Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 14, 30 March 1876 — NA ANOAI. [ARTICLE]

NA ANOAI.

Ma Moanalua, i keia mau la ihe nei, ua haawi ia ke kokna no ko laila luakiui, a ua loan, he $9 me kpkahi mau keneta. . 2-W I ka Ponlua iho nei ke ku anainai o ke kuna Bonanzo, he 11 la niai Kapalakiko mai. G ka holo keia o ka mokumahu. Ma Kealia, Kona Hema, Hawaii. ua lianau he kaikamahine na Mrs. .Sibora n me D. W. Lilikoi, a he moopuna lioi ua kekahi o na lala o ka Papa Pai. Ua ikeia kokaiii i-a h»li» ano o, i keia niau la iho noi■ ma kahi o IT. M. Wini. lle ano like me ka Olepe kt" ano, ei.i nao, ua paa na aoao a i «?hia mo ka iwik-ho. K moe ana ko alaiiaka moana Kih(iita i keia uiau pule elua, no ka hoomaeinae hou ana, a i ka la l(l o Apei ila o holo ai no Muui me ke- kaapuni aua ia Hawaii. Ua haalele mai na pakr» ua i ke kulanakauhale, a uahoi mai na makani kolonahe o ke kukulu akau hikina, a ua poha ka la me ke knlae nialie o na ao polohiwa o ka lewaluua. Ma ka lokomaikai o komakou makamaka Mr. Keliikaiiakauie, na loaamai he lono mai na Alii Panahi ma mai, a no ka piha e o ka kakou pepn, ua hoopanee ia a keia pule ae. līe maikai no ko laua ola. Iloko o ka wa a na paka ua e liookahe ana i na kalmwai ma ko kakou mau nlaniri e hele ana hoi a ukele, ua makaikai aku inakou i ke kiilana o na ahinui, ahookahi oi me ka nani i ka inakou iko, pia ko alamii Liliha. He lono kai loaa īnai, ua hookuu ia o J. Kamauoha, ka Lunamakaaiaana i koho īa aai nei no Kona Hema, liawaii, malalo o kekahi palapala hookuu kino, no ke kumu, aole ī kulike me ke kauawai ka hookolokolo la nun. Ua noi ia uiai makou e S. Kaaiai a me B. Kauheann. e hai aku ia W. Nape, e iho ae makai o Ulakoheo, i keia ahiahi Poaihjo ae. no ke kamakaniailio ana no kekahi kumu hana mawaena o lakou, a e hai mai i kona wahi e loaa ai ma ia wahi ia la. O ke Sabiti i hala iho nei, oiaka la i malamaia ai ka Ahaaina o ka Haku ma ka Ekalesia o Pololewa; a na komo akuehiku poe hou ms ia Kkal©.sia. He e'ua nw ka hoike manaoio, o nia ka p.ilapa--4» hookuu, a ma waena o lakou, he Pake, nie kaiia wahine I^awaii. l'a hoeneae na ohe a ua keiki uleu o ka Bana Hawaii ma ka Hoiele, i ka p > Poalua iho uei, a elike no me ka mea mau. ua hoopiha ia ua pepeiao me na leo mele hoene olu, a o ka puuwai hoi, ua auo waipahe i ka hoiiehone i ko auo ahiahi. līuiiiui, momona. a ho keu aku o ka Oiio o ka wai niomona "Oingor Pop.* »> k.i lia'e lion.inza. o malamaia noi e .1. W. Cro\voll, . Kooni Kolmwla.'l Ina o liole ao na makamak i mal iila, o loaa ana ia lakou na wai niomona o na ano a pau, i awili ia mo ka haa nnu huihui. K kīpa ā ', :i o hoao i ka ouo. iW Ua mahma ia ho h >law:« ma-kaai-nnna uia kn luakini o Kautnakapiii i ka po Poaho. iho noi o kei i pnle, a ua lohe mai niakou, ua nni ua.k»)n»karanilio ana m?» ka ninau o ka hookomo ann mai i na katiaka hou