Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 25, 15 June 1876 — Moolelo o ka halawai o ka Ahahui Ekalesia o Kauai. [ARTICLE]

Moolelo o ka halawai o ka Ahahui Ekalesia o Kauai.

! Halaw-ai ka Ahahni Elca}osia o Kauai liualoko o ka Inakini o Koloa, ma na la lf ! me 20 o Apenla 1876. -j Kohoia o Rev. G. Puuloa i Luoahomalu, ; a o S. R. Hapuku i kokua Kakauolalo. Pu- -! le ka luaahoomalu. Na lala i hiki mai: : Ekalt:sia, Kahc, Elelk. : Waioli, R. Puiki, haiolelo, Makaliu. Anahoia, G. M. Keone, " Ku, Lihue, Rev. G. Pnuloa, KaaioheloKoloa, "J. ll.Makoe, Nakapa'hu, ; Waimea, J. Kauai, lunakiai, Kaluhi, Na Lala mau. Kev. J. W. Smith, a me S. Kahookui. Keiki a ka Aha, S. R. Hapuku. Kohoia o Rev. Smith t Rev. Mahow a me G. M. Keone, i Komile Imihana. A liuliu iki hoike hapa mai.penei: 1 Hapu* lua hora haipule. 2 Hoike Kihapai, 3 He- , luhelu Kuniuiuanao. 4 Na Palapala hoopii. | 5 Kokun Mahiua hou. ' Ua apo ka Ah.i ia G. Mohoula, H. W. Pukalo, Puuiai, a me na Luna Ekalesia i hiki nmi i no keia halawai. Kuniuninnao 1 Maiamaia ka hapaiua hovi h\ipule. Kiiiuumauao. 2 Xa hoiko kihnpai. Na R.'Puiki, G. M. Keone, a me llev. J. 11. Mahoe i heluhelu ka Iskou hoike uo ko lakou kihapai. Kohoia o Kev. Smith, he komite hoike kihupai, a me J. H. Mahoe ke komite hoike no keia Aha i ka Ahahui uui ma Houo-, lulu i ka maiama o lune. Hoomaka ka Aha a hiki i ka hora '2 p. m. Pule o Ku. . Halawai hou ka aha ma ka hora 2 auina la: inalama ia ka hapalua hora liaipule; alaila hniolelo o li. Paiki, ma Sol. 11: 14, kana poolelo, a penei: " Ma ka lehulehu o ka poe kukakuka he maluhia." K'.'.muinauao 3. Heluhelu llaatvina. Heluhelu mai o Rev. Puiki i kona haawina , " Heaha ke ano ke kanaka he pono ka lilo ana i kahnnapule ?" Ua apo aku ka Aha ia Rev. J. F. Poeue i hoakuka. Heluhelu mai o Mr. Keone ī koua haawina. " E wehewehe i ka like ole o ka Mihi me ka Han&u hou ; a owai la ko laua hana mua f He'.nhehi .mai o l'. S. Hapuku i kona hns.wiim. " Healn k.i hili clr *> ke Akua : lleluhelu -mai o J. li. Mahoo i konn hr»a- i wiī.a, " Pehea la e makaukaa ]>ono ai na i kahunapule uo k,i Inkou hana lani r" llai wah:v mni o S. Kahookui i kona ha- 1 wina. " No ke nh:» la i l:iuna nui ole mai :ii ka Uhane Ileiuolele nie na o Kauainei':"' Ma ke noi, ua hoojxineeia ka Aha apopo hora'9i ' Piile o Nakapaohu. Aperila 20, hora a. m„ halawai kaaha. Malama ia ka h»pa liora haipule. Heluholuia ka uux>lelo a nj>oiioi!». Nn J. K:imū i lieluhelu nmi i ka hoiko kih:>pu o Waimon. Rev. G. l'uuloa i heluhelu īuai i ka hoi.ke no ke kiUnpai o Lihne. Ileluhelu īnai o ivnuai i kona haawinn •• Pehea lā e ike :ū kekahi ua kalie * m:«i k;» lUkuiaia no k:\ «nliana kahnnnpule Hfl:ihtiu m.»i o l'uuloa i kona haawina. " lienha ka pihkia e liauai ole nei na Kknle>ia i ko lakou mau kaha Kumumauao 4. Na Palap>l i Iloopii. Ilelahelu ia mai ka palapiila nonoi a na hoahan'au o ka Ek:«lcaia o Waīmea, e noi maī aua i keia aha, e noi aku i ka Pap » ilawaii e kokua mai i*-J. Kauai ka Lunakiai o ka Kkalesia o Waime 1 ». i kanaHina u.ila no kii:,s nolio kiai ana uo ia Kkalesia i na n.ikahiki eiua-ine kn Uapa. eiai via kokua lakou iain he kADftlim» Uaia no i;v-iuau makahik:. Waihoia ka pnlajula imi i kekahi Komile, ra lv v. J. W. Sm.th, J. H. » nie \li. Keoue, komilo kujK»no. Kuiiiu.uauao Kokua mahina hou. KamftiUv> ka h-,]». aol« iu«« i h-vh.4v.