Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 21, 18 May 1876 — Page 3

Page PDF (1.26 MB)

Ahaolelo Kau Kanawai
o ke Aupuni Hawaii!
Ka Moolelo o na hana o ke Kau o
ka M. H. 1876.

LA HANA 10—Poakolu, Mei 10.
Halawai ka hale e like me ka mea mau.
NA PALAPALA HOOPII.
Waiho mai ka Hon. Mr. Kaai he palapala hoopii mai Kona Akau mai, e noi ana e hoonoaia ke koho ana o Mr. G. W. Pilipo. Haawiia i ke Komite Hookolokolo.
Waiho mai ka Hon. Mr. Kalaukoa he palapala hoopii mai Honolulu mai, e noi ana e hookuu akea ia ka lapaau ana o na kahuna Hawaii me ka laikini ole. Haawi ia i ke Komite Malama Ola.
Waiho mai ka Hon. Mr. Birch he palapala hoopii mai Honolulu mai, e noi ana e hoopau loa ia ka auhau ana o na ilio, na hoki, a me na piula. Haawiia i ke Komite Waiwai.
Waiho mal ka Hon. Mr. Halstead he palapala hoopii mai Makawao mai, e noi ana na ka Ahaolelo e hookaawale i ka uku o na makai ma kela a me keia apana ; aole e auhauia na lio a hiki i ka 2 makahiki, alaila e auhauia i 75 keneka ; a e hoohanaia na paahao ma na alanui o ko lakou mau apana i hoahewaia ai. Haawiia i ke Komite o na Ahahookolokolo.
Waiho mai ka Hon. Mr. Birch he palapala hoopii mai Honolulu mai, e noi ana, e hoopau ia ke kanawai i hooholoia i ka makahiki 1870, e pili ana i na mea kaua.
Waiho mai ka Hon. Mr. Lilikalani he palapala hoopii mai Honolulu mai e noi ana e hookaawaleia i $300 no ke alanui o Kakaako. Waihoia i ke Komite Waiwai.
Waiho mai ka Hon. Mr. Pilipo he palapala hoopii mai Honolulu mai, e noi ana, e hoopaa ka uku o na makai ma ke kanawai, a e hoomahuahua ia ae ko lakou uku. Ua haawi ia i ke Komite Hookolokolo.
NA BILA & OLELO HOOHOLO, &c.
Heluhelu mai ka Hon. Mr. Aholo no ka manawa mua, he bila e hookuu ai i na paahana malalo o na olelo ae like, ma na la nui o ke aupuni. Waihoia no ka heluhelu alua ana.
Heluhelu mai ka Hon. Mr. Waterhouse no ka manawa mua, he bila e hoololi ai i ka pauku 215 o ke Kanawai kivila,—A he bila no hoi kekahi e hoopau loa ana i ka pauku 216 o ke kanawai kivila. Ua waihoia no ka heluhelu elua ana.
Heluhelu mai ka Hon. Mr. Birch no ka manawa mua he bila e hoopau loa ai i ka pauku 1 o ka mokuna 4 o ke kanawai Karaima., a ua waihoia no ka heluhelu alua'na.
Hoolaha mai ka Hon. Mr. Halstead, e lawe mai ana oia he bila e hoololi ai i na pauku 1417, 1419, & 1420 o ke kanawai Kivila.
Hoolaha mai ka Hon. Mr. Pilipo i kona manao, e lawe mai ana ia he bila e hoololi ai i ka pauku 720 o ke kanawai kivila.
Heluhelu mai ka Hon. Mr. Mahoe no ka manawa mua he bila e hoololi ai i ka hapa hope o ka pauku 1, mok. 4, o ke kanawai Karaima, a ua hooholoia ma ka heluhelu elua ana.
Hoolaha mai ka Hon. Mr. Kauai, e lawe mai ana ia he bila e hoololi ai i ka pauku 86, mok. 12, o ke kanawai karaima.
Heluhelu mai ka Hon. Mr. Mahoe no ka manawa mua he bila e hoopau ai i ka Mokuna 14 o ke kanawai o 1874, e pili ana i ka hoohoihoi hana maloko o na kula aupuni, ua waihoia no ka heluhelu alua ana.
Hoike mai ka Loio Kuhina no kela Olelo Hooholo a ka Luna mai Molokai e ninau ana i ke Kuhina Kalaiaina, heaha la ke kumu i hoolaha oleia ai ka bila e hoololi ana i ka pauku 1305 o ke kanawai kivila, a ua hoike mai no hoi, aole i loaa mai kela bila i ke Kuhina Kalaiaina; no ke Kakauolelo mua o ka Ahaolelo ka hewa, no kona haawi ole ana mai i na bila a pau i kakaupoepoeia ma ka lima o ke Kuhina Kalaiaina; a ua nonoi mai no hoi, e hiki no i ka hale ke hapai hou i kela bila.
Waiho mai ke Kuhina Waiwai i ke kope o ka olelo ae like a ke aupuni me ka mea malama Hotele Hawaii, na loaa hoi a me na lilo. Ma ka noi, ua hooholoia e unuhiia ae ua kope la ma ka olelo Hawaii, a e paiia.