o ua lahui o uo ka liooulu lahui. aka nole nae he meai hooholo ia. Ua lu>ea mai ke kakahiaka o ka Poaouo i hala iho nei me kaua makauakupiianaha. Ēlike me ka mea i hoolaha ia. ua hoomaka ka p mli hapa ana o ka la i ke kakahiaka. a ua lehulehu uo ka poe makaikai o keia kuUuakauhale, e leha aua iia niaka i ka lowaluna me na apaua aniaiii. U» kupauaha iono keia uiea. a ua uaauno iio hoi ka jwe nauai imi a loaa ka manawa, k\ hoi-a. a me ka minuie e ptMiii ai. l'a hiki ni;u ka louo īo makou uei. i koia iuau l.a ih<> net, aia ko \vaihv> la kā I lh>u- S. M, Kamakau iloko o ka mat pUikia. a na ia iue.v » kvvuo m*; i* makou e; he--1 • aku e ike i» makamaka. Ua nuuamina 1 iakott i ka hai aku i aa uiakaaiuaua, «a H-iii oiaio keia louo. oimi, ua h»hia īa o;» r.e krk.-vhi mai ano pilikia loa i ke:a mau i i iho nri. n anv uawahwah maī ke kino, aka. ua ane jv>hala hon mai ot , a ua Uv<a k «h. oluolu nuku. Ke laua ueī ko makōu n anaoe pOekana. a i keia pu'ie akn. «• hik.i ia makou ke hm akn. u» ol.i loa oia. i»r l*a lu'iulie.u uiakou mi kck.i!:i uu fopa haole. no koknhi ipu |>u ma Ma*ekunota, i h.mo la iio ka h<>>»ma.»|v>po nna i ka īkauka o ka mana uiu U* ltt«opuiu.x «a pu iH:i mo ka u|h u « ««v» a |>*a a wailio i:t ti« Hakahāka mahma, i I im »>ir ai ke uhi ma uā w;«h; t so, UiĀVuna w » < n \ a k*n i i iho ia he pauku hso m,-»iuna n.,v l t ) ii! i ka uhaki ia «a pu » a, . k. k.uuu. i Uoi at ka ikaika a i>au o k* t:'u si.x uuui. i'i o ua pa n<i Wa ps> »o k> u p.; > ia k* u h ana, a ī kela a tiu keia kuj o • ( «• . ! .««» i* • 'o ai»a ho »imi u> \ ' k<irua , ,t n.vii;u ■!> \ •■»*>* i< ! ,•■ l \ uht .! 1 k.v. j . i ' >■ < kā i- , . ..•■ » ■' U l t!H . ..., :ua- > !.!•» .l"a t '• i K I •

ihele aku e tttakaikai i keiā pu.. O ke ka- , nak» JHrō*>]»o,ncf1 fl holnoife, a~i Kaula aku hoi oa hana a me na olelo a Ika opu ino maluuaona, ua olelo ia e hoohalike ine keia pu, epiUaea lnki i ka lilo a.na oia.mau hana ino i mea ole. g3F° Ma nehinei, ua lawe ia o Mr. R. V< Hu(sbands ma ka Ahahoomalu, no ka pupu--1 le, a ua lohe mai mnkon, ua hoihoi ia ma kahi i hoomakaukau ia no ia ano mai. 2rsf~ Ua hai ia mai makou no kekahi ; kaka keiki knpanaha ma Kamannwai, he I eha wawae. He elna wawae mamua, a he elim wawae niahope. Kupainaha io no k<v ia wahi manu. y-y=» Ua lohe 'mai makou, ua ili iho . maluna o Kaneheana ma o Kalihi ke kuhii hewa uui i kekahi o ko mHkon keiki e nōho ( ann malaila o Nape ka ia. Aole ia. Ina | iho no. Pee ia j>ee ia i nalo. ! Ma ka po o lia Ponha o keia pule, | ua hoohuiia mn ka mare, mauka o Maemae, ' o Mr. William O. Smith, ka ht>j>e Loi.o Ku- ' hina o ke aupuni, me Miss Mary Abbev Hohror. o :a ua nkin o s[akawao mamua'ku nei. ; Ia Ukali i maalo ao ai mawalio o kekahi o ua liale aina o ke alauni ]\launai koa, ua lohe ia aku na leo kalakala mai ! loko mai o ua liale aina la, iaia i ko;uo "ku j