Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 15, 6 April 1876 — Page 3
Ke ano ili o ka Mahina no ka Malama o Aper., 1876.
MANAWA NO HONOLULU.
[HOOMAKAUKAUIA E KAPENA D. SMITH.]
1 Hapaha Mua ..... 5 40.8 AM
8 Mahina Piha ..... 9 07.8 AM
16 Hapaha Hope ..... 10 06.4 AM
2 3 Mahina Hou ..... 8 32.4 PM
30 Hapaha Mua ..... 11 55.9 AM
Ka puka me ka napoo ana o ka La.
1 Puka la... 5 36.1 AM. ..... Napoo la...6 11.1 PM
8 Puka la... 5 49.7 AM ..... Napoo la...6 13.7 PM
15 Puka la... 5 44. AM ..... Napoo la...6 16. PM
22 Puka la... 5 39. AM ..... Napoo la...6 14. PM
29 Puka la... 5 33.5 AM ..... Napoo la...6 20.5 PM
30 Puka la... 5 33. AM ..... Napoo la...6 21. PM
Ka Latitu me ka Lonitu o Honolulu.
Ma ka hale bele pauahi, Hale Kaawai Helu 2, a i ole ma ka Hale Kilo o Mr. Filtner, penei:
Latitu 21° 18' 23" Akau. Lonitu 157° 48' 45" Kom.
Na ke Aupuni.
UA hookohuia o William O. Smith i keia la i Hope Loio Kuhina no ke Aupuni.
Kakauia, Maraki 28, 1876.
WM. R. CASTLE.
(14-3 t) Loio Kuhina.
NA ANOAI.
Ua paa loa ae nei ka pa hao e anapuni nei i ka hale ilina o ka Moi Lunalilo.
I keia Poakahi ae e holo aku ai ke Kilauea no ke kaapuni ana ia Hawaii.
I kekahi o keia mau la iho nei, ua make loa kekahi luina haole no ka inu ana he kiaha gini i piha me ka alakohola.
I keia ahiahi a me ke ahiahi o ka la apopo, i ka hora 7½ e puhi ana ka Puali Puhi Ohe ma ka Ema Kuea.
Ma ka hale paahao ma Waiiuku, Maui, ua kaawe iho la kekahi Pake ma ka li ana iaia me kona lauoho ponoi iho.
Iloko paha o ka malama o Mei ae nei e ku mai ai ka manuwa Amerika Tascarora . Aia oia ma Kikane i keia mau la.
Ua hana ia ke kanaka no ke ola mau loa, a o ua ola nei, aole ia he uku no kona luhi, aka he makana na ke Akua mai.
I keia mau po ke poaeae loa mai nei na paipu a Lonomuku, no ke kulikuli paha i ka leo o ka bana, nolaila, ua alai mau ia e na ao ua a Kanaloa.
Ma ka Poaono iho nei i ku mai ai ka mokumahu Granada mai Kikane mai, a i kahi la ae, ua holo aku ia me na ohua lehulehu mai keia awa aku.
Ma kekahi palapala hoolaha i keia la ma ka kakou pepa, e ike iho ai na makamaka no kekahi mea e pili ana ia W. Pahukula Stevens, i kau inoa ia e ke alii C. Kanaina. E pono e makaala.
Kololio mai e ka hau, a waipahe i ka ili. Ma keia mau po ke haawi mai nei na puu a me na awawa o Pauoa a me Manoa i ke ahe unale makani mai na pali Koolau mai, a he kui houhou ili ia e noho nei e.
O Mr. R. V. Hubands a makou i hoolaha aku ai i kela pule no ka lawe ia ana ma Kalaepohaku, ua make iho la ma ka Poakolu nei, a ua hoolewaia kona kino lepo ma ke ahiahi Poalua ae.
E malamaia ana ka halawai o ka Ahahui Euanelio o ka mokupuni o Oahu nei, ma keia Poalua ae, Aperila la 11, i ka hora 10 kakahiaka (aole i ka hora 7½ o ke ahiahi e like me ka hoolaha mua ia ana) ma ka luakini o Kaumakapili nei.
Ua malamaia he anaina mele manawalea ma ka Hotele Hawaii ma ka po o ka Poakahi iho nei e kekahi poe hanohano o ke kaona nei, no kekahi hana kokua manawalea, a ua holo pono na hana me ka maikai a ku no hoi i ka mahaloia na leo i mele ia.
Ma ka hope o na le ta a na makamaka e kakau mai nei ia makou, ua halawai mau mai makou me na kanaenae ana a ka lakou maka peni, i ko makou ahonui lua ole e pai, pela no makou e haawi aku nei i kela a me keia makamaka pakahi i ka lima akau o ke aloha oiaio.