Hoike mai ke Kuhina Kalaiaina, ua makaukau oia e hoike mai i ka nui o na loaa a me na lilo o ka mokuahi Kilauea no na makahiki eha i hala e pau ana iloko o Maraki 1876; a ua hooholoia e unuhi i ua olelo hoike la ma na olelo elua, a e paiia hoi.
NA HANA O KA LA.
Hapaiia ka bila e hoopau loa ai ke kanawai Aie Miliona ma kona heluhelu ekolu ana.
Ma ke noi a ka Hon. J. M. Smith, e hoopanee ia ka noonoo ana no na la he 14 e hiki mai nana mai keia la aku.
Hapaiia ka bila o hoopau ai i ke kanawai i aponoia i ka 1870 e pili ana i na koi ana maluna o na waiwai o ka poe i make, ma kona heluhelu elua ana.
Ma ke noi a ka Loio Kuhina ua waihoia ma ka papa a noonoo pu ia me ka olelo hoike a ka Aha Kiekie.
Heluhelu elua ia ka bila e ae ana i na poe i hoahewaia ma ke kanawai e hana ma ko lakou mau apana iho. Ma ke noi ua haawiia i ke komite hookolokolo.
Heluhelu elua ia ka bila e hoololi ana i ka Pauku 1417 o ke kanawai Kivila. Ma ke noi ua haawiia i ke komite hookolokolo.
Heluhelu elua ia ka ila e hoololi ai i ka Pauku 1 o ka Mokuna 41 o ke kanawai Karaima, ma ke noi, ua haawiia i ke komite hookolokolo.
Heluhelu alua ia ka bila e hoololi ai i ka pauku 1 mok. 14, o ke kanawai o 1870, e
pili ana i na laikini awa. Mahope iho o ka hoopaapaaia ana, ua ninau ia ke noi e hoopanee loa i ka bila a hooleia. Ninauia hoi ke noi e hooholo loa ai no ke kakau poepoe ana a hooholoia pela, he 23 ae e kakau poepoe, a he 20 hoole.
Hapaiia ka noonoo ana i ka bila e hoololi ai i ka Pauku 58 o ke Kanawai Karaima e pili ana i ka laha ana o na mai mawaena o na hipa, ma kona heluhelu alua ana.
Ma ke noi a ka Loio Kuhina ua haawiia i ke komite wae, oia hoi ka His Ex. W. R. Castle, Hons. Kaai, Gay, Birch, me Kaina.
Hapaiia ka noonoo ana i ka bila e hoololi ai i ka pauku 1 o ka Mokuna 37 o ke kanawai Karaima e pili ana i na aea haukae ma kona heluhelu ana.
Ma ke noi ua haawiia i ke komite wae, Hons. Birch, Preston, Naukana, Martin, a me Moanauli.
Hoopaanee ka Hale.
LA HANA 11.—Poaha, Mei 11.
Halawai ka Ahaolelo e like me ka mea mau, ma ke hora 1 o ka auina la.
NA PALAPALA HOOPII.
Waiho mai ka Hon. Mr. Helekunihi he palapala hoopii na na komite he 13 o Hana e noi ana e hooemiia ka uku o na Kuhina, koe ko ka Moi. Waihoia ma ka papa a noonoo pu me ka Bila Haawina. Mai ia apana mai no he palapala hoopii e noi ana e hookaawaleia ka apana o Hana i elua apana hookolokolo. Haawiia i ke komite hookolokolo. Mai ia apana mai no e noi ana e hookuuia na auhau a pau o na makua mea keiki lehulehu, haawiia i ke komite waiwai. Mai ia apana mai no he hoopii, e hooponopono ia ka nui o na makai uku malama ma ke kanawai, ma na mokupuni a pau, haawiia i ke komite hookolokolo. He hoopii no mailaila mai, e noi ana e uku ia na makai kumau o Honolulu i $30 i ka malama, a o ko na makai haole i $60. Haawiia i ke komite waiwai. He hoopii no hoi mai ia apana mai, e hana na mahiko a maikai i ka ai a na kumakahiki ma na wahi hana mahiko a pau; haawiia i ke komite kalepa a me ka mahiai—a e hoopauia ka hana a na poe paahana ma na mahiko a pau i ka hora 12 awakea o na Poaono a pau; haawiia i ke komite kalepa.
Waiho mai ka Hon. Mr. Birch he palapala hoopii mai Honolulu mai, e noi ana, e hoonoa ia ke kapu o na laau ma na aina konohiki, ke kii na kanaka i laau hale; haawiia i ke komite kalepa.
Waiho mai ka Hon. Mr. Aholo he palapala hoopii mai Lahaina mai e noi ana, e hooponopono hou ia ke kanawai o na haku a me na kauwa, a e hoololia ka pauku 1419 o ke kanawai Kivila; haawiia i ke komite hookolokolo.
