Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 14, 30 March 1876 — Page 1

Page PDF (1.11 MB)

KA LAHUI HAWAII.
"Ua mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
BUKE II.}  HONOLULU, POAHA MARAKI 30, 1876.  {HELU 14.

KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.

Paiia ma kela Poaha me keia Poaha.
H. H. PALEKA,  Luna Hooponopono.
He pepa i hoopukaia i kela me keia hebedoma no na Ohana a me na Ekalesia o Hawaii; he mea kokua i ka noho pono ana o na ohana, ka maluhia o kanaka, a me na pomaikai kino a uhane o ka Lahui Hawaii. "Aole paonioni; aole haanui; aole hikiwawe ka huhu; aole noonoo ino."
O na Kumumanao a pau, na Nu Hou o kela me keia ano, na Mare, Hanau, Make, e kakau mai i ka Luna Hooponopono, a e paiia no ke kupono.
Aole e aeia ka pilikino, ke kuamuamu, ka hoino, a me ka huhu, a ua makemakeia ka hoohoihoi, hoolana manao, hoonaauao, a me ka hoopono.
He $1.75 ka auhau o keia pepa no ka makahiki, a he $1.00 no ka hapa makahiki.
E hookaa mua ia ka auhau o ka pepa mamua o ka loaa ana i kekahi mea makemake e lawe.

NO NA OLELO HOOLAHA.

E lawe ana keia pepa i na Olelo Hoolaha a na makamaka, e like me ke kupono, a e lawa pono ai hoi me ka hoohaiki ole i ka huina o na kolamu kukulu manao, no ka uku haahaa.
O kela a me keia makamaka e makemake ana e hoolaha, e hele mai ma ke keena a e hui pu me ka Luna Hooponopono.
Aole e paiia kekahi Olelo Hoolaha ke ole e hookaa mua ia ka auhau.
Eia kekahi, ke noiia aku nei na makamaka e hoouna mau mai i na mea hou; mai hooloihi loa i na palapala; e hai pololei mai i na manao me ke kuawili ole, a e kakau mai me na hua moakaka.
H. H. PALEKA,
Luna Hooponopono.

Hoolaha Wai!

O NA AUHAU WAI MAI IANUARI 1, 1876 mai, (e hookaa mua ia) a hiki i Iulai 1, 1876, ua hiki mai ka manawa no ka uku ana, ke kauoha ia aku nei na mea a pau me na Palapala Auhau Wai i hookaa ole ia e hele mai ma kuu Keena Oihana, a e hookaa mamua ae o ka la 31 o Maraki; oia hoi ka piha ana o ka makahiki no ka manawa i hooholo ia.
O NA Palapala Auhau Wai a pau i hookaa ole ia mahope mai o ia manawa, e oki ia no na Paipu me ka hoakaka hou ole ana aku.
H. S. HOWLAND.
12 1m 15  Luna Oihana Wai.

S. B. DOLE.

LOIO a he Alakai ma na mea pili Kanawai. Ua makaukau oia e pale i na hihia imua o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni, me ke kakau ana i na Palapala Pili Kanawai, ma ka olelo Hawaii a ma ka olelo Beritania.  1 1y

J. W. CROWELL,
(KEONI KOLOWELA).

AIA MA ALANUI MOI, MA NAE IHO O KA Hale kahi umiumi. Malaila e loaa ai ko oukou hoa'loha me na kiaha waimomona o na ano a pau i awili ia me ke anu huihui o ka hau iniki o ka uka iu o Nuuanu. E naue ae a ike maka iaia, he makamaka oiaio.  1 3m

Makana Hou! Makana Hou!!

Ke Pahola Hou Ia Aku Nei,
—HE—
MAKANA-ANO-NUI!
No na Makamaka a pau, mai ka
Lokomaikai mai
—:o:—
AKE MA,
E like me ko laua ake mau e hoopomaikai, a e hoolako hoi i ko oukou hemahema i na
AAHU HOONANI a ME KAHI DALA UUKU,
i ane like me he
MAKANA 'LA;
Nolaila, ke hai ia aku nei ka lono,
E KUAI EMI LOA
hou ia ana na waiwai o na ano a pau, ma ka Hale Kuai
—:o:—
AKE MA,
Ma MONIKAHAAE,
—:o:—
e hoomaka ana mai ka
Poalima, Maraki la 10.
Aia no ke Oki he Pau no ka Lole.
AKE ma.
Kihi o Alanui Papu me Hotele, Honolulu.  11 4ts 14