I hoopuka makou i na nane, i mea hoonanea, aole e like me ka Coufederation e hoohalahala nei; he mahalo makou i na nane a Oahu a me kahi poe e ae, no ke ku i ka maemae. Aole i hoopuka ia na nane i mea e kaulana ai ka mea haku nane, aka, i mea e hoohoihoi i ka mea heluhelu.
Ke nuku mau ia nei ke kahu kiai o Kaimuki no ke kau ole mai ka i ka laau. Ke ahewa nei makou i keia nukunuku, oiai, e like me ko makou kamaaina loihi ana iaia, ua malama pono oia i kana hana no na makahiki he lehulehu loa i hala ae, a nona ke kulana i ku i ka mahalo ia aku.
Kaumaha makou i ka lohe ana mai ua ili aku maluna o Mr. Henry Baldwin o Makawao, Maui, ka ulia poino o ka paa ana o kona lima akau maloko o na rola o ka nau wili ko, a pepe liilii iho la. Ua oki ia kahi o kona lima i poino, a ua ane hoike mai na hiohiona o ka maalahi.
KOHU OLE.—"E malama i ka oihana a me ka inoa," wahi a na olalo ao a ke Kuokoa i na mea nana i wehe ae ke keena kanawai ma Wailuku, Maui. A pehea hoi ka inoa o ke Kuokoa? Ua heluhelu makou ma kekahi Buke, "e wehe mua ae oe i ke kaola, alaila, unuhi oe i ke pula iki o ka hoahanau."
Nui ko makou mahalo i ke ano koa a wiwo ole no hoi o na luna aupuni eleu o kakou i ka makaukau mau e hooko pololei i na kanawai. I kekahi o keia mau la iho nei, ua hopu ia o Mr. C. Long no ke kuai waiona ma ke ano kue i ke kanawai i pili ia mea. Emoole! e lawa no a pu-a ka uwahi o ka pio iho la no ka ia. Pehea la auanei ka poe uhai kanawai Sabati, ke awihi aku nei ko makou mau onohi malaila, o ka eleu mai auanei paha koe la—e ole wale!
Owai ke kanaka i hoowalewale e hoohaumia i ka noho'na maluhia o kekahi paa i hoohuiia malalo o ka berita hemolele o ka male? A heaha kona ano a me kona kulana?
MAKE I ALOHA IA.—Ma Pauoa, i ka la 13 o Feberuari iho nei, make aku la o Kanai, kekahi o na keiki kula no ia apana. He keiki keia nona na makahiki 8, a ua aloha nui ia e na makua a me na kumu. Me lakou pu ko makou aloha.
Ma ka po Sabati iho nei, ua hakaka iho la kekahi mau luina haole ma Kaopuaua mauka aku, a ua oki iho la kekahi i ka a-i o kahi, a moku hoi ka opu o kahi. Ua hopu ia ka mea i moku ka a-i, a hoopaa ia ma ka halewai, a o ka lua, ua lawe ia i ka Haukapila no ke ano nawaliwali loa. Ke oluolu pono oia, alaila hookolokolo ia keia hihia.
Me ka minamina a kaumaha makou e hai aku nei i ka lono walohia ehaeha, no ka make ana o ke kaikuahine i aloha nui ia o ko makou hoa kalaimanao o ka oihana Papa Pai, oia hoi o Mailohi Kawainui, ke kuahine muli hoi o ka Hope Lunahooponopono o ke Kuokoa, ka Mr. J. U. Kawainui. Me na pilikoko a me na makamaka e u ana me ke kumakena ko makou wailohia ehaeha.
Ua mulea a ano awaawa loa ka nupepa Hawaiian Gazette i ko mokou manao kanaka makua a kuoo ma ka hai akea ana, "aole o ka lahui o Kina ka lahui e ulu hou ai ka lahui Hawaii." Ke walaau mei nei i ka ninau paahana, me he la, o ka paahana ke kumu o ka lahui. I ko makou manao, o ka lahui ke kumu, a lehulehu ka lahui, alaila, he mea loaa wale no ka paahana. Ke haalele aku nei makou iaia e mokomoko me kona makamaka i piha i ka noonoo maikai a aloha Hawaii, oia hoi ka nupepa Kalepa, a iaia e ike ia ai ka mauliawa ana o ka mea kue i ka ninau "Hooulu Lahui."
