Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 13, 23 March 1876 — Page 4

Page PDF (1.23 MB)

Na Ekalesia o Kawaiahao a me Kaumakapili.

Halawai kakahiaka, la Sabati .... hora 10½
Halawai po ..... hora 7½
Halawai Apana auina la ..... hora 3½
Kula Sabati ..... hora 9½

NA HAAWINA KULA SABATI.
[HOOPONOPONOIA E REV. L. LAIANA.]
Ka Hapaha Elua.—
HELU 2—SABATI, APR. 9, 11876.
KA LA PENETEKOTA.
Oihana 2; 1—11.

A HIKI io mai la ka la Penetekota, ua akoakoa pu lakou a pau, me ka manao lokahi.
2 Emo ole, pae mai la ka leo, mai ka lani mai, me he makani nui ikaika la; a hoopiha loa iho la i ka hale a pau, kahi a lakou i noho ai.
3 A ikeia aku la e lakou na elelo manamana, me he ahi la, a kau mai la iluna iho o kela mea keia mea o lakou a pau.
4 A piha ae la lakou i ka Uhane Hemolele ; a hoomaka lakou e olelo aku me na olelo e, e like me ka haawi ana mai o ka Uhane ia lakou e olelo aku.
5 E noho ana no ma Ierusalema na Iu daio, he poe kanaka haipule no na aina a pau malalo nei o ka lani.
6 A loheia'ku la keia leo, alaila, lulumi mai la ua ahakanaka la, a pilipu iho la lakou, no ka mea, lohe no kela kanaka keia kanaka i ka lakou olelo ana ma kana olelo iho.
7 Pilihua iho la lakou me ke kahaha o ka naau, i ae la kekahi i kekahi, Aia, aole anei no Galilaia lakou a pau e olelo mai nei ?
8 Pehea hoi keia lohe ana o kela mea keia mea o kakou i ka olelo o kona wahi i hanau ai ?
9 O ko Paretia, a me Media, a me ko Elimai, a me ka poe i noho ma Mesopotamia, a me Iudea, a ma Kapadosia, a ma Poneto, a ma Asia.
10 A ma Perugia, a ma Pamepulia, a ma Augupita, a ma na aina o Libua e kokoke ana i Kurene, a me na mea malihini o Roma mai, ua Iudaio, a me na mea hoi i huli mai,
11 O ko Kerete a me ko Ara bia, ke lohe nei kakou ia lakou e olelo mai la i na mea nui o ke Akua ma ka kakou olelo iho.
Pauku hoopaanaau, p. 4.
Mele.—Him. 166. 8—6. Leo.
Mamua o ka pii ana'e. & c. Pauku 1 me ka 2.
Pule i hiki mana mai ka Uhane Hemolele maloko o na Kula Sabati, e hoala, hoohuli, hoohanau hou i na haumana. &c.

