Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 10, 2 March 1876 — Page 3
NA ANOAI.
A keia Poakahi ae e haalele mai ai ke Kilauea no Hilo.
I ka hora 4 o ka auwina la i nehinei ka haalele ana mai o ke Kilauea no ke kaapuni ana ia Kauai.
Maluna mai o ka mokuahi leta i hiki mei ai ia nei, he 11 mau hipa hulu manoanoa Merino, no ka hui o Hakapila ma.
I ka po Poalua hora 10 ke ku ana mai o ka mokumahu lawe leta Kulanakauhale o Kapalakiko , he 15 la mai Akulana mai. He 62 ohua i holo mai maluna ona no Kapalakiko, a he elua no keia awa.
Inehinei ka haalele ana mai o ka manuwa Iapana Tsukuba Kan no ka huli hoi ana no ka home. Ua ike ia keia poe no ko lakou malama i ka maluhia a me ka oluolu oiai lakou ma ko kakou kapakai nei.
Ua hoopuoho hou ia ae no ke kulanakauhale nei ma ka po Poaono iho nei e na bele pauahi, a ua koe iho la ka lehu o kekahi hale e ku ana ma ke alanui Papu. He ona ke kumu, pela ko makou lohe. Oia iho la no hoi paha.
E loaa mau mai ana i keia pepa na palapala hoakaka no na mea e pili ana i ka hoikeike nui i Piladelepia, mai ka Komisina Hikikoki mai. E hai ana i na ano, a me na mea i hanaia. He waiwai nui keia no kakou e na makamaka, a ke kali nei makou no ka hoea mai oia manawa, me ka hoihoi.
Ua hai ia mai makou e kekahi mea i hiki ai ke manaoio ia aku, i ke kikoo ana'e ka o kekahi kanaka me ka bila aie i kekahi poe o ka Hale Koa, no 14 Omole Bia. Oki no ka hoi keia hana la! he Hoole Waiona iho nei hoi na koa, eia no ka ke hoomaneoneo liilii nei mahope o ka ipuka. A ke manao nei paha kahi poe, na pau ka hana bia a na kanaka eia ka ke hu nei no! E o oe! auhea oukou e na kaiko!
Ma ka mokumahu i holo aku ai i nehinei i holo aku ai o Hon. H. R. Hitchcock, (Hikikoki) ma ke ano Komisina no ka Hoikeike Nui o Pilidelepia no Hawaii nei. Nui a lehulehu na waiwai o na ano a pau o Hawaii nei i lawe ia 'ku no ka hoikeike ana. Mawaena o ia mau mea, he pakaukau i hanaia mailoko mai o na laau he tausani a oi, i hoonaniia a hinuhinu. O keia kekahi o na mea oi o ka nani a makou i ike ai i hanaia ma Hawaii; na Mr. Brown i hana me ke akamai. O Miss Hattie a me Helen E. Castle, (na kaikamahine a Hon. S. N. Castle) Hervy E. Whitney, J. T. Walakahauki, a me kekahi poe kamaaina e ae kahi i holo ai.
Ma ke kakahiaka Poakahi iho nei o keia pule, ua lohe ia aku la kekahi hauwalaau maloko o kekahi hale; a ma ka hoomaopopo aku, me he mea la he mau hiena e noke ana i ka paio me ka hahana. Poha mai la na leo kalakala, a pahola ae la ka weli maluna o na ohana o na kauhale e noho kokoke aku ana; a no ka ano weli loa o na leo, ua holo pihoihoi aku la kahi poe e nana i ke ano o keia mea ano e loa. Auwe! E unoke ana i ke a uume iloko o na paio ana a ko laua mau inaina, he elua mau wahine, huki aku a huki mai i na lauoho, peku aku la kahi, a nahu hoi kahi, a o ua leo nui e pii ana i ka lewa me ka lohe maopopo ia, ua piha loa me na anoano huaolelo o ka pelapela haumia loa. I ka ninau ana aku i ke kumu o keia, eia ka haina—He mau wahine laua na hookahi kane, a nolaila ko laua mea i paani hoohauoli ai i na kakahiaka, a o na leo mele lea a laua e himeni ana, e hoao ana ia e hooipoipo i na aumakua o ua kane hookahi nei a laua. Ua kulou iho la ko makou poo i kau a mea o ka hilahila, a ua manao e haawi i keia poe hahai maluhia i ke kanawai, lohe e mai la nae ua haalele kekahi o na manu nunu a ua kanaka nei, i hele e hoomaamaa i kona leo i ka himeni opera. Nolaila e kali makou a i lohe hou ia na leo mele lea i piha me na huaolelo hoa'lohaloha a hoononenone pepeioa no hoi, e haawi ana makou i ka mahalo ana aku ia lakou ma ke noi ana'ku i ka oluolu o ke kanawai e kiei iki ae ma ke alanui Emma malalo o ka ulumanako, e ku ana he hale ma ka aoao o kekahi loi kalo.