>ia. Kohv>ia o Uev. j, S. U. Ilapuku a r.ic Keone i Komiie Inii Haawiua uo ka haiawai i ka o Oketoba* Kun.urr.anao t> Koho ui.t i na Eielē. > Kohi'ia o Nnkapi&hu, Kaaioheio, Makalia i e.e.e e holo aku. i Honoluia i ka hala»«u nui i ka maiama o luae, a eia ko laWu mau Pukalu. Kekaa. imr Puniwai. K imiennhana 7 No ka mal&ma ana i ka U Kamaiiio loiho ka aha iio keia kuiiiii. alaila ln»«.»ho4o i k««a niau oMo Uvk lu>Uv ' No k* ua hookaawal*»* e ke Akn» kekah'. U Iwano. a ua «nlehkuk e ka Haku, " ua hknaia ka n«> k* kanaka» ao** kr k*itaka »*«» ke Sal«»i." No ka n»*a h<H, ua ho«>!iioi.t r ke Aapuni o Hawau »hn ka in o ka i /. < *../•« No ka kU, ni hana it|iiep:rv »a na hana ku like tti« ka k* Akua vJeiv< a kue hvK » na kana« ai o kn* aupiun. N\ 1 .»1». k* h*><kolo mn k«*a Ahaha: o na Kkai«wao Kaaai MH, pown Kr >.v .*&ktt tm k* Ue\. («, lN:a.v<a r h,»ons*k*uk*u i mki «ahi nnaiMO no k* i.iaUw» k» ia o ke Aknva e m«U u» nta»a>vn«t ma k\> kakou tiv)v|il A.» //I-mii, , : Ke kauoh* ak« nr: krM \' > ; ».* K v< : lt'b mt M |Uh '« IV* » ' ' -:i V * kv *ktt » l*aKV*Jo

j d,o E»mii itaaa o taa k» la | ~ Sabata kie lo£ ok& malaiaa o Apehla. [ | JīooAotbi'i. Ke paipaiia aka sei s& Lm- i aa knkiko: % me na Hoahanau a pan loa e | ; makaala, 4 e iuii itaika i »a mea e malnhia! I ai ka la Ssbati ma ka ohaua, mawaena o ka' ■» k» aina. Ē lilo ke» khm i la- } hui malaiQa i ka malnliia o ka la Sabatā o | ke Akua, £ he lah.ni hoi © malama ana i &a j I kaoawai ojke aupuni i hookauia e na Lona j kau kanak|awaL Ua aponoia ua olelo hoo> . holo. Hopmaha ka aha aka hora 2. Pnle I 0 . | i Halawaī ka Aha ma ka hor» i hoopauee ia ai; liora haipule. j .Hoike n}ai ke Komite no ka pal&pala noi I a ka Eksldaia o Waimea, e hoapono ana i! ko lokoa nioi. Aua aponoia ka hoike ake ] komite; a na kanoha ka aha ike kakau- j i olelo man e palapala aku i ka Papa Hawaii ! : no keia mea. i i j Hoike mai ke Kotnite no nsrī;iele e hele ai i Honoluln ika Ahahni nni; a eia na ;Ele!e: Kaaidbeio, Makalin, a : eia ko lakon man hope,. Pnkalo, Kekaa, a! me Ua apono ia ka hoike a ke i Komite. i I 8 No ke kokua ana ina i Kahu, oa a me na Eleie uo ka he- ; le ana i Hcjnoīnla i ka Ahahui. i j Ua hooholoia na ka Ekalesia e kokna ina i | Kahu, a me Ble}e, no ko lakon ' j heio ana Houolalu. i | Knmuminao 9 Ina • hoonohoia k||»- ; i hi kahunapnle i Kahu Ek&leena a haalele i ī wale ika $kalesia, pohea la ia P Ua pono ] ! pnha ? aole paha ? Kamaiiio nni ka liaie i ] : keia kumuhana, aoie nae he tnea i hooholoia : i Hoike īnai ke Komīte Imi Haawina. i 1 Heahai ke ano oka Uhane Man Loa ma Hebera 9: 14? Na iR. Puiki. 2 Ua kiekie anei kekahi anela malnna o : kekahi anela ma ka laui ? Rev. J. H. Ma- : hoe. ; V i: ;- :h i- . : / | S Mahea kahi e noho ai oka nhane ma-! | mna iho o ka hiki ana mai o ka la hooko- I lokolo ? J. Kauai. ! 4 Heaha *ke ano oka inoa, Keiki a ke ; Akua, laahea ka hoomaka ana o kana ke- ] : iki ana ? S. R. Hapnkn. i 5He mea hik: wawe anei ka hanan hon? i Ihe mea lohi ptha ? S. Kahookni. ! I 6 Owni kekahi inoa eae i kapaia mai, : iKa mea Hoola ? G. Mj Keone. ' ; E mau aku no ka haawina o Rev. .T. W. Smith, A. W. Maioho, Z. Seta. ila ke noi, ua hooholoia e halawni hou i keia Aha ma LiUue i ka nialama o Oketol»a, o G. M. Keone ka haiolelo o ia hMawai, j 1 kokun pu ia mni e lie*-. J. H. Mnhoe. ' llelnheluin ka moolelo *HjH)t\oi.i. Hoo-; paneeka Lalawai. Pule ka Luua Ho nnalu. i S. R. Hapuki-. I IĪ'<JW Kaknui.lt h.

