Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 9, 24 February 1876 — KUIKAHI PANAI AINA. [ARTICLE]

KUIKAHI PANAI AINA.

a makemake ui.\kv>u e jv»i i ka manat» I 0 iot iis ninan nui e j»iii nin j 1 ke «uj»uui a n»c kA l.\hui. O koi\ n«n*u I noua k& nwnno m.\l.\lvi ilit\ u,t hooUh* i* i *ku no e imkou m* k*j ».nu h ( «kska » n* j |v>m.Mk.M ; a k* hoolāh4 aku neihoi makou ' lie inauMo uo kekahi makamnka m> k\ mo. .\o e honkaka an* i ua jtom.\ik*i ole. I» kein manao hrc. āole o mnkou ajv»iio i ua auo o ko knm\ilio ana. ;k» ks mov u\ auo huhewa ma kahi mau ««<■!». U 11" K k »fLi x\ 11-» u\'\ .p»i:.» ; • Xo koia nu'* «ko kuikalii j»an.\iliko, ho nin*u iiui, e iuH>trtK» ia i k»-i.t m*u la, no lail.-i, u,t mmao iho au. o Liu K\» j»u aku i* V.tkou lleiw.ui i» »u «i, maloko o kou m.\u koUmu i iko m.ii ai k* j»»v i j» »\»v',»»v,'hi o na iko, a h.K»kwk«a ia na m «k\ o k* tnakfc> |mv O ka hua<»loK» f{ y »<i.\ ko aiio m* ko k*m»» ,ti |>ili aiii»ani. ho kmksKi i hi» oh.»l<» i.t m»w;i. tu k«k*Ui ftu(»uni, * mo kvk.thi anpīiiii, e h.t.t»»i aua i iumi jMmaika« hko m»> kv>kth» *k,i, a mai kokahi m.ti ( ntt «4 moa o j»ih ana i n* »lu l<>, * m? «a a«h*u o kau u *i mt)unA o «mi waiw*i v ho-*una i* mti ai mai k» k»bi an j»uni nt*i. « mai kvk*h; aujmiu aU. o lik» m»« ka «oho an* o Amonk* i na «luio wm ko kak.Hi Nkftu waiwai o h«s»un* *k«t ai >1 v I*, * «c k\» k«kon an.t i ko kakv>»t m.tu .iun-i«iti lun» ao «» k »Uko* m.tu w*i i wai e h.VMin,t m-«i'a« i ihh. \oUi j t*, «» kv«» m v»ii ko aiH» jv4*»lvi o kt»*4 km- j k*hi, ho h«*« I |v»maik«i hk*>. maftiKH * «tw | n*u k*k'>«. ut i;ko v«o« ko ktk.»u j»,>i»o n«v» k » k«- «t*-lio i.t *«• nt 4.H0 i ki«(t ke ai mo k» *u.» o kt tnltok-lo Jvt««*loUK »m* k& h*.»>a *oU» t «,» kt l»o »«a i m,«v',| (»I|VVU « ;«t }vt'l.t k>« ktk.M * f ®'o »UI » »-»t t k.» \ ll.ii'.k* |VM,. kv k v» m. ,U »» k ik • i. >: A« '». t.«V < 1

like ka panai a be paoai kapekahi keia, oiai o Amerik£ kai nui loa ke poho. _ Aiāila, hou kakou heaha mai nei keia naaupo o Amenka i ka ae aoa e hoo|>oho ia ia iho i keia paa data aoi? oo ka mea he aapuni naaaao Amenka, he aapaniimi waiwai, he makemake e puka kana haaa, aoie he hoopoho ia ia iho, ana Ameiika wale bo e hoopolio ia ia iho, no ke ahala no ke aloha paha ka knmu i makana wale mai ai i keia poniaikai he hiki aeei ia oe e ke keiki Hawaii oiaio a i naaaao o keia mao Ia a rae na eleniakale ]>oobina o ke au i haia ke olelo iho no ke aloha paha o Amerika ia o!ua ke kamu i ae mai iiei e mauawnlea mai i keia kuikahl Aole loa! penei. Ke kanaka lawaia o Amenka, e hoolei mai ana i mannu ia liawaii nei aia a apoaku a paa hoo i ka eke, ola ka hoina 0 ka loa, ola pu me ka ohaua o ka hale a ia a apo aku kakou i ka iaia maunu, aiaila paa ika iala makau. £ia uo hoi kekahi, aole ka hoailona alii o Amerika he manu hao a alunu keia a kakou i ike ai ma ilo- > noiulu, ama kona moolelo pu hoi. ? Xolaila, penei wale no kakou e hoomaopoho 1 iho ai, ina ua manawaiea mai o Amenka i keia poho nui ona, me he kueuu ala ko kela ltana ana pela, me lie mea ala ua like me na mea i koi ia ai mamua; oia hoi ka haawi ana ia Puuloa.

