Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 12, 16 March 1876 — Page 4

Page PDF (1.28 MB)

Na Ekalesia o Kawaiahao a me Kaumakapili.

Halawai kakahiaka, la Sabati .... hora 10½
Halawai po ..... hora 7½
Halawai Apana auina la ..... hora 3½
Kula Sabati ..... hora 9½

NA HAAWINA KULA SABATI.
[HOOPONOPONOIA E REV. L. LAIANA]
Ka Hapaha Elua.—
HELU 14—SABATI, APR. 2, 1876.
KA HAKU E PII AKU ANA.
Oihana 1: 1—12.

UA hoonoho aku au, e Teopilo, i ka moolelo mua, no na mea  a pau  a Iesu i hoomaka'i e hana a e ao mai no hoi.
2 A hiki i ka la i laweiaia 'ku ai ia iluna, mahope o kana kauoha ana mai ma ka Uhane Hemolele i na lunaolelo ana i wae mai ai.
3 Hoike ola mai no oia iaia iho ia lakou mahope o kona make ana, ma na hoailona hoike he nui loa, me ka ikeia e lakou i na la he kanaha, a olelo mai no ia i na mea o ke aupuni o ke Akua.
4 A i kona halawai ana me lakou, kauoha mai la oia ia lakou, aole e haalele ia Ierusalema, aka, e kali i ka ka Makua olelo hoopomaikai, a oukou i lohe ai ia'u.
5 No ka mea, ua bapetio io no o Ioane me ka wai ; aka, e bapetizoia no hoi oukou i ka Uhane Hemolele, mahope iho o na la aohe nui.
6 No ia mea, i ko lakou akoakoa ana, ninau aku la lakou iaia, i aku la, E ka Haku, e hoihoi mai anei oe i ke aupuni no ka Iseraela i keia wa?
7 I mai la oia ia lakou, Aole ia oukou ka ike i na wa, a me na kau a ka Makua i waiho ai i kona mana iho.
8 Aka, e loaa no ia oukou ka mana, ke hiki mai ka Uhane Hemolele maluna iho o oukou ; a e lilo auanei oukou i poe hoike no'u ma Ierusalema, a ma Iudea a pau, a ma Samaria, a hiki wale aku i ke kihi o ka honua.
9 A oki ae la kana olelo ana ia mau mea, e nana aku ana lakou, a laweia 'ku la ia iluna; a na ke ao no ia i apo mai, mai ko lakou mau maka aku.
10 A i ko lakou haka pono ana aku i ka lani, i kona pii ana, aia hoi, ku kokoke mai la me lakou na kanaka elua, me ka aahu keokeo;
11 I mai la hoi laua, E na kanaka o Galilaia, no ke aha la oukou e ku nei e nana aku ana i ka lani? O Iesu nei, ka mea i laweia 'ku nei i ka lani, mai o oukou aku nei, pela no ia e hoi hou mai ai e like me ka oukou ike ana aku iaia e pii ana i ka lani.
12 Alaila, hoi hou aku la lakou i Ieru salema, mai ka mauna aku i kapaia o Oliveta, ua kokoke no ia i Ierusalema, o ko ka la Sabati hele ana.

