Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 19, 4 May 1876 — Page 3
Ahaolelo Kau Kanawai
o ke Aupuni Hawaii
Ka Moolelo o na hana o ke Kau o
ka M. H. 1876.
E like me ka olelo kuahaua alii, pela no i akoakoa ae ai no hoa alii a me na Lunamakaainana ma ke keena Ahaolelo, ma ka la 29 o ka mahina o Aperila i hala iho nei. Ma ka hora 11 ua maki aku na puali koa o ke kulanakauhale alii nei a hooluana maloko o ka pa alii, a he mau minute mamua iho o ka hora 12, ua maki mai la na puali koa malalo o ke alakai ana a ka Mekia C. T. Gulick a ku iho la mamua o Aliiolani Hale.
I ka hora 12 penei, ua pahola ae la na leo kupinai o na pu o ka Batari o Puowaina a me ko ka manuwa Amerika Lackawana, i ka haalele ana aku o ka Moi i ka hale alii, a hiki mai la i Aliiiolani Hale me ke mele ana o ka Bana Hawaii i ka leo "E ola ka Moi i ke Akua." Ua komo mai ka Moi iloko o ke keena kau kanawai i ukali ia e ka Moiwahine Kapiolani, H. R. H. Leleiohoku, na pua alii Liliu, Likelike a me Ruta Keelikolani. Ma ka aoao hema e ku ana ka mea kiekie ka Makua Alii C. Kanaina a me na Luna Aupuni, a me na alii o na manuwa o ku nei ma ke awa, mamua mai na Lii a me na Lunamakaainana, a mahope mai ka lehulehu i poloai ia.
I ke komo ana mai o ka Moi me ka ohana alii, ua ku ae la ke anaina iluna, a haawi ae la ka Rev. H. H. Paleka i ka pule hoomaikai. I ka pau ana o ka pule, ua haawi mai la ka Moi i ka haiolelo malalo iho nei:
E NA 'LII A ME KA POEIKOHOIA:
Mahope mai o ka hookuuia ana o ka Ahaolelo o ke Kau i hala, i ka malama o Augate, 1874, ua noho maluhia maikai ke Aupuui me ke keakea ole ia, a ua ulu mau na oihana mahi a me na oihana kalepa. Ua ikea keia mau mea ma ka nana iho i ke kulana maikai o na loaa o ke Aupuni i hoike ia ma ka hoike a ke Kuhina Waiwai e waiho aku ai imua o oukou.
O ko kakou launa ana me na Aupuni e, ua mau no ka maikai.
Mahope iho o ka hookuuia ana o ka Ahaolelo o ke Kau i hala ae nei, ua hooholo iho Au i kekahi kuikahi, no ka noho lokahi a me ke kalepa ana me ka Emepera o Auseturia a Moi Aposetolica o Hunagare, a o ka apono wale no o ka Emepera, ka mea i koe.
Ua hooholo iho no hoi Au i kekahi Kuikahi Panai Like me ke Aupuni o Amerika Huipuia, ka mea i manaoia nona mai na pomaikai nui e loaa mai ana i ke kalepa ana mawaena o ha Aupuni elua. A ke kakali nei no Au o ka lohe ia mai o ka hooholo loa ana o ka Hale Ahaolelo o Amerika Huipuia i na Kanawai e pili ana i ka hoolilo ana i mana ai keia Kuikahi.
Ma ka hoike a ka Lunakanawai Kiekie, e ike iho no auanei oukou i kekahi mau hoololi o na Kanawai i manaoia he kupono, a aole no hoi e nele ko oukou haawi ana i ka noonoo kupono no ia mau hoololi.
Ke waiho hou aku nei Au i ko oukou noonoo nui i ua hana e loaa ai na haawina hoopomaikai i ka hooulu ana i ka lahui Hawaii a e hoopakele ai i ko lakou ola. E makaala hoi oukou aole e haaleleia kekahi hana e pono ai keia hana.
Ke waiho aku nei Au no ko oukou noonoo ana i na haawina o kela a me keia, a ko'u mau Kuhina i hoonohonoho ai no ka hoolawa ana i na hana o ke Aupuni no na makahiki elua e hiki mai ana; a ke ui aku nei Au ia oukou e noonoo iho i ke kupono o na haawina e lawa pono ai na hana hoohoihoi mahi a me ka olowa kanaka ana, no kekahi mokuahi holo pili-aina hou, a no ka hoomau ana i ka oihana ana-aina.
E NA 'LII ME KA POEIKOHOIA.
Me ka hoomaikai ana aku no na pomaikai i loaa i keia Lahui i ke au i hala, ke hilinai nei Au e loaa ana, ma o ko oukou noonoo ana, ka haawina e mahuahua aku ai ka pomaikai a me ka noho'na oluolu ma na wahi a pau o keia Paeaina.
