Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 27, 29 June 1876 — Page 4
Na Ekalesia o Kawaiahao a me Kaumakapili.
Halawai Kakahiaka, la Sabati ..... hora 10½
Halawai po ..... hora 7½
Halawai Apana auina la ..... 3½
Kula Sabati ..... hora 9½
NA HAAWINA KULA SABATI.
[HOOPONOPONOIA E REV. L. LAIANA.]
Ka Hapaha Ekolu.
HELU 1—SABATI, IULAI 2, 1876.
KE KAUOHA A DAVIDA IA SOLOMONA.
I Oihana'lii 28; 1—10.
HOULUULU ae la o Davida i na luna a pau o ka Iseraela, i na luna ohana, a me na luna o na poe i hookauwa na ke alii ma na papa, me na lunatausani, me na lunahaneri, me na luna o na holoholona a me na waiwai a pau o ke alii, me kana mau keikikane, me na ilamuku, me na kanaka koikoi, a me na kanaka koa a pau, i Ierusalema.
2 Alaila ku ae la o Davida ke alii ma kona wawae, olelo mai la, E hoolohe mai, e na hoahanau o'u, a me o'u kanaka : iloko no o kuu naau ka hana i hale hoomana no ka pahu berita o Iehova, a no ka paepae wawae o ko kakou Akua, a ua hoomakaukau no wau no ka hana ana.
3 Aka, olelo mai la ke Akua ia'u, Mai hana oe i hale no ko'u inoa, no ka mea, he kanaka kaua oe, a ua hookahe oe i na koko.
4 Aka hoi, i koho mai o Iehova ke Akua o ka Iseraela ia'u imua o ka ohana a pau a ko'u makuakane i alii mau maluna o ka Iseraela: no ka mea, i koho mai oia i kaIuda i alii; a i ka ohana a ko'u makuakane no ka ohana a Iuda; a iwaena o na keiki a kuu makuakane, i makemake oia ia'u e hoolilo i alii maluna o ka Iseraela a pau:
5 A o na keikikane a'u a pau, (no ka mea, ua haawi mai ke Akua ia'u i na keikikane he nui,) ua wae mai oia i kuu keiki ia Solomona e noho ia maluna o ka nohoalii o ke aupuni o Iehova, maluna o ka Iseraela.
6 I mai la oia ia'u, O Solomona kau keiki, oia no ka mea nana e hana ko'u hale a me ko'u mau pahale: no ka mea, ua wae au ia ia i keiki na'u, a owau auanei kona makua.
7 Eia hoi, e hookupaa auanei au i kona aupuni a mau loa aku: ina e ikaika oia ke hana i ka'u mau kauoha, a me ko'u mau kanawai, e like me ia i keia la.
8 Ano hoi, imua o na maka o ka Iseraela a pau, o ke anainakanaka o Iehova, imua hoi o na pepeiao o ko kakou Akua, e malama oukou me ka imi aku i na kauoha a pau a Iehova a ko oukou Akua: i noho ai oukou ma keia aina maikai, a e waiho hoi ia i hooilina no na keiki mahope o oukou a mau loa aku.
9 ¶O oe hoi, e Solomona kuu keiki, e ike oe i ke Akua o na kupuna ou, a e malama ia ia me ka naau pono, a me ka makemake: no ka mea, ke nana mai nei o Iehova i na naau a pau, a ke ike nei i na ano a pau o na manao: ina oe e imi aku ia ia, e loaa auanei oia ia oe: aka, i haalele oe ia ia, e kiola aku oia ia oe a mau loa aku.
10 E malama oe ano: no ka mea, ua wae mai o Iehova ia oe e hana i hale no ke keenakapu; e hooikaika oe, a e hana.
Pauku hoopaa, p. 9.
Mele.—Him. 465, 8. Leo.
Ma ko Iehova alo mau, &c. Pauku 1 me ka 5.
Pule no ke aupuni o ke Akua i kukuluia ma na wahi a pau, i hookupaaia'i a mau loa aku, &c.