Waiho mai ke komite waiwai i ka lakou olelo hoike penei : O ka hoopii mai Wailuku mai, e noi ana e kau ia ka auhau o na waiwai moraki ma kahi i loaa ai ua waiwai la, ua hooholo ke komite e hoihoi hou aku ia hoopii i ka mea nana i waiho mai, a e hana oia i bila; o ka hoopii mai Hilo mai, e noi ana e auhau ia na bipi makua a me na bipi keiki i .50 pakahi, e hoihoi aku i ka luna mai Hilo mai, a e hana o ia ano a lawe mai imua o keia hale; o ka hoopii mai Puna mai, e noi ana no ka haawina o na koa, ke noi aku nei ke komite e haawi aku ia hoopii i ke komite o na koa; eia hoi na hoopii i waihoia ma ka papa, o na hoopii mai Puna, Wailuku, Hilo, Kona A., e noi ana e hoopau ia ka bila kanawai aie miliona; pela hoi ka hoopii mai Wailuku mai, e noi ana e hoopauia ka auhau kino; o ka hoopii mai Puna mai, e noi ana e hoemiia ka auhau lio i .50; no ka mea, o keia mau hoopii a pau, he mau ——— ko lakou e noonoo ia nei imua o ka hale; a eia no hoi na hoopii i waihoia ma ka papa, mai Wailuku mai, e hoopau ana i ka uku o na lunamakaainana, a me ke noi i lawe leta mawaena o Wailuku, Waihee a me Kahului; a me na noi mai Molokai mai a me Kohala no na hoopii lehulehu, ua manao ke komite he pono ke noonoo ia me na bila o ia mau ano e waihoia mai ana imua o ka hale.
Ma ke noi ua aponoia ka hoike.
Heluhelu mai ka Hon. Mr. Helekunihi no ka manawa mua, he bila e hoohoihoi ai i ka hooulu lahui maloko nei, ma ka haawi ana i na makana i na makua keiki lehulehu a i malama pono hoi a hala na makahiki he umi.
Noi mai ka Hon. Mr. Birch e paiia keia bila, no ka mea, he bila ano nui. Aka, ua hooholo mua ia kekahi olelo hooholo e kauoha ana e paiia na bila a pau.
Nolaila ma ke noi, ua kapaeia na rula a ua hapai houia ka noonoo ana i ka olelo hooholo, a aponoia e hoihoi hou.
Ma ke noi ua kauohaia ka bila e pai i kona wa e heluhelu elua ia ai.
Hoolaha mai ka Hon. Mr. Helekunihi, e lawe mai ana oia he bila e hoopau ai i ka mokuna 23 o ke kanawai i hooholoia i ka 1874 e pili ana i ka ae ia o ke puhi rama ma na mahiko.
Heluhelu mai ka Hon. Mr. Kauai no ka manawa mua he bila e hoololi ai i ka pauku 1334 o ke kanawai Kivila e pili ana i ke oki mare, a waihoia no ka heluhelu elua ana. Heluhelu hou mai no ka Hon. Mr. Kauai no ka manawa mua he bila e hoololi ai i ka pauku 12 mokuna 86 o ke kanawai karaima, e pili ana i ke koho balota, a waihoia no ka heluhelu elua ana.
Hoike mai ke komite pai, ua makaukau i ke paiia ke kope o he Kuikahi Panailike.
Hoolaha mai ka Hon. Mr. Naukana, e lawe mai ana oia he bila e hoololi ai i na pauku 783 a me 784 o ke kanawai Kivila.
Hoolaha mai ka Hon. Mr. Birch, e lawe mai ana oia he bila e hoololi ai i ka pauku 25 o ke kanawai i hooholoia i ka makahiki 1870, e pili ana i ka uku o na kumukula.
Heluhelu mai ka Hon. Mr. Kalaukoa, e kauohaia ka Loio Kuhina e hoike mai i ka nui o na makai o Honolulu nei, e loaa ana ko lakou mau uku malama. Aponoia.
Hoolaha mai ka Hon. Mr. Kamauoha, e lawe mai ana oia he bila e hoololi ai i ka pauku 4 o ka mokuna 39 o ke kanawai i hooholoia i ka 1870, e pili ana i na auhau holoholona.
Waiho mai ka Hon. Mr. Waterhouse he olelo hooholo, e kauohaia ke Komisina o na aina Lei alii, e hoike mai i ka nui o na loaa, ua inoa o na aina, a me na aina i hoolimalima oleia iloko o na makahiki elua i hala ae. Aponoia.
Waiho mai ka Hon. Mr. Pilipo he olelo hooholo, e kauohaia ke Kuhina Kalaiaina e hoike mai i ka nui o na loaa ma ka oihana kakau kope no na makahiki elua i hala, aponoia.
Waiho hou mai ka Hon. Mr. Pilipo, he olelo hooholo, e kauohaia ke Kuhina Kalaiaina e lawe mai i ke kope o ka moolelo o ka Ahakukamalu, i ka wa i mahele ia ai ka aina e Kamehameha III., aponoia.
Hoolaha mai ka Hon. Mr. Pilipo, e lawe mai ana oia he bila e papa ana i ke Kuhina Waiwai, aole e haawi i kahi oihana aupuni i kekahi lunamakaainana iloko o kona wa e lawelawe ana i ka oihana.
