Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 14, 30 March 1876 — Page 4
Na Ekalesia o Kawaiahao a me Kaumakapili.
Halawai kakahiaka, la Sabati .... hora 10½
Halawai po ..... hora 7½
Halawai Apana auina la ..... hora 3½
Kula Sabati ..... hora 9½
NA HAAWINA KULA SABATI.
[HOOPONOPONOIA E REV. L. LAIANA.]
Ka Hapaha Elua.—
HELU 3—SABATI, APR. 16, 1876.
KA PETERO OLELO PALE.
Oihana 2; 12—28.
12 Kahaha iho la ko lakou naau a pau. a kanalua no hoi, i ae la kekahi i kekahi, Heaha la ke ano o keia mea?
13 Hoowahawaha no hoi kekahi poe, i ae la, Ua piha keia poe i ka waina hou.
14 Alaila ku ae la o Petero iluna me ka poe umikumamakahi, hookiekie mai la i kona leo, olelo iho la ia lakou, E na kanaka, na Iudaio, a me na mea a pau e noho ana ma Ierusalema nei, e ike pono oukou i keia, a e hoolohe mai oukou i ka'u mau olelo:
15 No ka mea, Aole lakou nei i ona, e like me ka oukou e manao mai nei, no ka mea, o ke kolu keia o ka hora o ke ao.
16 Aka, eia ka mea i oleloia, e ke kaula, e Ioela ;
17 I na la mahope, wahi a ke Akua, e ninini iho au i ko'u Uhane maluna o na kanaka a pau ; a e wanana ae ka oukou poe keikikane, a me ka oukou mau kaikamahine, a ike ko oukou poe kanaka hou i na hihio, a e moe no ko oukou poe elemakule i na moeuhane.
18 A i kela mau la, ninini aku no hoi au i ko'u Uhane maluna iho o ka'u poe kauwakane a me ka'u poe kauwawahine; a e wanana ae lakou.
19 A e hoike no au i na mea kupanaha ma ka lani maluna, a me na hoailona hoi ma ka honua malalo; ke koko, a me ke ahi, a me ke ao uwahi.
20 E lilo e no ka la i pouli, a me ka mahina hoi i koko, mamua o ka hiki ana o ua la nui kaulana la o ka Haku.
21 Aka, eia kekahi, o ka mea e kahea aku i ka inoa o ka Haku e ola ia.
22 E na kanaka o ka Iseraela, e hoolohe mai oukou i keia mau olelo ; O Iesu no Nazareta, he kanaka ia i hoakakaia ia oukou e ke Akua, ma na hana mana, a me na mea kupanaha a ke Akua i hana mai ai ma ona la, iwaena o oukou, e like me ko oukou ike ana.
23 Ua haawiia mai ia mamuli o ka manao kupaa a me ka ike mua o ke Akua, na oukou ia i hopu, a, me na lima hewa, i kau ai i ke kea a make ia.
24 Ua hoala hou mai ke Akua iaia me ka wehe iho i na apo o ka make ; no ka mea, he mea hiki ole i kela mea, e hoopaa iaia.
25 No ka mea, i mai la o Davida nona, Ike maopopo aku la au i ka Haku, e ku mau loa ana mamua o'u ; no ka mea, aia no ia ma ko'u lima akau, i ole au e naueue.
26 No ia mea, hauoli ko'u naau, a olioli hoi kuu elelo ; a e moe malie no ko'u kino me ka manaolana :
27 No ka mea, aole oe e waiho i kou Uhane ma ka malu o ka poe make, aole hoi e haawi mai i kou mea hoano, e ike i ka palaho.
28 Ua hoike mai oe ia'u i ka aoao o ke ola ; e hoopiha mai no hoi oe ia'u i ka olioli ma kou maka.
Pauku hoopaanaau, p. 17.
Mele. Him. 488. 8—7—4. Leo, Aia hoi.
Auhea la ka mana hiki
Ke hoohuliia mai
Ko na aina pouli wale
A loaa ka pomaikai?
Nou ka mana, e ka Uhane,
Nou ka mana e huli mai:
Pule i haule koke mai ka Uhane ma na anaina nui, ma na Kula Sabati, a ma na ohana.
—:o:—
Na ninau a me ka wehewehe ana.
P. 12, 13. Haalele kakou i na lahui e haohao ana no ko lakou lohe pakahi ana i na olelo a na haumana a Iesu ma ka lakou olelo ponoi. He mea kupanaha loa keia. A pehea ko lakou naau ? a aha no hoi? a ninau pehea? A pehea hoi kekahi ? Hoowahawaha, hoomaewaewa, kuhi lakou, ua aha na haumana? Ua piha i ka waina, ua puple. Oiaio no, ua ano pupule ka poe inu waina, inu rama, a olelo namunamu, akaka ole. Aka, aole pili keia i na haumana.
