Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 26, 22 June 1876 — Page 2

HONOLULU, IUNE 22, 1876.

HOIKE KULA O MAUNAOLU.

          E hoike ana ke Kula Hanai Kaikamahine o Maunaolu, Makawao, Maui Hikina, ke hiki aku i ka la 29 o Iune nei, maloko o ko lakou keena imi naauao. Ke poloai ia aku nei na makamaka e naue ae.

HOIKE KULA O WAIALUA.

          E hoike ana ke kula kaikamahine o Waialua ma ka la 6 o Iulai, oia ka Poaha mua o ia mahina.
          E hele nui mai na makua a me na makamaka.  MA KE KAUOHA.

HOOLAHA.

          No ka hoololiia ana o ka Papa Manawa o ka mokuahi Kilauea, e hoopaneeia ana ka Hoike o ke Kula Kaikamahine o Hawaii a i ka la 27 o Iune nei.  MA KE KAUOHA.

NA HOAKAKA A KE KUHINA WAIWAI.

         Ua minamina makou i ka piha loa o ka pepa a komo ole na hoakaka ana a ke Kuhina Waiwai o ke aupuni, ma na mea i manao ia e pani ai i ka hakahaka o na loaa e haule ana ma ke Kuikahi. Ua moakaka kana mau olelo, a ua manao makou, aohe ano e ae e hiki ai ke hoopiha i keia hakahaka o keia wale no. Ke noonoo pono iho na makamaka, e hoomaopopo iho no lakou, aia maluna o ka poe waiwai, ka poe hoi e pomaikai ana ma ke Kuikahi keia mau dute, no ka hoolawa ana i neia hakahaka, aole hoi maluna o ka poe ilihune. Me he la, o na haole ka poe nana e uku ana keia mau dala, a he kakaikahi o na Hawaii waiwai ke komo pu. A keia pula ae, e hookomo piha aku ana makou ia mau hoakaka. Malalo iho ke kanawai i manaoia:

HE MEA

          I manaoia e hoopiha ai i ka hakahaka o na loaa o ke Aupuni, i manaoia e ulu mai ana, ma ka holo ana o ke Kuikahi Panailike me Amerika Huipuia.
          Ua manaoia e hoopiha i ka hakahaka i manaoia ma ka hoomahuahua ana i ka auhau maluna o ka waiwai paa a me ka waiwai lewa, a ma ka hooponopono hou ana i na mea e pili ana i na hoailona pai, a me na laikini, a ma ke kau ana i laikini no ka hana ana i ke kopaa a me ka laiki.
          Ua hoomaopopo ia ka emi o na loaa ma ka hoohalike ana i ka nui o na hana i hana ia ma ka Hale Dute iloko o na makahiki 1872, 1873, 1874 a me 1875, a ua hiki ke manao ia he $60,000 no ka makahiki hookahi.
          No na mea e pili ana i ka auhau ana i na waiwai paa, a me na waiwai lewa, ua manao ia e hookuu mai ka auhau ana i ka waiwai o ia mau ano, a hiki i ka haneri dala.
          O keia hookuu ana i kukuluia ma na papa helu o 1875, he mea ia e hoemi ai i ka waiwai paa a me ka waiwai lewa i hiki ke auhauia i ka $11,720,000, ina e hoomahuahua ia ana ka auhau i hookahi hapalua keneta hou iho, alaila e hoomahuahua 'na ka loaa mai keia mau mea ... $58,600.00
          E loaa mai no na laikini no ka hana ana i ke kopaa ... 31,250.00
          A no ka laiki ... 3,000.00
          Hooponopono hou ana i na mea e pili ana i na hoailona pai, a me na laikini ... 7,150.00
          Ka huina o ka mahuahua o na loaa mai kela mau mea mai ... $100,000.00
          A ua manaoia e hooponopono hou i ke Kanawai i mea e hiki ai ka hoomahuahua ana i na dute, maluna o kekahi mau waiwai, elike me keia.
          Ka hoomahuahua i manaoia.
          Maluna o ka Ela, Porter, Bia Cida, a me na mea inu e ae a pau i hooawaawa ia, i hoakaka ole ia 25k ... $2,742.00
          Kaa lealea 25k ... 700.00
          Ciga, o na ano a pau, Ciga pepa o na ano a pau 50k ... 4,000.00
          Na lole i humuhumu mua ia a me na lole aahu o na ano a pau, i humu ia, a i hana ia, ma ke ano holookoa, a hapa paha, na papale a me na papale kapu o na ano a pau 25k ... 10,996.50
          Na pa o na ano a pau, a me na mea aniani o na ano a pau 25k ... 2,700.00
          Na Laau lapaau, i kapa ia he "Patent Medicines" a me na laau e ae a pau 25k ... 2,755.29
          Na lako o loko o na hale o na ano a pau, ma ke ano holookoa a hapa paha 25k ... 2,755.29
          Na mea gula o na ano a pau, na mea i hana ia me ke gula, dala, pohaku waiwai, a me na momi, a me na mea hoohalike i na mea gula, a me na lei metala, a pohaku paha o na ano a pau 50k ... 3,500.00
          Lilina, a me na mea i komo nui ka lilina iloko, koe na eke, a me ka mea hana eka 25k ... 1,918.50
          Na lole wahine, na lei, lima lole. Papale, Papale huluhulu, na Pihi, Puliki, na ai kala, na pu lima. Lihilihi ma waho mai, na pua i hana ia. Na Hulu manu. Lihilihi weluwelu. Mikini a me na miki lima o na ano a pau. Pale lole, na Hupa, na lou, Lihilihi kau, maka, a me na mea e ae a pau o ia ano i hooakaka ole ia, na kui pine, na kui humuhumu a me na pine omau lauoho 25k ... 7,600.00
          Na mea kani o na ano a pau a me na apana o ia mau mea 25k ... 714.67
          Na kii i penaia, na kii, na kii i paiia, na kii i hanaia, na mea hoonani i hana ia ma ka pohaku mabala, a keleawe, na kii i hana ia ma ka puna Parisa, a me na mea e ae a pau o ia ano, a me na mea hoohalike ia mau mea 50k ... 2,000.00
          Na wai ala. (i auhau ole ia ka dute elike me ka wai ona,) na sopa aala, na pauda aala, na balaki lauoho, niho, lima, a me na balaki o na ano a pau 50k ... 5,400.00
          Na ipu baka, na a-u ipubaka a me na mea kau ciga 50k ... 700.00
          Na pepa lealea 50k ... 400.00
          Kilika a me na mea a pau i komo i ka kilika iloko 25k ... 5,000.00
          Na Pa dala, a me na mea i holoi ia me ka wai dala, a me ke gula, a me ka mea i kapaia he "Beritania Ware," 25k ... 1,000.00
          Ki inu 25k ... 1,000.00
          Na wati liilii, a me na wati kau hale, a me na mea hana o ia mau mea 25k ...
          Na waina o na ano a pau malalo o 18° o ka ikaika o ka alakohola iloko 50k ... 2,000.00
          Ka huina o ka mahuahua o na dute ... $57,676.96
          Mai na wahi e ae ... 100,000.00
          Huina nui ... $157,676.96
JNO. S. WALKER,
Kuhina Waiwai.
Iune 16th, 1876.

