Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 22, 25 May 1876 — ELINA KE KOA HE KANAKA OPIO PUUWAI WAIPAHE! KA PALEKAUA LIONA HOI O KONA MAU LA KE PUKONAKONA O KONA LAHUI, A O KA OI WELINA HOPO O KONA MAU ENEMI. [ARTICLE]

ELINA KE KOA

HE KANAKA OPIO PUUWAI WAIPAHE! KA PALEKAUA LIONA HOI O KONA MAU LA KE PUKONAKONA O KONA LAHUI, A O KA OI WELINA HOPO O KONA MAU ENEMI.

Mokuna VI-Helū 21. IKo kukou houniuka hou uua akn ma kt ia puK', e loaa »io ia kakoii ka ha}m liope o ka iiaioh lo a kc koa wiwo ole, i kukai pu ia mai e ka p»ine a ka Moi ; u e loaa no ia oukou nUlalo nei; " E ke AHi, ka Moi e, hu haua nui keia e waiho «ei imua o kou aupuni, a iih* kou lāhūikaiiakā, a ke uoi akn nei au i kou iMHmoo maikai ana e ke alii ma keia inea. Ma ko'u manao iho, ke noi haahaa aku nei au, e hoomakaukau ke aupuni i ekolu mau moku kaua paa, me ka hoolako }X)iio ia i na mea kaua. na kanaka a īne ua alii he jxx- wae ia. a he poe i maa a makaukaū i ke kaua ; a na'u no e alakai wiwo ole ia lakōu ma ka paio aku nie ua jxnva. 0 ko'u makemake nui nae oka makaukau koke o keia mau moku 1 ka wa |K>kole, u e holo koke aku mamua o ko lakou hanu ino hou ana aku i lu kahi kaiii inau wahi e aku. Ke lana nei l.o'u manao. aole no e h.ila na mahina ekoln. e hnli hoi niai no inakou me na nu liou )i.>ohauoli o ka lanakila. Ake li.ii hou aku nei hoi au, eke Aiii ka Mo» <*. ua j>aa maUlo o ko'u m iu liuia he n»au waiwai lehulehu wal>' o ke ii 111;V, ke d (iiuaua. a me ka momi, a ua iuma au ma ka houua inaluua o ka aiiia «» na |H>\\\t. a eia no h >i ki.-kaiti o

kuw-kumu' ' Ua oluoh» au i k;i ;ijht kv>ko aiui i aku i kt i.i iu'i, a ua J;nvc k<' ai>j»uni ano. A ki' luiiakumi au imua o:j o Elina. o kau iuau niea a juu i luu mai nei, ke lux'ki|<i'iuai voi an iloko o ko u j>uunai uu'ka haniMi niii, a ko lt.it aku iu-i lioi au v hix>ko koki' ia kau noi. a o kou uiakomaki' ma na nu-.i n jviu^llo ikolu |«u;c niai k« s ia ln aku o in.ikaukau »vt k« ia nvau inoku uou, a aia i kou x\a o umkomako ai no kn liolo ana, nlaila, o hoK> aku ik» ina ko hiio ho ahhik.uw niaiuna o koia luau inoku Ano, o Klina, uuuuuli o kau mau haiia r,o ko'u au|mui, a luauu.li hoi o kv>u hooiuaiwwauui aua, ko kau aku ik i au lualuna ou i kn idoa Alii s>it Naika mo na lu>ku luvtilouH v a uu ka ]vihikaua uuilaiH . a mo ki in luau iuuk<u«u, o lawo j<u aku «k i ko uloi. ha o k< au( uui << Boiila*<ia u»a o ka ittv»a o k.; Moi a 1110 ka hhui lh hKvk<vt' l koM iuan»>>.*. ko uvf*« h:unij»<»ui|»o u * Knu liuo. no ka IoW aua »ku u«* koiin' ka ui.iiu'W» u<»k<M> kaua Kuoh o Immi< lo m.u laia malio|v uoi, m h\ lo bou «kil uu kana luiak.u uuvtua N\» kow i.hw ! i;.t uluku mai la nt h«iti.t rhiwh« « |«U a k< ,-tlv>ha inalaua iiio ,<»*, m. hmv nit iki m.ui i koua )»ui|\v.u , * na k* luaka uo o ht<<!o iimī im luaka iimī. o loku uiau aua i k<Mia luau lihiiihi uani. * kilauhoa iho U nialun» o u* « jv\)u>! i a> la k.» «>la a i ui t k<vui ki»o.A j ī;.} :a u la ki uU h I<»h< »> ka \\a i<iuc iaaik.ii uialiiu* >i k.«u umii h< l-Ih' l.'ua. .» hv < : Uaku k< kuakiU ru k-vi',,s nai i i,» vtA k ui in.li U n»4»M"* .>na k» -i,<li o Ua ~um a jaum> ka !.l , t , • U..1 V . II o!,*>.v *<«Ih' I.W