P. 14, 15. Pehea o Petero i pale ai i keia kuhihewa? Ka hora 3, oia ka hora ehia ia kakou? a hora 9 kakahiaka, oia anei ka wa ona? Pehea Paulo ma I Tes. 5; 7? Pela no ka nui. Aka, aole anei i ona kekahi poe ma ka po a ao, a awakea?
P. 16—20. Owai ke kaula i wanana e no keia mea kupanaha? Na la mahope, na la aha ia? Na la mahope ae o Ioela, e pili ana i ka wa i hiki mai ai o Iesu, e hiki mai ai ka Uhane, ka pau ana o Ierusalema, ka pau ana o ka honua nei i ke ahi. Heaha kekahi hana nui kupanaha ma ia mau la? A pehea na keikikane? na kaikamahine? na kanaka ui? na elemakule? na kauwakane? na kauwawahine? Ka hapa keia o ka wanana a Ioela 2; 28, 29 i hookoia ma ka la Penetekota. A o kekahi hapa, p. 30, 31, pili ia i ka wa i pau ai Ierusalema i ke ahi, a i ka wa hoi e pau ai ka honua i ke ahi. Me ia hoi kekahi mau olelo a Iesu, Mat. 24; 20. Luk. 21; 25.
Heluhelu. Na mea i pili i ka la Penetekota, ua pili hoi ia i na wa i hiki nui mai ai ka Uhane Hemolele, me keia wa, a me na wa e hiki mai ana. Ke huli mai nei; ke mihi mai nei, ke wanana nei, haiolelo, paipai, pule, himeni, kane, wahine, keikikane, kaikamahine, kanaka ui, elemakule, na kauwa, na ohua, na haku, na 'lii, ma na wahi he nui loa.
P. 21. Owai ka mea e ola ana? Ola anei ke kahea wale? Mat. 7; 21—23. Nui ka poe pule i ka wa pilikia. E ka Haku, e Iesu, e kala mai. Aka, he pule makehewa ka kekahi poe. Nana, Sol. 1; 23—30.
P. 22, 23. Ua wehewehe o Petero i ke ano o keia mea kupanaha, o ke kamailio ana ma na olelo e. Ka hana mana ia a ka Uhane Hemolele. A pau ia, hoomaka o Petero e hai i ka hewa o ka poe Iseraela ma ko lakou hopu a pepehi ana ia Iesu ma ke kea. Ua lohe, ua ike lakou ia Iesu i kana mau hana mana a kupanaha, a ma ia mau mea, ua akaka, na ke Akua mai oia, he kanaka maikai, ke keiki hoi ia a ke Akua, aka nae, ua hopu, ua kauia ia me na lima hewa ma ke kea a make. Mamuli o ke aha keia hana a lakou? Ina ua ike e ke Akua, a o kona manao paa ia, e make o Iesu ia lakou, heaha ko lakou hewa? Ua ae anei lakou ua hewa? ua kau aku ia Iesu ma ke kea? Ae, ua ae, ua walania, ua mihi, &c.
Ma ke aha i like ai oukou me na Iudaio? Ma ke kau hou ana ia Iesu ma ke kea, ma ka hana hewa ana, ma ka malama ole ana ia Ia.
P. 24—28. Kekahi hapa ia o ko ke Akua manao paa, e make Iesu. A heaha kekahi hapa o ia manao paa ? E hoala hou ia Iesu me ke aha? Heaha na apo o ka make? No ke aha ka hiki ole e hoopaaia o Iesu iloko o ka luakupapau ? Aole anei i hoopaa loa ia ka puka o ka lua me ka pohaku nui? Ae. Aka, he mau wanana no ko Iesu ala hou ana. A he pono ke hooko ia ia mau wanana. Aia mahea kekahi wanana? Hal. 16; 8—10. Aole pono ke ike ke kino o Iesu i ka palaho ma ka lua. A, i ike ole ia i ka palaho, pono ke ala ia ma ke kolu o ka la. Ua olelo pinepine anei o Iesu no kona make a ala hou ana ma ke kolu o ka la?
Kou uhane, ko'u uhane ka pono, ua like ka uhane ma keia wahi me ke kino, me a'u paha. Aole oe e waiho ia'u ma ka lua o ka make.
Mele.—"Make Iesu no'u."
He keiki hewa wale au;
Iesu kuu Hoola;
Haumia loa kuu naau,
Make Iesu no'u.
Cho.—E mele au ia Iesu,
I make no'u, I make no'u,
Na kona koko mana,
E huikala ia'u.
Pule i hiki mai ka Uhane e hoike mai i ka hewa, e alakai i ka mihi, i ka manaoio ia Iesu. Haawina no Apr. 23. Oih. ; 37—47.
Ke ano o ka Ekalesia Hawaii ma keia Hope aku.
Ka Ekalesia Hawaii, oia ka Ekalesia i hookumu ia ma Bosetona ma ka la 15 o Okatoba, M. H. 1819. O na lala oia Ekalesia, eia lakou:
NA KAHUNAPULE—H. Binamu, A. Kakina.