"Ua piha au i ka hauoli no kekahi mea!" wahi a kahi kolohe Ukali. "He aha ia mea?" a makou i ninau aku ai. "He pela, mamuli oe anunu!" wahi hou ana me ka hiohiona mino aka. Mamuli o ko makou koi ikaika aku, ua hai mai la kela. E holo ana ka oia i lalo o Puuloa maluna o ka waapa i keia Sabati ae, a e hoolimalima ana oia i elua mau keiki me ona mau ohe tini hookahi, a i elua me ona mau pahu kini aila mahu, a e iho ae ka ma Ainahou e hookani ai no ka hoolealea ana a me ka hoa'loha'loha ana iaia oiai i kona wa e hoomakaukau ana e holo. Eia ka makou olelo ao i ua wahi makamaka kolohe nei, he kanawai, a he hale paahao ko ke aupuni, aka, ina paha oia e noi ana i na luna aupuni a me ka lehulehu e hele pu aku a e hauoli pu, alaila paha e holopono ana kana mau hana.
Ua hai ia mai makou no kekahi mea hou ma Iwilei ae nei. Aia malaila e noho ana kekahi wahine o Luukia kona inoa me kana kane, he mau makahiki ae nei i hala kona loohla ia ana e kekahi mai pulepule ano kukule, a iwaena konu o ka po iho nei o ka Poaha i hala, ua ala ae la kana kane, a hoomaopopo iho la ua hele. A no kona maa i ka nalowale mau he mau la a hoi hou mai, nolaila, aole oia i hikilele no keia mea. I kekahi la ae, oia ka Poalima, ua imi aku la kana kane, aole nae i loaa. I ke ahiahi Poaono ae, oiai kekahi kanaka e hele ana ma ka aekai ae e kokoke ana i na hale lole bipi i ke ki manu, ua puiwa mai la ia i ka waiho mai o kekahi mea hinuhinu iloko o ka lepo, a i ka hele ana aku a loaa kekahi poe a hele mai la e hoomaopopo, ike aku la lakou o Luukia ka ua nalo kona kino a pau iloko o ka lepo, a koe wale no ke kua, ua make, aole wale ia makamaka.
Ma ka po Poalua iho nel, ua ike ia aku he elua mau kanaka e pii ae ana ma ke alanui Nuuanu, me ke kalali, e kuhi ana lima, a e namunamu ana, a ma ka hoomaopopo aku me he la he mau kumu manao nui a ano hohonu ka laua e kamailio a e noonoo ana. No ke ano pihoihoi o ka laua mau kamailio ana, ua ukali aku la kahi Ukali mahope o laua, me ka makemake nui e hoomaopopo i ke ano o ka laua mau mea e kamailio ana. I ka hiki ana i ke kihi o na alanui Nuuanu me Beritania, kaha aku la laua ma o, a ku ana mawaho iho o ka luakini o Kaumakapili, a he puulu kanaka nui ko laila. Akahi no a hoomaopopo iho o Ukali. E nui ana ka hanu o na mea ana i hahai mai ai, a ua poho nae ko laua manaolana. Ua pii mai laua me ka awiwi, me ka makaukau e haiolelo imua o ke anaina halawai nui a ke Kuokoa i hoolaha iho nei, ma ka aoao e kue aole e komo mai kekahi mea hookahi mai waho mai o na aina e, e hoopau ia ke kipa ana mai o na haole maanei, a e kapae ia ka ninau hooulu lahui, me ka noonoo ana i ka hoopai kupono e kau aku ai maluna o ka mea nana i kaha na kii hoohenehene ma na alanui; aka, ua paa na ipuka o Kaumakapili, aole i ho-a ia na kukui. Huli mai la laua a hoi aku la me na lima i pea ia ma ke kua, a hoomaopopo ia aku la o Pinaau no ka me kona hoa o Ulele. Eia ka ninau, o Kuokoa anei ka luna hoomalu o kela halawai? A o hoolehelehe kii paha?
Ua hoi mai na ea maikai o na la pumehana, aka, me he la aole i paa ke puanuanu o kekahi poe, oiai aole i hoea mai kekahi o na Ulele, ke pupue ala no i ke anu.
Mai Lanai mai.
Ma ka la 23 o keia mahina, ua haule mai laua iho o ka Wili Peresi Hulu-hipa ma Awalua, Lanai nei kekahi haole; a pa iho la kona poo i ka pohaku olalo, a waiho a make aku la iloko o ka maule ana no na minute elima, ua puka mahope o kona poo ; a ke waiho nei oia me ka nawaliwali. O ke kumu o ka haule ana o keia haole mai luna mai o ua wili hulu hipa la, no ka maka poniuniu i ka pololi ; no ia mea, pakika iho la kona wawae, a kuala aku la kona kino a pa i ka pa pine o ka hale wili hulu—he keu ko'u aloha nona me ka manaonao, ao ka ike iho i kona mau palapu. Ua laweia mai oia mai Honolulu mai ma ke ano he kamana, a me kela hana a me keia hana no a ka haku e haawi mai ai. aka no ka pololi i ka make a ka ai ke kunu o kona haule ana; a ma ko'u ike iho, aole i ai oia ma ka la 22, oia ka Poakolu, no ka inoino o ka ai, a no ka uuku a me ka lawa ole no, a aole no he maona ke ai iho ; mai a iaia ka uuku o ka ai, a i na keiki ako huluhipa, aole he lawa pono o na ai ana a pau o ka la. O ka ai a lakou e noho nei, o ka uala me ka raiki lawa ole.