Ke kukala aku nei Makou ua waheia ka Ahaolelo o ke Aupuni.
I ka pau ana o ka haiolelo Alii, ua hoi aku la ka Moi me na Lii, a hoi pu aku la ka lehulehu. Mahope iho, ua hoomalu mai la ke Kakauolelo o 1874, o Mr. Henry Macfarlane i ka hale, a noi aku i ka Hon. S. K. Kaai e noho ma ke ano Lunahoomalu no ka manawa. Ma ke noi, ua hoopaneeia na hana a i ka hora 10 o ke kakahiaka Poakahi.
LA HANA 2.—Poakahi, Mei, 1.
Halawai ka hale ma ka hora 10, Hon. S. K. Kaai ma ka noho.
Pule ka Rev. J. N. Paikuli.
Heluhelu ia ka moolelo o ka hana o ka Poaono, la 29 Aperila, a aponoia.
Kaheaia na inoa o na Lunamakaainana, a ua hiki mai na mea a pau koe ka Hon. S. M. Kamakau, o ka apana o Kona nei, Oahu. Malalo iho nei ka inoa o na 'lii a me na Lunamakaainana.
Ka Mea Kiekie ke Alii—W. P. Leleiohoku.
Ka Mea Kiekie—Chas. Kanaina.
His Ex. P. Kanoa, His Ex. Jno. O. Dominis, His Ex. Jno. M. Kapena, His Ex. W. L. Green, His Ex. W. L. Moehonua, His Ex. J. S. Walker, His Ex. W. R. Castle.
Hon. H. A. Kahanu, Hon. J. P. Parker, Hon. W. T. Martin, Hon. A. S. Cleghorn, Hon. J. Moanauli, Hon. H. Kuihelani, Hon. P. Isenberg, Hon. Jas. I. Dowsett, Hon. Sam'l G. Wilder, Hon. Simon K. Kaai, Hon. J. Mott Smith, Hon. S. N. Castle, Hon. Godfrey Rhodes, Hon. C. R. Bishop, Hon. C. G. Hopkins, Hon. P. Y. Kaeo.
NA LUNAMAKAAINANA.
Na Hons L. Kaina, S. K. Mahoe, J. Nawahi J. Kahuila, K. Kamauoha, G. W. Pilipo, S. Aiwohi, G. W. D. Halemanu, E. Helekunihi, W. H. Halstead, T. N. Birch, L. W. Papalimu, L. Aholo, E. Preston, J. A. Nahaku, J. Nazareta, D. W. Kaiue, H. Waterhouse, A. P. Kalaukoa, S. M. Kamakau, Ed. K. Lilikalani, S. W. Mahelona, S. M. Naukana, J. L. Naili, G. Barenaba, J. W. Gay, J. Kauai, H. J. Wana.
O na 'lii ka Hon. C. R. Bishop, C. G. Hopkins, aia ma Europa, a o P. Y. Kaeo aia ma Molokai, aole lakou i komo i ka wehe ana o ka Ahaolelo.
Ku mai ka Hon. S. G. Wilder, a noi mai e kohoia i komite nana e nana na palapala hookohu o na mea hanohano na Lunamakaainana. Kokua ia a hooholoia.
Koho mai ka Lunahoomalu Hon. S. K.Kaai ia Hons. L. Aholo, H. Waterhouse, D. W. Kaiue, J. Nawahi a me G. W. D. Halemanu ma ia komite.
Mahope iho o ka halawai ana a ke komite no ka noonoo ana, ua hai mai la ke komite i ko lakou apono ana i na palapala hookohu a pau, koe ko ka Hon. J. Kauai, o Waimea, Kauai.
Ma ka manao o ka Hon. J. Nawahi, ua kuleana ka Luna mai Waimea mai i kona noho ma keia hale, oiai, ua oi kona mau balota, a e ae ia oia e noho ma ia noho.
Ma ka manao o ka Hon. J . Nahaku, he mea pono ka hoihoi hou aku i keia palapala hookohu, a e kauoha aku e hana hou mai na luna nana koho nana i hana hupo keia palapala.
Ma ka manao o Hons. Wana, Aholo, Kaiue, Kauai a me Helekunihi, ua kuleana no ka Luna o Waimea e noho ma ka noho.
Ma ka ninau ana, ua aponoia ka olelo hoike a ke komite.
Ma ka manao o His Ex. ka Loio Kuhina aia wale no i keia hale ka mana o ka hooponopono ana i kona mau hoa iho ma na kuleana Lunamakaainana, a ka mea maopopo ua oi na balota o ka Hon. J. Kauai, mai Waimea, Kauai a me Niihau, nolaila, he mana kona e noho ma ke ano Lunamakaainana ma keia hale, no na makaainana o ia mau wahi. (Paipai na lima me ka hauoli o na hoa me ka lehulehu.)