NA KUMU—Samuela Wini, S. Raukeke (keiki.)
Mr. Holemana ke Kauka. Mr. Laumika Pai-Palapala. Mr. Kamelana, he kanaka mahiai me ka lakou mau wahine pakahi.
HE MAU KANAKA HAWAII—Toma Hopu, W. Kanui, Honolii. 17 ka huina.
O lakou nei ka Ekalesia Hawaii i hookumu ia ma Bosetona, ma ka la 15 o Okatoba, 1819. A ma ka la 23 o ua Okatoba la, ua lawe ia ia Ekalesia mai Bosetona a hoonoho ia maluna o ka moku kalepa "Kadeu." A malaila ia i malama ia ai me Noa ma iloko o ka Halelana, he mau malama a hiki ia i Hawaii nei ma Aperila, 1820.
Ma Hawaii nei i lawe ia ai a kanu ia ai na Ekalesia Hawaii e like me ka Ekalesia Iudaio i kapa ia ma Halelu 80, He kumu waina i lawe ia mai Aigupita a kanu ia ma Kanaana.
Nui no na enemi ma Kanaana mamua. Ua kipaku ia nae lakou. Ua hoomakaukau ia ka aina no ia kumu waina, kokolo ae la kona aa a piha ka aina. Hoopuka ae la ia i kona mau lala a hiki i ke kai, a me kona mau manamana hoi a hiki i ka muliwai.
Pela hoi keia kumu waina ka Ekalesia Hawaii, nui kona mau enemi mamua. Keakea na 'lii, na haole, ka naaupo, ke kanalua, ka huhu, ua kipakuia nae ia mau enemi. Ua kanu ia ke kumu waina, ua kupu ae, a ulu ae, a lala ae, a opuu ae, a mohala ae, a hua mai a nui. Ua lilo na lala mua he 17 i mano, a i kini a oi.
Ma ka nana aku i na palapala hoike helu Ekalesia, ua hiki ka nui i ke 50,000. Oia hoi ka nui o na lala i hookomo ia iloko o keia Ekalesia Hawaii ma ka hoike manaoio.
Ma ka helu ana nae i ka nui o na hoahanau i keia wa, aole paha i hiki ka heluna i ka 15,000. Ua emi mai ka iloko o keia mau makahiki he 25 paha mai ka 50,000 a i ka 15,000. Ina pela ka emi ana iloko o na makahiki he 20, 25 paha, ehia makahiki e koe ana, a nalo aku ka Ekalesia Hawaii?
Eia ka ninau mua? Heaha la na kumu i emi ai ka Ekalesia Hawaii mai ke 50,000 a i ka 15,000?
1 Ka make ke kumu nui. Aue paha he hapalua i pau i ka make.
2 Ua haalele kekahi mau tausani lala i ka Ekalesia Hawaii a ua pakai ia iloko o na Ekalesia e ae, oia hoi ka Ekalesia Pope, ka Ekalesia Moremona, ka Ekalesia Bihopa, ka Ekalesia Kaona paha, a me na Ekalesia lalau e ae paha. He poe huikau o ka hewa me ka pono, o ke kuhihewa me ke aha? Ua like paha ka nui me na lala maloo, hua ole, pili ole i ke kumu waina.
3 O kekahi mau haneri, a tausani paha, ai ua hoi loa i ke ao nei, i ka hewa, i ka lealea, i ka hoomaloka, i ka makee waiwai a pela aku. A ehia la lala i koe e pili ana i ke kumu waina ia Iesu ? He 12, ano a oi paha, a emi paha.
Eia ka ninau Elua.—E aha ana ke ano o keia hapa Ekalesia Hawaii ma keia hope aku?
He ninau nui keia a paakiki a hiki ole i ke kanaka ke hoike i ka haina ke kokua ole ia oia e ka ke Akua olelo. Nolaila, i mea kokua i ka wehewehe ana i keia ninau e nana mua i ka ke Akua olelo.
1 Ke Ekalesia Hawaii, he oliva ulu wale ia mamua e like me ko Roma. Roma 11:17. Ka Ekalesia Iudaio i kanu ia ma Kanaana, ka lau oliva pono i ka malawaina mua. Maikai no ia mamua, ulu a nui, a paa pu i na hua maikai. Aka, mahope iho, ua hele lalau ia Ekalesia, a no ka manaoio ole, ua hahai ia kekahi mau lala a o ka Ekalesia Roma ka laau oliva ulu wale, ua pakui ia ia i pani no ko lakou wahi. Ua ao ia ke pani. Mai hookiekie, e hopohopo nae. No ka mea, ina i hookoe ole ke Akua i na lala maoli, e ao o hookoe ole oia ia oe. Ua hoolohe ko Roma Ekalesia i keia olelo ao i kekahi mau makahiki, alaila, hoomaka ia i ka hookuli, i ka haalele liilii, i ka hoohui me ko ke ao nei, i ka hookiekie a hele i ka lalau loa. Auhea hoi ia Ekalesia i keia wa? Ua hoopau loa ia kona ano mua; ua ano e, ano hoomana ia Mesia, a hookiekie ae i ke poo maluna o ke Akua. Ua koe nae paha kahi hapa i hoopaa ia ka oiaio.