Owau iho no o JOHN AENA.
Lou aku la ia Manaiakalani.
E KA LAHUI HAWAII ; Aloha oe :—
Me ka hikiwawe iloko o na minute he 10, ua kahoa koke mai nei ka ia i ka maunu i paa i ka makau o Manaiakalani, me kuu manao la, aole e ku ana, eia ka, ua lou aku la! ua ku i ka api, aohe mea e hemo ai!! Penei na kahoaka i ike ia ma na haina a No. 10, Confederation.
Nane 1 ia Kealakuhilima, ua pololei loa ia.
Nane 2 iaia no, aole no i hemo, no ka mea, ina o ka 128 popoki kau haina, aole io no o ka nele! Manao anei oe, he ninau helu kai waiho ia aku? Aole anei oe i ike i na hua kepau maopopo e kau ana ma ke poo penei : "Haina o na nane huna." A he like anei ka wehewehe ana o ka nane me ka ninau helu? Aole anei ua hookahuliia ke kulana maoli o na mea kino ma ka nane ana?
Nane 1 ia oe, ua pololei no, a he anuu iwaena.
Nane 2 ia oe, aole no i loaa! Oiai i kou hoopili ana, aole no i hoopiliia, a ina ua hoopiliia, mahea kahi o ka hoopili ana, oiai, ina e hoopiliia o E me Elohim, (Akua ma ka Hebera,) alaila, ua ikea EElohim, owai ia, o Akua anei? Aole. A i ole pela, o lohim ua kanaka mua ia a i ka hoopili ana ia E, Elohim, auheka ka pono? Pela no i pau pu ai na wehewehe elua i koe i komo iloko o na Ku me na Ole, penei:—Hoopili ia D me Kalakaua like, D. Kalakaua, a ia R me Riciprocity like, R. Reciprocity, a heaha la ia? A i ole pela, ma na hakilo aku, ua laweia na hua mua o o ka inoa o ua mau kanaka la au, penei: Lawe ia E koe o lohim; lawe ia D koe o Kalakaua; lawe hoi ia R koe o eciprocity; a i ka hui ana i na hua i laweia, ua ikea, Elohim, D Kalakaua, a me Reciprocity. Auwe! akaaka na hoku o ka lani. A o na hoakaka nae mahope o keia nane, ua pono loa.
Nolaila, e ke hoa, (No. 10, Confederation,) "E hui ka mama i loaa o Kaohele," a mai wikiwiki hoi i ka hookala i na mea oi me ke kuka mua ole; o ku auanei i ka Ihe Laumaki o ke kahua kaka laau a Kawelo, a loaa ka moepuu o ke kii o Pakaka. "I hewa ka honua i ka lele mua." A i loaa ole no ea! waiho ia ae na ka lehulehu opu noonoo ia e hui ai mai, a i ole, e kuailo mai. Me ka mahalo, aloha no.
ALPHA KEKULAIHAOLE.
Ala-paa o Kauele, Puna, Mar. 24, 1876.
Pau ka noonoo kanaka.
E KA LAHUI HAWAII: Aloha oe:—
Ma ke ahiahi Poaono iho nei Aperila 1. Ia'u a me W. A. Hu'a e hoi ana, ma ke Alanui Nuuanu, oia paha ka hora 10:30 P. M. mai ka hale hana aku o Mr. Sam. H. Meekapu (tailor Hawaii) me ka kilihune liilii iho o ka ua o ka uka waokele o Nuuanu, ia maua e hoi nei, ke nanea wale 'la no maua i ka huihui mai a ke kehau he olu wale no ia la.
Ia maua i hiki ai mawaho ae o ka hale noho o Mr. E. O. Hall mawaena o ka pa o Mr. E. O. Hall a me Sam Damon ia wa ua puiwa ia mai la maua i ka ike ana i keia mea e moe ana me ke ano make ma ka auwai, me ke kuka keokeo o luna, a lole eleele o lalo ua pau pu maua me kuu hoa i ka maka'u i ka ike ana i keia mea, aka, hoao maua e hookokoke aku aia ka he kanaka, koe maua i ke ahi-koe a nana pono maua, a ike pono o kekahi o ko maua mau hoaaloha maikai i aka au ia Hau he keu ko'u makau ke kuhi mai nei au he ilio, a i ole la hoi he pake, eia ka oia nei no. Hoao maua e hea i ka inoa aohe o mai, a hoao maua e ninau ihea oe aohe no he wahi leo i pa-e mai nolalia, ua hoao maua e hooikaika e hoihoi i ka hale aohe ike aohe ekemu, aohe pane, o ko maua hoihoi ia a hiki i ka hale, pau aku la ka maua ike ana, aohe ohana o ka home ua hala aia i kahi e.