Menemene makou i ka lohe ana mai i ka hana a kekahi wahine Hawaii maluna o ke kino o kekahi kaikamakine opiopio, iloko o kona wa e hanu ana i kona hanu hope loa, mamua iki iho o ka lawe ana aku o ke Akua i kana o ka hanu, a penei ua lohe la: "I ka wa e mauliawa ana ua kaikamahine nei, e hookokoke mai ana na eheu kaumaha o ka make maluna o kona kino ; e noho aku ana kana mau makamaka me ke kanikau, aia hoi, ua komo mai la keia wahine, haka mai la kona mau maka me ke ano hi-o maluna o ka mea e aneane ana e haalele mai i keia ao, a pane ae la. Auhea ka aahu kupapau? O ka wa keia, e hookomo ia'i, i hele aku no ia ea, hele loa me kona mau pono a pau, a aole e hoi hou mai e kolohe. No ke ano weli o na hiohiona o keia wahine, ua haawi ia mai la ka aahu keokeo i hoomakaukau mua ia, a hookomoia iho la, a waiho mai la ke kaikamahine me ke kapa kupapau, me ka hanu no nae. I ke komo ana aku o kekahi makuahine puuwai aloha o keia kulanakauhale iloko o ka hale, me ka manao e haawi akui na kokua ana ina he mea hiki, aia hoi, ua kuia mai la kona houpo me me ka puiwa, a hikilele ae la kona hauli nae ka helelei ana o na waimaka, a pane aku la, auwe! mamua ka o ka hala ana o ka hanu a haalele mai ka uhane i kona kino, o ka wa no ka ia e aahuia'i i ke kapa kupapau, aole anei he manaonao o ko oukou puuwai i ka nana aku i ka hanu mai o keia kaikamahine me ka uhiia i i keia aahu? Mamuli o neia mau olelo hoa'lohaloha, ua wehe hou ia ka aahu o ka luakupapau a hiki i ka wa a ka Haku i lawe aku ai i kana o ka hanu." Weliweli maoli makou i ka hana a keia wahine, aole keia he naaupo, aka he pouli maoli a ano like me ka pegana.
EIA KA OIAIO.
Ma ke aniani kilohi o ka Lahui Hawaii o ka la 27 o Ian., na olelo pale a S. Paaluhi ke Kahu o ka Ekalesia o Kalihi me Moanalua, nona ke poo i kau ia, "Eia mai ka oiaio." E kapa mai ana ia'u i kona hoa kanaka he epa, a he hoopunipuni ; aole ka ia i ike he apu awa kekahi ma ia papaaina ; aole no i ona kona mau hoa hele i ka awa. Ea ! aole au i olelo i ko wa e noho ana malaila ka uhola ana o ka papaaina inu awa, ua hala mai oe. E like me na moku holo, ia oe no e noho ana, ua makaukau mua ka awa ma kekahi hale e aku, e kali ana na kamaaina o ko hoi aku me kou mau hoahele, ua nauki loa lakou no ko oukou noho loa, ia oukou no a kau i na lio. O ke kahea koke no ia o kekahi kanaka o Kaholoaa ka inoa; lawe ia mai ka awa. O ka hoomaka no ia o ka inu ana.
A ke pane mai nei hoi o S. Kaaiai a me D. Kaneheana na hoike oiaio, o na mea ai i ike ia, he niu, he kulolo, he uala, he maia pala; a aole no i ikeia kekahi mea ano ino ma ia la a po, oia hoi ka aha inu awa, a ke ao mai nei ua mau wahi kaakaiki maalea nei. Ua pono ka olua ao ana ina owau wale no la, aole, o kakou pu no a Koloalu, kupou aku olua, a e-a mai no au; a pela no hoi wau e hoomanao nei i ka olelo o ka buke nui hooweliweli: "O oe ke ao aku ia hai, aole anei oe i ao ia oe iho. Aole au i manao e kamailio hou i keia, no ka iho lua ana mai nei a ke ahi i na pali, nolaila keia ekemu aku, aole no ka hoopunipuni, aka, me ka oiaio no, a me ka oiaio no a pau.
Me ka mahalo. W. NAPE.
Kalihi-uka, Oahu, Feb. 25, 1876.
Na Kaalo o keia Makahiki.
Ina e hoomanao ae ana ko makou mau makamaka, e hoomaopopo iho 'na lakou i ko makou pai ana i keia mau kuhikuhi malalo iho i kakau ia e W. D. Alekanedero, ma ka makou pepa hoikeike mua loa o ka la 9 o Dekemaba, 1875. Hookahi pule mai keia la aku e pouli hapa ai ka mahina e like me keia malalo iho:
Iloko o ka M. H. 1876, he eha kaalo pouli. Elua o ka la, a elua o ka mahina, penei:
1 E pouli hapa ana ka mahina ma ka la 9 o Maraki. E hoomaka ana iloko o ka 6 hora, me 50 minute o ke ahiahi, a e pau ana iloko o ka 8 hora, me 50 minute o ke ahiahi; ma ka manawa o Honolulu nei.