ka

Nilll, IMI'A O KA AII.VOI.RLO..MA KA Poah;a, Jnuo o, IS7*5, mai k:» aoao o kokua > an» i ko Kuikalii I'anJtilikt". < K KA LIN'AIIOOUAU' ;1 — hīki iho nu'i k:ik<»u i ka tnatia\va kupouo »' kamailio ai ao ko Kuikai.i Paiuuhko, a hi' j»ouo U>,i !iot i m i.oa liaiioliano o ku ia huio o hauwi i ka ik:uk:t in:iku' kamai!io ana, 110 k;t uu a, hi' nu>.t imi maoli 110 ku'i:i j .ilaila. o uaua ao kak.ui i ka o<d.V inKili. lo a ko "lii K:ijKna. "K apoiio aku koia halo i na h ma a j«au v' l'ili aua i ttn nioa i hanaia 110 ka i...10 , na *.> ko Kuikahi u- iiko mo na lono i o'iu loia inai." 1 i Ko inanao noi au, tta ,nk ika no 111:1 ko"a 01010 hooholo k i moa i makt ;iuku':a, .«i.i iioi i:a )ia::a a |.su i Kooiki'.kai.i no ka hv>o , i.oio ia ai,.i o kc Kuikahi. 1 Ow:tu ku'kahi kuo i ko |lvuikilh~l\*n-uli' ko, iiiainua oko k.ni koho o Fuk lN~tl a ua li;» : .oIu!>» a>.t iwaena o kaapma, u> k.l'll kumu kana!aa oia no kai h<>o!. :i o ka j>auku 4, a ku l So;i:»tu* o A iu'iika a'a i lii.uuoio ai, ma i » liooh-li u- hv»a ai !:e nioa 0 j.au 1 :u ko Kuoko* u> kakou ,\u|>nui. a 110 k 1 .kiika h>a u> ka'u mau oln:o, tt;t ka|« tia mai an !u kij>i kit ki«\ ma ka li.»o!o aua i k* h.v ua a ka Mv»i. M i:u\t* o kuu !».•>!*•» aua ta.ti i llouolulu nt i, no na hana o ka Aha<»k»lo ua l'.ia ia\t lu> manaw» o l«ui ai mo o'u haku ; ma ka l\>.ih»a la 11 o Apr. a n.<ouoo no tta kumu hana iuiua o ka A!»aoloio. ista ia hui ana ua wnihoia m*i ia'u ko koik»i o ko i koia mau uiuau 01u.% oia k» Aio Miliona » mc ko Kuikaio I'anaihko, k* iiim * kakulni o kammiho nrī ' n» ka maal&H n« hoo«nakaukaa iho U ! kakon i |«ahu kt«|va|t«tt no ka Am> Milkmi», i * o 1» k*ntt «kli W ni k* ilina man k«a. alaila, o imli k« kakou atn< no ka ofrh» hoo holo a lio 'lii Jmv M. Ka|irna. **K a|H\«o ' aku kakou i na moa i kMHMa tto koKatfc*> lō I'an*ll^k^. ~| 1 na I* i h*la ** iwi» «mai • ko*Mt* ana i ka half no ka ninau a k* "lii Kaopna I/». kr, no ks hilinai o3t» i* o ka hana a na hina, Va h« »kt» la i k<» jml» na «chrw«s lw Ih>Kimiii a na ku lat**oha«o o kri* haW ; tto ko Kmkahi l**«*iltk*. a «m «* «wai I hiiiw ka m**kaka <c U Knhin* o ks« na atua o «f ka t<W»> mai. »4i> m< « Kma tM hr |Mlikia i k*ia a>«|»«ni mai kr a«|MM)i «mm o IWw««a h*> oW> loa «*\ K« 1 v kak<M« o inaka* aka at * nolaila, Ha h*»h«U»a mm m «*as ko'n huma * |««Mi> m**«t«a o I» K«hit*a a k«hi«t*i ko !a k»Mt knhuui a ka oianv A m ku «u«ia «wai aw «H* koi* ho* S..k\ c *k« i k<*« lo»><> ts>» k<> K» kaUi ( *tuul«kv«; k>n* «ti*«« k«at«. f I O kv Kuikahi r**MiU«k«\ h< MM i W m«nao mm *a, a i i->*i tk**k* t* «•«*> k .> KmiUomii * t «»a \l«i