———: o :———
Na Ninau Wehewehe, Hoopili.
Ua waiho kakou i ka moolelo no Davida i ehia malama? Mahea na haawina iloko o ia mau malama ?
A ke hoi hou nei kakou i kahi i oki ai mamua. E aha ana o Davida ia wa ? Nawai i hoopau kona kanikau ana ? Pehea o Ioaba i hoopau ai ? He mau olelo aha kana? 2 Sam. 19; 5—8. Heaha kekahi mau olelo a Davida no ka hoihoi ana ia ia, a no ke pani o Ioaba? p. 21—23. Nawai i hoihoi i ke 'lii? p. 40. A hiki o Davida i Ierusalema, heaha kana i hana'i i na haiawahine? mok. 20; 3.
Akahi no a kinaiia ke kipi o Abesaloma, a ala hou mai he kipi hou. Owai ka luna o ia kipi ana? mo. 20; 1, 2. Kauoha o Davida ia wai e hele e kinai ia kipi ana? p. 4, 5. Hoololohi nae o Amasa, a kena o Davida ia wai e hele e kokua? p. 6. Owai ka i hele pu? O Ioaba anei kekahi? p. 7, 8. A heaha kana hana ino aku ia Amasa? p. 9. 10. A alualu o Ioaba me kona mau koa ia Seba a hiki ihea? Heaha ka mea i make ai o Seba a pau ke kipi ana? p. 15—12.
He wi ma ka aina no na makahiki ehia? No ke aha? Ma ke aha i hoopauia'i? Heaha hoi kekahi hana aloha a Rizepa a me ka mea i pau ai? mok. 21; 1—14. He mau kaua mahope iho, e hai mai ka mua a ka hope. p. 15—22.
He wahi hana hewa a Davida mahope iho a me ka hoopai ana a me ka hana i oki ai ka hoopai ana. Hai pokole mai. mok. 24 a pau loa.
He mau hana e ae a Davida mamua o kona make ana, heaha la? I Oihana'lii 22, 23, 24, 25, 26, 27. 1 Ka hoomakaukau ana i na mea e pono ai ka luakini i ke dala, gula, pohaku maikai, na laau &c.—2 Ka hooponopono ana i na Oihana Levi, Oihana Kahuna, Oihana Himeni, Oihana Luna. Hai mai i ka Davida mau olelo, a kauoha hope i na kanaka a ia Solomona.
I Oihana'lii 22; 11—13, 17—19. mok 23; 1.
Hai paanaau mai i na pauku 8, 9 a me ka 10 o ko kakou haawina o keia la.
No ka nui o ka heluhelu ana, aole pono ke hoonuiia na ninau.
Ua hooalii o Davida ia Solomona, a ua kauoha ia ia me na kanaka, ua kaumaha aku i na mohai me ka pule aku ia Iehova, a pau, make iho la oia. Ehia ona mau makahiki? 2 Sam. 5; 4.
Na Manao Pili.
1. Na makua.—E hoomanao i na keiki, e hana no lakou, i ole lakou e pilikia nui mahope o ko lakou make ana. E ao pono, e hooikaika pono i na keiki, e like me Davida ia Solomona.
2 Na keiki—E hoolohe i ke ao maikai ana a na makua, a na kumu, a na kahu, a na kahunapule. E manao nui i ka luakini me kana mau hana a pau, halawai, Kula Sabati, himeni.
3 Na 'lii.—Ina ua pilikia ka aina, wi, pololi, mai, ilihune, hookaumahaia, emi kanaka, e imi i ke kumu, e mihi, e hoopau i ke kumu.
4 Na kanaka.—E kokua i ke 'lii i ka hana ana i na mea e pono ai ke aupuni, kanaka, kamalii.
5 Mai hoolohe i na manao hookiekie, hookano, kaena, a ka enemi e hoala ana iloko o ka naau, o pilikia auanei, 70,000 ka i make no kela ae ana o Davida i ka paipai ana o ka enemi e helu i na kanaka.