Na Anoai o ka Ahaolelo.

          Iloko o ka pule i hala, aohe no he mau mea ano nui loa kai hanaia maloko o ko kakou keena Ahaolelo.
          Ma ka Poaha o keia pule, ua hooholo ia he olelo hooholo na ka Hon. Mr. Pilipo, e holo ke Kilauea i Kalawao, me 13 Komite, no ka lohe ana i na kumu hoopii a ko laila poe, a me ka hoomaopopo ana i na kumu a me ke kulana. Ua hooholoia a ka po o ka la apopo e haalele ai ke Kilauea i kona uwapo ma keia huakai.
          Ma ka Poalima, ua heluhelu mua ia ke kanawai a ke Kuhina Waiwai e hoomana ana i ke Kuikahi, a ma ka Poaono ae, ua hapai hou ia no ka heluhelu elua ana. Iloko ka hapa hope o na kalaiolelo ana, ua ala ae la kekahi kumu hoopihoihoi i ka manao o kekahi mau hoa o ka hale, a ua uluaoa ae la, me ka hakulu kamumumu o na puupuu maluna o na pakaukau me ka nunui o na leo hauwalaau ano piha inaina; ua hauoli no nae makou no ka ane mao koke ana oia mea a kau hou iho la ka maluhia ma kona noho alii.
          Ma ka Poakahi, ua hooleia he olelo hooholo e hoolilo ia i $1,200 no ka hoomaemae hou ana i na kii o kekahi mau Moi i hala me kekahi mau Moiwahine.
          Ma ia la, ua hapai hou ia ka noonoo ana o ke kanawai e hoopau ai i ke kula o Keoneula, a ua hookaulua ia. Ua minamina makou i ke ano okoa o ka noonoo ana o kekahi mau hoa ma keia mea, me ka hooikaika nui ana e hoopau malalo o ka hoemi lilo. Ma ko makou manao, ua oi aku ka pomaikai o ka lilo ana o na dala ma ka hoopakele ana i na kamaiki o ko kakou lahui mai na lumi o ka hale paahao, mamua o ka hapa nui o na lilo o ke aupuni e lilo mau nei. Ua manaoia, o ke kepa ana i na keiki ma na wiliko kumakahiki kekahi kumu kupono e pau ai. Ua hewa io no ka hana ia ana me ia ma ko makou manao, aka, aole ia he kumu e hoopau ai i ke kula. E hoopau ia ke kepa ana i na keiki ma ia ano, a e ao ia ma na hanalima o ka ike maloko o ke kula. He nui ko makou minamina i keia kula, aka, e kali aku no nae me ka lana o ka manao, aole no e hoopau ia.
          Ua waiho mai ke Komi te Waiwai i ka lakou olelo hoike, a ua kauohaia e pai.
          Ua hoike mai ke Komi te i na mea e pili ana i ka noho o ka Hon. S. M. Kamakau, ma ka hoike a ka Lunakanawai Kiekie, e olelo ana he mana no ko ka Hale Ahaolelo e nana me ke kuhikuhi ana o ka pauku 897 o ke kanawai kivila. Ua hooholo lakou e koho hou keia apana i Luna ma kona wahi. Ma ka noonoo o ka hale, ua kauohaia ke Komite e ninau hou aku, ina o ka mai ana o kekahi lala o keia hale, he kumu kupono no ia e hakahaka ai kona noho.
          O ka noonoo ana i ke kanawai e hooholo ana i ke Kuikahi a me ke kanawai a ke Kuhina Waiwai, oia na mea a ka hale e noonoo ana keia mau la aku.
          Inehinei ua hooholoia e holo aku ke komite i Kalawao, a o ka poe wale no malalo o ka wawae me kekahi mai ole e ae, e hoihoi mai.
          O ke kanawai e hoopau ana i ke Kula o Keoneula, e hapaiia ana i keia mau la.

