "Aka, he makemake au e hoike wale 'ku no ia oe, no kou hoopau wale i ko makou manawa. Ua hoouna ia mai makou ia nei e hooki pokole i kou ola, a e hooko ana makou pela. Aole he hewa ina he wa loihi ko makou e hoohala ia maanei no ka hakaka ana me oe, no ka mea, e loaa ana no ia makou ko makou uku. O oe ka'u e olelo aku nei, ke hoopau wale nei oe i ko makou manawa. Me kou ikaika a pau, a me kou koa, he oiaio e make oe e like me ka make ana o ka ilio. Nolaila, he nonoi ka makou ia oe, e haalele i kau mea kaua, a me keia pahi e hooki pokole ia ai kou ola."   
             Na keia mau huaolelo i hoowela mai i   na a-a koko o Heneri, a me ka noonoo ole no kona ola iho, ua puia ae la oia i ka huhu wela no kona enemi kahiko, ka mea nana ua mau huaolelo la. Lele mai la oia imua e halawai pu me ia, me kona ike no he mea makehewa kona pale ana i kona ola iho, aka, e aho e haawi aku oia i ka hoopai ino no kona enemi ino, mamua o ka molia ana aku i kona ola makamae e make me he make ana la o ka ilio.   
             Iaia i lele mai ai imua me ka noonoo   ole, ua pa mai la kona poo i ka pahi mai kekahi aoao mai ana i malama ole ai, a na ia eha i hoihoi hou aku iaia i ka popoiwi o ka pa.   
             "E ka lani, e kokua mai ia'u!" i hooho ae ai oia i   ka wa e pale ana i na hauna pahi e iho makawalu mai ana iluna ona. Me kona akamai nui a me kona ikaika i koe i lele hou mai ai oia maluna o kona enemi. Aka, ua nana kee mai la ka ulia pomaikai iaia i keia wa.   
             Ua houhou ia mai la kona wahi ili ;—   e inu hoomaha ole ana hoi na maka pahi i kona koko i kela a me keia sekona; a hiki wale i kona wa i maule ai a nawaliwali pu hoi kona ikaika, kulana aku la oia ihope e hilinai i ka pa.   
             Ua paa kona manao e hakaka a hiki i   ka make ana. Hoopaa iho la oia i ke kumu o kana pahi, a me kahi koena hope loa o kona ikaika i hoomanawanui ai oia e uhau mai i kana pahi, aka, aole nae e hiki iaia ke hooloihi hou aku i ka hakaka ana.   
             Me   ia hauna hope loa i hoouna aku ai oia i kona enemi e hauoli palena ole i kela ao, aka, no ka nui o na eha i loaa iaia iho, ua hikaka wale kona mau kapuai wawae a haule iho la ilalo ke alo.   
             Hou   koke iho la kekahi powa i kana pahi ma kona kua a kapoo pu iloko o ka lepo, a ia wa i olelo aku ai oia i kona mau hoa, e kanu iaia iloko o ua auwaha la o ka hale kakela. Aole nae i holopono ko lakou manao ana pela.   
             No   ka mea, ia wa i lohe ia aku ai kekahi mau kapuai wawae, a no ko lakou makau wale, ua haalele iho la lakou ia Heneri, a pau nui i ka naholo e like me ke ano o ka poe makau wale.   
             O   keia poe hou i hiki ma ua wahi la, aole lakou i lohe no keia haluku hakaka ana, aole hoi i ike i ka mea e waiho nei iloko o ka eha ma kapa o ke alanui, oiai he mau kapuai hehi wale no kona mai ke alaloa mai.   
             Pela   i waiho a make ai oia ia po huihui malalo o na kukuna o ka mahina e leha iho ana maluna ona. No ka huihui o na kulu kehau o ua po la, ua paa koke ae la ka holomoku nui ana o ke koko, aka, aole oia i ike ae. E aneane aku ana i ka wanaao, ia wa i pohala ae ai ia, a hoi hou mai la kona ike iaia.   
             A i ka wa a na kukuna o ka la i hooauhee aku ai i na huhui hoku o ka po,   ala ae la o Heneri, nana ae la i kahi o kona pepehi hoomainoino ia. Ua maloeloe kona mau lala, a nawaliwali no hoi, aka, aole he nawaliwali e hookokoke aku ai i ka make.   
             Iaia   e moe malie ana pela, pa-e mai la kekahi leo mele i kona mau pepeiao;—hoolono aku la ia, a hoomaopopo iho la o ka leo Mausonete ka mea kalai pohaku. "E kokua! e kokua! e Mausonete!"   
             Aka,   aole i oki iho ke mele ana, a o na kapuai o ka mea e mele ana, e hoomau ana no i ka hele.   
             "E   kokua! e kokua e Mausonete!"   
             I   keia wa, ua lohe aku la ua kanaka kalai pohaku nei i ka leo. Ku iho la ia me ka i ana, "He kanaka keia iloko o ka pilikia, eia la ihea. He leo i kamaaina ia'u mahea la i pa-e mai nei.—E ka makamaka! aia oe mahea?" "Maanei mai!" i pane aku ai o Heneri.   
   (Aole   i pau.)