Hoolaha mai ka Hon. Mr. Kuihelani, e lawe mai ana oia he bila e hooponopono ai i ka la koho balota.
Waiho mai ka Hon. Mr. Nawahi he olelo hooholo, e kauohaia ka Loio Kuhina e hoopii i ka Papa Nana o Waimea Kauai; waihoia ma ka papa, a mahope iho o ka noonoo ana i ka hoopii no ua papa la e waiho nei i ke komite hookolokolo.
Waiho mai ka Hon. Mr. Pilipo he olelo hooholo, e koho kaawale na 'lii a me na lunamakaainana, ma na bila kanawai, a me na olelo hooholo, a me na mea e ae paha i ninauia imua o ka hale, a o ka aoao e oi ana ma na aoao a i elua, oia ka mea i hooholoia.
Hoike mai oia i kona manao ua hiki no ke koho kaawale na 'lii a me na lunamakaainana, me ke kue ole i ke Kumukanawai.
Kue mai ka Loio Kuhina i ka olelo hooholo, me ke noi ana e hoopanee loa ; no ka mea, o keia olelo hooholo, ua like no ia me ka hookaawale ana i elua hale ahaolelo.
Ku mai na Hons. Birch, Nahaku, Wana, Kakela, Kaai, ma ka aeao e kue ana i ka olelo hooholo, a o na Hons. Nawahi a me Aholo, ma ka aoao e kokua ana ; a i ka ninau ia ana, ua hooholoia e hoopanee, he 23 ma ka ae, a he 22 ma ka hoole.
Waiho mai ka Hon. Mr. Birch ka olelo hooholo, e kauoha aku ke kakauolelo o ka Ahaolelo i ka Papa Nana koho o Honolulu nei e koho hou i kolu no na lunamakaainana mai laila mai, no ka mea, mai ka hoomaka ana o ka Ahaolelo a hiki i keia wa aole oia i hiki mai, a he pilikia oia e waiho nei i ka mai ; a ua waiho hakahaka ke kolu o na noho o ka apana o Houolulu. Ua nonoi pu mai no hoi oia e hoopanee i ka noonoonoo ana a hiki i ka Poakahi e hiki mai ana; aponoia.
NA HANA O KA LA.
Hapaiia ka noonoo ana i ka bila e hoololi ai i ka pauku 1 o ka mokuna 39 o ke kanawai e pili ana i ka auhau holoholona, ma ka hoemi ana i ka auhau no na lio a pau i .50, koe na lio kea, ma kona heluhelu elua ana. Ma ke noi a ka Loio Kuhina ua waihoia i ke komite hookolokolo.
Heluhelu elua ia ka bila e hoololi ai i ka pauku 1417 o ke kanawai kivila e pili ana i na hora hana o na poe paahana i ka la, ma ka hoopaa ana i 9 hora hana, ke ole e hookomo ia na hora hana maloko o na olelo ae like.
Ma ke noi a ka Loio Kuhina, ua haawiia ka bila i ke komite kalepa a me oihana mahiai.
Heluhelu elua ia ka bila e hoonoa ai i ke dute maluna o na waiwai a pau i pili i na ekalesia e hookomoia mai ana mai na aina e mai.
Ma ke noi a ke Kuhina Waiwai, ua haawiia ka bila i ke komite waiwai no na pule eha.
Heluheluia ka bila e hoopau loa ai i ka pauku 1420 o ke kanawai Kivila.
Ma ke noi a ka Hon. Mr. Pilipo, ua waihoia ma ka papa a noonoo pu me ka bila hoololi oia ano a ka luna o Makawao.
Heluhelu elua ia ka bila e ae ana i na poe paahana i paa malalo o na olelo ae like e hookuuia ma na la kulaia o ke aupuni ; Haawiia i ke komite kelepa.
Heluhelu elua ia ka bila e hoololi ai i ka pauku 215 o ke kanawai Kivila, e hoohana mau ia na paahao ma na hana aupuni a me na alanui.
Ma ke noi a ka Hon. Mr. Birch, ua haawiia ka noonoo ana imua o ke komite o ka hale ma ka Poalua e hiki mai ana.
Heluhelu elua ia ka bila e hoopau loa ai i ka pauku 216 o ke kanawai Kivila.
Ma ke noi a ka Hon. Mr. Kakela, ua waihoia ka bila i ke komite o ka hale ma ka Poalua e hiki mai ana.
Heluhelu elua ia ka bila e hoopau ai i ka pauku 1 mokuna 41 o ke kanawai Karaima. Ma ke noi a ka Hon. Mr. Preston, ua haawiia i ke komite o ka hale ma ka Poakolu e hiki mai ana.
Heluhelu elua ia ka bila e hoopau loa ai i ka pauku 1 o ka mokuna 34 o na kanawai Karaima, e pili ana i ka uku hoopai o ka poe ona.
Aole i hooholoia kekahi mea, ua hoopanee e ka hale a noho hou i ka hora 1 o ke awakea la apopo.
LA HANA 12.—Poalima, Mei 12.