iua B<?rit»ma a pani o ba ui, a ua kapa ia o Emeiine, Rose o Eneiani." Ku iho i» ka Moi Eikeke ; k;i Moi i olelo ia uou» ka punwai i nele i na koni wai{)ahē o Ue alolia ; ka Moi hoi nona ke aupuni i ololoia ua welo kona hae nia na kihi a pau p ka honua ; ae, ku iho la ia uie koua kulana Moi a me ke kino kanaka makua imua o keia keiki opiopio, akahi no a hoo&naka ae na omaka heu ma kona anwao, me ke kino pololei i liookahua ia c na'helehelena o ke kanaka puuwai wiwo ole a ine -na Uiohiona koa hoi. E mohaia īhaikai aku aua ka ula pua roso o kona isau pajK»linft, a na ia ui kanaka maikflji i kilou aku i ka iiai makahohi o na ]iiuuwai a }>au e noho ana i!«rico o ka runii Hooki)>a alii ia manawo, a hoopiha ia ae la lakou nie na nianao koni makahehi i ko ianei kino a me ke kulana mai lumi o kona psme poo a pulelo loa aku i kona inau kapuai wa\rae. Ua olelo ia ia manawa a lakou e hui aloha pu ana muloko o ka ?mni alii, ua puana hawanawaua ae ke alii Mouvahine i ka {K?{>oiao o kana kaue MoL i ka {wine ana ae: "E kuu Moi, me he 'la imua o ko'u inn.ii maka. a kakou e luana nei iloko o keia kwna,' ua lilo ke koa opio Elina o ka nio;in.i i inahiiia, u na kona nani e hoonialamaluma nei i keia keena : a o kana i|H> h<.v>{»alau hoii ana i hiipoi miū īu'i mai ua u»>-kai mamao inai o ka waena ino.nm. oia hoi o Eineliue ka ui, nu* ho la oia no ka hoku ukali o ka mahina, a ua i i ho'ai hoi o pahola ao nt-i i ka nani. a Ih>oj>ulu iho hoi i ke en me ke ala j onaon.'i, maluna o na moa a pau a kona 1 koolua niahiua e lu>oinalainalaina noi. 110 nuui koia i oi akn kona palona mawaho o ka Ihhiukui{h)jh) ana o ke kauaka." walii aua Moiwahino nei," me na hiohiona piha hauoli. a na kona inau aioliiona no hoi i hoike i%e iinua o ke anaiua holookm, i ka oiaio o kona manao. a nie ka ukali pu o na iini o kona puuwai maho]>e oia mau luiaolelo. 1 ka {*au aua o ka hawanawana a ke alii Moivrahine 7 ua ae la ka Moi me ka leo moakaka, i ka i ana V, "ho oiaio ua nele ka Moi o IV-vitania Nui i na hnaolelo e hoiko pil\:v aku ai i koua numao a uu' na iini o koua puuwai uoko kaiuahao oka manawa a k ikou e hui in i. a uo ka pilia pu hoi i na mah.ilo ho«>m:iikai i awiliu ino ka hnuoli. jk-1;i wau okn oloheUih»' aku iu i inma ou o kuu koiki e Kliua. a o-kuu kauu hoi o Kmolino Auo 0 loho ua iuea a {«iu, ko lawo noi au ia laua, uiahilo iho o k.i malama in.'i>il;.ia a na lani. ho uiau kt*iki Jia'u, a kf kauoha aku noi au i ua iii a mo na ni ika.iinana o ko'u au(>uni. o hiHunanao mau la kou i koia, a uaua uiai ia Uua ina kiia ano/' Mo na liniii haalulu a nakanak:» ka Moi i lalau mai ai ia Elina. a kulu iho la kona mau waimaka ma konu mau pn piiiina. "0 koia inan m <ka i iko «»U- i k«ia nu-a ho kulu wuiuuka, koitt puuwiu hv>i i ik<> v>U> i noi« io« a h«- e kahuli ai k* u<H>n«v> kaiKika, k«> lK«oiau nei i na oiu»hi m«* ka waunak.u ai k«* h<x»ka}««lili uei hoi i iia aa -koko ino ka hauoli, ho oiaio, akahi au a ik«> i ka oiaio «» na «>!. lt». ho {*obaku ka }>uu»*ai o k«- kanaka i ik'- olv 1 kiia moa ho wahi a u:i MmĪ mi