Ma ka manao o ka Hon. E. Preston, he mea hiki wale no i ka His Ex. ke Kuhina Kalaiaina ke waiho mai i ka palapala hooia hookohu i hoounaia mai iaia imua o ka hale, a e hoopokole ia na kamailio ana.
Heluhelu ia na hoike huina bolota penei, huina pau o na balota no J. Kauai—166 ; no J. H. Kapuniai—128.
Ma ka manao o ka Hon. E. Preston, ua hoike mai oia, ua kuleana ka Hon. J. Kauai i kona noho, oiai, ua oi kona mau balota, a o ka mea oi o na balota ka mea a ke kanawai i makemake ai i Lunamakaainana. Ina he kuhihewa ka hana a na luna nana koho o Waimea, alaila he mea pono e ao aku, aka ina i hana me ka manao ino a kalohe, alaila, he hewa nui kiekie loa keia i ku i ke kanawai.
Noi mai ka Hon. S. G. Wilder e ae ia ka Hon. J. Kauai e noho ma kona noho ma ke ano Lunamakaainana. Kokuaia a hooholo lokahi ia.
Noi hou mai ka Hon. Mr. Wilder e hoohiki ia na Kuhina a me na'lii i hoohiki mua ole ia a me na Lunamakaainana. Hooholoia.
Ma ke noi ua hooholoia e kii ia aku kekahi o na Lunakanawai Kiekie e hoohiki i na hoa.
Kue ka Hon. J. Nawahi i ka hoohiki ia ana o na Kuhina, oiai, aole o lakou kekahi i hookohu ia e ka Moi ma ke ano alii no ka aina, a aole loa o lakou mana e koho ma kekahi ninau imua o ka hale, a kau kanawai paha.
Mahope iho o ke kamailio loihi ana no ia mea, ua hoohiki ia na hoa e like me ka mea i hooholoia, e ka Lunakanawai Hon. C. C. Harris.
Ma ke noi a ka Hon. Mr. Wilder ua hooholoia e hoomaka ka hale e koho i na luna.
Ma ke koho barota ana, ua kohoia na Luna malalo iho penei: Peresidena—Hon. G. Rhodes; Hope Peresidena.—Hon. L. Aholo ; Kakauolelo—Mr. Godfrey Brown ; Maheleolelo—Mr. L. W. Wilcox; Makai no ka Hale—W. C. Parke Esq. ; Kahunapule—Rev. M. Kuaea; Elele —J . Iaukea.
Ma ka noonoo ia ana o ke Kahunapule, ua noi ka Hon. Kuihelani e hoopau loa ia oihana, a mahope iho o ke kamailio loihi ana, ua haule kana noi.
Noi mai ka Hon. Mr. Castle, e kohoia i komite e pane aku i ka haiolelo a ka Moi.
Hai mai ke Alii Leleiohoku i kona manao e hookaulua iki ia mea mamuli o kekahi mau kumu ana i manao ai he kupono, kokuaia a hooholoia.
Hoohikiia ke Kakauolelo a me ka Maheleolelo.
Ma ke noi a ka Hon. Mr. Wilder, ua hooholoia e aponoia na rula o kela kau ma ke ano he mau rula no keia kau.
Hoolaha mai ka Hon. Mr. Kaai, e hoopau i ka pauku 21 o na rula o ka hale.
Ma ke noi a ka Hon. Mr. Wilder, ua hooholoia e paiia ka Papa Hoike a ke Kuhina Waiwai a me ka Lunakanawai Kiekie.
Ma ke noi, ua hoopaneeia na hana a i ka hora 10 A. M. o ka la apopo.
LA HANA 3.—Poalua, Mei 2, 1876.
Halawai ka hale i ka hora 10. Pule ka Rev. M. Kuaea.
Heluheluia ka moolelo o ka la i hala a me na hoopololei, a ua aponoia.
Hapaiia na palapala Hoopii.
Waiho mai ka Hon. Mr. Wilder he hoopii mai Hamakua, Hawaii e pili ana i ka Papa Ola, waihoia i ke komite malama ola.
Waiho mai ka Hon. Mr. Birch he hoopii mai Wailuku, Maui mai, e noi ana e hoonoa ia na kai lawaia i ka lehulehu, waihoia i ke komite Hookolokolo.
Waiho mai ka Hon. Mr. Nahaku he hoopii e noi ana e kapaeia ke koho ia ana o ka Hon. Mr. Mahelona i Lunamakaainana no ia apana. Waihoia i ke komite Hookolokolo.
Waiho mai ka Hon. Mr. Halstead he hoopii i kakaula e na inoa 100 a oi mai Makawao, Maui mai, e noi ana e hoololiia na pauku 1417, 1419 a me 1420 o ke kanawai Kivila. Waihoia i ke komite Hookolokolo.