Halawai ka Ahaolelo e like me ka mea mau.
NA PALAPALA HOOPII.
Waiho mai ka Hon. Mr. Helekunihi he palapala hoopii mai Hana mai, e noi ana e hoonoa ia na kai lawaia. Haawiia i ke Komite Hookolokolo—E noi ana no hoi e hookaaia ke dute o na waiwai ekalesia. Haawiia i ke Komite Waiwai—E noi ana e hooemi i ka auhau lio i .50. Haawiia i ke Komite Waiwai—E noi ana e hoopau ia na Kauka Kaahele. Haawiia i ke Komite Malama Ola.
Waiho mei ka Hon. Mr. Nahaku he palapala hoopii na Kaulalii, e noi ana e apono ia aku e keia Hale kekahi apana aina i haawiia e ka Moi Kamehameha III ia ia aole nae i loaa aku ia ia ka palapala hooko kuleana. Haawiia i ke Komite Hookolokolo.
Waiho mai ka Hon. Mr. Birch he palapala hoopii mai Wailuku mai, e hoohuihui ia kekahi mau oihana aupuni. Haawiia i ke Komite Waiwai.
Hoike mai ke Komite Malama Ola ia ka lakou olelo hoike no na palapala hoopii mai Hilo, Wailuku, a me Honolulu mai, e noi ana e hoonoa loa ia ka lapaau ana o na kahuna Hawaii, ua manao ke Komite e hoihoi aku i keia mau palapala hoopii i na luna nana i lawe mai, a e hanaia i bila no ia mea. O ka palapala hoopii hoi mai Lahina mai e noi ana, e hoopauia ke kanawai e hooemi ai i na mai ino i loaa ma ka hookamakama, e waihoia i ka luna nana i lawe mai, a lawe ia mai he bila no ia mea. O ka palapala hoopii hoi mai Hamakua, Hawpii mai, e noi ana e hoopauia ke Kauka Kaahele olaila, no ka hele ole e lapaau ia lakou; ua manao ke komite e haawiia keia palapala hoopii i ka Papa Ola, a na lakou e hoopau e like me ko lakou makemake.
Hoohalahala mai ka Hon. Mr. Helemanu, i ka hoike a ke komite no ke komo ole ana o kekahi mau hoopii mai Hamakua mai, i haawiia na lakou e noonoo, a nonoi mai e hoihoi hou ia ka olelo hoike i ua komite la.
Hoakaka mai ka lunahoomalu o ke komite, aole i pau ko lakou noonoo ana no na hoopii, aka, o ka mea i makaukau i keia wa. Ma ke noi ua aponoia.
Hoike mai ke Komite Hookolokolo i ka lakou olelo hoike no ka palapala hoopii e noi ana e hoololiia na waihooluu o ka Hae Hawaii ; a no ka hoike ole ia ana mai o na kumu e hoololi ai i ka waihooluu, nolaila, ua noi mai lakou e hoomoe ia ka palapala hoopii ma ka papa. Aponoia.
OLELO HOOHOLO & BILA KANAWAI.
Heluhelu mal ka Hon. Mr. Naukana no ka manawa mua, he bila e hoololi ai i ka pauku 783 o ke kanawai kivila, e pili ana i ke koho balota ana o na kanaka, mai na wahi e mai, a mai kekahi apana paha a i kekahi.
Noi mai ka Hon. Mr. Preston e hoopanee ia keia bila, no ka mea, ua kue kahiko no keia pauku i ke kumukanawai, a o keia pauku e ku nei, ua make, nolaila, he mea makehewa ke lawe mai i kekahi hoololi maluna o keia pauku.
Hoakaka mai ka Luna o Waialua i ke kumu o kona lawe ana mai i keia bila, no ka mea, ua ike ia na apana kuaaina, ke hoomau nei no lakou i ka hana ana malalo o ke kanawai, me he mea la, he kanawai io. Ua hai aku oia i na Luna o ka apana koho ma Waialua, ua hooliloia keia pauku i mea ole, aole nae lakou i hoolohe mai, nolaila, ua makemake oia e hana maoli ia i mea e akaka'i.
Ninauia a hooholoia e waiho ia no ka heluhelu elua ana.
Heluhelu mai ka Hon. Mr. Naukana no ka manawa mua, he bila e hoololi ai i ka pauku 1478 o ke kanawai kivila, e pili ana i na laau pae wale mai. Waihoia no ka heluhelu elua ana.
Hoolaha mai ke Hon. Mr. Kaai e lawe mai ana oia he bila e haawi ana i laikini no ka Banako o Honolulu.
Waiho mai ka Hon. Mr. Gay he olelo hooholo, e kauohaia ke Kuhina Kalaiaina e waiho mai imua o ka hale i ka nui o na aina aupuni, a me na inoa i akaka ole na palena i keia wa, a pela hoi me ka nui o na aina aupuni a pau i pau i ke ana ia ko lakou mau palena.
Mahope iho o ka hoopaapaa ia ana, ua ninauia a hooholoia ka olelo hooholo.