J. PORTER GREEN,
"KEIKI O KAUAUKIUKIU."

HE LOIO! A HE KOKUA OIAIO
—:o:—
E HELE MAI NA MAKAMAKA A PAU I o'u nei a na'u no e kokua ia oukou imua o ka Aha Hoomalu a me ka Aha Kiekie me ka uku haahaa a makepono loa. Ma na oki mare, a me ka hooponopono ana i ka waiwai o ka poe make, he eleu loa ka hana. Aia ko'u keena hana ma Alanui Kalepa kokoke i ke keena o ka Lunakanawai Acho. E hamama mau ana ka puka, e hele nui mai i pau ka pilikia.  1 1y

E. STREHZ,
[AILUENE.]

MALAILA E LOAA AI NA ANO LAAU A pau; a me na wai hoomaemae o kela a me keia ano. E hamama mau ana ka ipuka ma na po Poaono a pau. Ma ke kihi o alanui Papu a me Hotele, ma Monikahaae.  1 1y

Mo rn of Zion's Glory.
New Gloden Censer, p 18.

1. Ao lai o Ziona,
Poha a olino,
Hooauhee i na ao ino.
Ao lai o Ziona.
Hai eia mamua.
Lohe, oli e na kaula.
Kahe no—
Na wai hou.
Wai nei o ke ola,
Kahe a mau loa.
2. Ao lai o Ziona
Kau ma na ohana,
Oli, mele, a hosana.
Ao lai o Ziona,
Poha ma na mauna,
Ike oli na hanauna,
Pii mama—
Me ka la,
Holo na olino,
Hee ka pouli ino.
3. Ao lai o Ziona
Hoku Ao a nani,
Pii, ke pii la i ka lani.
Ao lai o Ziona,
Hoku ulaula,
Kani ae na haleluia,
Alii Iesu
Malu pu,
Malu a mau loa,
Malu a mau loa.
HAWAII.

ELINA KE KOA
HE KANAKA OPIO
PUUWAI WAIPAHE!
KA PALEKAUA LIONA HOI O KONA MAU LA
KE PUKONAKONA O KONA LAHUI, A O
KA OI WELINA HOPO O KONA
MAU ENEMI.
Mokuna IV—Helu 13.