! "K ko.-ilii hakn k* Moi.' a KHuu. *v lik<- iii*- kt»u u«-K* aiu» i u.« )uui- ■ oloK» v ltoik<- ut »i i k"U h,UK'h. }vU «k» ;ui i uoU' *t t tta h;wok-l<» o («miio aku t|i» k.thi u ti;i K«kvmi*ikai nui a iim' ko ak>UA nu i k.iu iiku iivi iiuKiim <t'u a u»o ko'u )hvi i iiumimom tn» ua I* «■ liiki m»i miia, oi« Ik4 o Kmohno Ak», iu» . iw ih K- i j»« luwolok» »u k« hAikt* mui *ku i kv»>» »urt« h.Mtn,uk*i. W j*v lo m» i h«4l»hnm» kw uwi n* Uui w'u, » Uo hiki u*> mii In* th«th«4 «kii i n« uw)|A ' wu» o mm Ka»mi % « iiwi k* ».h«K>kv» ik**k.t ajiu* Ikmi « kvw» umiuo * «tio : kn u bwi anpani o kn n«» kn |fcWK» A UH k* |«»MlWlik«i \» UA UUkA4H|A u4 N>»UiiA. i h%*ikv u«> kvin umu hh< k* l*wv *»• ih ī *u i k<» IhnUuki <um m*U il*»» o «M «*» k**Wfr«r* o k* Uni. & «s*• hu.u ,u U»i o kA U»m»* o kuu v»UO U«Wa«i .-% U v ku o Uvt«4k<lik& l*>> AM H«» Uo <M «» k» U«o li«tit * kMMtlMt> o Iknuim kr •1»H»U«t h«»l A tt O ak>lh * IHH, A « ilK.tfkv|tV4 t,l*tt (MHI 4 (««U I UMM or<4«U fft i n»»N h'»* jw*»v I>-m. » }*4.t k.i uw*NA^i->k>»

mailni o.na kni e kokua mai ai ia'u a haawi tugi hoi t na pomaikai." Puoho a« la na ieo haro nni maīloko mai pnuwai q na 'lii e nonoho ana, aela na kihi o ka hale alii, & pahola aku la na eheu makaui ia mau leo hauoli mao a niaanei oka alii, ai ka lohe āna mai o na makaainana, ua hoi iokahi pu mai la lakou ma ia hauoli pa ana, ft punia ae la ke kulanakauhale holoOko» me na ko i piha i na hoike aua o ka hauo!i, e puana ana i na huaolelo " ke Koa Eiina a ioe kaua ipo i ua la^l" He ekolu pnle ka noho ana o Elina ma iloko o ke kulau.ikauhale, a iloko o ia nmuuWa, aole loa 1 poina iki ua koa opio nei i kona niau hoa alo inake o na moaua powa, aka, ua uoi aku la ia i ka oluolu % ; "ka Moi eae raai ia iakou e hui pTi tue ka hooiuanao nna ae i na ino a < me u«jM>ptfikia i alo ia e iakou, a ua liau- j oli ka"Moi i ka poloai aua aku i na luiua i fi pau.o ke kuua Aliiwahiue o ka uioana ! eia hai ka Zdim ka mauu. j I ka hala una o na pule ekoiu. ua nia- ; kaukaiu iiio la ke auinoku hon a Eiina i noi ai i ka Moi, ua lawa pono me na kanaka i wae ia, a me na pono kaua no ka hele ana akn imua o na enemi a kana akuuie ka hoj*> 010. oke kuna Zelina ua hoomaemae hou ia ae la ia, a ua ku{K>no ko ka(>a ia, " ka lialealii autuoat)a." lloko o kria uiau la a ka lahui e haujli noi, iloko o ka \va aua puuwai a pati i manaoia e hauoli ana, aia itoi hookahi puu\rai, na |huu ]taa ia kona tuau puka hooha*h»li. a o noke atva na kui hookaupi&ha i ka houhou i ka lakou mau ukana |)oi>iauyviH.kmo. Ua ulu aua kumu ke aloh» iloko o ka ui Eiueiiue no kana alolia Elina, a im liiki ole iaia ke hoopoina no ka uianawa pokole i ka hooiuauao aua ive i k"»na holo ana ak ¥ iwama o iia |»owa, fe* hoi ana i noho pio ai a i kamaaina ai. no ka lakou inau hana hooiua-