Hoolaha mai ka Hon. Mr. Kauai he hoololi i manaoia no ka pauku 45 o ke kumukanawai.
Hoolaha mai ka Hon. Mr. Halemanu, e lawe mai ana oia he bila e hooponopono ai i ka noho ana o kela a me keia ohana.
Waiho mai ka Hon. Mr. Preston he olelo hooholo, e kauohaia ke Kuhina Waiwai e hoike mai i ka papa a me ka nui o na dala i loaa mai no ke kuai ana aku i na aina aupuni. Aponoia.
Hoolaha mai ka Hon. Mr. Helemanu, e lawe mai ana oia he bila e hoololi ai i ka pauku 1284 o ke kanawai kivila, mokuna 24 o na kanawai o ka 1870.
Hoolaha mai ka Hon. Mr. Birch, e lawe mai ana oia he hoololi i manaoia no ka rula 38 o ka hale.
Waiho mai Hon. Mr. Kalaukoa he olelo hooholo, e noho ka hale ma ka hora 10 kakahiaka o ka la apopo, a e pau i ka hora 12 o ke awakea o na Poaono a pau. Aponoia.
Heluhelu mua mai ka Hon. Mr. Helekunihi he bila e hoopau ai i ka mokuna 23 o ke kanawai i hooholoia i ka 1874, e pili ana
i ka mana i ke Kuhina Kalaiaina e haawi i na mea wiliko i na palapala ae puhi waiona.
Noi mai ka Hon. Mr. Kaai e hoopau loa ia ka bila, a o ke ano nui o kana wehewehe ana, he kanawai keia e kokua mai ai i ka loaa o ke aupuni, a o kekahi aole he hewa i ike ia no keia bila.
Ma ke noi ua hoopanee ka hale.
LA HANA 13—Poaono, Mei 13.
Halawai ka Ahaolelo ma ka hora 10 kakahiaka e like me ka hoopanee ana. Mea Hanohano Peresidena G. Rhodes, ma ka noho. No ka hiki ole mai o ke Kahunapule mau o ka Hale, ua kauoha ka Peresidena i ka Hon. Mr. G. W. Pilipo e pule. Heluheluia ka moolelo o ka la i hala a apono ia.
NA PALAPALA HOOPII.
Waiho mai ka Hon. Mr. Helekunihi mai Hana mai he palapala e noi ana e lapaau wale na kanaka Hawaii me ka laikini ole. Haawiia i ke komite malama Ola. Mai ia apana mai no he hoopii e hoopau i ke kanawai hana alanui; a e uku ia ma ke dala maoli i $200. Haawiia i ke komite o na aina anpuni. Mai ia apana mai no he hoopii e hoohana ia na paahao ma na alanui o ko lakou mau mokupuni iho. Haawiia i ke komite o na Ahahookolokolo. Mai ia apana mai he hoopii e hookaawaleia i 3,000 dala no na alanui o Hana. Haawiia i ke komite waiwai.
Waiho mai ka Hon. Mr. Lilikalani, he hoopii mai Honolulu mai e noi ana e hoohoomoeia i paipu wai nui ma ke alanui Puowaina. Waihoia i ke komite waiwai.
Waiho mai ka Hon. Mr. Kanealii he hoopii mai Wailuku mai e noi ana, e hoopauia ke Kahukula Nui, a ua waihoia i ke Komite Hoonaauao.
Waiho ma ka Hon. Mr. Aholo he hoopii mai Lahaina mai e noi ana, ina ua hookaawaleia kekahi mea i mareia no ka loaa ana o kekahi i ka mai lepera, alaila o ka mea i koe iho me ka loaa ole i ka mai, e ae la oia o mare hou. Ua haawiia i ke komite hookolokolo.
HOIKE A NA KOMITE.
Waiho mai ka Hon. Mr. Isenberg i ka olelo hoike a ke Komite Waiwai no ka olelo hooholo a ka Hon. Preston, e koi ana, e hoihoi mai na Kakauolelo mua i na dala a lakou i lawe ai a oi mamua o ko lakou uku kupono.
Noi mai ka His Ex. J. M. Kapena, e unuhiia ka olelo hoike a ke Komite ma ka olelo Hawaii, a e paiia a laweia mai imua o ka Hale e noonoo ai, i hiki i keia hale ke noonoo maikai mamua o ka hooholo loa ana. Kokua ikaika mai ka Hon. Mr. Preston i ke noi, a hooholoia.
NA OLELO HOOHOLO.
Heluhelu mai ka Hon. Mr. Pilipo he olelo hooholo, e kauoha ia ka Loio Kuhina e hoike mai i kona manao no ke kanawai i hooholoia i ka makahiki 1874, e pili ana i ke Kuikahi Panailike.
Hoike mai ka Loio Kuhina, aia a laweia mai ke Kuikahi imua o ka Hale, alaila, e wehewehe mai oia i kona manao.
Ma ke noi, ua hoopanee ka Hale me ka hooholo ole ia o ka olelo hooholo, a noho hou ma ka hora 1 auina la Poakahi.
LA HANA 14.—Poakahi Mei, 15.