          KAU aku la na maka o Loys i ka moana, a ike aku la i ka pu-a mai o ka uwahi maluna mai o na puu, a pane aku la i kona mau luina, "e hoe awiwi e na hoa, ke ike nei au i ka pu-a mai o ka uwahi, e kahea mai ana ia kakou e awiwi aku."
          Moe like aku la na luina imua a lele aku la ua waapa nei me ka pakika maluna o ka ilikai, a he manawa pokole, ua kaalo ae la lakou nei ma kekahi aoao o ka lae, a ike pono ia aku la keahi e noke ana i ka lalapa.
          "Ua pau ! Ua pau !" wahi a Loys i pane ae ai.
          Aia maluna o ka ilikai, e a ana ke ahi mai mua a hope o ke kialua e ku ana iloko o ke kuono, a o na pono a pau o na moku nani nei, ua lilo he hookahi punohu uwahi me ka pii ana o ka ulawena o ke ahi i ka lewa luna. E lana ana na kino make ma o a maanei o ke kai, a e waiho mai ana hoi kahi i kaha one. Lele aku la o Loys iuka o ka aina, holo aku i kahi a na kanaka e waiho ana me ka manao ke ola nei no, aka, i kona hiki ana 'ku ilaila, ike aku la ia ua pau i ka make, a e kau ana na hoailona a ka pahikaua a me ka pu panapana maluna o ko lakou mau helehelena.
          "Nawai keia i hana!" wahi a Loys me ka leo pihoihoi, aole nae leo pane ae. A oiai oia e ku ana me ke ano paulehia iloko o na manao kuihe, ua ike ia aku la he moku malalo iho o na ao polohiwa o ke kukulu komohana, a i ka hoomaopopo ana aku, ike ia aku la he kuna. Me he la ua aahu iho ia i kona mau lako o na la nui, e welo ana na hae mai ka ihu mai a kauo ana i ka ilikai mahope. Ma ke kia hope e kowelo 'na i ka makani ka hao silika nui i kamaaina i na mea a pau, a puana like ae la o Loys me kona mau luina a pau me ka ano hikilele.
          "O ka Zelina, ka Iliohae hoi o ka moana! nana i hana iho nei keia, a ke hele ala oia maluna o na ale o ka moana me ke ano hauoli."
          Haule iho la o Loys i ka honua me ka paa ana o kona lima i kona puuwai, a kulu iho la na waimaka, aole no ka minamina i ka pau ana o kona moku i ke ahi, aka, no ka nui o kona inaina.
          He mau la mahope iho o keia, e ku ana ka Zelina malalo o na puu o kekahi kowa e kokoke ana i Antigua, a ua lele aku o Elina, Egemona a me kekahi mau luina i uka, a hele aku la e makaikai i ka aina. Ua komo aku lakou maloko o na ululaaau a hoea ma kekahi aoao, a ma kahi e kokoke ana i ka lae aa e moe ana i ke kai, ua ike aku la lakou i kekahi puka nui. I ko lakou ike ana i keia ua awiwi mai la lakou a hiki i kahi o ua lua nei, a hoomaopopo koke iho la lakou i ke ano.
          "O kekahi keia o na lua huna a na powa," wahi a Elina i pane ae ai.
          Ua makaukau lakou a pau me na mea kaua, a no ia mea, ua lana ko lakou manao e komo aku iloko. Na Elina i ala kai, a o Egemona me ka makaukau me na pono kaua mahope aku me kana pahi i makaukau no ka paio ana 'ku me kekahi mea e ku mai ana mamua o lakou. O ke komo ana 'ku he kolo, no ka mea, he uuku a haiki ka puka, aka, maloko aku olaila, he nui a laula, he hiki i ke kanaka ke ku. I ke komo ana 'ku o Elina, ua loaa 'ku la iaia he alanuipii e iho ana ilalo he mau 30 paha kapuai ka hohonu, a e ku ana ia iloko o ka pouli. Kali iho la malaila a hoea mai la o Egemona ma, a hooia iho la lakou he lua huna waiwai io keia na ka poe powa. Mailoko mai o ka pakeke o kekahi o lakou, ua loaa ae la ke ahi a koe ae la. Ike aku la lakou he mau ipukukui ihoiho nunui e ku mai ana, a kuni aku la. I ka nana ana 'ku ma o a maanei o ua keena nei, ike aku la i ka nani, a me ka nui o na waiwai o loko. He pale nani o na ano waihooluu like ko ka papahele, a ma na wahi a pau e kakau ana na waiwai o na ano nani. Pu-a mai la ke ala onaona o na waiala, a piha ae la ke ea i ke ala.
          "Me he la o ka lua waiwai keia o ke 'lii o na powa," wahi a Elina, "a he mea pono ia kakou e lawe au i ka lono imua o ka Moi, a nana e hoouna mai i na koa kupono no ka lawe pio ana."
          Aole i pau pono keia mau huaolelo mai kona waha aa, aia hoi, ua lele mai la kekahi kanaka kino nui imua me ka pahikaua, a pane mai la me ka leo nui kalakala.