u*»i hiki'ia t Hwiai-. 1», āole rasa i keia, aa M 'm a»ai a Euaehamai» M a ia Knl«fcia» % akahi no a loaa. I 2 He nui oa 4ala o hoololiia no ka 'imi ; ana i Knhikahi Painailike a he nai aa Kle-' | fe i hoonaa ia. i 8 O ke Kuikahi Panailike he hana la i I' 1 imi maoli ia e ko kakou Lani Moi, a he hana kn i ka mahalo akti iaia ka ae ana aku i ke Kuikahi Paoailike O keia lft?fea hana kaulana a ko kakoa Moi, knaa holo ] kiuo ana i mea e hoowaiwai ai i ka aina, , no ka mea, o kana haaa nai maa i kona ! kn ana i ka moku. 0 ka imi i ko kuikahi Panailike ka me» ana i mauao nuiai i loaa ka waiwai i kona lahui; ua kaolana o »'etero Kanui Ke , Alii o liuf,ia i kona haalele ana i kona Aupuni, a heleakn ina Beritania, a hooliio iho la iaia iho ma k«j ano he kanwa haahaa, ma na hana naanao, a ioaa iaia iho, hoi akn la a lilo i kmnn e ao akn ai i kona Lahui, a na liio oia i mea e make ole ai kona inoa^ I Ua kaulana hoi o Kamehameha līī no | kona haawi ana i na aina nia ke ano Alo- ! dio a ine ke kuleana i na kanaka a aa lilo j ia i mea e make ole ai kona inoa Hoko o | ko k»kou mau puuwai, ka kakou man kei- | ki, a nie na keiki a ka kakou mau keiki, a (jela auanei e kauiana ai ka inoa o K&lakaua I, īloko o kakou ka kakou man keiki ke ohi pa-umi a pa-hatyeri ia ka hua mahoj pe aku, a o kakou paha auanei ka poe e | «keeke kapalili nei i koia wa, e liio auanei | ia ī ilu uiake ol« e uahu mni ai me he niai ; a ai la. Ke noi aku nei au e nana iho i )& I haiolelo aiii.—" Ua hooholo iho au i keka < hī Kuikahi Paiiailike me Huiia, ' ka nu'a i manaoia uona mai na pomaikai ; nui e loaa mai ana i ke kalepa ana mavaena o na aupnni elua. Ka īnoa ana i imi | maoli af no ka manavra mua o kona ku | ana 1 ka mokn. Ua haalele koko oia i ke j anpuni ka lahni, ka Noho 'Lii, a rae ka i ohaniH a na hele io no oia, a ke olelo nei ' no au ma ka iiele kiuo ana o ka Moi i loaa ; mai ai ke Kuikahi Panailike. I 4 Ua haawiia ka mana i ka Moi e ha- | na i Kuikahi Pauailike.nae Amerika e | like me ke kuikahi e olelo ia neL Aolo au ! i manao.e olelo hou ia mei» i keia wa, oiai, ; ua kamnilio ia me ka ikaika e na aoao elua o ka hale i ka hebedoina i hala ae , nvi.y lle mea man no ke kanalua o ua ka--*aka no na hana hou, haohao, a kue ikaika loa,, 1 ka liiki ana mai i na Mt«ionari i Klnolii ina ke ouo o K:ii!u«, u& kanainaia ko lakou pono, a ua hoao ia lakou no ka n»akahiki hookahi i ko lakou pule ana a na niaka ole!.» ae la na kanaka keanaana mai la, no ka inea, ko i»,h> mai la na niaka, i ke ao ia ana i na palapala oMo ia, !.c niea UKikt>, iK>)ai!:L, makau a holo na*' knnaka. 