6 O ka mea e mau ai ke aupuni me kana mau pono &c., oia ka ike ana, ka imi ana, ka malama ana i ke Akua, me kona mau kanawai, kana mau olelo. Ina aole e malamaia, e kiolaia na 'lii, ke aupuni iwaho, a lilo ia hai paha, a i ole, e lilo no i mea ole loa.
Mele.—Him. 347. 7. Leo.
Luuluu kuawili no, &c. Pauku 1 me ka 2.
Pule no na aina e, no Mainonisia, &c.
Haawina no Iulai 9, 2 Oihana'lii 1; 1—17
Ka Moolelo o ka Halawai Makahiki o
ka Akahai Kula Sabati.
Honolulu, Iune 7, 1876.
Halawai ka Ahahui Kula Sabati o ko Hawaii Pae Aina ma ka hora 2 auina la. C. J. Laiana ma ka noho. Ka Peresidena o ke Kula Sabati.
Weheia na hana me ka pule a ka Rev. A. Pali.
HAWAII.—Puula, Puna, J. N. Kamoku, ke Kahu Ekalesia, o Keahi ka elele.
Onomea Hilo, J. Pahio, Kahu Ek., aohe Kahukula Sab., aohe elele.
Hamakua, Waiohinu ka elele.
Hamakua-waena. J. Bikanele, Kahu E. Aohe Kahukula Sab., me elele.
Kealakekua, Kona, Kaholoaa ka elele. Aohe Kahu Ek. me K. S.
MAUI.—Kipahalu, Kekaulike, ka Kahukula Sab., aohe elele me Kahu Ek.
Haiku, Kalama ka elele, aohe Kahu E. aohe K. S.
Wailuku, W. P. Kahale, Kahu Ekalesia, aohe Kahu. S. me elele.
Waihee, L. W. Papalimu, Kahu. Sab., aohe Kahu Ek., me elele.
Kaanapali, J. Hanaloa, Kahu Ekalesia. J. A. Nahaku, Kahu S., aohe elele.
Lahaina, A. Pali, Kahu Ek. S. Kamohakau ka elele.
Lahainaluna, J. B. Hanaike. K. S. Mr. Apuakehau ka elele.
MOLOKAI.—-Halawa, S. Paulo, Kahu E. Kahoene ka elele.
Pelekunu, N. Pali, Kahu Ekalesia.
OAHU.—Kawaiahao, H. H. Pareka, Kahu Ekalesia, S. B. Dole, Kahu. S., aohe elele.
Kaumakapili, M Kuaea, Kahu Ek., Mr. C. J. Laiana, Kahukula Sabati, a o Nawaa ka elele.
Waianae, aohe mau Kahu, o Kekilo ka elele.
Waialua, J. N. Paikuli. Kahu Ekalesia' aohe K. S., me elele.
Hauula & Kahana, D. Kekiokalani, ke Kahu Ekalesia, aohe K. S. me elele.
Kaneohe, J. Manuela ke Kahu Ek., aohe Kahukula Sabati, me elele.
Waimanalo, S. Waiwaiole, Kahu Ekal. Nailima ka elele.
KAUAI.—Koloa, aohe mau kahu, Nakapaahu ka elele.
Lihue, G. Puuloa, Kahu Ek. T. Kukahi ka elele.
Anahola, aohe mau kahu, o G. M. Keone ka elele.
Hanalei, Makaliu ka Elele, aohe mauKahu.
Heluhelu mai ka Peresidena i ka Papa Hoike Helu o na Kula Sabati malalo nei :
No Hawaii. Laupahoehoe, Hakalau, Onomea, Puula, Kalapana, Opihikao, Elio, Waipio, Kawela, Waimea.
No Maui. Hoike waha mai o Rev. W. P. Kahale no ke Kula Sabati o Wailuku.
Heluhelu mai ka Peresidena, he palapala hoike no ke Kula Sabati o Waihee.
Heluhelu mai ka Peresidena i ka Papa Hoike Kula Sabati o Waikapu, Honokohau, a me Lahaina.