          "E ku, a e mihi mai no keia komo ana mai iloko o ke keena kapu o Don Kito, ko makou alii, me ka ae ole ia."
          "E ku oe a e hai mai i ke ano o keia keena, ano, mamua o ka halawai ana o keia makakila me kou ili," wahi a Elina.
          Aole i pane mai ke kiai, aka, lele hou mai la ia imua me kana pahi i makaukau, a o ka hoomoe iho ia me ka ikaika maluna o ko Elina poo; aka, mamua o ke ko ana o kona makemake, aia hoi, ua haule aku la kona kino i ka papahele, a kaawale kona poo.
          "E lawe i keia," wahi a Elina i pane ae ai, a oniu ae la i kana pahi a hou aku la i ka puuwai o kona hoa paio.
          "Ua manao wau e hoopakele iaia, aka, no kona makemake loa i ka paio mai me a'u, nolaila, ua haawi aku au i ka manawa kupono no kona hoao ana," pela o Elina i pane ae ai me ka inaina.
          Ia lakou e makaikai ana i ke ano o na waiwai iloko o ua ana nei, ua puoho ae la lakou i kekahi mau leo nunui i pa-e mai maloko aku.
          "E Rupeta! E Rupeta!!" wahi a ka leo kahea.
          "Eia no au e ka haku," wahi a Elina i pane aku ai,
          "E hele mai ano imua o'u!" wahi a ka leo i kahea hou mai ai.
          O keia leo, oia no ka leo o ke Alii o na powa, akahi no a ala kona hiamoe, a e kahea mai ana i kona kauwa, aka, ua make oia mamuli o ka pahi a ke koa Elina. Ua maopopo koke iho la no ia Elina keia mea, a i kumu e manao ole mai ai ia, ua pane aku ia ma ke ano oia ke kauwa.
          I ka leo kahea e hele koke aku, ua hooko koke aku la ia. Hele aku la ia me ke akahele, me ka uhai aku i kahi a ka leo i pae mai ai, a komo aku la maloko o kekahi lumi nui e a ana kukui. Ua hahai mai la no o Egemona ma mahope ona, aole nae i hoike mai ia lakou iho. I ka ike ana mai o ua powa nei iaia nei i ke komo ana aku, ua ala ae la ia me ka nana pono mai. Holo aku la o Elina a ku iho la ma ka aoao o kona moe, a pane aku la me ka leo nui.
          "E moe malie, a mai oni ae, eia oe ano malolo o ka lima o Elina, ka elele a a ka Moi Rikeke i hoouna ia e hele aku a e pulumi ia oe a me kou mau ukali mai ka papalina aku o ka houna a me ka opu o ka moana."
          "Owai oe e keia hooio! E Rupeta, e hele mai a hoolei aku i keia komohewa iloko o ka lua pouli, e wiki, a mai lohi!" Wahi a ka Powa.
          "E ka enemi puuwai eleele o ka Moi o keia aupuni, he mea makehewa ia oe ke kahea ana i kou kauwa, no ka mea, ua kuli kona mau pepeiao i kou leo, a ua nele hoi kona kino i ka hanu. Ua haalele mai kona uhane i kona hale o ke kino, a ke waiho la ia iloko o ka make, ua hoomoe ia ka oi o kuu pahi maluna ona, a ano, mao ka inoa o ke alii ka moi o Beretania, ke lawe pio nei au ia oe, a na ke au o ka manawa e hai mai i ka hoopai a kuu moi e kau ai maluna ou."
          Kahea aku la ia ia Egemona ma, a haawi aku la i ke kauoha e hoopaa ia ka powa, a iloko o ka manawa pokole loa, ua paa iho la ua powa nei i ke kupee ia. Me ka hooikaika no nae e pale mai i ko Egemona mau lima, aka, ua oi pekela aku ko Egemona ikaika mamua ona.
          "Na keia wahi uuku wale no ka e hele mai a hoopaa i na luina o ke alii o keia wahi," wahi a ka powa me ka poiha o kana mau huaolelo i ke ino.
          "E paa kou waha, a mai pane mai. Aole au i hoao i ka oi o ka'u pahi i keia kakahiaka, a ina oe e walaau mai me ka hoopuka ana i na huaolelo ino, alaila, e hoao ana au i ua pahi nei a'u maluna o kou kino!" wahi a Egemona i pane aku ai.
          Oiai lakou nei e kamailio ana, ua lohe ia aku la ke pahu-pahu mai o na kapuai wawae mawaho, a hoomaopopo iho la lakou nei he poe powa hou keia.
          "Ano, e pule no ko oukou mau uhane e keia poe hookano, ano, ke lohe nei au i na kapuai wawae o ko'u mau kanaka, a ke komo mai lakou, o ko'u manawa ia e haawi aku ai i ke kauoha e lawe koke i ko oukou mau ola," wahi a ka powa me ka inaina, a me ke ano hauoli nae no ka hoomaopopo ana iho eia ae kona mau kanaka.
          "Ke pakele lakou mai ka make," wahi a Egemona, a ku ae la ia iluna a hele aku la ma kahi o ka ipuka.
(Aole i pau.)