———: o :———

Pauku hoopaa naau, pauku 11. Mele— Him. 114  7 Leo—Wailuku.  "Pono mau ka la maikai, &c. (p 1 & 2.)
Pule hoomaikai no ke komo ana iloko o ka hapaha elua, a no na kula Sabati no keia hapaha.
Na ninau, a wehewehe, a hoopili ana.
Haalele kakou i ke Kauoha Kahiko ma ka make ana o ke keiki kipi? Owai ia keiki? A mai laila mai a hiki i keia Haawina ehia la makahiki? Ehia makahiki mamua o ka hanau ana o Iesu? Ehia mahope iho? Huli i loaa. Owai keia buke hou? Nawai i kakau? I ka makahiki hea? He hoahele o Luka no Paulo. A ma ka manao ana o kekahi poe noonoo, ua kakau oia i keia buke ma Roma, iaia e noho ana me Paulo.
P 1—2. Teopilo, mahea ka loaa mua ana o keia inoa ? Luka 1:3. Oia kekahi mea i maopopo ai na Luka i kakau i na Oihana. Nana hoi ia Luka 24:50, 51. Ka moolelo mua a Luka i kakau ai? Ka buke o Luka a pau. Ka Iesu kauoha ana ma ke aha? Ka Uhane pu me ia, a ua ha mai Oia i ka Uhane i na haumana ? Ioa. 20: 22. Na lunaolelo, owai lakou ? He lunaolelo anei o Luka? Heaha oia ? oia paha kekahi o keia poe 70. Luk. 10:1.
P 3. Hoike ola, owai? ia wai? mahope o ke aha? ma ke aha? e aha ana? no na la ehia? Nana ia Mareko 16:9, 12, 14. Luka 24:36. Ioa. 20:19. 21:1. I Kor. 15:5--7.
P 4. I kona kalawai ana. Ko wai hele ana ? me wai ? mahea ? Heaha ka Iesu mau olelo ? Luk 24: 44-49. E kali lakou mahea ? i ke aha ? me ke aha ? me ka pule paha.
Me ke aha ko Ioane bapeti zo ana ? Me ke aha ko Iesu bapetizo ana ?  Mat. 3:11. Ahea ? ehia la i koe ? He umi paha.
P 6. Akoakoa lakou mahea ? p 12. Luka 24:50. Heaha ka ninau a na haumana? Heaha ko lakou kuhihewa? Ua like ia me ke kuhihewa o ka makuahine o Ioane laua o Iakoba, kuhi oia he aupuni maoli ko Iesu ma keia ao, Iesu ke 'Lii, na haumana na luna. Aia ke aupuni o ka Iseraela ia Kaisara ia wa. A me he la e noi ana na haumana e kaua a lanakila maluna o Kaisara, a e hoihoi i ke aupuni ia Iesu, ka Mesia, ke alii o na Iudaio. Heaha ka Iesu olelo no kona aupuni ? Ioane 18:36. Heaha ka Iesu olelo i na haumana no ko lakou alii pu ana me ia? Luka 22: 28—30. Mat. 19: 28. Nolaila paha kekahi kuhihewa.
P 7, 8. Pehea ko Iesu pane ana i na haumana? Aole oia i ae, aole hoi i hoole i ke noi ana, ua hoole nae, aole ia lakou ka ike ana i na manawa, i na kau e hiki mai ana, i ka makua no ia. E loaa ana nae ia oukou ka mana, ka ike, a hiki ke hoomaopopo i na wanana. E kali a hiki
mai ka Uhane Hemolele. Ua hiki mai ia ma ka mokuna elua. Pehea na pauku kuhikuhi ma Mat. 24:36. Mar. 13:32. 1 Tes. 5:1. Aole anei he poe i keia wa e kapa ana ia lakou iho he poe haipule no na la hope, a e hai hoopunipuni ana i ka manawa e pau ai ka honua i ke ahi, &c.? E lilo ana haumana i poe hoike i ke aha mahea ? Pili hoi keia olelo ia wai i keia wa?
P 9. Heaha ka Iesu kauoha hope? Mataio 28: 19,20. Mareko 10: 15-18. A, i ke oki ana o keia mau olelo, oiai lakou e nana aku ana, ua aha ia Iesu? Mar. 16:19. Luka 24:51. Owai kekahi kaula i lawe ola ia'ku iluna me ko Iesu ? He kaa ahi, he mau lio ahi ko Elia, he ao ko Iesu. Aka, malama ua piha kela ao i na anela, i na kaa lani. Heaha Halelu 104:3. Nohea mai Iesu ? Ioa. 3:13.
P 10 11. I na haumana e aha aku ana? Owai keia mau mea elua? Heaha ka laua olelo ? Heaha ke ano ? He mea waiwai anei o ke ku a nana wale aku iluna ? He mea haohao anei ko Iesu pii ana'e iluna ? Aole anei lakou i lohe e mamua e hoi aku ana Iesu i kona wahi mua ? Heluhelu Ioane 14; 2, 3, 28. 16; 5, 7, 16. E aha ana Iesu ma keia hope aku? Nana hoi Dan. 7; 13. Mat. 24; 30. 26; 64. ITes. 4 ; 16, 17. 2Tes. 1 ; 7—9. Hoike. 1 ; 7. Ma ke kino aha ko Iesu hele mua ana mai i keia ao ? Ma ke kino aha kona hoi aha 'ku ? Ma ke kino aha kona hoi hou ana mai ? Ehia ano o ko Iesu hele hou ana mai ? He hele uhane, he hele kino, he hele kokua, hoohuli, hooluolu, he hele ma ke ano alii a alii maluna o keia ao a pau, a he hele hope ma ke ano Lunakanawai, e hookolokolo, e hoopau i ka honua i ka ahi, e lawe i ka poe pono i ka lani, a e hoolei i ka poe hewa iloko o ke ahi pio ole. Me he aha la keia hele hope ana mai? 2 Pet. 3; 10. Heaha ka pono? 2 Pet. 3; 11, 12.
P 12. Hoi lakou ihea? mai hea mai? Aia mahea mauna Oliveta? Pehea ka loihi mai Ierusalema aku ? Ko ka la Sabati hele ana, he hele loihi anei ia ? Aole paha ane like ia me ka mile hookahi. Ma ka moolelo Iudaio, he 2,000 kubita ka loihi. Ua kukuluia ia ana maluna o Nahelu 35 ; 5. A hoi mai na haumana i Ierusalema, heaha ka lakou hana malaila? p. 13.
Na keiki. Owai ka inoa o keia buke ? Na oihana a wai ? Owai na lunaolelo ? Petero, Ioane, Iakobo, Paulo,—a—He lunaolelo anei o Luka ? Aole, he haiolelo nae, he haumana na Iesu, he hoahele o Paulo, he kahuna lapaau. Heaha ka mea nui iloko o keia haawina ? Heaha ka mea nui weliweli e hiki mai ana? E aha oukou? E kiai, e makaala, e haipule, e noho makaukau.
Ke kula a pau. Pehea kakou e kali ai no ka hiki ana o ka Uhane Hemolele ? Mahea Iesu i keia wa ? E uwao ana nowai ? Heaha ka pili ana o keia kauoha i keia Sabati mua o ka malama? He la pule keia no na misionari, he la kokua mahina hou. Homai ko oukou mau DALA kokua. Mele—Him. 479. 8—E ko Iehova poe kaua, &c.  (p 1 & 2.)
Pule no na Mikanele, &c.—Haawina no Aperila, Oiha 2:1—11

NU HOU MAI MAIKONISIA MAI.
[Kakauia e Rev. W. N. Lono.]