2. E pouli piha ana ka la iloko o Maraki, la 25; e ike holookoa ia ana ma ka Akau o ka moana Pakipika a me Amerika Akau. Aole nae ike holookoa ia ana maanei; aka, e aneane ana no i ka pouli piha. E hoomaka ana i ka 7 hora me 30 minute o ke kakahiaka; a e pau ana iloko o ka 10 hora me 5½ minute o ke kakahiaka; ma ka manawa o Honolulu nei. O ka pouli piha loa ana, i ka 8 hora me 48¼ minute; ka huina nui o ke anapuni pouli 0.94.
3 E pouli hapa ana ka mahina i ka la 3 o Sepatemaba; aole nae e ike ia ana ma Hawaii nei.
4 E pouli piha ana ka la, i ka la 17 o Sepatemaba, e ike ia ana ma Auseteralia, Nu Zilani a me Fiji; aole nae e ike ia ma Hawaii nei. W. D. A.
E KA LAHUI HAWAII E; Aloha oe:—
Ina he mea oluolu i kou manao e ka Luna Hooponopono, e hookomo iho oe ma kahi kaawale o ko kakou wahi kapitela a nana no hoi e lawe hele aku ma na kapa kaiaulu o Hawaii nei, mai ka la hiki i Kumukahi a ka welona i Lehua. Ua lohe mai makou ke hoomakaukau nei ke keiki lalawai o Ulupalakua nei i kana mau hana, no ka mea, ua lohe mai makou, ua honi mua ua keiki la i ke ala o ka uwahi o ke kuikahi panailike. Nolaila, ke hookala mua nei ua keiki nei i na limahana ona, ke hiki aku ia manawa. Eia kekahi, o na la mua paha keia o ke kau ke hoomaunauna mai nei na omaka hui anu o na lai elua, ke hele la, oia no oe i ke poi wai i ninini ia maluna pono iho ka ua mea o ka iniki hui anu a ka makani kehau nui ua wahi nei, "Ko'u pono i ka wai a ka naulu."
Me ke aloha i ka Luna Hooponopono a me na Keiki Ulele-hua Metala o ka LAHUI HAWAII. S. D. W. KALAKIELA-OPIO.
Ulupalakua, Maui, Feb. 25, 1876.
Umi wale no Minute.
E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
E aui iki ae oe i ike aku wau i ke keiki o ka lai ulu o Lele, ka mea nana na nane kamalii i hoao mai nei i ke keiki o ka ua Kukalahale.
A ia oe e ka makamaka maikai, Alpha Kekulaihaole, aloha no oe. Eia iho malalo na haina me na wehewehe pu i huli ia no na minute wale no he umi.
No ka nane 1—(a) "O ke aho a ke 'Lii hee kai kau ia iluna o ka lele?" Haina—O ke aho o ke 'Lii Kamehameha I. (e) "A owai o ka papa hea o na puali hoku o ka lani ka mea nana i hoakaka mai?" Ua hemahema keia ninau, no ka mea, ua kue na mea ma ke Ao Hoku e kupono ana i keia ninau au, i ka haina holookoa o ka nane.
(i) "A na ka po hea (ma ka helu Hawaii) i hoike piha mai i ka welau hope o na hua Pi-a-pa o ka papa inoa? "Haina, na ka po o Hoku.
(o) "A maluna owai e paa nei ia papa inoa?" Haina.—Eia maluna o ka Hooilina Moi o ke Aupuni Hawaii.
Nane 2.—(a) Owai na hua palapala pakahi? He lalau keia ninau, no ka mea, ua hoike mua mai no oe i na hua pakahi o E, D a me R.
(e) "Owai na kanaka 3?" Haina, o Elohima (Elohim), ke 'Lii Kalakaua a me Reciprocity (Kuikahi Panailike). Penei e maopopo ai.
(1) Ina e hoopiliia o E me ke kanaka mua, alaila, iaia no ka mana hooko, ka make a me ke ola ; oia no o Elohima ka mea e noho ana ma na lani kiekie loa.
(2) Hoopiliia o D me ka lua, alaila, pomaikai oia, kuee na kamaaina, oia no ke Lii Davida Kalakaua, no ka mea, kau kela i ka noho kalaunu, kuee na makaainana.
(3) A ina e hoopiliia o R me ke kolu, alaila, he manawa a mau manawa kona e noho ai, a pomaikai nae ka poe noho hale. Oia o Reciprocity, e noho ana oia ma Hawaii nei no ka wa i ae like ia e na aoao eluaa e hoohanini mai ana oia i ka pomaikai maluna o ka poe noho hale, oia hoi na makaainana e noho ana ma ke aupuni.