HE MOOLELO
—NO—
KALINO!
—KE KEIKI A—
KAILUA ME HOLUALOA.
Ka Hiwahiwa Hoi Iloko o Kona Mau La Opiopio.

          E kamailio ana kakou no keia Moolelo ma o na makua la, oia o Kailua me Holualoa, ua hanau kike ia keia poe keiki e ko lakou makuahine, oia hoi ka mea nona ko kakou kamailio mua ana ma keia mau lalani olelo maluna 'e nei, nolaila, no kuu ike ana aole i hoopukaia mai keia moolelo ma o ko kakou mau nupepa la i kaahope aku nei, pela mai hoi i ka nupepa Kuokoa, a me ka LAHUI HAWAII, aole no; nolaila, ke lana nei kuu manao e hoikeike ae i ke akea, i ike mai ai ko kakou mau makamaka puni ike, mai Hawaii a Kauai. A ina ua kekee ko'u kalai ana i keia moolelo, alaila, e hoopololei mai, no ka mea, i pau pono, a e hoike ae i ke akea, penei no ia:

MOKUNA I.

          O Kailua ke kane, o Holualoa ka wahine ; ia laua e noho ana he kane a he wahine, no ka manawa pau ole, hapai o Holualoa i ke keiki, a nui keia opu oia nei, a i ka aneane ana e eiwa mahina, nakulu mai la ka opu o Holualoa, a i ke kokoke ana e puni ka mahina, hanau ae la he keikikane, hapai ae la o Kailua i ke keiki a luna o na uha oia nei, i nana iho ka hana o laua nei, he keikikane, kapa iho la laua nei i ka inoa o Mumu, hanai laua nei a nui a kanaka makua, aohe puu aohe kee; makemake ia mai la ke keiki a laua nei e kekahi poe e aku e hanai, hooholo like iho la laua i kekahi olelo maikai no ka manao haawi i ke keiki ia hai, a holo like ia laua ka manao maikai, o ka haawi aku la no ia o laua nei me ka manao minamina ole, a lilo ana kela me ke kahu hanai, pale hoi kana ua hala ia luuluu.
          Noho no laua nei e like no me kela noho ana mamua, he manao paa ke kane i kana wahine, pela hoi ka wahine i ke kane, a hala he manawa loihi, hapai hou o Holualoa i keia keiki, a nui keia opu oia nei, a i ka piha pono ana o ka umi mahina, hanau ae la he kaikamahine, hapai ae la o Kailua i ke kaikamahine a luna o na uha ona, kapa iho la laua i ka inoa o keia keiki o Mailelaulii ; hanai laua a nui a wahine maikai aohe puu aohe kee, aole wahi nani ole ke ike aku, piha hauoli ka manao o na makua, a makemakeia mai la no hoi ke kaikamahine a laua nei, e like no hoi me ka makemake ia ana o kona kaikunane, a pela no hoi kela i makemake ia ai. Hoolilo aku la no hoi na makua i na kahu hanai, a lilo kela. Ku aku la i ka pahu kapu, "elike me ke ano kulana alii, a lilo no hoi i mea hiwahiwa i kona mau kahu hanai, aole no hoi he luhi ana o na makua i koe.
          Ia laua nei e noho ana, elike hoi me kela mau noho mua ana mamua, aole no hoi i liuliu aku, hapai hou o Holualoa i keia keiki, a nui keia opu ona. A i ka piha pono loa ana o ka mahina, e like me ke ano mau o ka manawa hanau o na keiki, (10 mahina,) a emi mai kekahi "hanau ana he keiki kane," hapai ae la o Kailua i ke keiki a luna o na uha o ia nei, kapa iho la laua i ka inoa o keia keiki o Wawa k., hanai laua nei a nui, a kanakamakua, aole puu, aole kee, a noho iho la no hoi keia keiki me laua nei; pale hoi kana, ua nui keia keiki, loaa ke kanaka.