          Ke hoomaikai aku nei au i ka nui o ko ke Akua lokomaikai. Nana i hoomalu ia makou ma keia aina pouli, aka, ua kahea mai nae oia i kekahi o makou. Ma ka makahiki 1874 i hala, ua kaheaia mai o Mrs. H. J. Taylor, a ma keia makahiki no, ua kaheaia mai o Mrs. Kaholo Kanoa, ua pau ka laua hana ma keia honua, ua hoomaha i ko laua luhi, aole no e emo a kahea ia mai kakou, nolaila, e noho makaukau kakou.
          Ma ka la 10 o Iulai nei ku mai ka moku Hoku Ao ma ko maua kihapai ma Maiana aia no maluna ona o'u hoa paahana, Rev. W. B. Kapu a me H. B. Nalimu, ka laua mau wahine a me na keiki, mai Tapiteuea mai, G. Leleo mai Nonouti, Mose Nakanoalo mai Apemama mai, a halawai pu makou me ka Elele o ka Papa Hawaii a me ke kapena no hoi, ua hauoli me ke aloha nui.
          Ua kau aku au a me ko'u ohana no ka holo i ko makou halawai hui. Ma ke ahiahi Sabati ae Iulai 11 haalele ia Maiana, Iulai 12 hiki i Marakei, ua lawe mai ia D. Kanoho, a me kana wahine, Iulai 13 hiki ma Abaian, a lawe mai ia G. Haina a me kona ohana, a me Rev. H. J. Taylor, ma Iulai 15 hiki ma Butaritari nei, Iulai 16 hoomaka ko makou halawai, kokoke e pau ka hana a hoi hou aku ma na kihapai.
          Eia kahi mau mea i hooholo ia, ua ae ia o J. W. Kanoa e hoi i Hawaii, o Leleo ua waiho oia i kona kihapai, no ka mai o kana wahine, a e noho  ma Abaian, a ina aole oluolu, e hoi aku oia ma ka Hoku Ao i Honolulu, no ka manao o Rev. H. J. Taylor e hoomanawanui hou i ka hana, nolaila e hoomaka ana oia i ke kula nui ma Abaian.
          Ka hana a ka Haku ma ka Paeaina o Gilibati nei. Ke nee nei imua ma kekahi mau kihapai, a ke emi nei i hope ma kekahi. Aole no i holo ka hana ma ko'u kihapai nei, aole no i launa mai o ka Uhane Hemolele. Aole nae manaka, a pauaho i ka hana, a manao e haalele i ke kihapai no ka paakiki, a makemake e hele i ke kihapai oluolu a waiwai, aole loa. Nawaliwali mau ka'u wahine ma keia kihapai, ua minamina nae au ke haalele.
          Ma na makahiki i hala ae nel, nui ka ona ma keia kihapai, ua nui ka poe i make no ka ona. Weliweli ka hana a na pegana. He mau mea keakea keia i ka hana Ke mau nei no na manao puni kaua o kakaka. Ma ka malama o Aperila i hala'ku nei, he hoala kaua ma keia aina, aneane no e hui na aoao kaua. Owau no ka iwaena puali kaua, e lawe ana i ka hae o ke Kuikahi, (ka olelo a ke Akua.) Me he wahi alihikaua la imua o ke kahua kaua. Ua kokua mai no ke Akua i kana wahi kauwa liilii. Ua makemake nui no au e hoouna wahi leta aku na oukou e ko Hawaii maluna o na moku kelepa, aka, aole nae he hiki mau o na moku ma ko maua mokupuni nei, hookahi no moku hiki mau ia nei, no Samoa mai, aneane hookahi ko laua manawa hiki me ko "Hoku Ao" nolaila, aole o'u hoouna leta aku ma ia moku, ua kali no au a ku mai o "Hoku Ao."

He Moolelo no Paulo.
HELU 16.