———:o:———

Ka ninau ana, me ka wehewehe a hoopili ana.
P. 1 Ma kela Sabati, ua haalele kakou i na haumana he 120 ma Ierusalema, e hoomau ana i ka pule ma ke keena pule, e kali ana i ka hiki ana mai o ka Uhane Hemolele, e like me ka Iesu kauoha, mok. 1; 4, 5. Aole nae o ka pule wale no ka lakou hana. He hana e ae no kekahi ; heaha ia hana? mok. 1 ; 15 22—26. Ua kali lakou ma ka pule me ka manao lokahi a hiki i ka la ehia mahope o ko Iesu pii ana 'e i ka lani, oia hoi ka la ehia mai ke ala ana mai o Iesu mai ka make ana?
Pene tekota, ke ano oia huaolelo, heaha? Hiki ia wai ke wehewehe? Pohihihi. Ae, pela io no. E nana nae ma Oihanakahuna 23; 15, 16. Kan. 16; 9  Aole loaa ia olelo Penetekota malaila, loaa nae ka hua 50. E helu lakou i 7 hebedoma mai ka la akahi o ka ahaaina berena hu ole, oia hoi mai ka la 15 o Abiba, ua like ia me na la 49. A o ka la mahope iho, ka la 16 oia ka la 50. Ma ka la 16 o Abiba, oia hoi o Nisana, lawe ka poe Iseraela i wahi hua mua, he hua bale paha ia, a hooluliia imua o Iehova, me ka hoomaikai aku iaia. A malaila lakou e helu ai i 50 la, a loaa ka la Penetekota, he la ahaaina nui ia no ka ohi i na hua mua o na mea a pau, he la hauoli—a hoomaikai nui ia Iehova no ka haawi ana mai i na mea e pono ai ke kino. Na inoa mua o keia ahaaina, ka ahaaina o na hebedoma 7, a, o ka ahaaina o na hua mua &c. Mahope loa mai loaa ia inoa hou Penetekota, he olelo Helene ia, aole he Hebera.
Ma Kinohi, hookahi no ano oia ahaaina, oia hoi ka haawi ana i na hua mua i ke Akua me ka hoomaikai aku iaia. A mahope mai, na Iudaio i hoohui i kekahi ano hou me keia oia hoi ka hoomanao ana i ko ke Akua haawi ana mai i ke kanawai ma ka mauna o Sinai.
P. 2 Emoole, kuhewa, manao ole ia, pae mai la heaha? mai hea mai ? me heaha la? a aha iho la ? He leo halulu me he makani e nou ikaika ana. Me he wai kahe nui. Hoike. 1; 15. I Na'Lii 19; 11, 12. Me ia ano ko ke Akua iho ana maluna o Sinai. Pukaana. 19; 16—19.
P. 3 Na elelo manamana, ua like ke ano o na kukuna malamalama me na elelo, me ke kukui maoli e a-a ana, me he ahi la hoi e lilelile ana, e manamana ana, a e kau ana maluna o na poo o na haumana. He mea hou loa, ano e loa keia, pohihihi hoi ke wehewehe ia. Akahi no a ikeia. He mea hoopuiwa, hoala, hoomaka'uka'u, hooiaio i ka olelo a Iesu, a na haumana. &c.
P. 4 Piha lakou i ke aha? ko ka olelo a Ioane, Mat. 3; 11. Me ka olelo a Iesu, ma Luk. 24; 49. Oih. 1; 4, 5. He mea hou kai haawiia i na haumana, heaha? Heaha ka lakou olelo pono? Aole anei
Ie su i ao ia lakou i na olelo e? Heaha na olelo nui ia wa? Hebera, Suria, Helene, Latina, Arabica, Aigupita, &c. Heaha ka Iesu olelo e pili ana i keia mana hou? Mareko 16; 17. Heaha ka mana i loaa ia lakou mamua? Mat. 10; 1, 8. Heaha ka oi o keia mana hou mamua o ka mana mua? Heaha ka Iesu kauoha ma Mat. 28; 19, 20. Pehea la e hiki ai i na haumana ke hai koke aku i ka ke Akua olelo i na lahui e he nui wale, oiai e ike ole ana i na olelo e? Ma keia mana hou e hiki ai. Nui anei na olelo e i keia wa? Ma keaha e loaa'i keia mau olelo e i na Misionari i hiki ke ao aku ia mau lahui?
P. 5 Owai keia poe e noho ana ma Ierusalema? 1 Na Iudaio, ma ka hanau ana. 2 Ka poe i lilo i poe Iudaio ma ka ae e okipoepoeia. 3 Ka poe i hui me na Iudaio ma ka ae e haalele i ka hoomana-kii, a e hoomana ia Iehova. No ke aha ko lakou akoakoa ana ma Ierusalema ma ia wa ? 1 No ka ahaaina Penetekota. 2 No ke kuhi ana, ka wa ia e hiki mai ai ka Mesia e kukulu i kona aupuni ma ka honua nei. Ehia ka nui o lakou?
p. 6—11. Ehia lahuikanaka i akoakoa ma keia ahaaina? Owai? Owai? Mahea ko lakou wahi pakahi? Pilipu, pilihua, kahaha lakou no ke aha ? Wehewehe mai. Ko Paretia, lohe lakou i ka ke Akua olelo ma ka lakou olelo ponoi. Pela ko Media, &c., lohe lakou ma ka lakou olelo ponoi. Ua loaa koke ka lakou mau olelo pakahi i na haumana, a hiki ke hai pololei aku i kela a i keia lahui e noho ana malaila.
Na ninau lelele. Ua loaa anei ka Uhane Hemolele i na haumana mamua ? loa. 20 ; 22. Ma ke aha e loaa'i ia i kela a i keia ? Luk. 11; 13. Ma ke aha e loaa nui ai ka Uhane Hemolele? Ua loaa nui anei ma Hawaii nei mamua? Ma ke aha i maopopo ai ua loaa mai ka Uhane ? Ano hou paha ke kamailio ana, paipai ana, pule ana, noho ana, mele ana, ao ana, &c. Pehea e huli nui ai ko na aina e? Hai mai I Kor. 13; 1—3, 13. Kin. 11; 1, 9, 8. Oih. 2; 1, 5, heaha na mea kupanaha ano like?
Mele, Him. 183. 8—7 Leo, Malawaina.
Pule i hiki nui mai ka Uhane Hemolele. Haawina no Apr. 16. Oih. 2 ; 12—28.

Kumumanao.
NA HANA A KE KAHU EKALESIA I KOE MAWAHO AE O NA WA HAIOLELO ANA.