          Ia Kailua a me Holualoa e noho ana, kukakuka olelo iho la laua ia laua iho no, e like me ka noho ana kane a he wahine, aia hoi, kamailio mai la o Kailua i kona Ewa, he manao ko'u ia oe e ka'u wahine ; ke loaa nae ia oe ko oluolu ia, penei no ia . "O na keiki ae no paha keia a kaua i ku i ke ala?" a me ka maikai, aia hoi, pane mai la o Holualoa, he pono io kau olelo ana pela, ina na kaua i hoohua mai keia mea o ke keiki, aole." Na ke Akua Nui ma ka Lani i hoohua mai i ko kaua puhaka, a oia keia e laulaha nei a nui. A o ka pau no ia o ko laua nune kamailio ana, aono i hala e na manawa no kela poe keiki. "Hapai hou o Holualoa i keia keiki," a nui keia opu o Holualoa, a hiki mai i ka manawa mau no ka piha pono ana o na mahina (he umi) hanau ana ke keiki, kaikamahine, hapai ae la no o Kailua i ke kaikamahine a luna o na uha oia nei, kapa iho la laua i ka inoa o keia keiki o Mailepakaha w., hanai laua nei a nui, a wahine maikai, aole puu, aole kee, aole wahi nani ole ke ike aku, a noho iho la no me laua nei keia keiki, pale hoi kaua.
          Noho hou no laua nei elike no mamua, he pepe ka naau o ke kane i ka wahine, pela hoi ka wahine i ke kane, i hikii paa ia i ke kaula o ke aloha, "hapai hou o Holualoa i keia keiki, a nui keia opu oia nei, i hanau ae ka hana, keiki kane; kapa iho la laua nei i ka inoa o Ahewahewa, hanai laua anui, a kanaka makua, aole puu, aole kee. A noho iho la no me laua nei, no ka manawa pau ole, he aloha ka makua i ke keiki, pela hoi ke keiki i ka makua, he mau hoolu ana maikai ia i waena o laua a elua, pale ae la hoi i kana.
          Noho hou no laua nei elike no me ka mea mau mamua. Aole no liuliu iho, hapai hou no o Holualoa i keia keiki, a nui keia opu oia nei, a kokoke mai i ka puni ana o ka mahina, a i ke kupono ana o ka la i ka lolo, hoomaka mai la no ia o ka nahunahu o ka opu oia nei, aole i upu iho, ikaika loa mai la ke kuakoko no ka manawa pokele loa. A o ka hemo aku la no ia o ke keiki i waho; hapai ae la no hoi o Kailua i ke keiki, a luna o na uha oia nei, i nana iho ka hana, he kaikamahine; kapa iho la laua nei i ka inoa o Mailekaluhea w., hanai laua nei a nui, a wahine maikai, aole puu, aole kee, a noho iho la no me laua nei no ka manawa pau ole, pale ae la hoi kana, "ua pau keia luuluu."
          Hoomaka hou no laua nei e like no me ka mea mau mamua, ka noho maluhia ana o ke kane a me ka wahine i hoohui ia ma ke kaula gula o ka berita mare. Aole no i loihi aku, hapai hou no o Holualoa i keia keiki; a nui keia opu o ia nei, a kokoke mai i ka puni ana o ka mahina. I ke kupono ana o ka la i ka lolo, oia ka aina awakea; o ka hoomaka mai la no ia o ka nahunahu o ka opu o ia nei, aole i liuliu iho, ikaika loa mai la ke kuakoko no ka manawa pokole loa. A o ka hemo aku la no ia o ke keiki i waho, i nana iho ka hana o laua nei, he keikikane; ahapi ae la no hoi o Kailua i ke keiki a luna o ka uha o ia nei, kapa iho la laua nei i ka inoa o keia keiki o Lulukaina (k.) Hanai laua nei a nui, a kanakamaikai, aohe puu, aohe kee. A noho iho la no me laua nei, pale hoi kana ua pau ka luuluu.
          Noho hou aku no laua nei, e like no me ke ano ka noho mua ana, aole no i liuliu aku hapai hou no o Holualoa i keia keiki, a nui keia opu o ia nei, a kokoke mai i na la o ka puni ana o ka mahina, i ke kupono ana o ka la i ka lolo, hoomaka mai ka nahunahu o ka opu o ia nei, aohe i liuliu iho, hoomaka mai la ke kuakoko i ka ikaika loa. A o ka hemo aku la no ia o ke keiki iwaho, i nana iho ka hana o laua nei, he kaikamahine, hapai ae la no hoi o Kailua i ke kaikamahine a luna o na uha o ia nei, kapa iho la laua nei i ka inoa o ke keiki o Mailehaiwale w. Hanai laua nei a nui, a wahine maikai, aohe puu aohe kee, a noho iho la no me laua nei, pale hoi kana, ua pau ka luhi o keia keiki.