1VI» uo hui, i ke kaluaa ana o Kauu''hameha V i ka aha elele maka 1564, r.ui ke ia, uio ka olelo e jvau aua ii.h kuleuna aiua i k i iiol hon i ke Aiipuui; ua hai i.i ia kue. ma ua wahi akra—a ua :i le ma<'li ni:>i no kekalii jkh? eh le me ia 'na>i;><>, a no kn lakou m;ikvm:ike t»ie e hoi'piu i:i ki Kumukaiiawai o Kainehameha ill. l'a kikau «iKu>li mai no kekahi |mv i na j'.il:\p:i! i haalele i ko lakou noho KleK' a haalele i>» iho la no. No ia mea, ua hoopan ka Moi '.a Ah» Eh le. a ha-iwi mai la >'i i i ke kii'uukauawai a kakon e noho n> i, he umikmnamalua na uiak ihiki i liala ae iiri. in Ikh hou auanei n* aiua i ke aul'uni J Aole lo:i v hiki i kekahi ke hooiaio mai! Aole loa! Pvl i n» lu>» na hana hon ano nui i h<mko.noia mai i ki.;ohi. he nui ke kue inau. Ile haule wale nae. aole wahi mea a ko iki. Ke i aku nei ao, o na poe kanahia, aka> W:«.' ka iiooiioo ai»a, olakau kn |hh> uaauao a nooiioo ai'uhele, elike me k U ame n* jk u ahn e :u\ Ua kanalua au uo ka ponoo ke kuikahi (auailike maiuua. A»*le i kria wa, ke kv'kua ih?» au i ka BjK>no akw i ke kuikahi, aoie nae n>a ke ano haa«i pio, ehke me ka hoa hanohano inai Waimea mai ma kuu aiv*o hema, aka» minali 0 ka noi»iuxt pouo ana in« k« akahele. Maiuuli o La mahak» aku i m haM t k« kakou Moi i koiia inii ana i na |*»m<Mkai o | kona lahui, aol* |vAha ia i * ho> i >4mm>» i k\H«a aupuni, il«k« 0 ka pil&ia» j |H>la no h»i na kwhiwa, ka W Mi j waiwai ko Ukim «a ka iMwa «m. ||« «»»• j ko lak>m,« iKMkowo i k« a»- j |M»ni ih»ko o ka p a |Mltk«a ji«Mlt« lak«« waīwai» k« i ak« Mi •«* aoi«>! KUke «w ka x « o kft |hhj i kwnaUa, lako« U |»««« ttaaw*s «b> |n4a kvkaki kaamaiM a ka II ak*» 1 b i Walawaia» o «m ktb> hl kMIIMM «ol» iho hi o K«NM> I ka Iku «m «Mi* akn U ka po* i «ai; Va ik« «tok<m i kk Uaka OM* imm la« K<m»a: fc»a a« « iwannin jiki, «« * kalwi i Mk |waka «imilmmmi a*a« lioMk a «** *a Iw •!• W * lu* UnMii k>»«a Ai Ihmmi !ikr W a kaka i «a pwLa kai wm m W <«mi * ka «««ms *a |mmi ilm la I» bM )«ria koi ka pae «> k« m ka wa> i«K» kiMIM, maha a ib m i m • |l>«a »ai aM «*a kr kmilaiu a ka Mui M m * k«kwa • w>dkan iaka ī kt aM|<«ai » HhhmH «r, * |v»ka kv k»hilHr»a u |«m Im» |k ana. t Ow «aala» .Mimmil «a I* ! aa* 1 wa makakika W* i i«a «* tmt »ka»k« Uk\v» f k«a '

lue leteo» *%*&'£s& Un' 1»a »xe kfe* Im aie%« pOileia «I ia|M i ko kwkaK a%» MoH »• koaa maa feM»i iau bL e(o IMIHCia i jx*lu «fe albdkou ika pa, eao afe« i katafenf m* l»|alcoA ao» hekahalwpa. ; Msh no hoi fcekafe!, ua W tnsi %ekaM )>akpaia ho<lp« nai Wa apaaa e aei &}» e a« aka j I» Knikahi a4 hojoie ak« ika aie rß&oaa. Neiaiia, ke iiiH «fea »«• m, aa «]mmbo ak« ao ika akriokoohj>la a ke *iS Klaaina, a ke i aka aai aa « ika ka La»*hoomasa, ioa i hoopaa ia kfeko«tiite o kahak» e luh a)m oe «a kooholo ioa ia ka olelohooliolo.