          He mea nui ka imi ana i na mea i koe a ke Kahu Ekalesia mawaho ae o kana hana, he haiolelo ana ma na la Sabati, Poakolu, i ka olelo a ke Akua iwaena o ia mau anaina, ka poe i hele mai o kona Ekalesia, kahi ona i kohoia'i. Ke manao nei no hoi au, aole no i kau palena ia, o ka haiolelo wale no kana hana. Ina pela, oia wale no kana hana, ina no ua waiwai ole kela olelo ae a Iesu, penei: E hele oukou e hoohaumana aku i na lahuikanaka a pau loa," Nolaila, eia ko kakou ninau:
          1 Heaha ia mau hana i koe? Ina oia ka ninau, e mahele mua ia ka manawa no kela me keia hana, i ole ai e huikau wale. Ina no ma na la o ka hebedoma, a i ole, ma na hora a me na manawa o ka la, pela e mahele ia ai kela me keia hana, alaila, e loaa io no he waiwai.
          (a) E hele ke Kahu Ekalesia iloko o kona Ekalesia holookoa, e launa me na kanaka. Mai manao ke Kahu Ekalesia, o kau hana wale no ka haiolelo iloko o na luakini, alaila, pau ae la; aole loa pela. E hele oe iloko o kou Ekalesia holookoa, mai kela pea a keia pea, mai uka a kai. Ina ua pau kau hana, (haiolelo) ma ka la Sabati, alaila, e kaapuni ma na apana o kou Ekalesia, e paipai i na kanaka, e ninaninau: Pehea, a pehea ka noho ana, ka manao? Ina e hoomau ke Kahu Ekalesia ma keia hana, loaa no ka mea e lana'i ka manao o kanaka, a hele no lakou i ka halawai, e lohe i ka olelo o ke ola i na anaina la Sabati. E like me ka poe lawaia, ina aia ka ia ua ikeia, hoopuni no na lawaia o ka hei no ia o na ia he nui. Pela no ke Kahu Ekalesia e kaapuni mau ai iloko o kona Ekalesia holookoa, a ma kana paipai manao ana, pule ana, hoa'lohaloha ana, e pau auanei lakou i ka hei iloko o ka upena. Ina elua mau kanaka, o A me E, o A, he kanaka hele mau ia e launa me na kanaka o kahi ana e noho'na, o E hoi, he o-pu wale iho no iloko o kona hale, a pa paha; eia ka ninau. Owai la o laua ka mea nui o na hoa'loha? E manao no kakou, o A no, no ke aha? No ka mea, he launa mau oia me kanaka, ma kela me keia wahi, o kahi ana e noho ana. Pehea hoi o E? He neo loa?
          ( c) E hele mau e launa me ka pilikia i ka mai, ka hewa, a me na pilikia e ae. He hana nui keia a ke Kahu Ekalesia e hana mawaho ae o na wa haiolelo. Ina ua lohe ia, aia he luna, he hoahanau, a he hooikaika paha, ua loohia e ka mai, pono loa i ke Kahu Ekalesia ke hele, e haipule pu, hoolana i ka manao, ninaninau, a kokua e like me ka mea hiki. He mea keia i hooia ia e ka Baibala, a o oe no e ke Kahu Ekalesia kai komo nui iloko o ua mau olelo la. He mai kekahi poe iloko o ua mau olelo la. He poe mai kekahi iloko o na hewa; i aha kau hana e ke Kahu? E launa nui me lakou, e paipai mau e kuhikuhi nui i ka mea nana e kiloi ae ia mau haawe nui mai o lakou ae, a e pule pu me lakou. E alakai mai ia lakou mailoko mai o ia mai aai, mai e make ai ke kino a me ka uhane, oiai, ua olelo mai ka Baibala, penei: "O ka uhane lawehala e make no ia—O ka uku o ka hewa, he make no ia." He mau pilikia e ae hoi, e laa ka poe i lih une, a i hoopoino ia hoi. Pono no ke Kahu Ekalesia e launa me lakou, a e kokua ia lakou ka mea hiki. O keia mau mea au i hana'ku ai ia lakou ea, he kaula ia na lakou e paa mai ai, a e huki mai ai oe ia lakou, a iloko o ka lohe ana i ka olelo o ke ola, a mailoko mai hoi o ka make. E like me keia. Aia he hoa nou, ua haule iloko o ka lua. Heaha kau hana iaia? E kii oe i ke kaula, a e hookuu aku. O ke ola ia o kou hoa, ke hopu mai i ke kaula a nau e huki mai iaia iluna. O kona poino o kona nana wale mai i kau hana aloha, a hilinai ole mai. Ina aole oia e hopu mai, e iho no oe ma kela kaula au i hookuukuu ai, a e koi ikaika aku iaia, e hilinai i kau hana aloha, alaila, malie o ae mai, a pakele oia i ka poino; no kau mau hana aloha. Pela no auanei oe e ke Kahu Ekalesia e hana ai a nui mai ka poe i pakele, a lilo i ohua no Kristo iloko o kona Ekalesia.
          (a) O ke ao ana no iloko o ka Baibala, iwaena o kou Ekalesia. He hana nani loa ia a ke Kahu Ekalesia e hana'i, iwaena o kona ekalesia, i mea no na luna, na hoahanau, na hooikaika, a me ka poe makemake i ka pono, a i ka lokomaikai nui o ke Akua i ka poe a pau i hoike ia iloko o ka Baibala, a moakaka lea loa ke kumu i make mai ai o Kristo, a me ka poino o ke kanaka ke hilinai ma ka mea e ae, a ike lea i na ala elua i hoike leaia mai ai. I lilo ai no hoi ko ia Ekalesia i poe naauao a malamalama iloko o ka Baibala, i lilo na Luna a me na hoahanau i poe hai aku i ka olelo a ke Akua me ka naauaoio. I ole hoi e lawe wale i kahi pauku a hoopili wale i ka manao i pili pono ole, aka i laweia'i ia pauku a hoopili pono ia me ka manao pili pono. No ka mea, oia kekahi hemahema nui iwaena o na Luna Ekalesia e noho mai nei, o ka lawe i ka Pauku, a hai aku me na manao i pili pono ole ia pauku, me ka hoopili mau i keia mau manao. "E make ka poe hana hewa. E ola ka poe hana pono." Aka, ina he naauao, e alakai auanei ia Luna me ke ano o ia pauku, ka hele a Pili pono ka la i Papaenaena. Aole hoi ka pilinakeke. He hana ia i koe na ke Kahu Ekalesia i koe mawaho ae o ka haiolelo ana.