Kia uo lioi ke akamai o Amenka, aole oua niakemake e hana kakou i Kuikahi me na Aupuui e, aole hoi e haawi i awa ku moku uo lakou, o loaa auanei ka mea uana e keakea aku iai.i, ke manao oia e lawe i ki-ia aupunL Ke ike mai la oe e na keiki o llawaii i k« kumu i manawalea mai ai oAmerika. " ilemaoualunuka Aho Eia ke kmnu ino loa o keia Kuikahi, aole ka e hiki ia kakou ke auhau iho i na kopaa 0 Hawaii nei, lilo |w niai la no na Ainenka kalii liooponopono ana i ko kakou auhau. E aho no ka hoopau loa iko kakou Aliaolelo; aia Amerika wale no kakou e ui aku ai i ko kakou hoonohonoho auhau au.< akainai nui! Alaila ninau iho kakou peliea la auanei e paa ai ka hakahaka o «la D.ila o ke Anpuui Hawaii e |>oho ai, ke wehe ia ke l)uke o na waiwai o Amorika. E auhau ia ka luahine, ka elemakule, ka Poj>oki, kda mea keia mea i auhau hou i mea e paa ai keia hakahaka ; e oMo mai paha auanei ua jn>e mahiko nei. Na makou no e hookaa i kela mau dala i jhv ho." Ae, he |>ono io no ia, oiai o oukou wale iio e na mahiko, (nahaole ona mahiko,) ke waiwai loa ana i keia Knikahi, uo k;i mea, o oukou e u.i haoU» wale no ka P«hj i mahuahua na l).»la, kai hiki ku kukulu i inau mahiko, mala lUiki, « pela aku, a e K>;ia ana paha mawaena o na Hawaii hookahi noloko o ke Tatisani kauaka 1 mahuahua iki ua dala, e liiki ke hoomaka i keia hana. Alaila, iua na oukou eua niahiko e ho>okaa keia inau dala, heaha iho la ko ke Aupuni pomaikai, i lilo aī keia he Kuikahi mawaena o keia inau aupuni elua. E aho no.ka olelo ae, he Kuikahi mawaeua o n \ maliiko a me A»nerika, aole' mawaena o ke aupuni Ha waii a me 'Amenka. A n.> keia pomaikui e loaa ana i na mahiko, nolaila. e hoomanao oe e ko kuiaka Hawaii, e haawi oe i ke kauwahi o kou au|>iuū, a oioi iho kulaua o Aiuaike, aUila, lawo loa ae. Eia no hoi kekahi, m% kei% Kuikahi. in» e h*vaw\ ana kikkou t awa nmnuw» nv> Anierika a e kau kj»tisw*i it kikuu ma na o!elo oke K uikihi,; aole e h\.nvi i kek.thi m.iu