E o'u mau hoa opiopio e hoopapau mai nei i ka lealea o ka wai hoomalule kino e hooki, e hoopau, a e haalele loa, oiai, ke ike ae la no i keia mau olelo maluna "pau ka noonoo kanaka," he hoa maikai loa keia no maua a ua hoonaauao maikai ia i ke Kula o Kaehehuna "Royal School" a o kona makuakane kekahi o na Lunakanawai Kiekie no kahi mau makahiki i hala aku nei, ke maalo nei no oia i kela a me keia la, imua o ka lehulehu aole nae wau e kuailo aku ana i ka inoa, eia iho no la i ke alo e noho ae nei.
Ke hooki nei au la maanei, no ka Luna Hooponopono a me na keiki ulele hua kepau ko'u welina hope. Owau iho no,
NUUANU AVENUE.
Aperila 3, 1876.
Ua ku o Makaainana a me Kuaaina i ke A-u.
E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
Ma ka Lahui o ka la 30 o Maraki 1876, ua hoea ae he mau palapala, na Makaainana a me Kuaaina i ano eha i ka'u mau olelo ma ke Kuokoa, o ka la 18 o Maraki i hala ae nei, e olelo ana o Makaainana, ua "hooia" iho oia ua kauo ia au e ka manao lili e kakau i ua palapala'la.
Ma kuu ano makaainana e like me ia aole au i lili, aka, ina i heluhelu pono kuu mau makamaka oiaio me ke akahele, e ike no auanei oia he hoohalahala ko'u. He hoohalahala makee no ka hana kapakahi. Ina he mea nui keia a na makamaka haole i manao ai a he mea ano nui e pili ana ia kakou alaila, e ninau au heaha ka mea i ui ole ia ai na kanaka Hawaii? Eia keia kupanaha, aia a ike okoa ia aku ma ka memoriala, aole i ui ia na kanaka Hawaii, a no ka nele ana o kakou maloko o ua memoriala'la a ike i ka hewa, ma ua palapala ala a'u ma ke Kuokoa i hoike akea ai i ka hoohalahala ma ko kakou aoao na Hawaii ponoi, ua oki oe e wikiwiki ana e lawe i kekahi palapala e kakau inoa mai na kanaka Hawaii, he mea kahaha loa keia ia'u. A i na ua loa ia'u ke kahaha, pela aku la no hoi ka manao hookahi iwaena o na kanaka Hawaii he lehulehu e noho mai nei i loaa ia lakou kau wahi kuleana iki o ka manao ana e hoakaka. He mau ilio anei makou na kanaka Hawaii? He pu-a iwi anei i hoopiliia i ka io, a i hoouhiia i ka ili lepo palolo i mea kiloi wale ia ma kapa? I ka nana aku pela iho la ko makou ano i hana ia ai, a ina ua ike kuu makamaka o Makaainana he lili ko:u, a he lili hoi ua mau olelo hoohalahala'la a'u, e ae lealea aku au i keia wa ano, i lili hoi ha ua mau olelo'la a'u o ka la 18 o Maraki, a he lili pono no.
Ke olelo nei o Makaainana "aole loa he olelo hookikina i ikeia e kono ana i ka Moi, e hoala a e hooko me ka hoolaha ole," e ninau au ia ia, heaha la ke ano o keia hopuna olelo ma ka memoriala i hoolahaia ma ka olelo haole "This must be done" penei au e unuhi ai i keia:"E hanaia keia mea!!" (Ma'u no na huaolelo hoohio ma ka olelo Hawaii) aia hoi e hanaia ka hoopae ana mai ina Inia ia nei; ina paha i makemake ole ka Moi, a me na makaainana, (waiho aku hoi i ka Ahaolelo) oia iho la no. He mau hana kupanaha keia a ka memoriala i hana iho ai, me ka hookano, hookiekie, a me ka mahaoi palena ole. Ua hookikinaia ka Moi 'e hana koke ia keia mea" ina mau makaainana Hawaii e hana aku no nae. He tupanaha roa teia!!