          A liu wale mahope mai, uwe aloha aku la lakou i na haumana o Kaisareia, a hele aku la i Ierusalema, malaila i hookipa aloha aku ai na hoahanau ia lakou. E like me ka kakou i hoomaopopo iho ai, o keia ka Paulo huakai hope loa i Ierusalema. I ka la mahope iho o ko lakou hiki ana aku, hoolauna aku la o Paulo i kona mau hoahele ia Iakobo a me na poe lunakahiko o ka ekalesia. O Iakobo ke poo o ka ekalesia ma Ierusalema. Ua kapaia oia, o "ka hoahanau o ka Haku," (Gal, 1 : 19.) Kamailio aku la ia imua o na lunakahiko i akoakoa mai, a hoike aku no hoi i ka moolelo e pili ana i na mea a pau a ke Akua i hana mai ai iwaena o na kanaka e, ma kana oihana. Hai aku la oia ia lakou i ke ano o ka pii ana o ka ekalesia ma Epeso, ua ulu ae ia a nui, a kawowo. Pela hoi na ekalesia ma Perugia, Galatia, Makedonia, Korineto, a me na wahi e ae. No keia mau mea a lakou i lohe ai, i hauoli ai ko lakou mau naau, a me ka manao lokahi, i hoomaikai aku ai lakou i ke Akua. Aka hoi, ua hoapono mai la na lunakahiko i ko Paulo manao, ma ka hookomo ana aku i na kanaka e i okipoepoe ole ia i ka ekalesia karistiano, he mau tausani nae na poe ma ka aoao Iudaio i lili mahope o ke kanawai, a i manaoio, o ko okipoepoe wale no ka mea pono e ola ai.
          Ua kui aku no hoi ka lono no ko Paulo ao ana aku i na Iudaio, e haalele lakou i ka Mose ; a nolaila i manaoino ia mai ai oia. I mea e hoomaopopoia ai ka oiaio ole o keia lono, manao iho la o Iakobo a me na lunakahiko, e hoike aku oia nona iho imua o ka lehulehu, he mea oia i malama i na kanawai o Mose, ma ka hui pu ana me na Karistiano Iudaio eha, i lawe i ka hoohiki ana, a komo pu ae la me lakou iloko o ka luakini, a uku aku la i na mea pono e hoohioloia no ka hopena o ka hoohiki ana. No ko Paulo makemake e hooluolu aku i na Iudaio, i ae koke aku ai ia i ka olelo a na lunakahiko. Nana no i uku aku ka mohai o na kanaka eha. Ua hanaia iho la na mea i pono e hana mua ia, oia ka huikala ana, a i ka wa e haawiia aku ai ka mohai no kela a me keia kanaka o lakou, ia wa, ike ae la ka poe Iudaio no Asia mai ia Paulo malolo o ka luakini, hopu iho la lakou iaia, a hoohaunaele ae la i na kanaka, e kahea ana, "E na kanaka o ka Iseraela, e alu. Eia ke kanaka nana i ao aku i na kanaka a pau mai o a o i ka mea kue i kanaka, a me ke kanaka, a me keia wahi." Alaila, ua hoahewa aku lakou iaia no ka lawe ana i na Helene iloko o kahi hoano, he mea haumia ke komo ia ia wahi o na kanaka e. Aohe oiaio o keia mau olelo hoahewa ; aka, ua pioloke nui ae la na kanaka ; a kauo aku la lakou ia Paulo iwaho o ka luakini ; a mea iho la e pepehi iaia. Ua lohe koke aku la o Kalaudio Lusia, ka luna nui o na koa nana e malama ia wahi, no keia haunaele, oiai ke kokoke no ia i ka luakini. Ua holokiki mai la oia me kona mau koa i kahi o ka haunaele, a i ka wa i ike ai ka poe hoohaunaele i na koa e hele mai ana, ua hooki koke ae la lakou i ko lakou pepehi ana ia Paulo. No ka manao ana o ke alii koa, o Paulo ke kumu o ka haunaele, ua kauoha ae la ia e hoopaaia i na kaulahao elua; alaila, ninau mai la ia lakou, Owai ia? a heaha ka mea ana i hana'i? No keia mau ninau, aole he haina kupono a ka ahakanaka i pane aku ai. "Uwauwa aku la kekahi i kekahi mea, a o kekahi i kekahi mea." No kona manao ana o ke kanaka Aigupita hoomeamea oia, ka mea ana i lohe wale ai, ua kauoha ae la ia e lawe ia aku oia iloko o ka hale kaua.
          Oiai ka poe hoohaunaele e kahea ana, "E kiola aku iaia,'' a e lulumi nui aku ana e pepehi iaia, nolaila, aole he pono i na koa e malama hoomalu wale no iaia mai ka hanaino ia mai, aka, e lawe pu aku iaia me lakou. I ka wa ma ke alapii, a ua kokoke hoi i ka puka komo o ka halekaua, nonoi aku la oia ia Lusia, "E pono anei ia'u ke olelo aku ia oe?" No ko Lusia manao ana he kanaka Aigupita oia, ua haohao iho la ia no keia ninau, a i mai la, "Ua ike anei oe i ka olelo Helene? Hoike aku la o Paulo iaia i kona wahi i hanau ai, a nonoi aku la e ae mai e olelo aku oia i ka ahakanaka. Ua ae ia mai la kana noi, a i ka wa e ku ana o Paulo ma ke alapii hohola aku la i kona lima, ma ke ano e kamailio aku ana, no ia mea, ua oki iho la ka haunaele, a hooneoneo loa iho la. Ua makemake ka lehulehu e lohe i ka mea ana e hoike mai ai nona iho. I kana olelo ana, ua hoike aku o Paulo i ka moolelo o kona mau la opio, a i kona ikaika loa ma ko kanawai, i kona hoomaau ana i na poe e hahai ana mamuli o Iesu o Nazareta; a i kona hoohuli ano e ia ana, a me kona kauoha ia ana e hai aku i ka olelo o ke ola i na kanaka e. Ua hoolohe malie mai la ka ahakanaka, a hiki i kona olelo ana aku no ka hele ana i ko na kanaka e, ua uwauwa koke mai la lakou me ka huhu nui. Aole e hiki ia lakou ka hoomanawanui ma ka manao ana, o na poe kanaka e i okipoepoe ole ia kekahi e komo pu mai me lakou, iloko o na pomaikai i hoike ia no Aberahama me kana mau mamo, kahea mai la lakou. "E kiola aku iaia pela mai ka honua aku ; aole ia i pono ke ola." A iloko o ko lakou ukiuki, ua kuekuehu ae la lakou i ko lakou mau aahu, a kiola ae la i ka lepo i ka lewa.
(Aole i pau.)