          (o) O ka Himeni. He hana keia i komo nui i ka hoonani i ke Akua, a ua pono loa i ke Kahu Ekalesia ke makaukau ma keia mahele o ka hana. O kekahi mea nui keia, e ike ke Kahu Ekalesia i na rula a me na kanawai o ka himeni, i hiki no iaia ke malama a ao i papa himeni no kona mau luakini iloko o kona ekaleisa. Aole pono ke Kahu Ekalesia e hemahema i keia mahele hana o kona pono loa e ike a e makaukau ma ia hana. He mea hoohauoli a hoohuli i na Elemakule, na luahine, na kanaka ui, na wahine ui, na keiki opiopio, a he mea e hoohuli mai ai i kahi poe, a lilo i mau ohua no na ekalesia o ka Haku. Pela ka kakou e ike ma na nupepa i ka moolelo o kela mau kanaka i holo ae nei i Enelani. O kahi o laua, he naauao haiolelo, a kahi hoi he akamai himeni; a ma ia mau mea i loaa ia laua, ua hoohuli ia a lilo i poe ohua no Kristo he mau tausani kanaka, a ke malama nei i ka pono. Nolaila, o ka ike me ka makaukau o ke kahu ma keia hana, a malama ana i keia hana mawaho ae o na wa haiolelo, oia kahi hana pono loa e malama ai ke kahu ekalesia.
          (u) E kiai a e malama ke Kahu Ekalesia iaia iho. O ke kahu ekalesia, he mea ia i hoonoho ia e malama i ka ekalesia holookoa o ka Haku, a e like me ka maemae oia oihana, pela no e oi loa ai kou maemae o ke kahu ekalesia. Aole pono i ke kahu ekalesia ke makaala i ko waho poe a koe oe, o ili pono mai kela olelo "O oe ke ao aku ia hai mai moe kolohe oe, moe kolohe no nae; mai aihue oe, aihue no nae &c. Aka e pono oe e nana nou iho, a e kiai hoi. Eia ka Paulo e olelo a e ao nei ia Timoteo. "Eia ka pono no ke kahunapule he hala ole, e kane ana ia na ka wahine hookahi, e kiai ana hoi me ka noho malie, he akahai, he hookipa, he akamai hoi i ke ao aku." I Timoteo. 3:2. "E hele naauao oukou, mamua o ka poe mawaho." Eia hoi, "I hemolele ai ke kanaka o ke Akua, i makaukau ai hoi ma na hana maikai a pau." "E pono hoi e hoapono ia mai oia e ka poe mawaho, o lilo i ka hoahewa ia, a hei aku la i ke pahele a ke diabolo." Nolaila, ua pono loa i ke Kahu Ekalesia ke kiai a malama loa iaia i ole e lilo kana alakai ana i na kanaka i pohaku nona e kuia ai, a ili a nahaha ka manaoio, a lilo pu kona nani i mea ole. O keia kekahi hana a ke Kahu Ekalesia mawaho ae o ka haiolelo ana i na la Sabati.
          (h) O kou pule nou iho a no ka Ekalesia holookoa. He kokua ikaika loa keia no ke Kahu Ekalesia oiai, o kona hoomanao ana i ke Akua ma ka pule, oia no kona hui ana, a olelo pu me ke Akua. Oia ka Iesu e olelo nei ia Petero, "Ke pule nei au nou i ole ai oe e haule i ka hoowalewale ia mai." Ke olelo mai nei no hoi o Iesu penei: "E komo ae oe ma kou keena mehameha, a e pani i kou puka, a e pule aku i kou makua ina no ma kahi nalo, a oia ke ike i kahi nalo, nana e uku ae ia oe ma ke akea." Nolaila, he mea mana ka pule a ka mea i hilinai nui i ke Akua. Aka, o ka pule waha wale no, aole me ka naau, aole mana o ia pule. Eia ka mea i olelo ia no Elia, "O ka pule ikaika a ke kanaka pono, e lanakila no ia." E hoomanao pu hoi i ka pule a na kaula o ke Akua, aole lakou i hoohoka ia. Ke hoomanao pu nei au i ka moolelo o Kaulia, i kona wa e alualu ia mai ana e ka b ipi. Eia kana olelo imua o ka bipi, "O oe he ikaika kou, a ua lako oe i na mea e eha ai, aka, owau nei la, aole ;" kukuli iho la a pule aku la ia Iehova. Iaia e pule nei, holo wale aku la kona enemi (bipi) a lanakila ae la o Kaulia ma ka pule. Ua ike pu ia ma ka moolelo o Hawaii nei i ke au o Kamehameka III., o ka pule a na haipule o ia wa, ke kumu o ka pono a me ka hoihoi ia ana mai o ke ea o Hawaii nei, a oia kou malama e ke aupuni Hawaii i ka la 31 o Iulai a me ka la 28 o Novemaba. Ina pela, pono loa oe e ke Kahu Ekalesia e pule mau, i lilo ai ka poe a pau e noho ana iloko o kou Ekalesia, he poe malama i ka pono, a lilo i mea e malu ai kou Ekalesia. No ka mea, ke i mai nei ka Baibala, " O kou ikaika ka mea e ikaika ai na mea he nui." Nolaila, he kokua ikaika ka pule no na Kahu Ekalesia, a he ikaika no na haipule a pau loa.
          Nolaila, ma keia mau mea elima, ke manaoio nei no au he mau mea no ia i koe mawaho ae o na haiolelo a na Kahu Ekalesia. O ka'u keia, malia ua koe aku kahi, a na oukou ia e hoike hou mai. Owau iho no me ke aloha no  SAM. P. K. NAWAA.
Mar. 6, 1876.