(i) "A heaha ke ano o ka ili?" Haina. He ulaula. Penei:—I ka hoololi ia ana o na hua pakahi a pololei i ka olelo Beritania, RED; unuhiia hoi ma ka olelo Hawaii, ulaula, oia hoi ili ulaula, no ka mea, "E hookahi ana ko lakou ili," wahi ana.
(o) "A heaha ka puu dala i hookaa ia ai ka aie lahui a koe ke koena? Haina.—$462462. Penei e maopopo ai, i ka "hookomo ia ana o ulaula i ka papa o na huahelu," ua like me 462462 (no ka mea, ma ka olelo ano lua ua kapa ia ka u he 4, o ka l he 6, a he 2, &c.,) hoopili ia ma ka hoailona dala U. S., a i ole ia $ ua like me $462462.
Lawe ka aie lahui $400,000, (ma kau aie lahui lalau) koe $62462; holoi ka hoailona dala, koe iho 62462; unuhi hou i ka olelo Hawaii, laula . Ua like ia me ka mea i olelo ia ma ka nane, oia hoi ina e hookaa ia ka aie lahui mailoko ae o ua puu dala nei, e koe no ke koena laula.
Auhea oe e ka makamaka, ina e hoole mai ana oe i keia mau haina a me na haina o kela mau nane mua au, alaila, e ike koke auanei oe i ka wela o ke Ahi Helene.
Owau no me ka welina aloha i na Hookele o keia nupepa.
No 10, CONFEDERATION.
Alanui Papu, Honolulu, Feb. 28, 1876.
No ke Kula Hana-lima ma Keoneula.
E KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII E; Aloha oe:—Ka ouli kukamahao iwaena o ka moana Pakipika, ka hoa haihai olelo o ka poe noeau, a noelo ike, ka elele mama i ka lawe i na makana iwaena o keia Paemoku.
Ke hoaiai aku nei au i ke kulana a me na hiohiona o keia kula imua o oukou a pau na makamaka e noho mai nei, mai ka la Hiki, a ka la Napoo, a imua hoi o na Hoa Hanohano o ka Hale Ahaolelo kau Kanawai o ko Hawaii Paeaina.
NA WA HANA.
Kakahiaka hora 5 A. M. kani ka bele, alaila, akoakoa na keiki a pau ma ke keena kula, malaila e malama ai makou i ka makou pule ohana no na minute elima, pau ia, hookuu na keiki i ka hana ma na kihapai, a kani ka hora 7 A. M., alaila pau ka hana. A ma ka hora 8 A. M. hele hou na keiki i ka hana, a ka hora 11½ A. M. pau ka hana, o ka hana i keia wa he hana loi ai, a me kekahi mau hana e ae. A ma ko'u hoomaopopo i keia hana a na keiki, ua hoike mai ka lakou hana i ka makaukau, mai ke nui a ka ukulii, ua noonoo nui au, ua oi ka pomaikai o na makua mea keiki e noho nei ma keia kula, mamua o na keiki e noho wale mai nei mawaho i malama ia e na makua. Iloko no o ka makalii, ua piha ka waha i na olelo pelapela, me na siga e puha-u ana ma ka waha, e pipili mau ana ma na huina alanui o ke kaona nei, oia mau no o ka lalau, i nui ae ka hie, oo loa ka molowa, a me ka palaualelo, a pela no ma na kuaaina, (aole au e kamailio ana ma keia no na makua e ao pono ana i ka lakou mau keiki.)
NA MEA AO I KA WA KULA.
E ao ia ana na keiki ma na buke haole, a me na buke Hawaii. Oia keia:—First Reader, Colburn's Arithmetic, Eston's Common School Arithmetic, Geography, Grammar, Primer, Writing. A ma na buke Hawaii hoi, Ao Heluhelu, Helunaau, Hoike Honua, Kumu Mua ano hou, Kakaulima, Pa-ko-li. Maanei e kaena ae au i ka pomaikai oi o na makua mea keiki, oiai, ua loaa keia mau ike i ka lakou mau keiki, me ka lilo ole o ka makua i ke kumu nana e ao, a he pomaikai nui ia no ka makua, a me ke aupuni, oiai, o keia mau keiki i ao pono ia, ma na hana lima, a me ka naauao, he pulapula ia no ka Hooulu Lahui, a he waiwai makamae hoi no ke aupuni.
KA HUMUHUMU LOLE.
Ua hookaawale ia, he mau keiki na lakou e humuhumu ka lole o na keiki a pau, mai ka lole hou, a ka lole nahaehae, o keia mau keiki, aole i oi ko lakou mau makahiki mamua o ka umikumamalima, he hoike mai nae ka lakou hana he kanaka makua, aole au e haanui aku ana i na mea a'u i ike ole ai, aka e kamailio ana au i ka oiaio; oiai, aole makou i huna i ka poe makaikai i hiki mai ia nei i kekahi mau mea i hana ia e na keiki, a ua like ka lakou olelo e like me ka'u e olelo nei.
HOLOI LOLE.