»nj>urii e ao i «mu »ws manawa m» Ukou a 0 ko.\ktvi i » aolo m\k« h.Mi* i Kuik.\lii mo kokalii ni.iu .inpuui p ae, alaila, ei.% \talo no k* jK»no o k"» hvv,»hui maoli aku no 1 koi* aupuui nvo Amprik\. no ka mervo kn lilo hc* nku koe, haawi kikou i awa. i kuImna ivo .Vtncr:ki ns k.t|»-»k»i o Hawaii noi. mc ko ke*kc* akn ia Uēritania n»*, a mo na aunuui p ae o K .vroj»\ i hm Kuik*hi mo k-»k >u. sihilv n?i h.H»hui m»oli no k\kv»u ia k.tkou iho mo Amoriir%, oi.\i «ft īe knkou i k\ m\u> nt*lun* o l)cri(ania nui a mt> ns nnpuui «» *«\ nana 1» u o kctk«a m*i a ijm i kc<-» m\no nahi» mii kt* aj»u kahi. ko aua mti ikakon, aKiU e ksoo ia k*. koa o Amenki* mv na wahi * j»tu ana e hu. ki ai, oiai a»* wiile no iva la j»iko oke k«ula. u» hemo na kaul» e ne i |t\a aī kria aupuni, alaila. ninan hou iho kakou, hc«hft ko kumu e hiki ole ai i* kokou k* hn%wt i\ li*ntania i a\T& kumoku iua k«l* * «o» m»i

»ua a jk4« j»n no h<»i me n.t auj»ui«i e a«v ina bo Uwa U kak«»u n* wahi e h«ki a» «t mau *wa, «»»** h* Kuikahi ma«r»rtta o kako* a me ltcritania, a me na »«(»««« • a* « K«rw * i«a «a maw *«i>uni |»u kak»>« « maUana mai im mai k«> komo ia maioaa «Ntt«>wi, ikw laiU h<> jx»no īk« po* IHiiMuuaknaiuawa «» kc»a kau v» l*fi»« makwMi» i«a k»m« ««%»» s> k«sa Kuikah», a in* «» h«|»«u m k*k«« » j»tu e Awooka, malok.» « k«ta K.«»ifctttii IV «at Ain*. uo ka me». «i» mmli Imim «m m% «» kt»»k«a »fc k*ko« « lik» M« i ak*ka a» s«i.

K h«M «# koi kakoa • mm i k* «r«tnu o ' k* Kuik*kl P»WMUUk«v ♦ klki CMŪ m I» 4aU »v» kttkxM» ««i, «> W>»aU mi Mta m*« «r*llk»v « kMI * Mai Mt« M MM Im i m*a mala mikv p*t* t»tt«»»» m* aa *«ta a-a « K«»tta i ma« mal« Vvik * |«i» *k« • pu ' *n* kt «k« o aa a<«Mi «fa»fco xr«hr j»uui. « kut» mW ai I* k*|»it«r«l« »a k« *ka i k*«a «a. a « h«ki «tna (uk» b «i* i ka «n»« 4*la. k* «rM«m k«w* « k»aa M*i aaa it.»ko o ko kakvm *»ty-*nv « j»t« a« a«« |«ak* kt «k« o a* Uma ht»V « k»a* mai su*a »a : k>'« m« k« k«m«k«»*i ««»». « jmi a«ta b h*a «> k\ jvxr h-.M »»st, i«ta W k«tat «i lk»v«h«Mt. , l:m* j»*hv * **h» j*»»oi (»%ht a j««4a ai«. •»»**»>«v }>»« a w* k* h >{»«*a « *»a i**k» i»tn*« ll*« »n ,« kt «uaa, * Uk«r ltt« a v « « »» v.t tku ;i»., |

Hq keia waWaie welm mi kakam i'ka 4i* na ole a i iM Mpuiale, isft e )ike i b«ak»fak ae'aa malawa, e hooie kakos m wahi Uhi iki iioko o keia aapaui, no ka mea,.i loaa no ko kakpu aoho kuokoa i keia wa » JBesrtbuiia ma ika paa tS' kakoa mai kgt lawe ta e Amenka, «ai i ke» mau la, aāa kakou malab o ko lakou mau umluhia, aka hoi, haawi kakou ia. Aiuenka i kmia mau makemake a hoonele ia Beritania ma, he haaWe ka hope o ia mau aupuni ia kakou, alaila oole tnea naa» e keakea mai ko Ame«ka manao. Q ka hoike oiaio loa o keia mea, o Kale> popi no ka poe Panioio iiikini k wahi, hiki mai i ka wa i hu ai ke dala o Kalepoui, mai k&hi eno na haole Amenka a paa pu ia wahi, ka hopeaa o ka poe o Mekiko i ike ai, ua iik> ka aina, e welo aua ka hae Ame* nka, ka lilo no ia; oki aole he mea nana e keakea a kaohi mai i na lima kanmah* nui o Ameiika, a pela aku kakou> Holo ae ke Knikahi Panailike hic na dala o Kaleponi, o ko kakou piha mai no ia i na haole, noho iho lakou la a ike na maooanoa, pau ko lakoa la ae aua e noho maUo o ka hoopoaopono ana a na kauaka mac4i, huli ae la iakou la a naua ae aohe o kakou kokua, ka iawe ae no ia i ka aina.