ai, e noke ana kokahi uiea i ka walaau auo 010 i kupouo 010 i koua kulana; ua kamau ; wahi wai iki |>nha. j Ma ka lokomaikai o kekahi mau ! makamaka, ua lawe mai laua i ka lono kaumaha no ke Vau ana aku o kekahi ulia poino nialuiia o Kukue, (k.) iua Kalihi* waena, i ka Poakalii ilio nei. Ua haalele • nku oia i kona w*ahi maluna o ka lio me ] ka manao e holo mai i ke kulaiiakauhale nei, no ke koho anai ke kolu o na hoao ka pnpa kula o keia apana, aka, mainua o koiia hiki ana i kai nei, ua hoomaka iho la ka lio e hookananuha, n lole ae la a hina : hope aku la ka lio, me ka haule pu o Kuī kue inalalo, a haulo i!io la ka oinuku o ka j noho paniolo maluua pouo o kona uma- [ uma. Ua hoihoi la oia i ka hale, a ia po ' iho, na haalele mai la kona hanu i ke kij no, a waiho iho la i ke k'ino lepo. Ua ; waiho iho ia he wahiuo a !u> mau pilikaua pon>»i, a ino na makainaka he leiuilohu. Ko huipu aku noi makou ma ka u aua. Ua ike iho makou ma ka nupepa ! Kol' /i" o ka I'oaono iho nei, i kekahi mea i e pili an.i i kekahi ineaono. Ua hooma- '. kan-kau ia 110 ka p lina ana o kekahi inau ! ohaua, tio ka hoomanao ana i ka la hauau i o kokahi mau kaikamahine, aka, no keka- ' hi kuniu, ua hoopaueeia a kekahi wa ku- ; pono aku. Ua waihoia he mau mahina i elua a oi. me ka mau no o ka maikai, a ī ke kokoke ana uiai i ka manawa knpono ! uo ka ai ana, aia hoi, i kekahi jk>, ua komo : aku la kekahi kolohe iloko'o ka hale. a lawe ! in.ii la i ua nieaono nei. I kekahi kakahiaka ae. ua ike ia ekakau ana na wa-hi meaono liilii ma na ipnka o ke kulauakauhale ! noi. He hana paani lealea paha keia a ka niea naua i lawo keia meaono, eia nae ka makou, nia kona hoolawa auaika leh.ilehu me na aj>ana liilii. o kona hoike ana mai ia aule no he aihue anuuu. aka. he aihue lokoinaikai. ka aihue ana nae hoi. ua hi'wa ia. ; Ma kekahi hi o keia pule e hole iu'i. ua ha.ileīo iho kekahi j>,»e i ko awa o Kou n>'i nialmia >> ka wa V|> \ j>.m, iio ka h >!o n i aku twah.>. e ike i kekahi mak:i« ; maka ma.una >> ka mokii okōhoia .)/'. II"//.' .v' i j. Ue< li na |> ih \ mi'e ke kaawaie o na moki nei. a he manawa jioko)e wale no, ua kau akn la lak>»u iluna. Me ka hoilioi a ine k" kani o na aka, a tiio na 100 hiuieni ko lak-m holo aua'ku, uo ka nie... he wahi makaui j>a aheahe maliope j>ono. a he maliuo wale no ke k.\i, e j>as;ka a«a ua walii waaj>a i:eī uiaiuaa o ka i'iK ii. a »>'iana'e ia o Piuaau : " H.-Io hi. ia« <• I li; Ho!.> lai. !awo lai ' 11010 lai l i« e lai no ff»:ik,>u ! " Ho lioi'.i paha ka noho ana iluna o ka mo kn, kthi i hui aloha pu ai me ko lak>>u makamaka luiua, a maho|>e ih<\ haah le aku lak >ii iaia he i p.tha mih> ke kaawale inai ka aina aku nei. !!<■ inau unuule wa le uo mahojx k iho o ko lakou hailele ana aku i k* iiMku, u » h,xjiuakt iuti U ka makaui e jta uie ka ik i ka, pii mti la iia ale haiiiiuh mr ka inaina a hookui m*i la me ua w ahi w aai>a m ī. a leie mai la me he mau j>akeke wai l.v maiuua o na luina. 