Waiho mai ka Hon. Mr. Birch he hoopii mai Wailuku mai e noi ana e hoopau ia ka auhau kino. Waihoia i ke komite Waiwai.
Waiho mai ka Hon. Mr. Mahoe he hoopii mai Hilo, Hawaii mai, e noi ana e hookaawale ia o Hilo Akau i apana hookolokolo okoa. Waihoia i ke Komite Hookolokolo.
Waiho mai ka Hon. Mr. Nahaku he hoopii mai Honolulu mai, e noi ana e kapaeia ke kohoia ana o ka Hon. S. M. Kamakau i Lunamakaainana. Waihoia i ke Komite Hookolokolo.
Waiho mai ka Hon. Mr. Nahaku he hoopii mai Honolulu, e noi ana e kapaeia ke kohoia ana o ka Hon. Mr. Kalaukoa i Lunamakaainana. Waihoia i ke Komite Hookolokolo.
Waiho mai ka Hon. Mr. Nakaleka he hoopii mai Molokai a me Lanai mai, e noi ana e hoemi ia ka uku o ka Moi i $22,500, na Kuhina $6000, ka Puuku $2000 no na makahiki elua, a o ke Alii Leleiohoku e mau no kona haawina kumau.
Ma ke noi a ka Hon. Mr. Aholo, e waihoia keia hoopii ma ke pakaukau a hiki i ka noonooia ana o ka bila haawina. Hooholoia.
Waiho mai ka Peresidena i keia mau Komite Kumau.
No ko na Aina e—Hons. Dominis, Kapena, Kahuila, Kanealii a me Kamauoha.
Waiwai—Hons. Smith, Isenberg, Aholo, Pilipo a me Lilikalani.
Koa—Ke Lii Leleiohoku, Hons. Cleghorn, Kauai, Birch a me Naili.
Na Aina Aupuni me na hana hou—Hons. Halstead, Wilder, Dowsett, Gay a me Helekunihi.
No ka malama ola—Hons. Barenaba, Martin, Parker, Kalaukoa a me Aiwohi.
No ka Hoonaauao—Hons. Castle, Nawahi, Halemanu, Mahoe a me Kuihelani.
Kalepa, Mahiai a me hana lima—Hons. Waterhouse, Dowsett, Cleghorn, Nahaku a me Wana.
No na Buke Helu—Hons. Isenberg, Kaai, Naukana, Kauhane a me Nazareta.
No na Ahahookolokolo—Hons. Preston, Halstead, Kaiue, Kaina a me Kauai.
Hooiaio Bila Kanawai—Ke 'lii Leleiohoku, Hons. Kapena, Mahelona, Waterhouse a me Nahaku.
Pai Palapala—Na Ex. Moehonua a me Green.
Noi mai ka Hon. Mr. Castle e kohoia i komite nana e haku i manao pane i ka haiolelo Alii.
Noi mai ke Alii Leleiohoku e kali ia ke koho ana i komite no keia hana, oiai he nui na mea i kamailio ia e ka Moi ma kana haiolelo, i ku i ko ka hale noonoo nui ana, e pili ana kekahi i ka Memoriala.
Ma ka manao o ka Hon. Mr. Castle he mea ku i ka hanohano no keia hale ka hooia ana aku i ka Moi no ko kakou manao e noonoo i kana mau kumu hana i waiho mai.
Ma ka ninau ia ana ua hooholoia ke noi a ke 'Lii Leleiohoku.
Ku mai ka Hon. Mr. Rhodes a kamailio loihi mai ma keia ninau. Ua manaoia he kumu hooa imua o ka hale keia ma ka hoao o na Kuhina o ka Moi e hoolohilohi ana i keia komite, me ko lakou manao e onou mai i ka lakou mau hana iloko o na waha o na hoa hanohano o keia hale, e like me ke kuikahi, ka mea hoi i ike ole ia kona ano he ku paha i ka pomaikai no ke aupuni a he poino paha. Ma kona manao he hailona keia no ka manao o na Kuhina e uhai a e hehi i ke kanawai o ka aina. A ke noi nei au e kauoha aku keia hale i na kuhina e waiho mai i ke kope o ke Kuikahi mamua o ke ku ana mai o ka D. C. Murray, i maopopo ai i na hoa hanohano o keia hale ke ano a me ka io maoli o keia Kuikahi.
Ma ka manao o ke 'lii Leleiohoku, ua ano kuhihewa paha ke 'lii Rhodes, oiai, ma ke kanawai i hooholoia e ka Ahaolelo i hala, e pili ana i ka mana hooholo kuikahi, ua haawi kaokoa ia ka mana ma ia kanawai i ka Moi e hooholo i kana kuikahi i manao ai he pono, a ke paa nei ia kanawai, a heaha aku la ka mana o keia Ahaolelo e kaili hou mai ai i ka mana i haawiia i ka Moi o kela Ahaolelo ma ke ano kanawai. Ma ko'u manao ua lilo ia he hana na ko ka Moi mana wale no, mamuli o ka mana i haawi ia iaia e keia kanawai, a ua nele keia hale i ke kuleana e kii hou aku ai ia mana.