GEORGE W. KANUHA! UA HALA!!

          Me ke kaumaha luuluu, paumako a minamina ka makou makakila e pahola aku nei i ka leo kanikau no ka haalele ana mai i keia ola ana, ma Lahaina, ma ka Poalima, Iune 16, 1876, ko makou hoaluhi, hoa haihaiolelo, a hoa kalaimanao ma ka wai o ka inika a me ka hua metala pai nupepa, o GEORGE W. KANUHA. He kanaka i kamaaina i ka lehulehu, a kuluma kuilima aloha me makou, ma ke ano he hoahanau ponoi ma keia oihana noeau. Iloko o na makahiki he lehulehu i hala a hiki mai i ka wa a kona uhane i haalele mai ai i ka home kino lepo, ua noho mau oia me ka makaukau me kana makakila piha ike, noeau, a noonoo hohonu, e kalai aku ma na ninau ano nui lipolipo o ka pili pomaikai i kona mau hoa makaainana, me ke ano kuoo kanakamakua, kuokoa, wiwo ole, a hoakaka naauao maluna o ke kahua o ka oiaio. Ua pahola aku kona mau manao hohonu o ka ike maloko o na nupepa o ka manawa, e pakika pahee ana kona nani maloko o ka noonoo ana o ka poe ike o ko kakou lahui a puni o Hawaii nei. He akahele me ke kaupaona mua kona noonoo ana; o ke aloha ma kahi o ka inaina kana makana; a o ka noho'na maluhia me ka uhauha ole, hoohaahaa me ka maemae ke kalaunu o kona ola. Ua hanauia oia ma Kailua, i ke kai opua i ka lai o Kona, Hawaii, a ua hehi aku ka huina o kona mau la i ke 30 makahiki.
          "Pau kou luhi ana, e kana makakila,
          Pau ke kalai ana i kona noonoo."
          Ae! Ua hakahaka he noho, ua nalo he leo, a ua haalele mai he hoa'loha. Ke hoomanao nei na lala o ka hui oihana Papa Pai, ke haohao nei na keiki o ka hua metala, a me he 'la ua paapu ke keena pai me na uhi eleele, no ka haalele ana mai o kekahi Hawaii i minamina nuiia, a makou hoi e hoomanao ae nei me ka u ana—Welina wale, Aloha ino!

HOIKE O NA LILO NO KA HANA HOU ana i ka Halealii e ku nei, a me ka pa no na makahiki elua e pau ana i Mar. 31, 1876.