Owau o ka, mea e kakāu nei, kekahi puuwai ponoi o Hawaii aei, kekahi i makemake i nei mea he hoopomaikai ana iko ka» kou aina hauau, aheae holookoa ma ke Kuikahi e waiwai ai k&kou, aka aole oia waiwai e hiki mai ana i ko kakou mau kapakai, ka aiea a'u e ae aku ai e kuai i ko kakou noho ana kuokoa, he mea nui ka Liberty a me ka Irulepentleiice i na haole, oia hoi ka ī<anakila a me ke Kuokoa, pela pu no hoi" ia'a a pela pu no paha me oukou e na Hawaii oiaio e noho mai nei, a e hduhelu mai ana paha i keia.

I mai paha aaanei n& poe koopiliiaeaai mahope o na haole a me ke knikahi, e kuai ana au i ke kaokoa oke aapaoi ma o ke kue ana i ke kuikahi, aka, he kne loa u i ka haawi ana i ka mana a pan ia Ameiika, a i ka hoolei ia kakoa a paa malaio o koaa malahia. Olelo mai paha kahi o oukou, ina e holo ele ke kjaikaai, poho na wiliko o keia aupnni, a o ka aie iho o ke auponi, o ka liio no ia i ka o Amenka.

Ke hai aku nei au ia oukou e knu man hoahanau o Hawaii nei, he knhihewa ia olelo, ina no e poho keia maa wiliko, aole ia ho mea e nele ai kakon i ka wiliko ole, oia ka wa e lalau mai ai ka poe mea dala, a e kukulu i wiliko me ko Lakou liala ponoi, aoie me na dala aie a me na uka panee koikoi e like me keia mau mahiko dala ole e hana nei no ka hoao mua (o ka poe e mahiko nei,) e heie mamua o ke oolea kupono o na wawae ke kiimu i hina ai ilalo, a aie i k% hai daia me na nkn panee kuikoi. NoInila, ~"i ae he j»oho," he nui ka poehui waiwai o na aina e e komo koke i Hawai nei nie ka lakou mau dala, ina e poho ana keia |>oe dala ule, alail>>, ike kakou i ka ho* lojKino o na wiliko, oiai awle a lakou la hookahi kenel#<o ke dala o uku ai e like me keia mau mahiko.

K nana ae hoi kakoa i ka aie anpuni, eia wale no ko kakou pono, o ka hoemi mai i ka uku o na luna aupuni, no ka mea, na oi kn]K>no ole n* luna nana e hooholo kupooo ole na mikini o keia aupani, no kooa nni a me kona maa kanaka mannna o na aupuni o Europa. Hoi iho oka poe nka koikoi w&le no, no hea aie ole o ke aapani Aka, he aie k&a no keia e o'u hoahanau liawaii, ina i keia Kau Ahaolelo ae e hoem» ia «ai «i ka ak« o m ltma aapani a me ka uku o na oihana a pau.

Aole ka houkdakcU w*h» aka, me hc au« puni nui la. Noliula,t aU e m q|abuuii!tu, c na knj»a e na Haw&ii aiith» lūna. c m&kMiv ei* kn w*, f noiwaoo me ka Aioha »inft h me ka Uhui, a e iloh» ia kakou e Haw»ii, a imu» aku kakou e na H»> waii. Ake hoopaa nei au i keia manao, Mp ka J. K. X.