11< 'iiau hora n«>k«> o ke klkiao ni.tk.tm ik iik.i. i uioe !o!o am «a wahi u aa|>.t iit>i me k.i aiK'aue pi,>a i ke kai, a u.t hrh' hoi n.i k <t .k i ,\nn.i a nhuli na hh«Uhe, «• j,.i iv< »< ;'i iu. nu ! ka iu moi o ke »i«u. * u t k »;i m.t: !.i k.< woU uiaka'u iu,t!u!<a >* k« K >'l! o }.»Wov.. V. k.l I><V>lM ī!;ao a?|.| U .Vk«n .« ; 11>■ k< i.i m< < ) j»M.«i>tV ai «> I kah H<>;utt, ka ipii iki. W »io,» ikn. »:<!'i«i iku k » »j>a nui Me kt ' i • ii k< K »"«M»a i hvkele >nti ai. i h.*:i p > 1 < a i;i.>! >i • -■ m a!« ~ a i kt .1 a n i !.•'.» v < : <\ ka i: i! > «a kai a ;<kj« ' k: m.. v , .»« : " \k i .: ;i i t i«.*Vio!-.V'.t K< i .; x < t i.ki; : < .' 1 k« a-.i'i i V- k > : !•<>., i k-t :>l. k . I'..t«« •»* ■>. . . a.< V < ii« < k.t|Vn» ,tku ka ..t i k. ■, J>.t , h< v ,«h .i i) \ » »f.«<ia iik*. u » r< .«■ « ii,',.«au.>.> «-. t ;»a i k» l>>k i* « k> «•: «kai, t l>>>»u»tik.tku !a : ko na Lani Lv<ko:r.jUkai s«> Kvni* }vvsi o t •>* lakou mt k* iīio.'*!»* h:th,t»a. , l -V lv Kf K:,j«r:i\ 1 V >'. N '•« a k<- !>,> ""nka -.| o : >>. ,• i,t i . k ■ t : v v, k> : >;. o t l, <k. y» . .. >■ K k.\ :. , , J . k ~ : . > r .

Ua iifljoī*AHA,—Ma ka la l iO o keia liimi, uajhuyeia ao o ka luAakanawai aj>at&a o Koolaupoko, ma Kaueolie, '• 0 l'okea,!Kauancl)u, ilīnlihee, Hiūli, a mc Paliau, mo ka liewa piliwai ,vai. Aua pau 1 ka hoopaiia, o na inoa mua oha, pa-lima dala pakahi, a rae ekolu (lala koiua pakahi, a o ka mea liope loa, elima <lala hoopai | a me liookahi dala koina, ma ko ano bela. Ake mahalo nei au i ka nhuki pu ia ana 1 ma ke kumu o keia hcwa ? a he iniie wale i ana ko na lan. . īTukl t . | Oiaio olk. —Ma kou 'ilamii oka Poaha i i hala ae nei. " O kaLtuiakana?#ai naiia ihookolokoio, oia o D. 11. Nahinu, a'oia hoi kekahi o na hoa paio o Knmauoha tea ka liolo I.unamakaaioaaa." Aole oiaio o keia. Ad!'6 o Kamauoha ine Naiiinu, lie niau hoa paio. Kia ka oiaio : lie mau hoaaloha liko, a ma ka oihana, kaawale kekahi me kekahL Ama ka holo Luuamakaaiiiiina ana mni nei, o Kamauoha wale no ka i liolo, aoie o Tsahimi. Ile kokua i nae o XiJiitiu ia Kamauoha. Ua ho-o o Xahinu i kona baloia 110 Kainauoha. He hoa paio anei ia ? J. S. K. Paewaewa ka halna. —Pela wau i ike ai ma ke • Knokon uiahope on, a ua pono oe e ninau ac: Owai la ka i paewaewa ? Heaha la ke paewaewa ? Pehea la i paewaewa ai? Oka hookoia aua anei oke kanawai malwia £ ka mea hewa, he paewaewa anei ia ? Ko manao nei au o kekalii Alia mahuia oia AUa, ua pololei 110. 0 ka aha e ae mawaho «> ia mau apaua ka 1 paowaewa. A aole no kona puka ana i | Lunamakaainana ka mea i hoopiii ia ai; i aoleloa! l'a hiki ae ka hoopii he elna iho la imunua oke kolio ana. Eia ke pa- ; ewaewa ; o na peni like ole elua, me ka i aha o na apaua o Hilo, ina he oiaio. ; J.S. K.