Puna paa, Puna maoli, One pohaku --- $5582.00
Papa a me na lako kamana e ae --- 4227.77
Uku o na kamana, a me na Hamo Puna --- 7390.30
Na hawai, a me ka uku o ka poe nana i hoomoe --- 1765.10
Pena, na lako pena e ae, a me ka uku o na paahana --- 3648.30
Uku o na paahao hana i hoohana ia no keia hana --- 2145.25
Uku o na kaa hana --- 469.00
Na lako hale, a me ka hana hou ana, &c. --- 1496.50
Na lako hao --- 219.90
Hale o na koa kiai puka --- 120.00
Na pa kau kukui, a me na kukui --- 112.00
Kaa Moi --- 750.00
Laau mea kanu --- 411.55
Uku o ka poe hana hao a me na lako --- 411.55
Kuai ana i ka pa o Keolaloa ma --- 8360.00
Uku hoopaa kope --- 47.50
$36911.31

Kuikahi Panailike.

          Ua ninau ia mai makou i ke kumu o ka waiho ia ana o ke kuikahi imua o ko kakou Ahaolelo, oiai, ua oleloia aohe o lakou mana ma ia mea. Eia malalo iho ka makou i ike maloko o kekahi nupepa haole.
          E hooholoia e ke Seneta a me ka Hale Ahaolelo o Amerika Huipuia i akoakoa iloko o ka Ahaolelo i Huiia.
          "I n a manawa a pau a ka Peresidena o Amerika Huipuia e loaa mai ai ia ia ka hooiaio maopopo, ua hooholoia e ka Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina na kanawai ma ko lakou aoao, e haawi ana i ka hooko piha, i na mea i hoakaka ia no ka ae like mawaena o Amerika Huipuia, a me ke 'Lii ka Moi o ko Hawaii Pae Aina, i kakau inoa ia ma ka la 30 o Ianuari, 1875, alaila, ua haawiia iaia ka mana e hoopuka i kana Olelo Kuahaua, e kukala ana, ua loaa mai iaia ua hooiaio nei; a ma ia manawa koke no, mai ka la o ia Olelo Kuahaua, o na mea a pau i hoike ia mahapo nei, oia hoi na mea ulu a i hanaia, a i ole hoouluia ma na mokupuni o ko Hawaii Pae Aina, (Elike me keia" A hoike iho la i ke kope o na mea i ae ia ma ke Kuikahi.) Maanei, e hoomaopopo iho paha kakou e na makamaka, aia lakou la ke kali mai nei a hooholo keia Hale Ahaolelo, alaila, puka ka olelo kuahaua a ka Peresidena Grant.

VOX POPULI, VOX DEI.
"O ka leo o ka lehulehu, he leo no ke Akua."