NA PALAPALA HOOPII.
Waiho mai ka Hon. Mr. Helekunihi he palapala hoopii na na komite he 13 o Hana, e noi mai ana e kuaiia na aina aupuni me na kanaka i $1.00 no ka eka, haawiia i ke komite o na aina aupuni.
Waiho mai ka Hon. Mr. Barenaba he palapala hoopii mai Koolaupoko mai e noi ana, e hookuu ia ke kauwa ke hoohanaia mawaho ae o na hora he umi; haawiia i ke komite kalepa.
Waiho mai ka Hon. Mr. Helekunihi he palapala hoopii mai Hana mai, e noi ana e hoomauia ka mana o na makua maluna o na keiki i hala na makahiki mawaho o ka palena i hoakakaia ma ke kanawai. Haawiia i ke komite hookolokolo.
Waiho mai ka Hon. Mr. Nawahi he palapala hoopii mai Puna mai, e noi ana e hooliloia ka olelo Hawaii i olelo poo no na oihana. Haawiia i ke komite hookolokolo.
Hoike mai ke komite hookolokolo i ka lakou olelo hoike no ka palapala hoopii mai Honolulu mai e noi ana, e hoonoa ia ke koho ana o Mr. S. M. Kamakau, kekahi o na lunamakaainana o Honolulu, ua noonoo lakou, a ua hooholo i ka lakou olelo hooholo, e ae ia no ka Hon. Mr. Kamakau e noho ma kona noho, no ka mea, he 11 o na inoa ma ka palapala hoopii, aole i paa ma ka papa ioa o na poe kupono i ke koho. Aponoia.
Waiho hou mai ke komite hookolokolo i ka lakou olelo hoike no ka palapala hoopii, e hoonoa ia ke koho ana o Hon Mr. D. L. Naili, ua noonoo lakou a ua hooholo i ko lakou manao e apono i ka noho ana mai o ka hoa hanohano mai Koolauloa Oahu mai. Aponoia.
Hoike hou mai no ke komi te maluna ae i ka lakou olelo hoike no ka palapala hoopii e kue ana i ke kohoia ana o ka Hon. Mr. Kalaukoa, ua noonoo lakou a apono i kona noho ana mai ma ke ano he hoa no keia hale. Aponoia.
Hoike mai ke komite wae i haawiia ai no ka noonoo ana i ka bila e hoololi ai i ka pauku—mokuua 37 o ke kanawai karaima, e pili ana i na aea haukae, ua noonoo lakou a ua hooholo e waiho mai he bila hou ma kahi o ka bila mua i waihoia aku na lakou e noonoo. Aponoia ka hoike, a heluheluia ka bila a ke komite i hana ai.
OLELO HOOHOLO & BILA.
Waiho mai ka Hon. Mr. Halemanu he olelo hooholo, e hookaawaleia i $800 no ka hoomaemae hou ana i ke awa ma Honokaa, Hamakua, Hawaii. Waihoia ma ka papa a noonoo pu me ka bila Haawina.
Waiho hou mai ka Hon. Mr. Halemanu he olelo hooholo, e kauohaia ke Kuhina Kalaiaina, e ao aku i na Kiaaina o kela a me keia mokupuni, e hana i na alanui, a e hoailonaia me na pahu mile, e like me ke kanawai i hooholoia i ka 1874, oiai, aole i hookoia ka manao o ua kanawai la a hiki i kela wa ; ma ke noi ua waihoia ma ka papa.
Waiho mai ka Hon. Mr. Kalaukoa he olelo hooholo, e hookaawaleia i $800 no ke alanui ma Pauoa, e hoomaka ana mai ka luakini aku ; ma ke noi a ka Hon. Mr. Preston, ua waihoia ma ka papa a noonoo pu me ka bila haawina.
Waiho hou mai ka Hon. Mr. Kalaukoa he olelo hooholo, e hookaawaleia i $300 no ke alanui mai Waikahalulu a i ke alanui Liliha ; waihoia ma ka papa a noonoo pu me ka bila haawina.
Heluhelu mai ka Hon. Mr. Lilikalani no ka manawa mua, he hoololi i manao ia no ka pauku 56 o ke Kumukanawai ; ma ke kapae ana i na huaolelo i pili i ka uku o na lunamakaainana, a e noho uku ole lakou a pau ka aie lahui i ka hookaaia : ma ke noi ua hoopanee loaia.
Waiho mai ke Kuhina o ko na aina e he olelo hooholo, o kauohaia ka mea kakau o ka nupepa P. C. Advertiser e akahele ia ma keia mua aku, i ka hoopuka ana i na moolelo e pili ana i ko ka hale, aka, no ke akaka ole paha o ka waiwaiwai, ua hoihoi hou ke Kuhina i ua olelo hooholo la.
Hoolaha mai ka Hon. Mr. Nahaku e lawe mai ana oia he bila e hoololi ai i ka pauku 7 o ke kanawai i hooholoia i ka 1868 e pili ana i na pa aina.
Heluhelu mai ka Hon. Mr. Kuihelani no ka manawa mua, he bila e pili ana i na la koho balota, waihoia no ka heluhelu elua ana.