E Hoomahuahua i na Talena.
[Kakau ia e T. Puuohau.]

          He like ole na talena i haawi ia i kela a me keia e like me ka makemake o ka Haku, he uuku ka kekahi, he mahuahua ae ka kekahi, a he nui aku ka kekahi, aka, hookahi no nae kauoha ia lakou a pau, e hoopukapuka, aole e waiho wale, a e kanu paha iloko o ka lepo, no ka mea, he mea ia e nele ai i ka pomaikai i ka wa a ka Haku e ninau mai ai i ke kumu paa me ka puka, o ka mea i hoopukapuka me ka malama pono o poho, o loaa iaia ka mahalo piha ia e ka Haku a me ke kono ia mai e komo iloko o ka olioli o ka Haku, a e haawi hou ia mai no hoi a nui. Nani ka pomaikai. A o ka mea i nele, e kaili ia ae kana, a haawi ia na ka mea i ike i ka hoopukapuka, a o ka hoka no ia. Mau ka nele. Aole nae no ka lokoino a me ka puhalauoo o ka Haku, aka, no kona maukauka a me ka hiki ole ke hoohana i ke kumu-paa i haawi ia iaia e hoopukapuka i mahuahua.
          Nolaila, ke kaukolo aku nei keia wahi leo poloai ia oukou e na makamaka Karistiano a pau e maliu mai, a e kaana pu iho i na mea i anoi ia ma keia wahi manaohai, oiai, ua haawi ia mai i kela a me keia mea pakahi iloko o kona aupuni, he talena a he mau talena e hoopukapuka ai, i mahuahua, e like me ka hoike ana mai a ka Haku ma ka olelo nane, no ka haku mea hale, nana i haawi aku i na talena like ole i kana poe kauwa, a kauoha aku e hoopukapuka a mahope, ua hele mai oia a ninau pakahi i kana poe kauwa i na kumupaa a me ka puka, a ua nele kekahi a ua puka ka kekahi. Aole nae e hoike ia mai ke ano o ua mau talena la, he dala paha, he gula paha ? heaha la ? Pela no hoi ka poe Karistiano i keia wa, aole e hiki ke kaana pono aku i ke talena i haawi ia i kela a me keia, aka, ina e nana aku kakou i kekahi mau olelo a Paulo ma I Korineto 12 : 4—30, a e heluhelu me ka hoomaopopo i ke kulana o na Karistiano a me ke ano o na haawina i haawi ia i kela a me keia na ka Haku mai. A penei kekahi mea i olelo ia ma keia mokuna i hai ia maluna ae, "A ua hoonoho mai ke Akua i na mea maloko o ka Ekalesia, o ka mua, o na lunaolelo ; o ka lua, o na kaula ; o ke kolu, o na kumu ; a mahope na hana mana, alaila, ka oihana hoola, a me na mea kokua, a me na luna; a me ka olelo i na olelo e."
          Ma keia mau olelo a me na pauku e ae iloko o keia mokuna, ua maopopo he mau haawina like ole ke loaa ana i kela a me keia, iloko o ka Ekalesia, aole nae i kapa ia keia mau haawina he mau talena, aka, he mau "Haawina," wahi a Paulo. A ke manao nei au o keia mau haawina a Paulo e hoike nei, na haawi ia i kela a me keia iloko o ka Ekalesia e like me ka makemake o ka Haku, he mau talena ia mau mea, no ka mea, ua kapa ia no o Paulo he "Oihana." A ina e hoohalike ia ke kulana a me na hana, a me na haawina e lawelawe ia nei ma na Ekalesia i keia manawa, alaila, ua kulike io no me ka Paulo mau mea i hai mai ai i hoike ia ae la maluna, oia hoi, he kulana okoa ko kela a me keia iloko o ka Ekalesia e ku nei, o ka mua ho hoahannau, ua like ia me ke talena hookahi (ma ka hoohalike ana, ke halahu ole au,) a o ka lua, na luna Ekalesia ma na apana, ua like ia me na talena elua, a o ke kolu, he puuku a he lunakahiko, a i ole he diakona, ua like paha ia me na talena ekolu, a eha paha, a pela e nee aku ai ka haiolelo, a i ke Kahu Ekalesia a pela aku.
          A ina he mau talena keia mau oihana, a mau haawina i haawi ia mai i na Karistiano i keia wa, alaila, oia ka makemake piha o keia wahi kumumanao. Pehea e mahuahua ai keia mau talena ?
          1 E huli i ka Palapala Hemolele me ka noonoo, a me ke noi aku i ka Uhane, e kokua mai a e hoakaka mai iloko o ka naau i ke ano o ka olelo a ke Akua, he mea ia e mahuahua ai ka makaukau ma ka olelo a ke Akua, a pela e hiki ai ke puka pono i ka wa e hoopukapuka aku ai. E like no me ka mea i kau leo ia mai, "E huli oukou i ka Palapala Hemolele, no ka mea, ua manao oukou he ola mau loa ko oukou malaila, a ola ka mea nana e hoike no'u," wahi a Iesu. A penei hoi ka Paulo :—"O ka palapala hemolele a pau, ua haawiia mai e ka Uhane o ke Akua, he mea e pono ai no ko ao ana, ka papa ana, no ka hoonaauao aua ma ka pono ;"  a penei hoi ka Iakoba :   " I nele oukou i ke akamai, o nonoi i ke Akua, i ka mea i lako i ke akamai." Nolaila, ke hooia mai nei keia mau olelo i keia manao mua, alaila, e hoao iho e na makamaka, alaila, pau kuhihewa.