Waiho mai ka Hon. Mr. Castle he olelo hooholo.—Hooholoia: E kohoia i komite e like me ka huina mau no ka haku ana i pane i ka haiolelo alii. Hooholoia.
Waiho mai ka Peresidena i na inoa o na Hons. Castle, Kapena, Naukana, Kaiue a me Mahoe ma ia komite.
Waiho mai ka Hon. Pilipo he olelo hooholo, penei.—Hooholoia: E like me ko kakou kumu kanawai, he mea pono i keia hale ka lawe ana a noonoo he mana anei ko na Kuhina e koho ma kekahi ninau no ka apono a kue ana paha, a kau kanawai ana paha moloko o keia hale.
Ma ka manao o ka Hon. Mr. Nawahi, aole loa o lakou mana. Ua huli oia i ke kumukanawai, a aole loa i loaa iaia kahi e haawi ana ia lakou ia mana, a nolaila, he mea pono e kapae ia lakou ma ke komo 'na mai ma na hana o keia hale, aia wale no a ninau aku keia hale i kekahi mea e pili ana i ko lakou mau oihana, alaila, hoakaka mai, no ka mea, o na 'lli i poniia e ka Moi, a me na Lunamakaainana i hoomana pono ia e na makaainana ka poe mana e hooholo a kapae i na kanawai a me na hana e ae maloko o ka Hale Ahaolelo kau kanawai o keia aupuni.
Ma ka manao o ka Hon. Mr. Kapena, he mana no ko na Kuhina, no ka mea, ua olelo ia ma ke kumukanawai e noho na Kuhina mawaena o na alii, me he mau Alii 'la.
Ma ka manao o ka Hon. Mr. Kauai, ina he mau Alii io na Kuhina, alaila, e kue ana ko lakou heluna i ke kumukanawai, oiai, he 20 wale no Alii i ae ia a he 25 keia heluna. Nolaila, ina aole hoemi ia ko lakou heluna, alaila, ke noi nei au e hoopauia keia Ahaolelo, no ka mea, aole ana e mana ka kakou mau kanawai no ke kue i ke kumukanawai.
Ua loihi na haiolelo ana a na hoa ma keia ninau nui, me ka hahana a me ka ikaka, a ua kamailio ikaika na Hons. Pilipo, Nawahi, Kauai Kaiue, Nakaleka a me Mahelona ma ka aoao e kokua ana i ka olelo hooholo, a ua ikaika a hahana no hoi na haiolelo a na Hons. Kapena, Kuihelani, Birch, Nahaku, Martin, Naukana, Lilikalani a me ka Loio Kuhina ma ke kahua kue.
Ma ka manao o ka Hon. Mr. Preston, o keia kekahi o na ninau nui e waiho nei imua o keia hale, he ninau i pili laulaha i ke aupuni a me na makaainana. Na keia ninau e hoike mai i ke ano o keia Kau Ahaolelo, ina e hooholoia, a ina paha e kapae ia. Nolaila he mea pono e hoopaneeia keia hana a ka Poaha, no ka noonoo hou ana, i lawa pono ai ka noonoo ana o na hoa ma keia ninau nui, a ke noi nei au no ia mea. Hooholoia.
Ma ke noi ua hoopanee ka hale a ka la apopo a ka hora 10 A. M.
LA HANA 4—Poakolu, Mei 3.
Halawai ka Ahaolelo ma ka hora 10 kakahiaka. Peresidena G. Rhodes ma ka noho. Puleia e ke kahunapule mau. Heluheluia ka moolelo o ka la i hala a aponoia
NA PALAPALA HOOPII.
Waiho mai ka Hon. Nawahi, he palapala hoopii mai Puna mai e noi ana e hoopau loa ia ka bila Aie Miliona. Haawiia i ke Komite Waiwai.
Waiho mai ka Hon. Birch, he palapala hoopi mai Wailuku mai, e noi ana, e hoopauia ka uku o na Lunamakaainana. Ua haawiia i ke Komite hookolokolo.