Ma ka hoopili ana, o ka Ekalesia Hawaii, ua like ia me ke pani no ko Roma Ekalesia. Ua oki ia kona mau lala, a pakui ia keia i pani no ia mau lala. Eia ka olelo ao. Mai hookiekie oe e ka Ekalesia Hawaii, e hopohopo nae. Ina ua oki ia ko Roma Ekalesia no ka manaoio ole, no ka hele lalau, a pela aku, pela no hoi oe e oki ia ai ke hoohalike oe me ia Ekalesia ma ka hele lalau ana ma ka halelana i ka ke Akua olelo, i ke ao ana a na Misionari mua a hele mamuli o kau mau manao, a mamuli o na hoomana naaupo. E koe ana nae ka hapa i kupaa ma ka oiaio.
2 Ka Ekalesia Hawaii, he paakai ia no ka honua e like me na haumana mua a Iesu, oia ka mea e pono ai ka aina, ke aupuni, na ohana, na kula. E hoomau ia ana keia paakai ke mau kona liu, kona maikai, aka, ina e pau ka liu, ka maikai, ka maemae, ka hemolele, aole ona mea e pono ai ma ia hope, e kiola wale ia iwaho, e hehi ia ai e na kanaka. I hoomau ia ka Ekalesia Hawaii, pono ke hoomau ia kou liu, kou ikaika, kou maemae, kou huikau ole me ko ke ao nei. A i ole, e kiola ia ana no iwaho a lilo i mea ole.
3 Ka Ekalesia Hawaii, e hoopuni ia ana no ia ma keia hope aku e na mea hoopilikia, a hoohihia he nui wale, e like me ka Iesu olelo ma Mat. 24: 10—13, e kumakaia ana kekahi hoahanau i kekahi hoahanau, e inaina aku kekahi i kekahi, e ku mai ana na kaula wahahee a hoopunipuni, e nui ana ka hewa, e maalili ana ke aloha, a ane pau paha ka pono.
E hoomanawanui ana nae paha kekahi a hiki i ka hopena, a oia ke ola.
4 Ka Ekalesia Hawaii, e hiki mai ana ka manawa e hoolohe ole ai oe i ka olelo pono, i ka olelo a na kahu maikai, e kuko ana i mau kahu kokua mamuli o kou mau kuko iho, elike ma ka Paulo olelo ma 2 Sam. 4 ; 3. E pale ia aku nae ia manawa.
5 Ka Ekalesia Hawaii, ua like, a e like ana paha oe me kekahi mau ekalesia ma Hoikeana me ko Epeso, ua haalele a e haalele ana i kou aloha mua, me ko Pesegamo, e hookipa ana i na kaula hoopunipuni, elike me Balaam, e ao ana i ka hoomanakii, a me ka moe kalohe ; me ko Tuateisa, e waiho wale ana i na Iezebela i ka poe noho manuahi, hoowalewale, moe kalohe hoomanamana iloko o kou poli ; me ko Tasedeisa, he inoa kau ma ke ola, aka, ua make oe ; me ko Laodikeia, aole oe i anu, aole hoi i wela, ua pumehana wale no.
Na ano keia oia mau ekalesia, e pili ana ia oe i keia wa. A eia na olelo ao, paipai, hooweliweli, e hoomanao oe i kou wahi i haule ai, a e mihi hoi, a hana i na hana mua ; a i ole ea, e hele koke au i ou la, a e lawe aku i kou ipukukui mai kona wahi aku ; e mihi oe, a i ole, e hele au e kaua i i ka poe ma ko Balaam aoao ; e mihi oe, a i ole, e kiola ia no oe iloko o ka mainoino nui a e luku ia ana kau mau keiki i ka make. E hoomanao oe i na mea i loaa ai oe, a e malama, a e mihi, a i ole, e hele au me he aihue la, a e ala ia aku oe. E mihi i kou pumehana, kou palaka, a i ole e luai aku auanei au ia oe mai ko'u waha aku.
6 Ka Ekalesia Hawaii. Ina e makemake ana oe, he maikai, ke maemae, e hoomauia e lanakila ma keia hope aku, eia paha kekahi mea e hooko ia ai kou makemake. 1 E mau ka hoomana ana ia Iehova wale no, me ka huikau ole me kekahi hoomana e. Mai haalele ia Iehova, mai hoomaka e haalele.
2 Mai hoopili ano e ma ka mare ana me ka poe hoomaloka, me ka poe Kanaana,
ka poe Pili setia, oia hoi na kanaka e, na Pake hoomaloka, hoomanakii, na Palani, na Moremona, na Hinedu ke puka mai ma keia hope aku. No ka huikau o ka poe Iseraela me na Kanaana, me na kanaka hoomanakii, a hoohalike me lakou, nolaila ko ke Akua huhu ia lakou a lawe pio aku i na aina e.