inoino a jh jxlū kanaka—auwe—m»? 1« nie.H l.i, na nhi ia iho la koiia )mu\rai < k.i ulii kanikau a kona mau a-a koko o » ana, uo kana ijni i alolia ai. k;i moa ho i hoopakolo nmi i.iia mai loko inui o k; mako. kt' h«'h> aku u j»:uo aku *iut> lakoi m i na {h>;i o ia mau aokai malihini inakamaka o!r, a īnaluna h<>i o ka ilikai t k;i tnoan;i ino kai iiohonu. l*;\ mnkoinako no ia o noho nu- ko Laua inau ma ktk\ alii. na manao iho 110 ili>ko ona n; oi aku ka }huh> kv noho iho ia uiaho|<t m-i ; aka. no ka olpM-kela ana i> ke kou a na iini ai«'ha oiaio o koua puim-ai i:v kana mea i aloha ai. ua hiki ole iaia k», kaohi uuii i ka ni;ituu> hoohihi o uk.il akti mahoj*- oiiu iloko o n.i j¥»ino a |*u k'" maki' a k<* |«kolo inai. . I ka wa a ia lohulohu o hauoii hiuu < nolio n ana ia n»o ka nalowak" ana o ko n t niau inaiuio kuko iloko iho miA. (.1 Klina, im liko no koua aloha r.o kaiw inoa i iiui ai. ak;i» ua lawo kola i na hua " o ka h.uia tuua, a inahojv n.i iut\i o :u- " Mo ka h\> nahonaho o Einoliuo i |vim ui ii ai iaia i kokahi l;x, oiai. )atm h-»lo-IhOo ana maklo ona lau laau on* iuo* Lum oka jnia, ikawa a na feuknns o ka ia o iho aku ana r ut-i)A]o o ka iKkai o ko k<>n th.uu, o luv»o «ha o Kliiia o hoom«aliii i na mauao liim o kaiiA aloiw, a |nuio mai Ja im jhm i\w iiani Kmohiw uoi mh' kvwia K\* uahoi |ttlm Uh- UA huav4«.k> Ukv UK ka wai UM>li; " K Klīii*. U mo««n i )k*»hiki «i Wr ahUu u*X i* (M*knmua h«bi mma i t«ook\«uo mai kn aiMM** « W iK»> ko o ko u imuwni, h il** *u i W *no o ia niM, fcc «ihium' «Mi iHif iiMi k* U *'« o iMki>u ih% h k hoi mu o *kv »oi «oK? k«« * Ww«. mai,~ " K knM ak«hA, hnklwi U b t hiki mmi nnA. « h*fch» mt« iHMkiMi *i f w mim ♦ «Im m«»imm IMI k«|«bli »ku O k«WI «MM» «I «mW «mh Hhini īh«» hwi «w, « n*h« mm ilm « mw «wk* Hm o «<i. l'* ik>- »W b»>* kMMk h«\l |WHI>« ai *IM>M NMk * pMI «P j*K |M i nv.t«W!fc4aiMi «maUK» o k«Mt nM <m <ra«> »<\ « *» *o rmi ih« «noi m o h**Mf UII Woi. s*Nho abi wr b<• A Mf k> UunuiM * " H*u*o ii«» U o Kmoim* mmHwui * kni n«M « k«k<»h uui i* i»«kw o Klmek « n m«i la:

"E ae tuai uo an«i w e Uaaa iao % e iMKMaainoaao » keia kioo i ak? mai ai i i ke kai loa mamuli 00, e ke aloha ? Aawe au! ke ae oe, a aloha wale hoi koo ike hoa ana &kn i na lae aa a me na pakoka hale bkeia o ka ae kai oū walū a kaua i hui moa loa u ikko o ka piiikkL, a i alo pa mai ai hoi. E Elina kua haku, e hoopeeiakamaiaua aaeioe ia'a ? " (Aole i pctu.)!