Waiho mai o Hon. G. W. D. Halemanu he palapala hoopii mai Hamakua Hawaii mai no na kumu he 13, penei:
E apono aku i ke Kanawai Kuikahi Panailike. E apono au i ka aie miliona. E apono i ka hoopae limahana. E hoopau loa i ka mana o ka Papa Ola ma ke kanawai e pili ana no na Mai Lepera. E ae ia ka lapaau ana o na kanaka Hawaii me ka laikini ole. E hoopau loa ia na Kauka kaahele. E hoolako mai ke aupuni i na laau lapaau ma na apana a pau o keia aupuni. E hoihoi ia na mai lepera e noho nei ma Kalawao ma ko lakou wahi iho, a na ko lakou mau ohana no e malama ia lakou. Na ke aupuni e malama i na mai lepera ina aole o lakou ohana. Na ka Lunakanawai a me ka Luna Makai o kela me keia apana auhau o keia aupuni e malama a e hoomalu i na mai ma ko lakou mau apana iho. E hoopau loa i ka uku hoomau e kau nei. E hoohanaia na paahao ma ko lakou mau apana iho.
Ua lilo ka hale i ka hoopaapaa no kahi kupono e waiho aku ai i ua palapala hoopii huikau la. Ma ke noi ua waihoia ma ka papa.
Waiho mai ka Hon. Kanealii he palapala hoopii mai Wailuku mai e noi ana e hoopauia ka Aie Miliona. Haawiia i ke Komite Waiwai.
Waiho hou mai ka Hon. Kanealii, he palapala hoopii mai Wailuku mai e noi ana e hookaawale ia i $1,000 no ka uwapo ma Waihee. Haawiia i ke Komite o na hana hou.
Waiho mai ka Hon. Kauhane he palapala hoopii e noi ana e hoopauia ka Mokuna 14 o ke Kanawai i hooholoia i ka 1874, e pili ana i ka hoohoihoi ana i ka oihana lima maloko o na kula aupuni. Haawiia i ke Komite hoonaauao.
Waiho hou mai ka Hon. Kauhane, he palapala hoopii mai Hilo mai e noi ana, e hoopauia ke Kahukula nui. Haawiia i ke Komite hoonaauao.
Waiho hou mai ka Hon. Kauhane he palapala hoopii mai Hilo mai, e noi ana e hooemiia ka uku o ka Moi i $30,000 dala no na makahiki elua. Waiho a noonoo pu ia me ka Bila Haawina.
Waiho mai ka Hon. Kauhane he palapala hoopii mai Hilo mai e noi ana e hoopau loa ia ka metala ilio. Haawiia i ke Komite Waiwai.
Waiho mai ka Hon. Waterhouse he palapala hoopii e noi ana, e hoahewa ia ka Papa Nana Koho Balota o Waimea Kauai. Waihoia i ke Komite hookolokolo.
Waiho mai ka Hon. Kaiue he palapala hoopii mai Molokai mai e noi ana e hoopau ia ka Pauku 45 o ke Kumukanawai, a e hookaawaleia i elua Hale Ahaolelo; a o ka lua, e hoopauia ka pauku 38 o ke Kanawai
Kivila e pili ana i na kai lawaia. Waihoia i ke Komite hookolokolo.
Waiho mai ka Hon. Birch he palapala hoopii mai Wailuku mai e noi ana e auhau ia na waiwai a pau ma ko lakou wahi i waiho ai. Haawiia i ke Komite hookolokolo.
Waiho mai ka Hon. Halstead he palapala hoopii mai Makawao mai, e noi ana e hoopau i ke Kahukula nui, e hoopau i ke Kula hoopololei, a me Haleakala i Maui. Haawiia i ke Komite hoonaauao.
Waiho mai ka Hon. Nawahi he palapala hoopii mai Puna mai e noi ana i hookahi wale no Kiaaina o keia Pae aina a ma kahi i noho ai ke aupuni, malaila oia o noho ai Waihoia i ke Komite hookolokolo.
Waiho hou mai ka Hon. Nawahi he palapala hoopii mai Puna mai e hoonohoia i elua wale no Kuhina o ke Aupuni, i ka Loio Kuhina ka lawelawe ana i ka Oihana o ko na aina e, a i ke Kuhina Kalaiaina ka lawelawe ana i ka oihana Waiwai. Waiho ia i ke Komite hookolokolo.
Hoike mai ke Komite Wae i kohoia no ka hoomakaukau ana i ka olelo pane a ka hale no ka haiolelo Ali, ua makaukau ka lakou pane. Heluheluia ua olelo pane la a aponoia.
Ma ke noi a ka Mea Hanohano J. M. Kapena, ua hooholoia na ke Kakauolelo e kakau poepoe a waiho hou mai na lakou e kakau inoa aku, aponoia.
OLELO HOOHOLO.
Heluhelu mai ka Mea Hanohano he Olelo Hooholo e noi ana, e kauohaia ko Kakauolelo o ka Hale e hoolako koke mai i na hoa o ka hale me na nupepa pakahi e paiia nai ma keia kulanakauhale. Aponoia.
Hoolaha mai ka Hon. Lilikalani e lawe mai ana oia he bila e hoololi ai i ka pauku 2 o ka mokuna 12 o ke Kanawai Kivila, e pili ana i na haku me na kauwa; he bila e hoopau ai i ka pauka 480 o ke kanawai kivila e pili ana i ka auhau kino; he bila e hoololi ai i ka pauku 56 o ke Kumukanawai e pili ana i ka uku o na lunamakaainana.