M R. LUNAHOOPONOPONO; Aloha oe:—
          No ko makou ike ana iho i na manao i hoopukaia ma ka nupepa P. C. Advertiser o ka la 10 o June o ka Helu 50, e pili ana, "No ke kue i ka hoopae hou ia ana mai o na Pake paahana," nona ke poo, "Shall we import more Chinese?"
         A nolaila, ma ko makou ano, he Hawaii Ponoi, ua lawe mai makou a kui lima pu, me kela kukulu manao, a lawe mai i kekahi hapa oia i mea na oukou e kaana ai, aole no ko makou ike iho i ka waiwai ole a oiaio ole paha; aka, oia maoli no na mea e hooko ia mai ana ma keia mua aku. O ka Lahui, e like me kakou, ekolu paha ano e hiki ai; ke hoomaopopo i ko kakou noonoo, i mea e ike lea ai i ka noho 'na o keia Lahui (Pake). 1 Ma ke ao ia mai. 2 Mai na manao maikai mai o hai. 3 Ma ko kakou ike maoli aku no hoi.
          He mea pono no no kakou, ina i hiki i ko kakou Ahaolelo ma keia mea ke hoonaauao, a hoolilo i ka manao maikai o hai i mea waiwai, alaila aohe a kakou hele ana ma na aina mamao loa e huli ai a hoomaopopo i ke ano o ka Lahui Pake me ko lakou like ana me ke kumu laau "Upas" a i ole, ko lakou like me ka laau make iloko o na lau o ka Lahui Hoopono he wahi ike wale no ko kakou e hele aku ai, oia hoi, ko kakou makamaka kokoke i Kaleponi, malaila e loaa ai ia kakou ke ao ia mai e na manao maikai o hai, a me na pomaikai holomua o kekahi o na mokuaina o Amerika, ka lahui pake, he lahui hoino ia e na aina hoopono a pau. O Kaleponi he aina nui a palahalaha nona na tausani mile kuea me ka lepo momona maikai loa e hiki ai ke hooulu i na mea ulu e hoowaiwai ai i ko laila mau kanaka a me ka lahui nui, iwaena iho la o kela lahui keia poe pake e hoohui ae ai i lahui kanaka no kela aina.
          A iloko iho la no o ka nui o na pomaikai a me ka hanohano i haawiia mai ia lakou, aole iho la no i ana a hauoli ko lakou manao i kela aina, a e nana aku kakou mamua ma na lono leta a e lohe kakou i ka hoomaka ana o ke kaua kuloko mawaena o na alanui o ke kulanakauhale o Kapalakiko a me na kulanakauhale liilii e ae ma ka aina.
          Ina ua loaa i ka aina waiwai a nui o na kanaka ka poino, e like me Kaleponi mai na pake mai, pehea la auanei ka oi aku o ke kaumaha a me ka ehaeha e loaa ia kakou, i ka aina ilihune a uuku o na kanaka. Nolaila ano ka wa ia kakou e manao ai i na mea e pale aku ai i ko lakou kaheawai ana mai iloko nei, he oiaio, i na makahiki i hala aku nei, ua ae aku la o Nuholani, Nu Kilani a me Kaleponi; i ke komo ana mai o na pake iloko o keia mau aina, heaha ke kumu o ka makemake nui loa ana i na pake, mai ko kekahi mau lahui e ae? Eia wale iho no, o ka emi o ka uku hana.
          Aka, aia a hiki mai ka hopena, aole no i emi iho, ua ike ia ka nui o ka poino i kau mai maluna o na kamaaina, a nolaila, he emi loa i ka hoomaka ana, a he pii ino loa hoi i na la hope, he oiaio, pela iho la ka hopena i loaa i na lahui a pau i hoao e lawelawe i keia mea he poe paahana pake, a he mea maopopo ma ka manao nui ana i ka paahana emi loa, a no ka emi ino loa o na keneta, malia o lilo pu aku ke ola o ua ona la nona ka makamake loa i na paahana pake, na lakou ka olelo ana, "Owau aole minamina ola la." Aka, ina ua pilikia io kakou, i ka nele i na paahana emi o ka uku hana, alaila, he mea pono i ka Ahaolelo ke noonoo ia mea me ke akahele loa i ko lakou hookomo ana mai i keia poe iloko o ka aina, ma ko lakou ano he poe paahana wale no.
          No ka mea, ma ka olelo oiaio, aole e hoao kekahi pake e lilo i kamaaina no keia aina, me ka hookuonoono iaia iho me kona ohana, me ke kau ole aku o kona manao i kona one hanau; aole loa, he mea maopopo aia no malaila ka lia ana o kona po, kela a me keia manawa, i hakalia wale no i ka piha ole ae o kana Eke ina piha, kona haalele ino iho la no ia i ka aina makamae, nana i hoolako aku iaia i ka hale, ka wahine, i na mea a pau e oluolu ai keia ola ana, he oiaio, he emi io no na paahana pake; he uuku na lilo o ka malama ana ia lakou, aka, eia ka ninau, nowai la ka pomaikai nui ma keia, no ka poe uuku wale iho no! oia hoi ka poe mahiko, a mahi laiki; a no ko lakou pomaikai wale iho no; e ae anei kakou he mau tausani o na ola e hooneleia i ka hana, a e kailiia ka barena mai ko lakou waha aku, a he lehulehu o na malihini maemae i kipa mai me ko lakou mau ohana, me ka manao e loaa he ola a he noho 'na oluolu ma keia mau pae aina? O ka poe maemae anei ka kakou e ae e kipaku ia? a e hoopiha mai i ke unu pehi iole ma ko lakou wahi, ma ko lakou lawe ana i ka hana, me ka uku oluolu loa; ka mea aole i pono no ke kulana o na lahui o keia pae aina?
          E unuhi anei kakou i na dala mai ko kakou pakeke ae? a e hoolilo aku no ka hookomo ana mai i keia poe aea, ka poe nana e kaili aku ka miki poi mai ko kakou waha 'ku? He pono paha ia kakou ke hoomanao ae i ka Paulo, "Mai hana ino ia oe ihao." Ua akaka lea, ina e komo mai keia poe pake, ma ke ano he mau paahana, aole loa lakou e hoopomaikai mai ana i na kamaaina ma ke kuai mai paha i kekahi mea kuai i na kamaaina a me na lahui e ae, aole loa, aka, e kuai no lakou e like me keia malalo iho.
          "Akamai wale hoi, noonoo ka imi 'na o ka ike" Nolaila, mai manao kakou he mea uhane keia, o maalo wale ae ia me ka hiki io ole mai o kona mau hopena; ina kakou e hoomapopo aku i ka huina o na dala i lawe ia e na pake mailoko aku o ke kulanakauhale o Kapalakiko i ka la hookahi, eia kona heluna ma ke koho haahaa loa ana, he 75,000 dala, ua hoomaopopo ia iho la ka maloo a me ka emi ana o ka waiwai nui, a pehea la ka nui o ke emi a me ka nalo ana mai o ko kakou wahi aina uuku a ilihune, a pehea hoi ka nui o na dala i lawe ia mai o kakou aku nei? He ninau paakiki a pohihihi paha keia ke koho pololei ia? Aka, he mea maopopo no paha keia ma ka neoneo loa ana mai o na dala gula io kakou nei, aole au i poina i ka hoolaha a kekahi mau pake ma na nupepa e i 'na, "Ina o ka mea lawe aku i ke dala gula imakalua ia lakou, alaila, e haawi mai no lakou i iwakalua kumamalua dala keokeo, (Silver). No ke aha keia hana ana pela? Eia wale iho no, i mea e hiki ai ke hoouna i ko lakou aina me ka mama.
          Eia kekahi, o na pake a pau, e kukulu mau eale kuai liilii mai nei no lakou, aia a ike aku kakou, elua a ekolu paha ko lakou poho ana, alaila, e manao kakou ua nui loa aku la na dala a lakou i hoouna malu ai, a o ka wikiwiki koke iho la no ia i ka hoi i Kina. Haalele ino i ka aina, ka wahine a me na keiki, o ka pomaikai iho la i loaa i ka aina nana i hoowaiwai aku iaia he neo. O ka mea manao i ka oiaio ole o keia mea, ua loaa oia i ka mai hookii.
          Aole ulu ana o ka lahui ma o keia poe la, o na wahi kauna i loaa ma o ko lakou mare ana me na wahine Hawaii, aole no ia i lawa no ke pani ana ma ka makalua o na haneri i kauo ia i ka make e ko lakou mai ino hiki ole ke hoola ia. Nolaila, o ka lahui anei nana e kaua ia kakou i ka make, oia anei ka kakou e apo aku i lahui no ka Hooulu hou ana i ka lahui. Aole anei o ka kakou hana hooulu i ka lahui o ke keakea i ko lakou komo ana mai. Oia no. Ohe! jam satis. Owau me ka haahaa kau kauwa.  T. BRIGHT.