3 Mai kokua, mai paipai i kou mau kahu ekalesia e komo iloko o na oihana aupuni, e lilo i mau lunamakaainana. Mai ae hoi na kahu ekalesia e lilo i mau luna aupuni, a huikau i na aupuni elua. Ke kumu alakai keia i na ekalesia kahiko i ka lalau ana. Komo na kahu iloko o na oihana aupuni a hookiekie, a hoopaapaa, a ala na kaua, a huikau na ekalesia me ko ke ao nei, a pio ka malamalama, a uhi mai ka pouli o na Pegana mamuli o lakou.
A hele auanei ka Ekalesia Hawaii ke hoohalike me ia mau ekalesia kahiko. E hoomanao, aole no keia ao ke aupuni o Iesu. No luna ia, e like me kana poo.
4 E hookiekie i ka Baibala ma kahi kiekie. Mai huna ia ilalo iho o na busela a me ka lepo. Mai kokua i ke kiola ana aku ia iwaho o na kula. Mai huikau, mai hookui i kekahi mau olelo hoomanamana oiaio ole, me na olelo oiaio o ka Baibala, a hoomana ia Iehova, a i na Daimonio, i na akua kahiko, e like me ko Samaria poe hou.
E hoolakoia na luakini, na kula sabati, na ohana i na Baibala, a e heluhelu mau, huli mau i ka Palapala Hemolele.
5 E hoopiha mau i ke kula kahunapule, i na haumana i hoolakoia na ekalesia, i na kahu kupono ia oihana.
6 E hoopiha i na kula hanai maikai, a Euanelio i na keiki kane, i na kaikamahine, i loaa na haumana no ke kula kahuna, me na wahine na na kahuna, na na kumu, na na kahunapule.
7 E pule mau a malana mau ia Iehova me kana olelo, a hoopili mau aku i ka Haku ia Iesu, ke Poo nui o ka ekalesia.
8 E hoomaemae mau i ka ekalesia, hookaawale aku i ka opala, i na lala hua ole, hua ino. L. LAIANA.
Pane ia Paaluhi o Kalawao.
E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
E oluolu mal ia'u e hoike koke aku ia Paaluhi, ka mea nana ka nu hou o Kalawao, e pili ana i ka Mare hoomoekolohe i hanaia ma kahi o na Mai Lepera, aka, aole o'u kanalua ma kana hoopuka ana ina oia ua hoopuka mai i ka inoa o na mea i mareia, me ka manao hoomoekolohe, o ko'u manao malaila, aole i pono o Paaluhi i kona hoike hapa ana i ka moolelo o keia mea i hana ia malaila. Ua haiia mai, aia ma ka la 24 o Ianuari i hala, ua hoike mai kela, ua hahauia o Rahapa w. Eia ka ninau, o na mea anei keia i mareia ma ke ano hoomoekolohe?
A ke noi aku nei au ia oe e ke kukini mama o keia mau mokupuni, e hoike koke aku oe ia Paaluhi, a me ka poe e hoopuka ana i na mea hou. Eia kekahi mea hou a Paaluhi i hoike ai ma ia kolamu hookahi no, ua hoike mai kela he kumu ao no na keiki kula o Kalawao kekahi mea pili waiwai ma ke ano pepa, a aole no i hoikeia ka moa o ke kumu, aka, ua olelo o Paaluhi ma ka helu 8 o ka LAHUI HAWAII, ua pili waiwai ke kumu kula o Kalawao, aka penei ka pono ia Paaluhi, e hoopii mua oia imua o kekahi aha hoomalu o ia apana, ina e ahewaia, alaila, e pono ke hoolaha, aka, ua hai mai o Paaluhi, ua hoopaiia ke kumu kula e ka luna o na mai lepera. Eia ka ninau, ua haawiia anei ka palapala hookohu lunakanawai no ia mai lepera e noho lunakanawai maluna o ka poe i loaa i na palapu?
He ano lili ko Paaluhi, me ka manao e koho ia mai oia ke kumu kula. Ina pela ka manao o ka mea nana i hoolaha, alaila, ua ike wale ia e ka lehulehu he ake oihana kona o ka hoolaha ana ma ke kino o ka mea a makou e ake nei o ka hiki mai i ike i na mea hou o na mokupuni a me ko na aina kiekie o ka naauao. Me ka Lunahooponopono ke aloha. Owau no,
S. M. K.
N. Kohala, 1876.
No ka imi ana i ke ola uhane.
O KA HANA NUI OI KELAKELA HOOKAHI E OI PAKELA AE ANA I NA HANA A PAU.
E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
He lua ole keia hana ; a o kona mau hopena pili paa, ua sila ia me na pomaikai palena ole. A loaa ia ola, he keu ka nani, aohe lua o ia haawina. Aohe e loaa ia mea like me ia maloko o na halealii nani o ka honua nei, aole hoi ma na paia o na aupuni kanaka.