O na lole o na keiki a pau, na kela a me keia e holoi nona iho, mai ka nui a ka liilii. I mai paha keikahi, "Aole i pau aku la ka kamalii liilii. Ke hai aku nei au, ua like lakou me na keiki nui, aka, hemahema no nae i kinohi, a mahope ua makaukau, a na lakou no e aiana iho i ko lakou mau lole, me ke ao ia aku ma ka aiana ana.
KAHUIMU AI.
O kekahi keia o na hana nui, aohe paha he kanaka makua e olelo mai he hana uuku ia, aka, ma ka'u hoomaopopo iho, ua like ka lakou hana me ka na kanaka makua hana. E lawa ana na keiki i na pahu ai eono no ka pule. O keia mau pahu ai, na lakou wale no e kui me ka maikai, aka, hemahema na keiki i kinohi, a liuliu ka noho ana, pau ia hemahema. E ninau iho kakou, "I hemahema na keiki i ka hana ia wai?" E hai aku no au i ka haina. I hemahema i ka makua e ao ole ana i ka hana i kana keiki, (aole i pili keia haina i ka makua e ao ana i kana keiki i ka hana.)
NA MEA AI.
Oia keia: Poi, Kalo, Raiki, Pu, Maia, Malakeke. A o ka ia—Bipi, Kamano, Amaama, a me ka Hee i kekahi wa. Nolaila, ke ike mai la oukou e na mea a pau i ke kulana o keia kula, a me kana mau hana, ua hai ae nei au ma na mea nui a koe na mea liilii.
NA RULA O KE KULA.
1. Aole puhi paka, ina he puhi paka ke keiki, a komo i keia kula, pau.
2. Aole nau paka, ua like keia me ka rula la maluna 'e.
3. Aole kii wale ke keiki i ko hai lole.
4. I na mahuka ke keiki, alaila, hiliia a i ole hoopaa ia i ka Hale Paahao i ke kula.
5. Aole pii wale na keiki maluna o ka pa kula, a aole hoi hele wale iwaho o ka pa o ke kula me ka ike ole o na kumu.
6. Aole kii wale kekahi keiki i ko hai lole, e kii no ia ma kona iho, a pela no ka papale.
7. Aole holoholo i ka wa ai, a aole hoi walaau nui, aka, e kamailio no ma ke ano kupono.
8. I ka wa moe, aole pono kekahi e hele a moe me kekahi keiki, e moe no ia ma kona moe ponoi.
9. I ka wa ala o na keiki a pau, e holoi mua i ka maka mamua o ke komo ana i ke keena kula no ka malama ana i ka pule ohana.
10. I ka wa holoi lole, aole pono e holoi ole kekahi keiki i kona mau lole.
11. I ka wa ai a me ka wa kula, a me ka wa pule, e kahi mua i ka lauoho, me ka holoi i ka maka.
12. Aole haalele i ka mea hana ma kahi e, ina pau ka hana, alaila, hoihoi na mea hana ma kahi waiho mea hana.
13. Aole wa-hi i ka laina i ka wa hele i ka hana, a me ka pule i ka la Sabati.
14. I ka wa ala, aole pono i ke keiki ke haalele i kona moe me ka hana ole.
15. Aole pepehi na keiki nui i na keiki liilii, aole no hoi e hakaka na keiki.
16. Aole walaau i ka wa pule, a me ka wa kula.
17. E hoomaemae mau na keiki kuene i ko laua mau rumi hana, a me ke keena ai.
18. E hoomaemae mau ke keiki malama ipu-kukui, a me ka rumi kula.
19. E malama loa ana ke keiki malama ki i ka puka komo.
20. E pulumi mau ana ke keiki nana e malama ka hale moe i na kakahiaka a pau.
A ina o ke keiki e malama ole i kekahi o keia mau rula i hoike ia ae la maluna, alaila, aia no i ka hoopai a ke kumu i manao ai e hoopai aku i ke keiki.
Nolaila, ke ike mai la oukou e o'u mau makamaka maikai o ka puuwai hookahi i ke kulana o keia kula, a me kana mau hana.