He pi a he Lokomaikai.
NO KA POE OPIO.

          Ma ka noonoo ana, o ka honua kekahi mea i akaka kona pi i na kanaka a he lokomaikai no hoi. Ina e hoomaopopo iho ko'u mau hoa opio, e waiho wale keia mau mea  ko kakou mau maka me he ku moena la i uhola ia. He nui wale ka poe opio e hoohanohano nei i ko lakou mau kino me na aahu nani, puipui na kino a ikaika na lala, eia nae ua nele na lima i ka hana e maona ai ; he minamina paha i ka nelunelu a he makau paha o lepo na wawae.
          Kupanaha wale i ka ike mau ana ia mea ma, e hookalali wale iho no ma ka ili o ka honua me ka lalau ole o na lima i ka o-o a paeli i ka opu o ka honua, e waiho hamama ana me ka makaukau e hoohua mai i na wa a pau; o ka nani o ke kino ka manao, me ka hoonuanua mai i ka a-i me na lei popohe, pu-a ka uwahi o ke kika i ke alanui me he la ua piha ka waihona a hu; o ka hoopau wale keia i ka manawa, oiai na la o ka noho opiopio ana, ke hele a elemakule o ka oi loa 'ku ia o ka hele i ka naele o ka pilikia, ua uaua na io, na ami, na iwi i ka noho wale, he pono anei iaia ke hele ma kahi lepo maikai, a kahea iho i ka opu o ka honua, E! e haawi mai oe e ka honua i ai na'u E loaa anei kona makemake ? E lele wale mai anei ka ai a loko o kana umeke ? Aole! aole i ke kahea mua ana, aole a hiki i ka hopena.
          Ina e kakaa a hanapilo ka leo, kunou ke poo a pau ka oni, aole loa e haawi mai ka honua i hookahi kulu o kona momona i ka poe lima hana ole, e holo pahua lakou e like me ka moku kila ole. Ua pi ka houna i kona momona, a ua aua i kona ono ; ua pono ko ka honua luai ole mai i kona momona i ka poe haaheo o ka naau a hoohemahema i ke kino. He aua hiki ole ke ohumu no ka mea, ua ike a nui ka lohe ana, "Ina aole e hana kekahi, aole pono ke ai."
          I
kuu heluhelu ana ma ke " Kuokoa, " loaa iho la keia wahi olelo nani penei: "Mamua ka hana, mahope ka lealea." He oiaio keia, aka, i ka nana aku i kahi poe me he la ua hoololi lakou, mamua ka lealea a mahope ka hana, he hemahema loa keia, ina e lilo mua i ka lealea a maka iloko olaila, auhea la ka wa e hana ai, e aho no ka hana a make iloko o laila ; ina he poe hana wale no kanaka a pau, auhea la ka poe makilo, owai hoi ka poe aihue, aole ; o ka lima hooikaika i ka hana he mea ia e waiwai ai, nolaila, e kuu poe hoa'loha opio, ke ake nei au e ike pono kakou he lokomaikai ka honua, ua like ia me ka wahine hapai e hanau mai ana oia i kona manawa, oia, ua piha ka honua i ka waiwai, e loaa mai no ka ai a e hu wale mai ke dala a me ke gula mailoko mai o kona opu i kela a me keia pauku manawa, o ka poe lima hana, aole lakou e hookuu i hookahi iniha o ka manawa hana no ka palaualelo, makee lakou i ka manawa, a hooikaika ke kino i ka hana, pela e loaa mai ko ka honua momona a ike kakou he lokomaikai ka honua.
          Ma Hawaii nei, o ka mahiai ka hana maikai, mahiai kalo, uala, maia, ipu a nui wale aku, pela i hana ai na kupuna o kakou, nolaila, e hana kakou, aole ia wale no, he nui no na hana loaa e ae e waiho nei, ua piha ka aina mai o a o, a no ke aha keia nele ana ? No ke aha keia mau kalai manao ma na nupepa e kii aku na paahana o na aina e a hoopiha i na wahi hemahema o Hawaii nei ? Aole anei no ko kakou palaleha ? Ua makaukau keia pahu waiwai o ka honua me kona mau loaa, no kakou ka hewa no ka lalau ole o na lima i ke ki e wehe ae ai i na mea huna iloko o kona opu. Makehewa ka manao e holo i Keomolewa i ka eli dala, eia ke dala i Hawaii nei kahi i nakeke ai, ina holo aku kou kaikuaana i Kaleponi a hoomau i ka eli ma na lua waiwai o laila, a noho oe maanei i ka mahiai a me na hana e ae, alaila, e loaa no ia oe ke dala e like me ka loaa ana iaia ma Kaleponi. O ka hoomanawanui ka pono, aole ka pauaho a naenae koke me he kuapuu la, aka e hana oi kau ka la, no ka mea, me ka hou o ka lae e ai ai oe i kau mau mea a pau, i kuu hoopau ana i keia, ke iini nei ko'u naau e kuilima pu me ko'u mau hoa opio, ma ka lokahi o ka manao e hooikaika i ka hana, a e pale loa aku i ka palaualelo lima nui i ka hai, o loaa i ka leo ; "Ua ka ua i Puuokahaloa i hea oe? " He manawa e hoea mai ana, malie e hoea mai ka wa ulia pomaikai, e lalau like ai na opio o kuu hanauna i na mea hana, a paeli i ka honua, e hiolo mai auanei na pomaikai he nui a auhee aku ka palaualelo mai ka honua aku.
Owau no o kahi,   ELONA.