KE KOHO BALOTA O KONA HEMA HAWAII.

          Iloko o na la makamua o ka noho ana o keia kau Ahaolelo, ua hoea mai la na palapala hoopii imua o ka hale e kue ana i ke koho ia ana o ka Hon. K. Kamauoha, a ua waihoia ka noonoo ana imua o ke Komite Hookolokolo o ka hale. Ma ko lakou nieniele ana i na hoike, aia hoi, ua hai mai la kekahi hoike, ua kipe aku ka Hon. Mr. Kamauoha i kekahi kanaka nona ka inoa o Pakaha, he $3.50 e haawi mai i kona balota nona. Ua ulu mai la na manao kahaha o na hoa o ke komite i keia lono, a ua minamina lakou no ia mea. Ua noho iho nei keia komite no ke kali ana i na lono oiaio o keia mea, a i kekahi o keia mau la iho nei, ua loaa mai la he leta i ko makou makamaka Hon. Mr. Kamauoha, i kau inoa ia e ka Hon. J. G. Hoapili, ka Lunakanawai apana o Kona Akau, a penei kana mau olelo:
KEAUHOU, JUNE 12, 1876.
HON. K. KAMAUOHA.
          Me ka mahalo. Ua hele mai o Pakaha imua o'u no na mea e pili ana i ka hoopii a S. Kaai ma, no kona kipe ia i na dala $3.50. Eia na olelo a Pakaha imua o'u i keia la.
          Pakaha (k) no Kalahiki au i Kona Hema Hawaii. He oiaio no ua loaa ia'u ka mana koho balota ma ka la koho balota hope o Kona Hema, ua hele no au e koho ia K. Kamauoha me kuu manao maikai, aole me na kumu i oleloia e S. Kaai, ua kipe ia au i na dala ekolu a me ka hapalua ($3.50); mai hoolohe ia olelo, he epa kiekie ia.
          A ke hoike nei au ia oe, wahi a Pakaha, na Kawewehi na dala i hookaa ia ai kona mau pilikia, oia hoi no ka ona; 27 kilu kope ana, loaa mai mai ia Kawewehi ehiku dala.  J. G. HOAPILI.
Lunakanawai Apana o Kona Akau.
          Ke minamina nui nei makou i keia hana hoolauwili a hoinoino hoi i ka inoa o kekahi kanaka. Ua lohe mua no makou i keia mea, aka, aole no nae makou i manaoio 'ku oiai, ua hakilo makou i ko Hon. Kamauoha ano a me kona kulana, a ua hooia ia makou, aole oia he kanaka i komo iloko o na hana ano lapuwale o keia ano. Ma ka hoomaopopo ana i kona ano a me kana mau hana, ua hiki ia makou ke puana ae imua o ko Kona Hema mau makaainana, ua koho lakou i kauwa paahana kupono loa no lakou. Aole oia he kanaka walaau a haiolelo hoopau manawa wale, aka, he kanaka nae i noho iloko o ka haawi ana i kona mau noonoo hohonu a me ka hooikaika ana ma ka aoao ana i ike ai he pono kaulike mawaena o na makaainana a me ke aupuni. Aole i hana a noonoo me ka anunu ma kekaoi aoao, aka, ke hooholo nei oia ma ke ano pakiko a kau like e like me ke ano mau o ka poe naauao a hana me ka noonoo akahele a maikai. Ua minamina makou no keia hana hoopunipuni, aka ke hauoli nei no ka hoea ana mai o keia hoike oiaio, e wehe ana i ke koloka paumaele i kau ia maluna o ka hokua o ke kanaka i maemae ma ia mau hana, a ka poe opu ino paha i manao ai e hapala wale. O ka hana a ke kolohe, aole loa e ko, aka o ke kahua o ka oiaio a me ka pono, aole loa e hiki ke hookahuliia.