Maanei, ke kamailio hou aku nei au no na mea e pili ana i keia kula, a me kekahi mau mea e ae, a ina he mea pono ia, alaila, i hookahi ko kakou manao ma ia mea, e hoouna i na Lunamakaainana a kakou iloko o ka Hale Ahaolelo, a e hana e like me ka mea hiki. Oia keia:—Ke lohe ia nei ka leo ma o a maanei o ka aina mai na makaainana ae, a me kekahi o na Lunamakaainana e hoopau i keia kula, no ke kumu. "Nui loa ka lilo o ke aupuni i keia kula." Ke hai aku nei au i ko'u manao no ia. O ka Lunamakaainana, a mau makaainana e ake ana e hoopau i keia kula. He kanaka naaupo ia. No keia kumu. O kahi ka nana e ao i ka kakou mau keiki i ka hana a e ao i ka naauao, a e hoopau i ko lakou auwana ana; oia iho la ka ke hoopau. Kahaha! E hia la makua Hawaii ponoi i ao i kana keiki e like me na kuhikuhi maluna, a me na rula no keia kula? Manao au he kakaikahi loa. Oiai, aneane mau haneri keiki i noho ma keia kula (Keoneula,) no loko mai lakou o ka aihue, haalele kula, auwana wale, a me ka hoolohe ole i kau olelo ka ka makua, (aole au i manao o keia wale no na keiki i hana ma keia ano, aia no ke noho la ma ka poli o na makua, ua koe lakou ma ka oluolu o na kumu, a me na makai, a me na luna kula.) Eia no hoi kekahi, i ka wa i komo mai ai na keiki ma keia kula, a hoao i ka hana, aole i kana mai ka ike ole i ka hana, a me ka hemahema maoli no hoi. Nawai ia ike ole? Na ka makua no. O ka hana i hana ai, aole ia he hana na ka haole, a na ka pake, aka; he hana no na ka Hawaii. Ka i noa, e puana ae kakou i hookahi leo, oia keia, e kauoha i na Lunamakaainana a kakou a pau, mai Hawaii a Kauai e hele i ka Hale Ahaolelo, a e hooikaika e hoemi i ka uku o na Luna Aupuni mai ke kiekie, a ka haahaa, a me na kumu kula haole, koe na kumu Hawaii.
No keia kumu. "Uuku kahi moku, kiekie ka uku o na 'lii moku." Mamua aku nei, ua uku ia ka Peresidena o Amerika, he $25,000 mau dala, nona na kanaka he 40,000 a oi, aka, i keia wa, ua hoopii ia i ke $50,000 mau dala. Pehea oe e Hawaii? Ua like anei oe me ia? Aole! Aole loa! "Ua like ka heluna o kou mau wahi kanaka me ka puali kaua o ka Generala hookahi." Aole ou i kamailio ma keia no ko'u lilo ana i kokua kumu no keia kula, a me ko'u pono iho, aka, e kamailio ana au no ka pono e ku keia kula pela, a e mau ia a kahuli o Hawaii.
Maanei au la oki. O ko'u makemake loa, e kukulu ia i mau kula no keia ano, mai Hawaii a Kauai. No na keikikane, a no na kaikamahine, a e hoouna ia na keiki Hawaii a pau loa i keia kula, a na ke aupuni ka malama e like me keia : Na ke aupuni ka uku kumu, a me kekahi mau hemehema o ke kula, a na ka makua ka malama i ka lole, a me kekahi mau mea e pili ana i ke keiki. A e hoopau loa ia na kula aupuni a pau mai Hawaii a Niihau. A ma keia mau kula e ao ia ai i ka hana, a me ka naauao. Oia hoi keia :—No na keikikane, mahiai, kamana, pena hale, a me kekahi mau mea e ae, a me na mea helu. A o na kaikamahine hoi, humuhumu, aiana, holoi, malama hale, a me kekahi mau mea e ae, a me ka naauao no hoi. A e noho na keiki ma keia mau kula a hiki i ka wa kupono e hoohemo ia mai ai mai keia mau kula ae. Pono loa hoi ina e hoomakukau ke aupuni i mau hana kupono mawaho ae o ke kula no na keiki e hemo ana, alaila o ke dala e loaa ana, e mahele ia me ke aupuni kahi hapa, a na ke keiki kahi hapa, a hiki i ka wa o ke keiki e hapai ai i hana ponoi nona iho, alaila, pau ko ke aupuni kuleana maluna o ke keiki.
Oiai, ke ike ia nei na keiki opiopio Hawaii e noho wale ana, a e kuo-e hele wale ana no ma na alanui a po ka la, aohe wahi loaa hana, a oia ka na nupepa e kamailio mau nei i ka palaualelo o na keiki Hawaii.
Eia no hoi kekahi, nui wale na keiki Hawaiii i hoonaauaoia ma kekahi mau mea, oia hoi keia: Holoholomoku, Ana Ai-na, Kilo Hoku, a me kekahi mau mea e ae, aka, aole i hookaawale ke aupuni i kekahi mau mea na na keiki Hawaii e hana, e laa ke Ana aina, Holoholomoku, aka, puka mai nae lakou mai ke kula mai a noho wale no, a hele wale no, a o ka lilo no ia o ia ike i mea ole. Hoao aku hoi iluna o na moku kuna, a no ka maamaa ole i ka lawelawe ana i na mea o ka moku, o ke kipaku ia mai la no ia e ka Ona moku, a o ka neo iho la no ia me ka hoaa nolaila, e hoohana ke aupuni i na keiki Hawaii. Aole au e kamailio ana no na keiki Hawaii i piha na lima i ka hana, aka no ka poe mawaho ae.