No Oahu. Hoike waha mai o Mr. M. Kuaea ke Kahu Kula Sabati Nui Oahu, aole oia i hele aku e hoike Kula Sabati o keia mokupuni.
Hoike waha mai la o J. Manuela no ke Kula Sabati o Kaneohe.
Hoike waha mai o S. Waiwaiole no ke Kula Sabati o Waimanalo.
Hoike waha mai o Kaholoaa no ke Kula Sabati o Kealakekua.
Heluhelu mai ka Peresidena he leta mai kona makua mai, Rev. L. Laiana.
Hooholoia e koho i Komite Imihana no keia Aha. Hooholo ka Aha i ekolu lala o ia Komite, Rev. M. Kuaea, Rev. A. Pali, a me Rev. G. Puuloa.
Ma ke noi a ka Rev. S. Waiwaiole, ua hoopanee ka Aha a hui hou i ka Poalima, hora 2 P. M. Pule ka Rev. P. W. Kahale.
La hana 2, Poalima, Iune 9, 1876.
Halawai ka Aha i ka hora 2 P. M. Peresidena ma ka noho. Pule o Aukai. Heluhelu ia ka moolelo o ka la i hala, a ua aponoia.
Heluhelu mai ka Peresidena no ka Papa Hoike Helu o ke Kula Sabati o Koloa, Kauai, a me Waihee, Maui.
Heluhelu mai ka Rev. A. O. Polepe i ka hoike o ke Kula Sabati o ka Ekalesia haole o Hilo, Hawaii, he elele oia i kohoia no ia Kula Sadati.
Hoike hapa mai ka Rev. A. Pali, kekahi lala o ke Komite Imihana.
1 Ka ninau e waiho nei imua o ka hale, oia hoike keia, o ka hoohui aku i keia Aha malalo o ka Ahahui Euanelio o ka Paeaina, a i ole, o ka hoomau no e like me kona kulana mau.
2 Ka Buke Himeni.
3 Na Haawina Kula Sabati.
4 E weheia i halawai akea ma ke ahiahi Poalua, hora 7½ ma Kaumakapili.
Ua hoapono ia ka hoike a ke Komite.
A ua hooholo ka Aha e hoomau i ka Ahahui Kula Sabati e like no me kona kulana mua.
Hooholoia e lawe ka Aha a noonoo i ke kumuhana 2. Na Buke Himeni o na Kula Sabati. Ua kamailio nui ka Aha.
Hapaiia ke kumuhana 3, ua kamailio nui ka Aha.
Heluhelu mai ka Peresidena he palapala mai ke kakau leta mai o ka Papa Hawaii, a he palapala na ka makua Rev. L. Laiana mai.
Hooholo ka Aha aole e pono e paiia i Buke Haawina Kula Sabati.
Hooholoia e koho i Komite e hoomakaukau i na pepa liilii no na Kula Sadati, a e hoouna aku i na apana Kula babati a pau.
Kohoia o S. B. Dole i Komite nana e hoomakaukau i na pepa liilii.
Heluhelu mai ka Rev. J. N. Paikuli he olelo hooholo, ma ka noonoo ana o ka Aha Kula Sabati no kekahi Buke Himeni no ka hapai ana e hiki ia hana. 1 Hooholoia E hoomakaukau ka makua Rev. L. Laiana i Buke Himeni maikai ae, a e hookomo iho i mau himeni kahiko maikai. 2 Hooholoia. E lawe ka Papa Hawaii e pai i keia Buke ma kona mau lilo ponoi iho. Aponoia.
Heluhelu mai o Apuakehau no ke Kula Sabati o Lahainaluna.
Heluhelu mai ka Peresidena no ke Kula Sabati o Kaanapali.
Ua koho ka Aha ia J. B. Hanaike a me S. P. Kaaia i mau haiolelo ma ke ahiahi Poalua ma Kaumakapili.