Ha risa, ke Keiki maikai.

          He malihini e hele ana ma ke alanui o kekahi kulanakauhale ma Mikigana, Amerika Hui. He ope kikoo dala maloko o kona pakeke, ua like kona waiwai me 4,500 dala. Iaia e hele nanea ana, haule iho la ia ope kikoo mawaho o kona pakeke a ilalo ma kapa alanui.
          He wahi keiki, he kahu kaa, o Harisa ka inoa, e holo ana oia ma ke kaa mahope o ka malihini, ike oia i ka haule ana o ua ope kikoo nei, iho oia ilalo a hopu, a paa ae la i kona lima, a holo a kahea aku la i ka malihini: Halo! Ua nalowale anei kekahi mea au ? Haha oia iloko o kona pakeke, aia ka, ua haule kona ope kikoo. Pane oia ; Ae, ua haule kekahi ope kikoo dala, he 4,500 dala ka nui. A iaia i ike ai i ua ope nei iloko o ka lima o Harisa, kona lawe no ia ia ope, a mahope o kekahi mau ninau, nalo aku la ka malihini, me ka haawi ole aku i ke aloha, a me ka mahalo i ua Harisa maikai nei.
          A hala hookahi paha hora, ike aku la ka malihini i ua Harisa nei e holo ana ma ke kaa, a pii ae oia a holo pu me ke keiki. Aole nae oia i olelo no ua ope dala nei. Aole nae i liuliu, a ike aku la ka malihini i kekahi lio maikai loa ma ke alanui. A ninau oia ia Harisa ; Heaha la ke kumukuai no kela lio ? Pane aku o Harisa, he $200 dala ke kumukuai kupono, aka, ua ike au, e ae ana kona Ona i na dala 175. A haawi ka malihini i elima dala ia Harisa, me ka olelo, e kii aku oe i ka ona. Ke kii aku no ia, a emo ole, hoea mai la ka ona, me ka lio pu, a kuai ka malihini i ua lio maikai loa nei, no 175 dala.
          A mahope iho o ke kuai ana, haawi ae la ka malihini i ka lio ia Harisa, me ka olelo, "Nou mau loa ka lio. Aole e liuliu a e lohe hou oe na'u aku." Me he la e kokua hou ana oia ia Harisa ke keiki maikai.—Unuhiia e  HAWAII.

Na mea Walohia i ike ia ma Kona Hema, Hawaii.
E KA MAKAMAKA ALOHA KA LAHUI HAWAII;