Iloko o ia haawina kiekie a kamahao, aohe mea 'ku i koe mawaho e ui ae ai ; ua ulua ae na pono, na oli, na nani, a me na mea e olu kohai ai, aia ilaila kahi i ahu ai. Oia mau mea nani a pau, e waiho mai ana me ka nalo hou ole aku ; aole e emi iho, aole e pau ae, aka, he oia mau no. Nani wale hoi ko lakou mau loaa ana!
Nui na kanaka e imi ana i ke dala, i ka waiwai, a me ka hanohano o keia ola minute ana; aka, uuku loa ka poe e imi oiaio ana i keia haawina pakela, oia hoi ke ola o ka uhane i ke ao o ke Akua, a e noho i ka olu mau loa. No ke aha? No ka mea, ua hoopunipuni, a ua hoowalewale mai ka hewa i ka naau, e hoolilo ana i kela mea nui i mea uuku, a i kahi mea uuku ole loa i mea nui, &c.
Ke mahalo nei kakou i ka poe ikaika, a eleu ma na na hana e lako ai, a kuonoono hoi ma ia mea, aole lakou i nele i na pomaikai a lakou i li-a mua ai ; ua halawai mai no ia mau pono me lakou. A ina e poho kekahi hana a waiwai paha, nani ka eha o ka manao, a uwe maoli no hoi kekahi manawa.
Aka, nui ka poe i eha ole ka naau, aole hoi i kaumaha, no ka nele i ke ola o ka uhane ma kela ao. Minamina ke kanaka ke poho kona waiwai, a ke lilo hoi, aole nae minamina ke lilo kona pono pakela, a poho kona uhane i ka eha mau loa.
Imi ikaika no kekahi poe i na mea e hoomau ia ai ko lakou lealea pupuka, aole nae imi i ke ola o ka uhane. Poina maoli no lakou i keia mea nui, e hauai wale ana i ka wa pono, no ka imi ana i ke ola o ka uhane.
Ke ake nei paha ka poe mahiko, i loaa mai ka ae ana o Amerika no ke kuikahi panailike me Hawaii nei, alaila, olu pono iho la ka houpo; olu io no hoi paha, ina e ko ana.
Aka, ehia o ia poe e hele pu me kana mahiko, na mea paahana, a me na kanaka hana i kela ao?
Ina ua nui ke dala i loaa i ke kanaka, mamuli o ka imi ana me ka noeau, a nele nae i ka imi ana i ke ola o ka uhane, alaila, ehia ana mau dala e hoolilo aku no ke ola mau loa o kona uhane ma kela ao? Aole loa no.
Ina pela, aole anei he hana oi pakela keia no kakou, oia ka imi ana i ke ola o ka uhane ? Oiaio no, ke hana nui ia. Ina he mea nui ka huli waiwai, huli naauao, huli hana e lako ai, a me na mea like, alaila, he oi loa aku no keia hana no kela, a me keia mea o kakou.
Ma keia hope aku, ke hoomauia mai ka ikaika, e hoomau no au e kamailio aku ma keia kumumanao. Aloha. E. K.
Ka make ana o ke kino.
He kanawai paa keia o Kau nei maluna o na kanaka a pau loa, aohe e pakele kekahi. Na ke Akua i kau i keia kanawai "No ka mea, ka lepo no oe, a e hoi hou aku no oe i ka lepo." Kin. 3: 19.
Mamuli o keia kanawai i hooholo mua ia e ke Akua i ka wa o ke kanaka mua, ua lawa ia kanawai no na kino kanaka mailaila mai, a hiki ia kakou , a hiki aku i ka hope o ke ao nei.
Ua kapaia ka make, he "hale e akoakoa ai ka poe a pau e ola ana, " wahi a Ioba 30:23.
O ka manao nui a'u e kamailio ai no kakou malalo o keia kumuolelo, eia no ia. "E imi, a e hana ae kakou i na mea e oluolu ai, a e lana ai ka manao i ka la o ka make ana."
He mea weliweli loa no keia kanawai i kau ia no ko kakou mau kino ; oi aku nae ka weliweli o ke kanaka malama ole i ke Akua, a me kona mau kanawai, a me kana mau olelo ao pono, &c. Pela no ka poe malama hapa, a malama hookamani ; o lakou ka hiki mua e holo aku i na kahuna hana aumakua, ke hookokoke mai ua haawina la.
No keaha ? No ka mea, ua pau wale no kona manawa ma ka walea hewa, a ke lalau mai la ka elele o ka make, a kono mai i kona uhane e puka aku mawaho o ke kino.
Ua kaana ia keia haawina hookahi maluna o na mea a pau i makaukau ole. Auhea ka mea weli e aku e like me ia? O ka mua keia o ka poino, a o kona hope aku ka oi loa, ke hana ole i ka pono i kauohaia.