Hoolaha mai ka Hon. Kuihelani e lawe mai ana oia he bila e hoohanaia na paahao ma ko lakou mau apana i hoohewaia ai.
Hoolaha mai ka Hon. Kanealii, e lawe mai ana oia he bila e hoopau ai i ka bila aie miliona.
Hoolaha mai ka Hon. Wilder, e lawe mai ana oia he bila e kokua ai i ka hooholo ana i kekahi mokuahi pili aian hou.
Noi mai ka Hon. Mr. Preston, e hoike mai kekahi o na Kuhina, ina he oiaio ka lono i laulaha ae, ua haalele mai o Mr. Hopekino i kona palapala hookohu alii. Ae mai ke Kuhina o ko na aina e, me ka olelo ana, eia i ka Moi e waiho nei kona palapala hookohu.
Hoolaha mai ka Hon. Martin, e lawe mai ana oia he bila e hooulu ai i ka lahui; a he bila e hoololi ai i ka Pauku 1 o ka Mokuna 37 o ke Kanawai Karaima, e pili ana i na aea haukae.
Ninau mai ka Hon. Preston, heaha la ke kumu i hoolaha ole ai ike Kuhina Kalaiaina i na hoololi kumukanawai i hooholoia e ke Kau Ahaolelo o ka M. H. 1874?
Na ka Loio Kuhina i pane mai, aole na ke Kuhina Kalaiaina ia hana, aka, na ke Kakauolelo no o ka Hale Ahaolelo.
Hapaiia ka noonoo ana i ka hana i pau ole, oia ka hoopau ana i ka rula 21 o ka Hale e pili ana i ka uku o ke Kahunapule. Ma ke noi ua hoopanee loa ia ke noi e hoopau.
Ma ke noi, ua hoopanee ka hale.
Ua lohe mai makou no ka makana ana'ku o kekahi alakai hoomana Kaona he buke nani i kekahi Ekalesia hoomana makua, a ua pane ia mai ina e haalele i ka hoomana lalau a hoi i ka poli o ka hoomana makuahine, alaila lawe hauoli la kana makana, a i ole, aole no e makemakeia.
J. W. CROWELL,
(KEONI KOLOWELA).
AIA ma Alanui Moi, ma nae iho o ka Hale Kahi Umiumi, Malaila e loaa ai ko oukou hoa'loha, me na kiaha Waimomona o na ano a pau, i awiliia me ke anu huihui o ka hau iniki o ka uka iu o Nuuanu. E naue ae a ike maka iaia, he makamaka oiaio. 19-1y
$10.00 MAKANA!
E UKUIA na Dala i oleloia maluna, i ka mea nana e hoike mai a akaka ka poe nana i aihue ke KIAHA INU WAI ma ka pali o Nuuanu. C. H. LUCE,
(KAPENA LUKA).
Mei 1, 1876. (19-4t) Luna Alanui.
LIO KOMOHEWA!
E IKE auanei na mea e nana mai ana i keia Olelo Hoolaha, eia ma ko'u lima e paa nei, ma Kikihale, Honolulu, he lio komohewa, he lio kane keokeo, ua kuniia ma ka uha hope akau penei: KU E kii mai ka mea nona ka lio iloko o na pule ekolu, ma ko'u hale ma Kikihale, me ka makaukau i ke dala.
19-3t* KANAHELEAUMOKU.
OLELO HOOLAHA.
O KA MEA E LOAA AI KUU PAHU ILI eleele i hooiliia mai maluna o ke kuna "Ka Moi" i kela pule aku nei a hoihoi pono mai ia'u, e loaa no iaia ka makana kiekie. Ua kakau ia no kuu inoa mawaho o ka pahu. E loaa no au ma ko'u wahi noho ma Kamanuwai, i Honolulu nei, a i ole maloko o ka Hale Ahaolelo.
H. KUIHELANI.
May. 2, 1876. (19 tf)
OLELO HOOLAHA.
O NA HOLOHOLONA LIO A BIPI PAHA e hele nei maluna o na aina o
HONOULIULI,
WAIANAE-UKA,
A ME POUHALA-UKA.
Ke konoia aku nei e hookaawale aku ia mau holoholona
ILOKO O NA LA HE UMI.
Mai keia la aku. O na holoholona a pau e loaa ana mahope iho oia manawa, e manaoia no he helewale, a e hookoia no ma ia ano.
Ke papaia aku nei NA MEA A PAU, aole e hele wale maluna o ua mau aina nei mahope iho o
KA LA 30 O APERILA, 1876.
Aia wale no me ka palapala ae mai a'u aku.