Hooholoia. E hoouna aku ka Peresidena i ekolu pepa panihakahaka Kula Sabati i kela a me keia Kahu Ekalesia. Apono ia.
Koho ka Aha ia C. J. Laiana, Peresidena, S. Waiwaiole, ka hope Peresidena, a o S. Paaluhi i Kakauolelo.
Papa Hooko, Rev. J. F. Pogue, H. H. Paleka, M. Kuaea, S. B. Dole a me Willie Hall.
Hooholo ka Aha e hoomau i ka noho Kahu Kula Sabati Nui o na apana.
No Hawaii Hikina, Rev. J. Pahio.
" " Akau, " L. Laiana.
" " Komoh. " J. Waiamau.
" Maui Hikina, " D. Puhi.
" " Waena, " O. Nawahine.
" " Kom. & Lanai " A. Pali.
" Molokai, " S. Paulo.
" Oahu " M. Kuaea.
" Kauai " G. Puuloa.
Ma ke noi a Rev. A. Pali, ua hoopanee keia Aha a hui hou ma ke ahiahi Poalua ma Kaumakapili. Ia wa e heluhelu mai ai ke Kakauolelo i ka moolelo.
Hooholoia, e paiia ka moolelo o keia Aha ma ka nupepa LAHUI HAWAII. Pule ka Rev. S. Waiwaiole. Ua hoopaneeia.
La hana 3, Poalua, Iune 13.
Halawai ka Ahahui Kula Sabati ma Kaumakapili, hora 7 P. M., hope Peresidena ma ka noho, himeni mai ka Papa Himeni i ka himeni, "Ma ka lani kuu home e maha mau ai." Pule o S. Waiwaiole.
Noi mai ka Rev. M. Kuaea, e hoopanee keia Aha a halawai hou ma ke ahiahi Poaha, hora 7½ P. M., ma Kaumakapili nei, no keia kumu, ua noiia mai na lala o keia Aha e hui aloha aku ma keia ahiahi ma Kaukeano, ma ka lokomaikai o na makuahine haole haipule o keia kulanakauhale i ka hoomakaukau ana i kahi Papaaina. ua apono ka Aha. Ua hoopaneeia.
La hana 4, Poaha, Iune 15.
Halawai akea ka Ahahui Kula Sabati i ka hora 7½ P. M. ma Kaumakapili, hope Peresidena ma ka noho, himeni ka Aha ia "Lei Rose," pule ka hope Peresidena.
Haiolelo mai o J. B. Hanaike, no ke kumumanao, "E imi i na mea e ulu ai ke Kula Sabati." A mahope mai o S. P. Kaaia, no ia kumu hookahi no. He mau olelo waiwai a ku i ka maikai kai haawiia mai e laua.
Kamailio mai ka hope Peresidena, e kamailio akea mai na hoa.
Ma e noi a ka Rev. H. H. Paleka, elima minute ka manawa i ae ia e haiolelo kela me keia hoa, a e hoopololei i ka olelo maluna o ke kumumanao, "No ka imi ana i na mea e holo ai na Kula Sabati o Hawaii nei." Aponoia ke noi.
Ua haiolelo mai na hoa he 20, a ua nui wale na mea maikai i hoikeia mai e lakou, aohe nae he mea i hooholoia. A mahope iho, ua hookuuia ka halawai me ka pule a Rev. S. Waiwaiole. S. PAALUHI.
Kakauolelo.
HAIOLELO A KA HON. T. N. BIRCH MALOKO o ka Ahaolelo Kaukanawai o ke Aupuni, imua o ke Komite o ka Hale, ma ka aoao kokua i ka olelo hooholo, e apono ana i ke Kuikahi Panailike, Iune 5, 1876.
E MR. LUNAHOOMALU:—
O ka ninau imua o kakou i keia wa, oia no ka olelo hooholo a ke 'lii Kapena, e noi mai ana e apono aku keia Hale i na mea a pau e pili ana i ke Kuikahi Panailike.