          2. E hele mai i ke kula kahuna pule ma Honolulu nei, no ka mea, ma keia kula kahi kupono e hoomakaukauia'i no ua hana a pau e hoomahuahuaia'i na talena, maanei i ao nuiia'i na buke a pau e pili ana i ko ke Akua mau ano a me na oiaio nui o ke Akua, a me na hana i pili i ka lawelawe ana i na hana o ka ekalesia, ka hoomaamaa ana ma ka haku manao, a me ke kalai olelo ana, i pau ai ka pihoihoi, a me ka hopohopo, ka makau, ka haalulu, a me ka hou nui, a pela e hiki ai ke hoopukapuka aku i na talena i haawiia mai e ka Haku. E like me ka poe kalepa i na waiwai maoli o ke kino, a me ka poe kapena ma na moku, hele mua lakou e ao ma na kula a loaa ka naauao, a piha i ka ike, alaila, imi i ke kumu waiwai a loaa, alaila, hoomaka ke kalepa ana me ka malama pono, o poho a puehu i ke kudalaia, mahope, a ina e puka, alaila, lelele no ka puuwai i ka olioli, a e ono ka ai ke paina, a ina e poho, maule ka lunamanao, a kanea ka ai, ane hiki ole ke moni aku. Pela hoi ka poe kapena, ina e pau ke ao ana i na buke holomoku ma na kula, alaila, holo ma na moku e hookele ai, mai kuaau pilipili aina a i na moana kai lipolipo ale kawahawaha, he mea ole wale no ia i ka poe i hele a oo ka puniu, a ina he kapena ike ole i ka hookele ana ma ka ike i na buke holomoku, he pono ma na kai pili aina nei, a kaa loa aku i ka moana pili ana ole mai, pilikia. Pela no hoi na haipule iloko o ka ekalesia, he pono ke ao ia a makaukau, alaila, hiki ke hoopukapuka aku a mahuahua na talena.
          Mamua aku nei, ua hoopukaia ma ka LAHUI HAWAII kekahi manao e pili ana i keia kumumanao, a e paipai ana i na makamaka opio haipule ma na ekalesia, e hele mai i ke kula Kahunapule e ao ai, no ka oihana hai i ka euanelio ka mana hoohuli manao a Kristo i holo mai ai i ke ao nei, e haawi i na talena i kela a me keia e hoopukapuka. A na ia leo paipai i kono hou mai ia'u, e kuupau aku i ka enegini mahu, e hoeueu i ka manao o na luna ekalesia mai Hawaii a Niihau, e hookele mai i ka hoe uli o ka noonoo, a hiki i ka home iu ano o ke alo alii o ka malamalama, alaila omo iho i na waiu aiai o ka naauao a me ka waihona meli o ka olelo a ka Haku, alaiia, e kahe aku no auanei ia me he wai huihui ala i na puu maloo, ka pa mai i ke kileo olu kela. Aole ia lakou wale no keia leo e pa'epa'e aku nei, aka, ke heahea a ke ani peahi pu ia aku nei no oukou e na kahu o na Kula Sabati a me na kumu ano naauao a haipule io, hao ia ae na pea heke, a hiu ae ka heleuma a i hookahi ka hele 'na, ka noho ana i ke kula Kahunapule, a hoopiha iho i na ipukukui a piha i ka aila ma na mea a pau e ao ia nei ma ke kula, alaila, e makaukau auanei e kau ma kahi kau kukui a malamalama na wahi a pau, a auhee aku ka pouli, e like me ka hee ana o ka enemi imua o ka alihikaua wiwo ole.
          Mai poina ka hoi au i na keiki o ka hauanu huihui o Halai, a me ka ua lani polua o Hilo Hanakahi. Hookahi no a'u kanaenae ia oukou e na pokii, e imi i ka "Mole o ka ike a me ka naauao." Aiaila, naue mai a i ke awa kaulana o Honolulu nei, oia o Kou, kahi e hui ai na maka, a kaukoo loa mai no hoi a ke kula Kahunapule nei, alaila, hui na manao, e like me ka hui ana o na maka i Kou. Nani kela! Hoi ke poho.
          Hala loa aku nei ka hoi au i ka ua Kanilehua, haule hoi i Muliwaa na oo hulupala o Halona, na manu hululike o Kaukaweli, a hona i ka hui anu o ka wai o Auwaiawao. Aole a'u kumebala a me ka violauni, e hookani aku ai imua o oukou, aole hoi he nunulu me ke oeoe e kuu pau aku ai, aka, o ke ka mumumu o ke aheahe malie, e like me ke aheahe o ka Maaa wehe lau ulu o Lele, a kolonahe loa aku i ka uka iuiu o Lahainaluna. Pela keia wahi leo nahenahe e naue malie aku nei i ka piina ikiiki o Puopelu, a hala mai o Lelekahauli, a kuu aku e ka nae i ka olu o ka Inia. He iini e ike ia oukou, a e naue pu mai ma ka nene aukai o Pailolo, (ke hiki mai i ka malama o Mei,) a hiki mai i ka lai o ke taona, alaila, kikaha loa mai no na manu hululike a i kahi auna hookahi, hookui na mea like hoonalo na mea kue.