He oiaio ua olelo no au, "e hoounaia i Inia i paa lima hana" no ka mea ua hoao ia o Iapana, a ua hoihoi hou ia no lakou, me ke ko ole o ka manao o ke aupuni, i ke au ia Kamehameha V, e hooulu i ka lahui. Pela no ko Nuuhiwa, Pukapuka, a me ko Minihiti, ua hoao ia ko keia mau aina, aole wahi pomaikai i loaa mai, a ua lilo nui ke aupuni i ka hoihoi hou ana ia lakou. Ua hoao ia no o Kina, a he mau pulapula no kai loaa mai, aka, o Inia aole i hoao ia. Ua ulu mahiehie ko'u mamua i na olelo a Kipikona ma ka Nupepa Nuhou, e paipai ana e kii i na kanaka o Inia a me Malaea, a oia mau paa no o ko'u manao a hiki wale i na wa a'u i hoolaha ai.
O keia mau olelo, ina e lawe ia mai na olelo maluna, e hai ana penei: Ke noi aku nei makou ia oe e ke Alii, e hooholopu me na kanaka naauao a oiaio o kou aupuni e hookumu iho i kekahi mau hana, a e hooko aku me ke pale ae i na mea e ae a pau, a e nana i keia "mea hookahi" oia ka hoolaupai ana i kou lahui, a me ka hoomau ana i ke kuokoa o kou Aupuni, a e pakui mai i ka mea i unuhi ia aela maluna penei: A e lilo keia hele malahini ana ae mawaho o ke kahu mau o kou aupuni. Alaila, eia ka mea i maopopo, ua komo keia mau Alii iloko o ka uhaki ana i ka lakou mau "olelo hoohiki" e malama lakou i ke Kumukanawai me ke ao pono, me ka pololei i ka Moi. O ko lakou ao pololei anei ia i ka Moi, o ka olelo aku ia ia e hele ae mawaho o ka mana o ke Kumukanawai a lakou i hoohiki ai, a e hookumu i kekahi hana pili aupuni me ka pehi mai i na olelo awahia, a kapae ae i na Kuhina o ka Moi?
Maloko o keia memorial, ua kapa ia na Kuhina a me ka Moi, aole lakou i hana i kekahi hana e pili ana i ka hooulu ana i ka lahui, a no ko lakou hana ole; nolaila, e pono no e koho ae ka Moi i kekahi poe noonoo e ae (oia paha lakou) i mau alakai a i mau kuhina nana e ao aku i ka Moi iloko o keia hana. I ka nana iho, oia no ke kumu o lakou i hoouna ai i Memorial i ka Moi me ka hoike ole mai i kanaka, i ike ia e na Hawaii noiau a naauao, ko lakou kuko i na noho o na Kuhina.
Ko'u mau manao no ka holo balota ana
A e lawe mai hoi kakou a e noonoo akahele, ma na olelo a Hilibalani i hoopuka ai ma kana hoike "he lawe ka ka poe o Inia me ka mai korela iloko o ko lakou koko." Ina he mai korela io ko loko o keia poe Inia, alaila o ka wa kupono keia no kakou e noonoo ai, me ka pupuahulu ole, aole keia he manao kamalii, he ao makua keia i ka wa kupono; o ka mai luku ahulau o ke kolila o kona inoa o Make. O kekahi inoa o ka Hoonalowale i keia lahui i ka makahiki hookahi, a mau makahiki paha.
Ke hoomanao nei au, o ke Kuikahi Panailike, oia kekahi o na kahua nui o ka hooulu ana i ka lahui. O ka waiwai ana o kekahi lahui, oia ka noho lako ana o kela a me keia, i hiki ke malama pono ia kela ohana keia ohana, a loaa nui mai na pulapula a lehulehu hoi.
O na manao hoopili ano e a ka makamaka, e pane au, oiai, ua lawe mai nei oe i ke ano o ka olelo a ka Moi. "He aupuni hooulu lahui ko'u!" A hoopili ae ina aohe lahui, aohe aupuni. "Ponoi oe e Iehu!" I lahui pono ka mea i makemake ia, aole o ka lahui kolo ke ewe o na mai ino iloko o ko kakou mau koko e like me ke korela!
O ka'u mau olelo e pili ana i na alii o ka Ahaolelo i kohoia e keia Moi, ua pololei loa no ka'u mau mea i olelo ai. E manaoia no o ke koho ana o ka Moi i keia poe, ua kohoia lakou i mau alii, no ko lakou naauao. Eia ka mea kupanaha, he mau hoa wale no lakou no ka Ahakukamalu, aka, heaha ka lakou mau hana, a me ko lakou mau manao maloko o keia Memoriala, e kauoha nei i ka Moi e hele ae mawaho e hui ai me kekahi poe naauao e ae, aole anei lakou i kue i ke kumukanawai, oiai, o ka Aha Kuhina, a me ka Ahakukamalu, na aha i hilinai ia no ka pono o ke aupuni, a me ka lahuii. Oiai, ua kakau pakahi lakou i ko lakou mau inoa me ka ike maopopo i na mea a pau i ka la molaelae. I ke awakea kuhohonu, me ka noonoo ike a me ka manao oiaio, me ke kanalua ole i ka mea a ko lakou mau pulima i hana'i.
