Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 20, 11 May 1876 — Na Olelo a ka Haku. [ARTICLE]

Na Olelo a ka Haku.

Ma.i Uoonai aku i ka ino. Mai hooliiki wuhahee oe : aka, e hot<k«» aka oo no ku Haku i kau niea i Ihm» liiki <ii. Mai 3>ept<hi kanaka. 00. O ka uie;i hnhu hala ole i kona e lile i 'uiea no ka hmlieWaia. Mai hoahu i ka Vaiwai nia ka houua, aka, e hoahu oukou i ka waiwai uo oukou ma ka luni. i'Knkaul» no -'Ka rj»hiilHH«-all."; O K\ noonoo ana i ka olelo hooholo e ninau ana, healui ke kuleana o na Kuhina e noho ai a e koho iloko o ka Hale Ahaolelo, he ninau ano nui a koikoi loa ia i pili i ke Kunvukatia\rai a tne ke kaupalena ana. Oiai hoi. he nni na hoa o ka Hale a uuv kahi j>oe e ae i la\\>mai i ka mea i hanaia e na laluii e ae, a jne na kunmhana i nianaoia no ke aupuni ; 110 kakou nt i, he pono e.noouooia keia niuau niainnli o ka hookahua ana o ke Kumukanawai. ona ninau—heaha ka i iko'a, a heaha ka niea pono, e jx>no e hookiuiwah-ia. ona kumuhana i |>ili i kekahi laluii aole no e hoopiliia i kekahi. Mi Ameiika lluipuiu, kahi n«»na ka Ahaolelo i kouio ai na kanaka ike loea, kupono, a nie ka ua»iuao o ka laliui. ka ]K'i' i kujH»iio e "l;iwrla\w i na ninau paakiki loa, :i r liana lioi i ki knhi ninau | iii hoo[ionoj>ono aupuni. ai>lo no i nianaoia he pono aole hoi i ae ke Kunmkanawai he leo kekahi o ka oihana hookn iloko <> ka Ahaolelo o'ka ama. 3ta liawaii mī. he ane makehewa ke ol- l.» ae— aole. ī hko j>u na kulana no ka mea ua akak i ia. a he jK>no no e uiuaiua nu ka noonoo jk>iio. ike ku[kh» oka oihaua hooko luv>l<>lu' 'ia, a e hoo|iono|H«;ioia hoi kona niana. Eia {Kilia ka ninau kupono. o ke kuleana a me ka niana e hooloh< ia i k.i ouiana hooko, aia no ia ni uinih o ke iMuuuka uawai. A iua h*in >a ku i ka pono «• hoohaiki a e k> ,ikea aku 11 uiaua. <ia no ke ala i niaopoiA». e■ lioolou i ke Kuinn kauawai. O ua Kuliiua ka niea lioik-; e hoike ana i ka oihaua ho»>ko o ke au puni. 0 ka Mi>i ka inana hooko i hoike ia nia ke Kuiuukaiiawai. Ma <> na Kuhina'ia e hoike ia 1 oia. a inaluua wal.n-> o lak-ou ka hihia o kana ni ui hana. ita ko lakou ano luna aupuni. o keia *©ile iho la lio ko lakoU ano. a nolaila, o na niaua' a me nakiileana a j au ī i!i ni.n* i v lakou uiu o ka "lakou oihana. ua akaka no nia ko lakou ano e l.oike ana h< inan i hooko no ke au{>uni. k- ia ka inanao i hoakakaia e kn Loio Kuluna ma ka la mua o ka hoop.iaoaa ia ;;na o keia niuau. ua lawe howa n:u oia i k< kah; h:i.ul<_-[o Hawaii 'ii ki i ii ia a'i". a nolaila. u.i k'ihiuewa j>atia I<< - : kaiii niau hoa o ka Ahaoh io. 0 ke Kninukanawai o ka mik iiiiki 18oJ. iii■ l, oi, i,o ka M i. . .i. i-m a• i i ;.:i j»<>ii<i i iu iii,ik iai..aaa \ i,, i ! ma!o '«i ik oi i e ii..uau i.i i•» t.i >ko . ka A;<.iK.;o. -..;n-tw »i. ni t o » u, >w Kn;.;!; ;! i. ''.Ik! tio. (t;:i īi; .! t !•: i ;.'.'• • 1 i.i o' Kaaa.'.uua. \; < ; ,i in. :i. l.Pii ~o 'i 1 t .'»»!. II i ' . , . •>' a uia'i h->i k.- !.;,o 'i < .• •;; , i v:i,. <.<» •» 'i.i Ila!» o M I.UMania.i.ia: l ..;' a : k< kahi niau manawa. Malalo o kt la inan hoakaka aiui ua noho no lakou. a ua k<>ho nia ua in.a a tvvu imua o.ka Hal)\ nio ka hov»:»iaj-aa o! ia .» ia k-»i! ana l'a M<>"kaa'val. i.i im in i. - lakou. i!oko oka Ha!e o nu'l.ii l i h >ak.i\a hr>i- ka'l\inku 72 ō k<" Ku;:v--ku'.awai iio ke k >ho ana i na 'Lii. a « "noho" lak<»u u jviu k<■ .>; i. H.~ i:h a ke ol> io ae, ui » o ki- a:><> o ka "iioho aua t» ua Kahma. aoU t- ' kolio. e iii p'i aku iit> ke at:o .> ia J r.t I.ii ma ke kehoana. Oia mau .t;,ool< !o lue uo kā i luKkouiou lua ke Kuuuikanuwui o ka !So4. « ine ia auo lik. n>> i h'. kuiiua u i no kt> kt>ho aua o na I.u. a h;ki ik<iu la Ina h< m ina <> a<> ka i houKukaia ko kv' aiu> o k;t !«aa k< k.ileia > U,«uvM\a niu ka ha;st n >)>• <• ku Pauku XK kalu i i .o.lkuk 1 1 4 1. U >«• *' ii' l / ' na lv;h::.a raa ka h> >1»•:•"•»» auu o k< ku n h • >p;: .u?.u >on - L' i.- k. ,i>!<> ..» k.l ' l.oli ' .«<>!. < k>>;; >, <>u J»;«lt.i ku taau.iv» .. lo- l\untiikuu.tt\ ,»i. . vuu nu Kuluuh a><!>' < i;< 1. n.u ia.« k« ,e ■» ht> }»»*• nu»ku»k »i, no ka ri<.« o . n | >) ***e U\» ka al>a kieki,' ku t,o>| 'i n n llewkaku ku iu.inuo it. n!. . <ku luih aua. na hua!« 1< u nai M.t k< K ; mukaunwai .. k » I>'Ī4. u.i I. • ». >~» • , )la!< Alwo!.!,» « lua N«>',.♦■.., „ t ]k»i o » lue.u*» i k;.!. ,»n t ! n> t < r,a K ; . t!> >! 'ko oka lIA.a < s••:♦«.» : i *■• i.,k.. i kin.o u m , •«> .. : k . u, .. .! u !..« h ... , .k. v [ !. . K • ki\; m.<> l t i, u :»',.« », i , ■ , „ , i'i .„■' 4 , k.illl » l> Mi»e ana t .<»!•• l»o ;:,K-,.u nia k« i i >a oil'- *, <. u», hi ,\ u !u. i! >k.< »> k.i \hu.»i< '.« l'! 11. h < («k.u; liM o V.» !.;k ■:: o'.'u f-