Ka Ekale sia a me Kona Kulana.
[HAKU IA E REV. J. BIKANELE.]
HELU 7.

          E ike ia ka laau ma kona hua, pela ke kanaka haipule io i ka wa e hooponopono ia ai oia, e ike ia kona ano ma keia hoailona:
          1. Aole oia e hoohuakeeo.
          He Alii nui o Davida, he koa kaulana; ua loohia nae i ka hewa i kahi manawa. I ka hele ana aku o ke Kaula io na la e hoike i kona hewa, ae koke mai la kela me ka pane mai, "Ua hana hewa au ia Iehova." Ke ano mau keia o ke kanaka haipule io i ka wa e loohia ai i ka hewa, he mihi koke mai me ka pakike ole. He hiki iaia ke olelo iho, "Na ka poe pono e hahau mai ia'u," he aloha ia; e ao mai oia ia'u, he mea hamo maikai ia, aole ia e wahi i kuu poo; no ka mea, e mau ana no ka'u pule no lakou, iloko o ka lakou pilikia. Hal. 141:5.
          Ka manao hoohuakeeo, no loko mai ia o ka Adamu kahiko. Aole i hanau hou ia e ka Uhane Hemolele, ka poe no lakou keia manao.
          Ka poe i komo iloko o ka Ekalesia me ia ano, ua komo no lakou me ka oki poepoe ole ia o ko lakou mau naau. He huli kino wale no ko lakou. Hooponopono ia aku ka hana, hoohuakeeo mai la lakou me ka manao he mea ia e eha ai, a e kaumaha ai ka naau o ke Kahu. I ko lakou manao, e lilo ko lakou hoohuakeeo ana i hoopai maluna o ke Kahu, no ko lakou hooponopono ia. He oiaio no, e kaumaha ana oia ke hoohuakeeo kekahi poe hoahanau o kona Ekalesia, a haalele ino mai.
          Aole nae hiki iaia ke alo ae mai kana hana hooponopono no keia mea. E hele mua oia ma kona ano he Kiai, a he Kahu maluna o ka Ekalesia.
         
2. Aole e hoomau hala.
          Ua ano like no keia kumu manao me ka mea i hai ia ae nei. He makuahine ka hoomau hala, a he keiki ka hoohuakeeo. Hapai ae la ka hoomau hala, hanau mai la he hoohuakeeo.
          Mamuli o ka hoomau hala ana a Herode i make ai o Ioane Bapetito. Ua kaili o Herode i ka wahine a kona hoahanau. A no ko Ioane i ana aku "Aole ou pono ke lawe iaia nau," huhu ae la kela, a hoolei iho la i ke kanaka o ke Akua iloko o ka hale paahao, me ka pepehi iaia mahope mai. He hua ino loa ka hoomau hala. No Satana mai keia hua. Aole i pili iki i ke kanaka haipule ia.
          3 Aole hana hewa hou.
          E makaala oia ma ia hope mai. Ma kela hihia mua ana, ua akaka iaia kona aoao aplupalu. O ka aoao palupalu o ka pa kaua ka na koa e kiai ai, no ka mea, ma ia aoao e hoao mai ai ka enemi e komo. Pela ke kanaka haipule, e kiai oia i kona aoao palupalu me ka makaala loa i ole e koma mai o Satana, a hoopilikia i kona mau manao.
          Ka haule pinepine ana o ke kanaka iloko o ka hewa hookahi, he hoike ia e akaka ai aole oia i kokua ia e ke Akua. Ke hoomau nei oia i na hana ma kona ikaika iho me ka loaa ole mai o ka Uhane Hemolele. E like me ka lio kaulawaha ole ia pela oia i kauo wale ia ai e kona mau kuko iho. Aka, o ke kanaka haipule io, aole e paa ka auamo a Satana maluna ona.
(Aole i pau.)