Welina oe a nui:—
          Ma kou lokomaikai e ka makamaka, ke kau ia aku nei keia mau manao walohia, na kou kino lahilahi e lawe aku i ike mai ai na kini o kaua, mai ka la hiki a ka la komo.
          Ma ka la 26 o Feb. iho nei, ma Kalahiki, S. Kona, Hawaii, hanau mai o Pipipi w. ia Keliiwaiwaiole k. ; i ka hemo ana o ke keiki, paa no ka iewe iloko a hiki i ka la 6 o Maraki, make aku la. Aloha wale! Ke noho nei ke kane me na keiki a pau, me ke kaumaha o ka manao, ke ola nei no ke keiki i hanau ai.
          He poe e aku no kekahi i pilikia ma keia ano, o ka hanau ana i ke keiki ; a he mau kumulau no hoi e ulu ai ka lahui o ko kakou Lani Moi, oia nae ke kinai ia mai nei.
          Eia hoi keia manao walohia a kaumaha hoi : Ma ka la 1 o Maraki iho nei, ua koho pono ia o J. Kamauoha i Lunamakaainana no keia apana. Aka, ma kana hana ana i kekahi mea ku ole i ka maikai, ua hoopiiia mai imua o ka lunakanawai o keia apana ; a i ko makou lohe mai, ua hoopai ia e like me ka ike ana o ka aha ua hewa. Aloha wale! Ua hapai iho nei kela i ka hana holo balota, a ua puka, eia ka hoi kahi mea e haule ai, nolaila, wewela mai ko'u manao. Me ka mahalo i na keiki ulele hua kepau.
C. W. P. NALAIAEHU.
Huihuikawa, Mar. 14, l876.

He Kolohe Kiekie.

          Ma ka la 1 o Malaki, 1876, ua weheia ka Hale Koho Balota o ka apana o Waimea, Kauai. " I pani mua ia e na Luna Aupuni kamalii wale; makau wale.
          Kolohe Akahi.—A. W. Maioho ka Peresidena o ka Papa Nana. He 10—12 kane i lawe aku i na Palapala Hookaa Auhau, me na balota o J. Kauai. Aole paa na inoa o lakou ma ka Papa. Hoole ia mai ka Palapala Hookaa Auhau, me na balota o J. Kauai.
          Kue ikaika o J. Kauai i ka Papa Nana, hupo; kolohe keia hana ; hele mawaho o ke kanawai. Ua ike elua poo aupuni, o Hon. D. McBride a me ka Lunamakai Mr. Samuela.
          Aole apono makou ia A. W. Maioho no ia hana. Mamua ae o ka la 2 o Pepelu, ua maopopo na olelo o A. W. M. i na lehu. "O ko'u ike kanawai, o na kanaka i nele i ka Palapala Hookaa Auhau, aole loa au e hookomo i kona balota.'' A lawe ia aku ka Palapala Hookaa Auhau iaia; ua oki i niniau ana ma o me hoopilimeaai ma.
          Kolohe Alua.—Ua noho ma na hale he 12—14 kakahi poe ku i ke koho balota, o Kapoloai, Poka, Elei, Lae, Ehuiki, Kaea, Timoteo—a pela aku. He mai loihi kekahi poe, pu-pu, elemakule kahi, aole hiki ia lakou e naue ae ma ka hale koho, na ka wahine, a me na poe e ae no e lawe mai i na Palapala Hookaa Auhau ma na leta, me ka balota o I. H. Kapuniai. Ua hookomoia keia poe moe ma na hale e A. W. Maioho. Kupanaha keia!
          Aole ma na aupuni naauao, aole no ma na wahi e ae o keia Paeaina, ma Meawai wale no keia eepa.
          Ma keia hana pakeekee ia o na balota o J. K., he 39 balota oi i ko I. H. K.
          He mea nani i na poo aupuni e akahale; a hookohu i na kanaka e hele pono ma na kanawai, aolee pili i na poe hanohano, aole na hoa'loha, aole na hoalealea, aole na pilikoko. E kuokoa ma na pono o na kanawai, oia ka poe imi i ka malu o ke aupuni nei, a me ka nani o ka noho Moi ; o keia poe hana paewa, o lakou ka imi kipi, ka hoohakaka, ka hoohaunaele maopopo. He ao nae i ka holo kuwalawala, o na lima me na wawae, ku ana imua o ka Haku Hale e nia ai, e pelo ai, e kale ai, e palau ai.
          Aole e maliu ia mai e ka Haku Hale, he poe keiki eepa, he ao i ka hoala kipi!
          E mahalo ia ke Kapena, me ou keiki hookele o na la makani koaheahe.
A. K. MEAWAI.
Mar. 10, 1876.

Haalele i na hoa Kula.

E KA LAHUI HAWAII E; Aloha oe:—
          E oluolu oe a me kou Luna Hooponopono e hookomo iho ma kahi kaawale o kou kino holo okoa. Aia ma ka hora 5 o ka wanaao o ka la 8 o Maraki, 1876. Ua haalele mai la ko makou hoa kula. Ua noho oia ma ke kula Nawawa, apana Kona Hema i na makahiki 8. I ka malama o Dekemaba M. H. 1875, mailaila mai kona kaa ana i ka mai, a iloko o keia malama. Ua lawe aku la ka mea mana loa i kona ola a haalele mai ia makou na hoa kula o Holokahana. Nolaila, ua hoomanao iho makou i na hoa kula he wahi mele himeni no ko makou hoa kula.
          Aloha oe e ko makou hoa kula
          I
hele aku la ma kela ao mau loa,
          Aoho iho nei na hoa me ke aloha
          E hana i ko kakou luhi.
          O ka hana imi naauao.
          Me ke aloha ia oukou a pau e na keiki ulele hua kepau o ka hale pai.
J. KALEIKAULANA.
Kula o Holokahana, Kona, H. Hawaii.