Ma keia wahi e hoakaka wau, aole i unuhi loa ia aku kekahi mau olelo o loko o ua memoriala nei i pili pono i ka'u mau olelo i pehi aku ai i ua mau alii ala. Aia ma ka hapa hope ma ka Pauku 10 o ua Kumakanawai o ua memoriala nei, aole i unuhi ia keia mau olelo e like me kona ano maoli penei: "ae lilo keia hele malihini ana ae mawaho (o ke kahua mau) o kou aupuni, e hoomaka aku me ka hookaulua a hakalia ole."
O makou pu kekahi poe makemake oihana kuhina, aka, aole nae e ili mai ana mamaluna o na Hawaii ke alina o ke ao ana aku i ka Moi e hele ae mawaho o ke Kumukanawai. "Lapuwale o ua lapuwale wahi a Kaiahua a me Kamaha.
He hana hoohilahila loa keia i ulu ae iloko o keia mau la ; pela ko'u manao. A ke minamina nei au i ke komo ana o kuu mau makamaka oiaio o Makaainana a me Kuaaina iloko o ka hoolilo ana iho ia laua i poo papale, no ka poe e ake ana i kau wahi hunahuna mana ai e haule iho ana mai ka lapa aina a ka Moi e lilo i wahi Luna Leta, a i wahi Makai, oia ka noho ana o na la kulolio o ke kaona. Eia wale no ko'u kuleana nui, o ko'u ao aku ina Makaainana o ko'u apana, e ike lea lakou i keia Palapala Memorial, a me kona ano i ulu kamahao ae nei. Me ka mahalo,
E DWARD LILIKALANI.
I nehinei ua poholo ke keiki opio a Mr. Roth iloko o kekahi luawai, a make iho la.
I keia po Sabati ae e haiolelo akea ana ka Loio Kuhina ma ka ninau hooulu lahui, ma ka luakini o Kawaiahao, i ka hora 7½.
Ma ku po nei, iloko o na poluluhi inaina o ka waiona, ua pepehi iho la o Hiwa k., i kana wahine o Pihanui, ma Kawaiahao ae nei, a ua aneane e lele loa kekahi onohi maka. Ua paa ua Hiwa nei ma ka halepaahao.
MAKE.
Ma keia kulanakauhale, ma ka la 2 o Aperila, make iho la o Luke, ke keiki alua a Mr. a me Mrs. Luke McShane, he 16 mahina me 21 la kona ola ana.
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA MEA A PAU MA KEIA Olelo Hoolaha, ke hoole a ke papa aku nei au i na kanaka a pau o kela a me keia ano, mai puni a mai haawi aku i kekahi Dala a waiwai e ae paha, ke hele aku o W. S. Pahukula imua o oukou me kekahi Palapala Aie Dala ma ko'u inoa, e like me kekahi Palapala Aie Dala e piha ana na makahiki elua i ka la 10 ae nei o keia mahina, oiai, aole au i kakau inoa aku ma ia palapala. Nolaila, mai ae aku, o poho oukou.
C. KANAINA.
Honolulu, Apr. 3, 1876. (15 tf)
HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
O KA
Mokuahi Hawaii
KILAUEA!
KAPENA MARCHANT!
Poakahi, Aper 10.....Kaapuni ia Hawaii,
Poakolu, Aper 19.....Kaapuni ia Kauai,
Poakahi, Aper 24.....Kaapuni ia Hawaii,
Poakahu, Mei 1.....No Hilo.
Poakahi, Mei 8.....Kaapuni ia Hawaii
Poaha, Mei 18.....Kaapuni ia Kauai.
Poakahi, Mei 22.....Kaapuni ia Hawaii
Poakahi, Mei 29.....No Hilo.
Poakahi, Iune 5.....Kaapuni ia Hawaii
Poakahi, Iune 12.....No Hilo.
Poakahi, Iune 19.....Kaapuni ia Hawaii.
Poakolu, Iune 28.....Kaapuni ia Kauai.
I ka huakahi hoolele pipi ole a Kilauea i ka Maalaea, alaila, e hoaoia ana e hiki i Honolulu i ke ahiahi Poaono.