E Ikepono! Ua Ikehewa!!

E ka Lunahooponopono:—
          Ua paele kou hoa kalaimanao, a ua haule poo iloko o ka luamimilo o ka pelapela. O na huaolelo a "Ikepono" ma kekah o kona mau kolamu o kela pule iho nei, ua ku i ka hoopailua a me ka hilahila. Aole au e kani uhu no ka mea nona ka manao, oiai, o kana mau olelo kona ano, a ua haule ia malalo loa o ka nana ana aku o na maka o ke kanaka i malama i kona maemae iho, aka, ua minamina au i ka ae ana o ka Lunahooponopono o ke Kuokoa, ka mea hoi nana e hookele nei ka pepa akahi poe e olelo nei he kumu ao maikai a he maemae—e hookomo ia ka opala lepo, ka maiao ino a me na huaolelo pelapela loa ma kekahi kolamu. Ina o ka maemae ia a mea ma e pai mau nei me ka manao huna i ka naau keemoa, alaila, heaha aku la ka haumia. Ma ke ano hoa aloha, ke puana ae nei au, "O na ano manao o neia ano ka heleuma nana e lu na pea o ke kuokoa aku i kahi hookahi ma keia hope aku, a o na kuhihewa ana o kona Lunahooponopono ka mea nana i haawi mai i ka laau make he nele." Nolaila e pono ia e holoi i kona lima, a mai hoohaahaa i kana nupepa, kona kulana a me kona inoa ma ka ae ana i na manao ino ku i ka lapuwale a haumia e komo ma na kolamu o kana pepa. Owau no he lawe pepa mai ka hoomaka ana mai o ke Kuokoa, a e aneane ana paha e haalele ke hoomau ia keia hana, oiai, aole ia o na ao ana a'u i makemake ai na ka'u mau keiki he lehulehu.  MAKUA OIAIO.

NA ANOAI.

          I keia mau la iho nei ke pai a hoolahaia ana o ka olelo kukala a ke alii ka Moi no ke Kuikahi.

          I ke kakahiaka Poaono iho nei ka hoi ana mai o ka manuwa Lackawana, mai Hawaii a me Maui mai.

          I KA Poalua ke ku ana mai o ka Mokuahi Sikane a holo aku la no Kapalakiko. Ua lehulehu na ohua i kau aku maluna o kona mau oneki no na kapakai gula.

          HOOLOHE!—Ke hai ia aku nei ka lohe i na haumana kahiko a me na haumana komo hou ma ke Kula Hanai o Hilo. E hoomaka ana ke Kula ma ka la 12 o Iulai.
JO SIAH MAKAIMOKU.
Hilo, Iune 12, 1876.

          Ma keia Sabati ae e hiki mai ana, e malama ia ana ke anaina hui o na Kula Sabati o Kawaiahao maloko o ia luakini, ma ka hora 10 a. m. Ua poloai ia ka lehulehu makamaka e naue ae.

          "Ke ike nei au," "ua ike au," a pela kekahi mau puana maa mau maloko o ka hale Ahaolelo. Eia hoi ka Pinaau, ka mea i like ole ka manao me ko ka makamaka e puana mau ana i na mea maluna ae; "Aole ou ike,—a ua ike ole oe."

          Aia no ke Kuikahi ke kau la iluna o ke kui ma ka paia imua o ka Senate. Ua hoea mai he mau hoopii kue mai na mokuaina kanu ko me Laiki o ka Hema, e noi ana aole e hooholoia imua o ke Senate a oia wale no ka lono i loaa mai.