yTi i'iiiiuia iiiiiii j^jiiij . V ' n oift wale no, no ka tu®a; "lāltōtriīō" mau Alii, nm kekahi «tio e ae. - Imm , haalele r»ai kekalii Knhina,- a hoopaaiia, ua pati ae k kona noho : ua jmu, no ka mea, aole .oia he Kuhiua. Maioko o Jsa Halo Ahaolelo, ua hoike mai ke Kumukanawai i ko lakou kulana, e like nie na Alii. Ile akaka loa nae ke ano nia ka oielo llawaii,—"mawaena o na Lii." O ke kuleana o kekahi Alii, he okoa loa ia mai ko ke mai. O kona manawa, ina.no ke ola ana, a na ka Moi hoi e hookohu—-nana no e koho he iwakalua ka nni, inalalo o ka Pauku 57. O ke koho mua ole ia ana o na 'Lii he iwakalua, aole ia he kumn jittle na kela a me keia aoao. Aia wale no ika Moi ke kuleana o keia koho aua ; a e hiki >no hoi ia ia ke hanu ma kekahi maiiawa, e like me ka mea i hanaia i k«-ia wa. lie kuniuhana kanawai i h<K>j>aa"jx)no i ia e ke kanawai, i hookumuia inaluna o | ka noonoo maikai a lue ka noiau oia keia, | o ka luKunaa loihi ia ana o kekahi hana, | he hoike ana mai ia i ka mea i mauaoia. i Malalo o keia kumuhana, aole he mea e kanalua ai ike kuK'ana koho o na Kuhina malalo o ke Kuinukanawai, e hana ma na ano a j>au nie he mau hoa la no j ka AhuoleK). E like me ka mea, i olelo i i inua ia. h" ninau keia e j <ili ana no na ! iauo a iiii' iia jialeiia o ke Kumukanawui. j | A o ka wehewehe ana no ia inea, uole i 11 ua k;\ Ahaolelo ia hana, o na Luna-1 : kanawai wale no o> ka aha kiekie ka s niea hiki e i;o«»'n«>lo no ke ano o ke Ku- | mukanawai. |