I ka wa hoi e noho ana na keiki i ke kula La Aupuni, aole i kana mai ka lapuwale, hele mai i ke kula i ke ao, a po hoi, hoomaka aku la he kula hou, oia kula he hula . O ke kumu o keia mau kula, o na makua no, a he nui aku o ia mau ano kula a na makua e alakai hewa nei i na kamalei a lakou, i mahuahua ae ai ka hie o ke oki mai la no ia o ka hele ana i ke kula La Aupuni. I mea aku ka hana o ke kumu i ka makua i ke keiki e hele mai i ke kula, eia ka ia la, ua pua ka manawa. A o ka hoka mai la no ia o ke kumu. A i ka wa liilii o na keiki, ua piha e ko lakou mau waha i ka olelo ino me na mea pono ole, a ole loa hoi ke mahuahua ae. Nolaila, oi ka pono ke kukuluia i mau kula e like me ia i hoikeia maluna. O ka'u keia, o ka oukou mai koe. Me ka mahalo. DAVID K. KEKUAIHE.
Kula Hana-lima, Honolulu, Feb. 22, '76.
O ka Poakolu i kunewa hope aku la, la 1 o keia mahina, oia ka la i hooholo ia no ke koho hou ana i ka Lunamakaainana no Kona Hema, Hawaii. Aia mawaena o K. Kamauoha a me S. W. Kaai, na paio balota ana no ia kulana.
MARE.
Na mare i mareia e G. Puuloa ma Lihue, Kauai.
Dek. 31, 1875. Mareia o J. Hapuku k., me Pahia w.
Ian. 6, 1876. Mareia o Punahoa k., me Paumakani w.
Feb. 1 " mareia o Kamainalulu k., me Kaiwi.
Feb. 12 " mareia o J. Paulo k. me Heneri w
" " mareia o Akeau pake k., me Hana w.
" " " o Kaaihue k. me Kalai w.
HANAU.
Ian. e, 1876. Hanau he keikikane na ka wahine a Samuel W. Wilcox.
Ian. 29, hanau ka wahine a Otto Isenberg he kaikamahine.
Feb. 1, hanau ka wahine a B. K. Holi, he kaikamahine.
Feb. 3, hanau ka wahine a Pikao he keikikane.
Ian. 9, ma Kapeukolo, O. hanau o Moehaoliilii.
Feb. 1, Malaila no hanauia o Keahi k.
MAKE.
Ian. 16, ma Hanamaulu, make o Waikane, a ma Lihue make o Kailianu.
Feb. 8, make ke keiki a Pikao k.
Feb. 19, ma Niumalu make o Rebeka Nakapa.
HALE INU COFE HOU.
KNELEE (Nile.)
Helu 29, Alanui Nuuanu, Honolulu, makai iho o ka Hale Kuai o A. S. Cleghorn & Co, (Ake ma.)
O ka maemae ke kahua.—Ko keokeo o ke ano maikai loa no ke ti, a o ke ko ula maikai no ke cofe.
He Keena Inu Cofe a me na mea Hoonoono.
O ke ano Cofe maikai loa, na Mea Ono, na pai, a pela aku, e hoolako ia i na wa a pau ke kauoha ia.
Na Paina, Hame me ka Huamoa, Bipi Paakai o ke ano maikai loa, e hoolawa ia no me ka emoole i na manawa a pau o ka la.
Ka Aina-awakea—Supa, na Roke, Hame, na Launahele Hoono ai, na Mea Ono momona, &c.
No ka Paina Ai ana,—25 keneta.
E wehe ia ana ka ipuka i keia kakahiaka Poaono ae. A nolaila, e wiki, e hoao. 8 1m.
William Wenner,
AIA KA HALE HANA KULA PEPEIAO A me na Komo o kela a me keia ano—na komo i kuniia "Aloha nui, &c." Ma Alanui Papu, ma nae iho o ka Hale Mu. 1 6m
$5.00! MAKANA!
E HAAWI IA NO KA MAKANA MALUNA ae i ka mea nana e haawi mai i ka lono hoike i hiki ai ke hopu ia ka mea a mau mea paha nana i komo kolohe ka rumi o kuu mau kauwa Iapana, a aihue mai la i ko lakou mau pono, ma ka po o ka la 5 o keia mahina.
W. D. ALEXANDER,
Honolulu, Feb. 8, 1876. [4t 7] Alekanedero.
S. B. DOLE.
LOIO a he alakai ma na mea pili Kanawai. Ua makaukau oia e pale i na hihia imua o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni, me ke kakau ana i na Palapala Pili Kanawai, ma ka olelo Hawaii a ma ka olelo Beritania. 1 1y.
E. STREHZ,
[AILUENE]
MALAILA E LOAA AI NA ANO LAAU A pau; a me na wai hoomaemae o kela a me keia ano. E hamama mau ana ka ipuka ma na po Poaono a pau. Ma ke kihi o Alanui Papu a me Hotele, ma Monikahaae. 1 1y
G. W. WEST!
HALE HANA KAA HOLO LEALEA ME na kaa hali ukana. E hana ia no ho na kaa nahaha no ka uku oluolu. E kapiliia no kapuai lio, no ka uku kupono. Ma ka hale hana mua o Mr. Benfield, ma ke Alanui Alii 1-1y
J. PORTER GREEN,
"KEIKI O KAUAUKIUKIU."