NA AHAHUI EUANELIO.
AHAHUI EUANELIO HAWAII.

Ua hoopanee ia ka Ahahui Euanelio o Hawaii a ka Poalua mua o Iune, hora 10 A. M., o ka M. H. 1876.
HAWAII AKAU.
E halawai hou ka Ahahui Euanelio o Hawaii Akau ma Hamakua Hikina, i ka Poakolu mua o Maraki, M. H. 1876.
HAWAI HIKINA.
Ma Puula, Puna, Hawaii, e halawai hou ae ka Ahahui Euanelio o Hawaii Hikina, i ka Poakolu Akolu o Maraki, M. H. 1876.
HAWAII KOMOHANA.
Ma Hookena, Kona Hema, Hawaii—Luakini o Pukaana, i ka malama o Maraki, hora 10 A. M. o ka M. H. 1876. E halawai hou ae ka Ahahui Euanelio Hawaii Komohana.
AHA LUNAKAHIKO O MAUI.
Ma Lahainaluna, Maui, kahi e halawai hou ai keia Aha i ka Poalua Mua o Mei, M. H. 1876.
AHAHUI EUANELIO OAHU.
Ma ka malama o Feberuari, M. H. 1876, i ka luakini Hoole Pope ma Waikane, Koolaupoko, Oahu, ka halawai ana o keia Aha.
AHAHUI O NA EKALESIA O KAUAI.
E hoopanee keia Hui a halawai hou ma Koloa, Kauai, i ka malama o Aperila, M. H. 1876.

NA BUKE
I HOOLAHAIA E KA PAPA HAWAII
—ME KE—
KUMUKUAI O KELA ME KEIA.

BAIBALA HEMOLELE NUI ILI GULA NANI me na kuhikuhi ma na aoao.....$12 00
Baibala Hemolele Nui ili eleele kaekae waigula.... 5 00
Baibala Hemolele uuku iki iho kae wai gula..... 8 00
Baibala Hemolele pananaiki iho ili eleele..... 4 00
Baibala Hemolele ili eleele 2 00
Kauoha Hou ili gula nani me na kuhikuhi..... 3 00
Kauoha Hou ili eleele kaekae wai gula..... 1 00
Kauoha Hou ili eleele.....  75
Kauoha Hou Hapa Haole.....  75
Moolelo Ekalesia.....  50
Haiao ili lahilahi.....  10
Hele Malihini ana.....  25
No ko ke Akua ano.....  25
Hoike Palapala Hemolele.....  25
Moolelo o Heneri Opukahaia.....  15
Hoike Akua.....  25
Wehewehehala.....   25
Ninau Hoike ili manoanoa.....  50
Ninau Hoike ili lahilahi.....  20
Kumumua Kula Sabati.....  20
Buke Lawe Lima.....  10
He Buke no ka Pope.....  15
Ui Kula Sabati Helu 3.....  25
Ui Kula Sabati Helu 4.....  15
Ui Kula Sabati Helu 5.....  25
Buke Euanelio a Ioane Hapahaole.....  10
Buke Wehewehe Huaolelo Baibala, elua ano..... 2 00
Buke Wehewehe Ano Mataio..... 1 00
NA KAUOHA HOU PAKEKE.
Ili gula nani..... 1 50
Ili eleele kaekae nani.....  50
Ili eleele.....  35
KAUOHA HOU PAKEKE ME NA HALELU.
Ili gula nani..... 1 70
Ili eleele kaekae wai gula.....  65
Ili eleele.....  50
NA HALELU PAKEKE.
Ili Gula nani.....  50
Ili eleele kaekae wai gula.....  30
Ili eleele.....  20
Ka hae Hoonani (Buke Mele).....  25
NA BUKE MELE.
Himeni Hawaii ili nani..... 1 75
Himeni Hawaii..... 1 00
Kumu Leo Mele ili manoanoa.....  50
Kumu Leo Mele.....  10
Li ra Kamalii.....  25
Li ra Hawaii 1848.....  25
Li ra Hawaii 1855.....  25
Hae Hoonani.....  25
Leo Hoomana.....  20
EIA NA BUKE HAAWI WALE.
PALAPALA LIILII—
Helu 4—Makemake anei oe i ke ola?
Helu 6—E hele i o Kristo la.
Helu 7—Ka hoi ana mai o ke Keiki Uhauha.
Helu 11—No ka hoohiki wahahee i ke Akua.
Helu 16—Ka Eehia ana o ka Ahaaina a ka Haku a me ka Bapetizo ana.
Helu 17—Mai hana ino i na holoholona.
Helu 18—No ka mahi ana, kuai ana a me ka inu ana i ka Awa.
Ka Davida Malo Kumumanao.
Ka Moolelo o Batimea Puaaiki.
Aia ke keena kuai buke o ka Papa Hawaii ma ka huina o Alanui Betela me Alanui Kalepa, e kokoke ana i ka Hale Leta.  J. F. POKUE.
Kakaule ta o ka Papa Hooko o ka Ahahui Euanelio o ko Hawaii Pae Aina.