No ka weliweli o keia kanawai i kau ia no ke kino, i ake ai o Balaam, "E make i ka make ana o ka poe pono, a e like ka hope me ko lakou. " Nah 23:10.
I na he mea weliweli keia kanawai paa e kau nei, aole anei ua pono ia kakou ke imi a e hana ae i na mea e oluolu ai, a e lana ai hoi ka manao i ka la e make ai?
Oia ka pono loa ; a o ka'u ia e paipai uuku aku no kakou ma keia kakau mua ana.
1 He pokole ka manawa, a mai mauna wale. Ua maopopo ma ka olelo a ke Akua, ua hoohalike ia ko kakou ola me ka mohu, ka pua, ame ka manu. Ina pela, e wiki o pau e, a hana ole ia ka mea e oluolu ai, a e lana ai hoi ka manao i ka la e make ai.
No ke Akua wale no na minute a pau o keia ola ana, a kakou e hanu ae nei, aole no kakou kekahi hapa iki. Iaia ka hooloihi aku, a ia Ia no ka hoopau koke ae: aohe o kakou mana iki malaila. "Aohe mea o kakou e ola ana nona iho ; aohe mea e make nona iho. No ka Haku ko kakou ola nei, a me ko kakou make ana. Rom. 14 : 7—8. Me ke aloha. E. K.
(Aole i pau.)
He Ahahui Paio.
ALOHA OE E Ka Lahui Hawaii, a me na Keiki Ulelehua Metala o kou mau kolamu maemae.
Ma ka la 10 iho nei, ua kukulu ia ae he Ahahui Paio ma ka Hale Koa, i kapaia: "Ka Ahahui Paio Hooulu Noonoo o Kalakaua I." Ua eleu mai ka poe makemake i ka wa i kahea ia: Ua kohoia o Gomera Kauanaulu i Peresidena, a J. H. Kenoi i Kakauolelo. Maanei ke ku nei au me ka'u pu helu 32, a hoomaikai ae i na lani, no ka loaa ana he hana hooulu noonoo ma keia home pa pohaku, aole paha pela mai kinohi mai.
Ua oluolu no i ko makou mau alii koa ka apono ana mai i keia hana. E paio ana ma na Kumumanao pili kuwaho, a me na mea pili i ka Oihana Koa. Eia kekahi mau kumu paio i hanaia:
I. Pono anei ka Laikini Hookamakama o na wahine e hoopauia, aole paha?
II. Pono anei ke Koa kiai ke haalele i kona wahi kiai, oiai, o kona manawa kiai ia, aole paha?
A ma keia hana hooulu noonoo, ua ikeia he alakai kupono no ka makaukau, a he lala no hoi no ka ike ma na kalai manao maikai ana. Ua hoomaka hou iho nei ma ka la 14, me ka la 20 iho nei, a ua maikai na hana; ma ka ike ana aku i na hoa hemahema mamua, ma ke kamailio ana, ua loaa ia lakou he wahi makaukau iki ma ke kalai olelo ana i keia wa, mamuli o keia hana maikai i kukuluia; a oia iho la kekahi hua ma keia lala o ka naauao. Mahope e hoike hou aku au ia oukou. Me ka mahalo. J. H. KENOI—Kakauolelo.
Hale Koa, Maraki 22, 1876.
NA AHAHUI EUANELIO.
AHAHUI EUANELIO HAWAII.
Ua hoopanee ia ka Ahahui Euanelio o Hawaii a ka Poalua mua o Iune, hora 10 A. M., o ka M. H. 1876.
HAWAII AKAU.
E halawai hou ka Ahahui Euanelio o Hawaii Akau ma Hamakua Hikina, i ka Poakolu mua o Maraki, M. H. 1876.
HAWAI HIKINA.
Ma Puula, Puna, Hawaii, e halawai hou ae ka Ahahui Euanelio o Hawaii Hikina, i ka Poakolu Akolu o Maraki, M. H. 1876.
HAWAII KOMOHANA.
Ma Hookena, Kona Hema, Hawaii—Luakini o Pukaana, i ka malama o Maraki, hora 10 A. M. o ka M. H. 1876. E halawai hou ae ka Ahahui Euanelio Hawaii Komohana.
AHA LUNAKAHIKO O MAUI.
Ma Lahainaluna, Maui, kahi e halawai hou ai keia Aha i ka Poalua Mua o Mei, M. H. 1876.
AHAHUI EUANELIO OAHU.
Ma ka malama o Feberuari, M. H. 1876, i ka luakini Hoole Pope ma Waikane, Koolaupoko, Oahu, ka halawai ana o keia Aha.
AHAHUI O NA EKALESIA O KAUAI.
E hoopanee keia Hui a halawai hou ma Koloa, Kauai, i ka malama o Aperila, M. H. 1876.
NA BUKE
I HOOLAHAIA E KA PAPA HAWAII
—ME KE—
KUMUKUAI O KELA ME KEIA.