HE LOIO! A HE KOKUA OIAIO!
E HELE MAI NA MAKAMAKA A PAU I o'u nei, a na'u no e kokua ia oukou imua o ka Aha Hoomalu a me ka Aha Kiekie me ka uku haahaa makepono loa. Me na oki mare, a me ka hooponopono ana i ka waiwai o ka poe make, he eleu loa ka hana. Aia ko'u keena hana ma Alanui Kalepa kokoke i ke keena o ka Lunakanawai Aeko. E hamama mau ana ka puka, e hele nui mai i pau ka pilikia. 1-1y
J. W. CROWELL,
(KEONI KOLOWELA).
AIA MA ALANUI MOI, MA NAE IHO O KA Hale kahi umiumi. Malaila e loaa ai ko oukou hoa'loha me na kiaha waimomona o na ano a pau, i awiliia me ke anu huihui o ka hau iniki o ka uka iu o Nuuanu. E naue ae a ike maka iaia, he makamaka oiaio. 1-3m
Ama ra! Holokahana!!
UA MAKAUKAU KA MEA NOna ka noa malalo iho e hoolawa i ka makemake ma ka hana nowelo ana i na KAA o kela a me keia ano, me ka nani a me ka paa. Malaila e kiliopu ai ka holo a ka lio, me na kamaa hao i kaupaona likeia, a i hana ia hoi noloko mai o ka hao paa loa me ke kumukuai haahaa loa. Me ka eleu a me ka mikiala, ua hopo ole i ka puana ae "aohe lua e like ai. Ma Ainahou ka lua o ka Hale Amara mai ka Hale Dute mai. C. B. WILSON,
1 1y Kale Wilesona.
HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
O KA
Mokuahi Hawaii
KILAUEA!
KAPENA MARCHANT!
Ma raki 1.....Kaapuni ia Kauai
Ma raki 6.....Hilo
Ma raki 13.....Kona
Ma raki 20.....Kaapuni ia Hawaii
Ma raki 30.....Nawiliwili
I ka huakahi hoolele pipi ole a Kilauea i ka Maalaea, alaila, e hoaoia ana e hiki i Honolulu i ke ahiahi Poaono.
Ma na huakai a pau a Kilauea e hoi mai ai mai Hawaii mai, aole e haalele ana ia Kaalualu a hiki i ka hora 9 a. m. a mahope iho paha; Makena a hiki i ka hora 6 a. m. a mahope iho paha ; aole hoi ia Maalaea a hiki i ka hora 8 a. m. a mahope iho paha.
Uku Eemoku mai Honolulu aku
A hiki i Kaunakakai, a pela maluna mai.....$ 5 00
" Lahaina, " " ..... 6 00
" Maalaea, " " ..... 7 00
" Makena, " " ..... 8 00
" Mahukona, " " ..... 10 00
" Kawaihae, " " ..... 10 00
" Kailua, " " ..... 10 00
" Kaawaloa, " " ..... 10 00
" Hilo, " " ..... 12 50
" Kau, " " ..... 15 50
Uku kaapuni ia Hawaii,..... 22 00
A hiki i na awa o Kauai,..... 8 00
Uku kaapuni ia Kauai,..... 12 00
Uku ohua Hawaii oneki,..... 2 00
Aole aie no na uku ohua.
Ma ka Hale Oihana e loaa'i na palapala.
Aole keena o hope e lilo, aia wale no a kaa mua mai ka uku moku. Aole e ili ka hewa no na paiki, ukana a puolo paha, ke ole e kakauia ka loaa ana mai.
E hookaaia ka uku ukana i ka wa e noiia aku ai.
E hoaoia ana ka Mokuahi e hiki i Honolulu, ma ke ahiahi no o ka la e haalele ai ia Maui.
SAMUEL G. WILDER, (Waila),
A gena.
Keena ma ka Hale Kuai Papa o Waila ma, kihi o Alanui Papu a me Moiwahine. 1 3m 12
WIL DER & Co.,
(WAILA MA.)
AIA MA KE KIHI O
ALANUI PAPU me MOIWAHINE!
Ua hoolako mau ia me ke kuai ana aku i na
Papa me na lako Kukulu hale
O NA ANO A PAU.
NA PANI PUKA!
PUKAANIANI,
OLEPELEPE,
LAKA,
AMI-LIILII,
AMI-LOLOA
PENA o na ano a pau,
AILA PENA,
VANIKI, &c.
Na Balak Pena me Puna,
Na Pepa Hale me na Lipine Pepa.
Aniani, Paakai, &c.
O na mea a pau maluna ae e kuai makepono loa ia aku no ke DALA KUIKE 1-1y