Ma ke noi a ka Loio Kuhina, ua hooholoia ka bila e pili ana i ka mai o na hipa, e paiia a e hoouna ia aku na ninau i na poe kahu hipa no ke ano o ua bila nei, aponoia.
NA HANA I PAU OLE.
Hapaiia ka noonoo ana i ka bila e hoololi ai i ka pauku 1 o ka mokuua 34 o ke kanawai Karaima, e pili ana i ka hoopai no ka ona a me ka mea inu rama ; ma kona heluhelu elua ana, ma ke kapae loa ana i na huaolelo hope o ua pauku la. Ma ke noi ua hooholoia e haawi i ka bila i ke komite wae, oia na Hons. Birch, Nawahi, Lilikalani, Mahoe a me Martin.
Hapaiia ka bila e hoopau loa ai i ka mokuna 23 o ke kanawai i hooholoia i ka 1874, ma kona heluhelu mua ana, e pili ana i ka ae ana i na mahiko e puhi rama. Ninau ia ke noi e hoopanee loa i ka bila, e hooholoia pela.
Hapaiia ka noonoo ana i ka olelo hooholo e pili ana i ka hoonoa ana i ke kohoia o Mr. S. M. Kamakau ; hoihoi hou ia ua olelo hooholo la e ka mea nana i lawe mai.
NA HANA O KA LA.
Hapaiia ka noonoo ana o ka bila e hoololi ai i ka paukuk 1 mokuna 14 o na kanawai i hooholoia i ka 1870, e pili ana i na laikini awa, ma kona heluhelu ekolu ana ; a hooholo loa ia ka bila ma kona heluhelu ekolu ana.
Hoopanee ka hale.

Ua haule ka Palapala Hoopii a ko Wailuku, ia Hon. Kanealii.

E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
          Ma ka la 8 o Mei, 1876, hora 12 M. ua waihoia mai imua o ka Hale Hanohano o ko Hawaii Pae Aina, ka hoike a ke Komite Hookolokolo.—Penei, (1) "O ka loaa ole ana i na Hon. L. W. P. Kanealii la na Palapala Hookohu elua mai na Papa Nana koho mai o Wailuku a me Honuaula, a ua kue i ka Pauku 792 o ke kanawai Kivila. Eia ka pane a ke Komite, ua hooleiia ia kumu hoopii, no ka mea, ua hoapono mua ia ka Palapala Hookohu o ua Hon. Kanealii la. (2) No ka lawa ole o ka loaa makahiki i ua Hon. Kanealii la. Pane a ke Komite, ua nana ke Komite i na bila hoike o na loaa o na makahiki elua i hala, ua maopopo lea, ua lawa kona loaa makahiki ; a nolaila, ua kapae loa ke Komite i ka Palapala Hoopii o ka Apana o Wailuku, Maui." A ua waihoia mai ka hoike a ke Komite imua o ka Hale Ahaolelo. A ma ka ninau ana, na hoaponoia ka hoike a ke Komite, a nolaila, ua haule iho la ka Palapala Hoopii a ko Wailuku poe i manao ino ai i ka mea Hanohano ka Hon. L. W. P. Kanealii, a ke hoike ia aku nei imua o ka lehulehu a pau. Ua paa ka mea hanohano ma ka noho elua o Wailuku, Maui ; he mai nui ka hilahila maluna o na manao ino a pau i kue mai iaia. E nana mai oukou e ka lehulehu nana i koho i ua lunamakaainana la, i na alakai nana i hoopii mai imua o ka Hale Ahaolelo, oia hoi ka poe lili puuwai eleele o na wai eha.
          N. Kepoikai, D. Eldridge, R. Wainee, W. B. Kala, E. S. Keaho, D. L. Kaili, W. B. Keanu, W. H. Uaua, Sam. Owana, J. Kealoha, P. Kaluna, Kaainika, a pela aku, he 110 ka nui o na inoa maloko oia Palapala Hoopii. E na mea nona na inoa maluna ae, na puuwai eleele oloko o na muliwai o Nile, e mihi ka pono, oiai ke aloha i ka puuwai aloha o ko oukou luna hanohano, a he pukuniahi hoi no keia kau Ahaolelo, a ke ike nei makou i kona makaala loa i  na mea a pau, a he kupaa hoi mamuli o ka pono o ka lehulehu. He oiaio, imua a lanakila. E ike e ka la, ka mahina a me na hoku, a haule iho na lani; ua lawa me ka anoi.  D. D. HONOLULU.
Kaumakapili, Mei 9, 1876.

          E hoike ana ke kula kuokoa a W. A. Kiha i ka Poakolu hope o keia mahina, oia ka la 31.

          He mea hoihoi nou e ka mea heluhelu ka ike maka i ke kalo nui. he 22½ Iniha ke anapuni, a he 21 iniha ka loa, a he 17 ona paona. A o kona oha he 19½ iniha ka loa, a he 23 kona anapuni, a he 16½ kona mau paona, na Kaiwi keia loi kalo, ma Kapalama ae nei.