NA AHAHUI EUANELIO.
AHAHUI EUANELIO HAWAII.

          Ua hoopanee ia ka Ahahui Euanelio o Hawaii a ka Poalua mua o Iune, hora 10 A. M., o ka M. H. 1876.

HAWAII AKAU.

          E halawai hou ka Ahahui Euanelio o Hawaii Akau ma Hamakua Hikina, i ka Poakolu mua o Maraki, M. H. 1876.

HAWAI HIKINA.

          Ma Puula, Puna, Hawaii, e halawai hou ae ka Ahahui Euanelio o Hawaii Hikina, i ka Poakolu Akolu o Maraki, M. H. 1876.

HAWAII KOMOHANA.

          Ma Hookena, Kona Hema, Hawaii—Luakini o Pukaana, i ka malama o Maraki, hora 10 A. M. o ka M. H. 1876. E halawai hou ae ka Ahahui Euanelio Hawaii Komohana.

AHA LUNAKAHIKO O MAUI.

          Ma Lahainaluna, Maui, kahi e halawai hou ai keia Aha i ka Poalua Mua o Mei, M. H. 1876.

AHAHUI EUANELIO OAHU.

          Ma ka malama o Feberuari, M. H. 1876, i ka luakini Hoole Pope ma Waikane, Koolaupoko, Oahu, ka halawai ana o keia Aha.

AHAHUI O NA EKALESIA O KAUAI.

          E hoopanee keia Hui a halawai hou ma Koloa, Kauai, i ka malama o Aperila, M. H. 1876.

NA BUKE
I HOOLAHAIA E KA PAPA HAWAII
—ME KE—
KUMUKUAI O KELA ME KEIA.

BAIBALA HEMOLELE NUI ILI GULA NANI me na kuhikuhi ma na aoao.....$12 00
Baibala Hemolele Nui ili eleele kaekae waigula.... 5 00
Baibala Hemolele uuku iki iho kae wai gula..... 8 00
Baibala Hemolele pananaiki iho ili eleele..... 4 00
Baibala Hemolele ili eleele 2 00
Kauoha Hou ili gula nani me na kuhikuhi..... 3 00
Kauoha Hou ili eleele kaekae wai gula..... 1 00
Kauoha Hou ili eleele.....  75
Kauoha Hou Hapa Haole.....  75
Moolelo Ekalesia.....  50
Haiao ili lahilahi.....  10
Hele Malihini ana.....  25
No ko ke Akua ano.....  25
Hoike Palapala Hemolele.....  25
Moolelo o Heneri Opukahaia.....  15
Hoike Akua.....  25
Wehewehehala.....   25
Ninau Hoike ili manoanoa.....  50
Ninau Hoike ili lahilahi.....  20
Kumumua Kula Sabati.....  20
Buke Lawe Lima.....  10
He Buke no ka Pope.....  15
Ui Kula Sabati Helu 3.....  25
Ui Kula Sabati Helu 4.....  15
Ui Kula Sabati Helu 5.....  25
Buke Euanelio a Ioane Hapahaole.....  10
Buke Wehewehe Huaolelo Baibala, elua ano..... 2 00
Buke Wehewehe Ano Mataio..... 1 00
NA KAUOHA HOU PAKEKE.
Ili gula nani..... 1 50
Ili eleele kaekae nani.....  50
Ili eleele.....  35
KAUOHA HOU PAKEKE ME NA HALELU.
Ili gula nani..... 1 70
Ili eleele kaekae wai gula.....  65
Ili eleele.....  50
NA HALELU PAKEKE.
Ili Gula nani.....  50
Ili eleele kaekae wai gula.....  30
Ili eleele.....  20
Ka hae Hoonani (Buke Mele).....  25
NA BUKE MELE.
Himeni Hawaii ili nani..... 1 75
Himeni Hawaii..... 1 00
Kumu Leo Mele ili manoanoa.....  50
Kumu Leo Mele.....  10
Li ra Kamalii.....  25
Li ra Hawaii 1848.....  25
Li ra Hawaii 1855.....  25
Hae Hoonani.....  25
Leo Hoomana.....  20
EIA NA BUKE HAAWI WALE.
PALAPALA LIILII—
Helu 4—Makemake anei oe i ke ola?
Helu 6—E hele i o Kristo la.
Helu 7—Ka hoi ana mai o ke Keiki Uhauha.
Helu 11—No ka hoohiki wahahee i ke Akua.
Helu 16—Ka Eehia ana o ka Ahaaina a ka Haku a me ka Bapetizo ana.
Helu 17—Mai hana ino i na holoholona.
Helu 18—No ka mahi ana, kuai ana a me ka inu ana i ka Awa.
Ka Davida Malo Kumumanao.
Ka Moolelo o Batimea Puaaiki.
Aia ke keena kuai buke o ka Papa Hawaii ma ka huina o Alanui Betela me Alanui Kalepa, e kokoke ana i ka Hale Leta.  J. F. POKUE.
Kakaule ta o ka Papa Hooko o ka Ahahui Euanelio o ko Hawaii Pae Aina.