          Noho hou no laua nei he manawa loihi, aole no i liuliu aku, hapai hou no o Holualoa i keia keiki, a nui keia opu o ia nei, a kokoke mai i ka puni ana o ka mahina, i ke kupono ana o ka la i ka lolo, hoomaka mai la ka nahunahu ana o ka opu o ia nei, a nui loa mai la ke kuakoko, a o ka hemo aku la no ia iwaho, i nana iho ka hana o laua nei he keikikane, kapa iho la laua nei i ka inoa o keia keiki o o Kalino, ka mea nona keia moolelo. Hanai iho la laua nei a nui, a kanaka makua, aohe puu aohe kee, a noho iho la no me laua nei, pale hoi kana ua hala keia luuluu.
          E ka mea puni moolelo, e kuu iho kaua maanei, a e nana ae kaua no ka hapai kupanaha ana o Holualoa i keia opu ona. Ia laua i noho ai no ka manawa pokole, hapai hou o Holualoa i keia keiki, a nui loa keia opu ona, ia nui ana nae, eia no ke keiki i ka opu o Holualoa, o ka uhane nae, ke hele e nei e imi i ola no kona mau kaikunane. E waiho ana ko kakou kamailio ana maanei, no kona hanau ana; e ike no kakou ma na olelo hope o keia moolelo, e ike ia ai ka hanau ana, nolaila e hoomaka kakou i ke kamailio ana no ka imi ana i ke ola, mai Hawaii a Niihau.
          Hiki ana ka uhane o ua keiki nei i Hawaii, poai ka uhane oia nei ia Hawaii nei a puni, aole nae he loaa o ke ola malaila, he make wale no. Hiki ana ka uhane oia nei ma Maui, poai keia ia Maui a puni, aole he loaa o ke ola malaila, he make wale no. Hiki ka uhane o ia nei i Lanai a puni, aohe nae he loaa o ke ola he make wale no.
          Hiki ka uhane o i nei i Molokai, poai keia a puni aohe loaa o ke ola malaila, hiki ana ka uhane i Oahu, poai keia ia Oahu a puni, aohe loaa ke ola ilaila, he make wale no. Hiki ana ka uhane o ia nei i Kauai, poai ae la keia a puni, aohe no he loaa o ke ola, he make wale no. Hiki ana ka uhane i Niihau, poai keia ia Niihau a puni, aohe loa o ke ola malaila, he make wale no. Hiki ana ka uhane o ia nei i Kaula, poai keia ia Kaula a puni aole nae he loaa o ke ola, he make wale no. A ilaila, ku ka uhane o ia nei nana, o ka hoi,—o ka hele,—manao nui iho la no keia no ka hele imi ola.
          Hiki ana ka uhane i Keonelauenaakane me Kanaloa ; poai keia malaila a puni, i ka ike ana aku a ko ia nei uhane, elua mau kanaka elemakule, i hele ko laua mau poo a kuakea i ka hina, a ua kanikoo a palalauhala. O Kane me Kanaloa ko laua mau inoa ; ia wa, ike aku la ko ia nei uhane i ka ohumu liilii mai a ua mau elemakule nei, me ka i aku o Kane ia Kanaloa: "Auhea oe e Kanaloa? Nani hoi ke kaikamahine wahine maikai. A nohea mai la hoi keia kaikamahine?" Pela wale iho la no ua mau elemakule e pa-pa kamailio ai ia laua wale iho no, me ko laua kuhihewa he kaikamahine maoli, eia ka he Kinowailua. Hooholo iho la ua mau elemakule nei i ko laua mau manao no ka iho ana i kai, eia no hoi ko ia nei uhane i kahaone. "E aho kaua e kii i wahine hoowahine na kaua, i loaa ona makamaka no kaua, i kipa aku ia i kona wahi, a ola ka la pololi. Ko laua iho aku la no ia a hiki ana i kai, pa-pa kamailio iho la lakou nei ; a liuliu wale ka noho ana o lakou, ninau aku la o Kane ma laua o Kanaloa i ua kaikamahine nei, "Mahea mai nei oe ? " wahi a laua 'la. "Maanei mai nei no au," wahi a ka uhane o ke kaikamahine. Hoole aku la nae o Kane me Kanaloa, "aole oe maanei koke ae nei—ka i ko maua nana aku nei ia oe, me he mea la no Hawaii loa oe,—no kukui a iwaho o kahua, nolaila oe." A ninau hou aku la no laua nei i ua uhane la. "Heaha kau huakai i hiki mai ai i o maua nei?" Noho iho la ua uhane nei a upu wale, pane aku la; "I hiki mai nei au i o olua nei i ka imi ola no kuu mau kaikunane, oiai, aole i ikeia ke au o ka manawa, ka mea nana e hoohuli ae i ke au o ka noho pono ana. O ka loaa e nae mamua ka pono, a oia la i lohe mai olua, ia nei paha e loaa ai, aole paha?
(Aole i pau.)