J. I. DOWSETT.
(KIMO PELEKANE.)
Nona iho, Kahu Malama Waiwai o Thomas Richard a me Eliza Meek, a me Mr. a me Mrs. H. G. Crabbe.
Honolulu, Aperila 19, 1876. (17-3t)
C. H. DICKEY, (Kale Kika,)
LOIO!
A he Luna Kepa i apono ia e ke Aupuni no ka Apana o Makawao, Maui Hikina.
E HELE NUI mai ka poe a pau i loohia ia me na pilikia pili Kanawai o ka "Ua ukiu" nei, a na ko oukou makamaka oiaio no e kokua a e hooikaika e hoopau i na pilikia ma na ano a pau o ke Kanawai. 17-1y.
Olelo Hoolaha
Lio Nalowale!!
UA NALOWALE mai ka pa aku o Kapena HOPENA ma Waipiula, Alanui Nuuanu, elua Lio wahine ulaula; hookahi o laua ua paa i na kamaa ma na wawae eha, hookahi wawae keokeo mamua; o kona kokoolua, he lio uuku iho, o na wawae mua wale no kai paa i ke kamaa. E uku ponoia ka mea nana e hoihoi mai kela mau lio a i ka pa o Hopena, ma kahi i hoikeia maluna. 17-3t
E LOAA NO I KA POE E
MAKAMAKE I NA
INIKA KAKAU,
PENI, PEPA,
WAHI-LETA,
BUKE,
MA KAHI O
TARAMU.
Manae iho o Kini Hana Wati.
KAHI HOI E LOAA AI IA OUKOU
NA BUKE!
Oia hoi na nupepa i humuia, a e kuniia ka inoa mawaho o ka buke, a ka mea makemake ana, eia no ma kahi o
TARAMU.
KAHI E LOAA AI KO OUKOU MAU
Papa Kuni Inoa!
No ke kuni ana i na Lole,
Na INIKA a me na BALATI,
—NO KA—
$1.50 NO KE KUNI KELEAWE,
2.00 NO KE KUNI DALA.
EIA MALALO IHO NA OLELO KUHIKUHI
NO KA LAWELAWE ANA I KA
Inika kohu mau a Thos. G. Thrum,
HE INIKA KEIA E HOAILONA AI NA LOLE KEOKEO.
E kawili mua ia ka inika, alaila e hookulu iho hookahi kulu maluna o kahi apana aniani, e hooma-u pono ia ka peni hulu; hoomoe iho ka papa inoa maluna o ka lole i hoomaemae maikai ia: pena iho me ka wikiwiki a ike ia ke kohu ma kahi aoao; aiana iho ma ia aoao me ka aiana lole i wela kupono, a i ole e hoopili aku i ke aniani uwahi o ke kukui mahu; alaila kaulai aku i ka la i mau hora. Ina e hooko pono ia keia mau rula, o ke kohu mau no ia o ka inika. O ka holoi mua ana o ka lole mahope o ke kau ana o ka Inika, me ka wai wela me ke kopa, aole me ka wai koekoe. E holoi maikai ia ka papa inoa a me ka peni hulu, a waiho aku.
Malaila no e uku ia ai na uku kiekie e like me ka nui o na makahiki o na poo leta Hawaii o na ano a pau, mai kahiko mai a i keia manawa, o na poo i pau ko lakou waiwai ma na leta. (1 1y) TARAMU.
PAPA, PAPA.
AIA MA KAHI O
LEWERS & DICKSON
(O LUI MA.)
KE KAHUA KAHIKO MA
Alanui Papu a me Alanui Moi
E LOAA AI NA
PAPA NOUAIKI o kela a me keia ano.
NA PAPA NANI
A PAA NO KE KUKULU ANA I
NA HALE.
Na Pani Puna,
Na Puka Aniani,
Na Olepelepe,
Na Pou, na O-a,
Na Papa hele,
Na Papa Ku,
Na Papa Moe.
Na Pili o na ano a pau!
NA PEPA HOONANI,
Na PENA o na wai a pau
Na Kui mai ke nui a ka makalii,
Na Ami-puka,
Na Ami-puka Aniani,
Na Ami o na ano a pau
NA AILA PENA,
NA AILA HOOMALOO,
NA AILA o na ano a pau.
NA VANIKI
Na mea HOOHINUHINU o na ano a pau.
Na Balaki o kela a me keia ano.
A KE HAI IA AKU NEI KA LONO
i na makamaka a pau, ua makaukau
keia mau hoa o oukou e hoolawa
aku ma na mea a pau e pili
ana ma ka laua oihana
—NO KA—
UKU HAAHAA LOA!
E like me ka mea e holo ana mawaena o
LAUA a me ka MEA KUAI.
E hele mai! E na makamaka!
A e lawa no hoi ko oukou makemake me ka oluolui
1] a me ka maikai. [1y