          Ua ulele hou ae no na keiki alii ATHLETE o ke kahua kinipopo, a ua eo hou no ia lakou ka ahahui STAR. He eiwa puni a ke Star, a he 27 a ka Athlete. O ka elima keia o ko lakou noho alii ana, a aole loa lakou i eo iki mai mua mai.

          Ua pahola ia ae la he mau lono ano ole a lapuwale ma na pipa alanui, ma ke ano hoopuiwa i ka manao maluhia o kekahi poe; a hoala i na uluaoa o ke kuhihewa. E oki! no ka mea, ua lana malie ka wai, a ua ko ke au i Halaea.

          Minamina makou no ka piha loa o ka kakou pepa, a ua ano haule iho la kekahi mau mea a makou i manao ai e komo. O ka hoike a ke Komite no ke Kula hanai kaikamahine o Kawaiahao, a he mau haiolelo na kekahi mau makamaka o ka Hale Ahaolelo, a me kekahi mau mea e ae, a keia pule ae e puka aku ai.

          Ua loaa mai ia makou he pane ia "M. Nakuaau," i kakau inoa ia hoi e "Na Poola," a no ka piha loa o ka pepa o keia la, ua kauluaia a keia pule ae. I ko makou heluhelu ana i ka pane a M. Nakuaau ma ke Kuokoa, ua hiki loa i ka poe Holona ke ike iho, he pilikoko ponoi o M. N. no ka poe puuwai eleele, no ka mea ua kupakaki mai oia, me he la mailoko mai o ke ka-noa awa.

          Ua ulu ae he kaua kuloko ma Ko nakakinopolo, Tureke, a ua hookahuli ia ka nohoalii ana o ka Moi Suletana Abdue Aziz, mamuli o ke kauoha a ka Aha Kuhina, no ka mea, ua maopopo no ia lakou e hulihia ana ke aupuni iaia, a ua hoonoho ia iho la o Murad, malalo o ka inoa Murada V. Ua hooiaio io mai na aupuni o Beritania, Farani, a me Italia i kona noho alii ana. Ua loheia ae ua kipu ia ka Moi mua, aka aole i oiaio ia lono, a ua hoohiki aku ke alii hou no ka malama pono ia o ke ola o kona mua malalo o na koi ana a Beritania.

          Mai Kohala mai e hoounaia mai nei ke ko keokeo nani aliali—o ka hau o ke kuahiwi ka hoa e like ai—mai ka wili lalawai mai malalo o ke alakai ana a ke keiki uleu Wiliama. Ua oleloia he mau ka holomua ana o na hana, oiai, aia malaila na keiki eleu, mai ke kanaka ui opio, ka Amara kui hao akamai a noeau, na wiliki akamai mikiala, na paahana uleu, a hoea aku i ka luna ake holomua—a ke hooko nei lakou i na moeuhane no ke Kuikahi Panailike.

          HE MAU KUPA PELEKANE.—Ua hai maopopo ia mai ma na kikee alanui, ua hoohiki na pake i holo mai nei mamua o ko lakou haalele ana aku ia Kina, a ka malalo o ka malu o ka Hae o Beritania nui, a he poe kanaka Pelekane lakou, a ua loaa ia lakou na pono kivila; a he poe kuokoa hoi e noho ana malalo o ka malu oia aupuni. Eia aku hoi ka Asiu mau haneri Pake, ua hoohiki ia mai nei paha malalo o ka Hae Hoku nani o Amerika, a e palekana aunei lakou e like me nei noe; aohe mana o keia aupuni e hana wale aku. Oia aohe ka hoi i neoneo iho na kula o ka aina nei i na oiwi ponoi, e noke mai oukou a he mau la kokole wle no neo iho, a ko ka hooiloilo a kahi poe. Auwe hoi ka Pake! Aloha wale kakou!!

          Mamuli o ka poloai ana a ka olelo hooholo a ka Hon. G. W. Pilipo, a me ka oluolu o ka agena o ka mokuahi Kilauea, ua loaa i ko kakou pepa nei ka manawa kupono no ka haawi ana aku imua o ka lehulehu i ka moolelo piha o keia huakai a ke Komite 13 o ka Ahaolelo i Kalawao, ke kulana a me na ano a pau o ka noho'na o ko laila poe makamaka. E haalele ana o MR. KAHIKINA KELEKONA ma ke Kilauea no keia hana, oiai, ua makemake makou e haawi i ka moolelo piha a me ka oiaio o na mea a pau, i pau kuhihewa, a i hoomaopopo ai na makamaka.