Ma na huakai a pau a Kilauea e hoi mai ai mai Hawaii mai, aole e haalele ana ia Kaalualu a hiki i ka hora 9 a. m. a mahope iho paha; Makena a hiki i ka hora 6 a. m. a mahope iho paha ; aole hoi ia Maalaea a hiki i ka hora 8 a. m. a mahope iho paha.
Uku Eemoku mai Honolulu aku
A hiki i Kaunakakai, a pela maluna mai.....$ 5 00
" Lahaina, " " ..... 6 00
" Maalaea, " " ..... 7 00
" Makena, " " ..... 8 00
" Mahukona, " " ..... 10 00
" Kawaihae, " " ..... 10 00
" Kailua, " " ..... 10 00
" Kaawaloa, " " ..... 10 00
" Hilo, " " ..... 12 50
" Kau, " " ..... 15 50
Uku kaapuni ia Hawaii,..... 22 00
A hiki i na awa o Kauai,..... 8 00
Uku kaapuni ia Kauai,..... 12 00
Uku ohua Hawaii oneki,..... 2 00
Aole aie no na uku ohua.
Ma ka Hale Oihana e loaa'i na palapala.
Aole keena o hope e lilo, aia wale no a kaa mua mai ka uku moku. Aole e ili ka hewa no na paiki, ukana a puolo paha, ke ole e kakauia ka loaa ana mai.
E hookaaia ka uku ukana i ka wa e noiia aku ai.
E hoaoia ana ka Mokuahi e hiki i Honolulu, ma ke ahiahi no o ka la e haalele ai ia Maui.
SAMUEL G. WILDER, (Waila),
A gena.
Keena ma ka Hale Kuai Papa o Waila ma, kihi o Alanui Papu a me Moiwahine. 696 3m
J. W. CROWELL,
(KEONI KOLOWELA).
AIA MA ALANUI MOI, MA NAE IHO O KA Hale kahi umiumi. Malaila e loaa ai ko oukou hoa'loha me na kiaha waimomona o na ano a pau, i awiliia me ke anu huihui o ka hau iniki o ka uka iu o Nuuanu. E naue ae a ike maka iaia, he makamaka oiaio. 1-3m
William Wenner,
AIA KA HALE HANA KULA PEPEIAO A me na Komo o kela a me keia ano—na komo kuniia "Aloha nui, &c." Ma Alanui Papu, ma ae iho o ka Hale Mu. 1 6m
PAPA, PAPA.
AIA MA KAHI O
LEWERS & DICKSON
(O LUI MA.)
KE KAHUA KAHIKO MA
Alanui Papu a me Alanui Moi
E LOAA AI NA
PAPA NOUAIKI o kela a me kaia ano.
NA PAPA NANI
A PAA NO KE KUKULU ANA I NA HALE.
Na Pani Puka,
Na Puka Aniani,
Na Olepelepe,
Na Pou, na O-a,
Na Papa hele,
Na Papa Ku,
Na Papa Moe.
Na Pili o na ano a pau!
NA PEPA HOONANI,
Na PENA o na wai a pau.
Na Kui mai ke nui a ka makalii,
Na Ami-puka,
Na Ami-puka Aniani,
Na Ami o na ano a pau.
NA AILA PENA,
NA AILA HOOMALOO,
NA AILA o na ano a pau.
NA VANIKI
Na mea HOOHINUHINU o na ano a pau.
Na Balaki o kela ano keia ano.
A KE HAI IA'KU NEI KA LONO i na makamaka a pau, ua makaukau keia mau Hoa o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana no ka
UKU HAAHAA LOA!
E like me ka mea e holo ana mawaena o
LAUA a me ka MEA KUAI.
E hele mai! E na makamaka!
A e lawa no hoi ko oukou makemake me ka oluolu
1] a me ka maikai [3m
E LOAA NO I KA POE E
MAKEMAKE I NA
INIKA KAKAU,
PENI, PEPA,
WAHI-LETA,
BUKE,
MA KAHI O
TARAMU.
Manae iho o Kini Hana Wati.
KAHI HOI E LOAA AI IA OUKOU
NA BUKE!
Oia hoi na nupepa i humuia, a e kuniia ka inoa mawaho o ka buke, a ka mea makemake ana, eia no ma kahi o
TARAMU.
KAHI E LOAA AI KO OUKOU MAU
Papa Kuni Inoa!
No ke kuni ana i na Lole,
Na INIKA a me na BALATI,
NO KA
$1.50 NO KE KUNI KELEAWE,
2.00 NO KE KUNI DALA.
MA KAHI O
TARAMU.
NA KII a me na LAKO MAKANA
Paani hoohauoli no na Kamalii.
Na HAE LIILII,
No ka HOONANI ana.
MA KAHI O
1-3m TARAMU.