BAIBALA HEMOLELE NUI ILI GULA NANI me na kuhikuhi ma na aoao.....$12 00
Baibala Hemolele Nui ili eleele kaekae waigula.... 5 00
Baibala Hemolele uuku iki iho kae wai gula..... 8 00
Baibala Hemolele pananaiki iho ili eleele..... 4 00
Baibala Hemolele ili eleele 2 00
Kauoha Hou ili gula nani me na kuhikuhi..... 3 00
Kauoha Hou ili eleele kaekae wai gula..... 1 00
Kauoha Hou ili eleele..... 75
Kauoha Hou Hapa Haole..... 75
Moolelo Ekalesia..... 50
Haiao ili lahilahi..... 10
Hele Malihini ana..... 25
No ko ke Akua ano..... 25
Hoike Palapala Hemolele..... 25
Moolelo o Heneri Opukahaia..... 15
Hoike Akua..... 25
Wehewehehala..... 25
Ninau Hoike ili manoanoa..... 50
Ninau Hoike ili lahilahi..... 20
Kumumua Kula Sabati..... 20
Buke Lawe Lima..... 10
He Buke no ka Pope..... 15
Ui Kula Sabati Helu 3..... 25
Ui Kula Sabati Helu 4..... 15
Ui Kula Sabati Helu 5..... 25
Buke Euanelio a Ioane Hapahaole..... 10
Buke Wehewehe Huaolelo Baibala, elua ano..... 2 00
Buke Wehewehe Ano Mataio..... 1 00
NA KAUOHA HOU PAKEKE.
Ili gula nani..... 1 50
Ili eleele kaekae nani..... 50
Ili eleele..... 35
KAUOHA HOU PAKEKE ME NA HALELU.
Ili gula nani..... 1 70
Ili eleele kaekae wai gula..... 65
Ili eleele..... 50
NA HALELU PAKEKE.
Ili Gula nani..... 50
Ili eleele kaekae wai gula..... 30
Ili eleele..... 20
Ka hae Hoonani (Buke Mele)..... 25
NA BUKE MELE.
Himeni Hawaii ili nani..... 1 75
Himeni Hawaii..... 1 00
Kumu Leo Mele ili manoanoa..... 50
Kumu Leo Mele..... 10
Li ra Kamalii..... 25
Li ra Hawaii 1848..... 25
Li ra Hawaii 1855..... 25
Hae Hoonani..... 25
Leo Hoomana..... 20
EIA NA BUKE HAAWI WALE.
PALAPALA LIILII—
Helu 4—Makemake anei oe i ke ola?
Helu 6—E hele i o Kristo la.
Helu 7—Ka hoi ana mai o ke Keiki Uhauha.
Helu 11—No ka hoohiki wahahee i ke Akua.
Helu 16—Ka Eehia ana o ka Ahaaina a ka Haku a me ka Bapetizo ana.
Helu 17—Mai hana ino i na holoholona.
Helu 18—No ka mahi ana, kuai ana a me ka inu ana i ka Awa.
Ka Davida Malo Kumumanao.
Ka Moolelo o Batimea Puaaiki.
Aia ke keena kuai buke o ka Papa Hawaii ma ka huina o Alanui Betela me Alanui Kalepa, e kokoke ana i ka Hale Leta. J. F. POKUE.
Kakaule ta o ka Papa Hooko o ka Ahahui Euanelio o ko Hawaii Pae Aina.
Ke Kuai Makepono Loa Nei!
—o—
HEN RY COOPER
(Hane re Kupa.)
MA KEOPUKA A ME KAILUA! O NA MEA A PAU O NA KANE, WAHINE, A ME NA KAMALII E MAKEMAKE NEI NO KA AI ANA A ME NA LOLE NO KE KOMO ANA.
11. 1m. 14
William Wenner,
AIA KA HALE HANA KULA PEPEIAO A me na Komo o kela a me keia ano—na komo i kuniia "Aloha nui, &c." Ma Alanui Papu, ma nae iho o ka Hale Mu. 1 6m
Ama ra! Holokahana!!
UA MAKAUKAU KA MEA NOna ka inoa malalo iho e hoolawa i ka makemake o na makamaka ma ka hana noelo ana i na KAA o kela a me keia ano me ka nani a me ka paa. Malaila e kiliopu ai ka holo a ka lio, me na kamaa hao i kaupaona likeia, a i hana ia hoi noloko mai o ka hao paa loa me ke kumukuai haahaa loa. Me ka eleu a me ka mikiala, ua hopo ole i ka puana ae, "aohe lua e like ai." Ma Ainahou, ka lua o ka Hale Amara mai ka Hale Dute mai. C. B. WILSON,
1 1y Kale Wilesona.
G. WEST!
HALE HANA KAA HOLO LEALEA ME na kaa hali ukana. E hana hou ia no hoi na kaa nahaha no ka uku oluolu. E kapiliia no kapuai lio, no ka uku kupono. Ma ka hale hana mua o Mr. Benfield, ma ke Alanui Alii. 1-1y