Mamua 'e o ko'u hoakaka ana'ku i ko'u mau manao no keia olelo hooholo, e pono au e hoike aku i na hoa no na mea i hana ia ma ko maua apana. Mamua'e o ka la koho barota, ua hoikeike au i ko'u mau manao imua o na makaainana, he makemake loa wau i ke Kuikahi Panailike. Aka hoi, o ko'u kokoolua, ua hoakaka kela ma ka aoao kue loa ia mea, a ua hahana loa na hoouka kaua o ia mau la. A o ka hopena, ua kohoia mai la maua i mau waha olelo no ia Apana.
Nolaila, e manao paha oe e Mr. Lunahoomalu, ua nahae ka manao o na makaainana o ka Apana o Wailuku no keia ninau nui, ma ko lakou koho ana mai nei ia maua, he hookahi he kokua, a he hookahi he kue i ke Kuikahi Panailike. Nolaila, E Mr. Lunahoomalu, ke hoihoi pono aenei au i ke kamailio ana no ke Kuikahi Panailike, a ke hoike aku nei au ia oe, aia wau ma ka aoao kokua i keia Olelo Hooholo. Oiai, o kuu pula kau maka no keia no na la he nui i hala'e. Ua nui no na kalaimanao noeau ana ma kela a me keia aoao no keia ninau ano nui, a ua huai puka nui mai nei na hoa, no ka pomaikai a me ka poino no keia mea o ke Kuikahi Panailike. O ka mea mua a'u e ninau aku ai ia oe e Mr. Lunahoomalu i keia wa, oia hoi keia: Heaha la ke kumu waiwai nui o ka aina i keia wa?
Me he mea la, e i mai ana oe, he Mahiko, a o na oihana e ae, he mau lala lakou no keia Kumuwaiwai. Ina o ke Kuikahi Panailike, he mea ia e hoomau aku ana i ke ku mau ana a me ka hooholo mua ia ana o keia Kumuwaiwai nui o ka aina, alaila, he mea poino io no anei keia no ka aina? Aole loa. Pehea la, ina e hoole ia ana ke Kuikahi Panailike, a e hoi iho kakou a e noho e like me ke ano mau, alaila, he manaoio no anei oe e Mr. Lunahoomalu, e oia mau aku ana no na Mahiko? Aole, e pau ana ka hapanui o lakou i ke kudalaia, no ka aie kaa ole, a e lilo ana na wahi i mahiia i keia wa i mau kula panoa; a o ka poe paahana e hana nei ma ia mau Mahiko, e hoonele ia auanei lakou i ka hana ole, a o ko lakou mau hopena, he hele paha e aihue, a e powa, i ola no lakou a me ko lakou ohana. Aka, aole oia wale ka pilikia ke hooleia ke Kuikahi. Eia hou kekahi pilikia, e hoopauia auanei ka hooholo ana o ka hapa nui o na moku holo piliaina, a me na moku mai na aina e mai, oiai e nele ana lakou i na ukana ole, a e hoonele pu ia auanei ka poe e holoholo ana maluna o ia mau moku i ka hana ole, a he nui aku na oihana mikiala, a kalepa paha e hiolo wale ana, ke hiolo keia kumu waiwai nui o ka mahiko; a e nele auanei ka hapanui o ka lahui i kahi hana ole. Aka, aole o kakou wale ke hoonele ia ana ma keia mea; eia iho ka mea nui loa e Mr. Lunahoomalu, e hoemiia mai ana na loaa Aupuni, a e hakahaka loa ana ka waihona aupuni, oiai, ua haule aku la ke kumu waiwai, a haule pu aku la na auhau, a o na laikini paha, a pela'ku, maluna o ia mau waiwai i hiolo aku la, alaila, me me mea'la e Mr. Lunahoomalu, e kokoke loa mai auanei ka hopena o ke Kuokoa ana o ko kakou Aupuni. He hopena oiaio keia e hahai koke mai ana ke hoole kakou i ke Kuikahi Panailike; a ina he oiaio o ka hopena io ia o kakou; alaila, e ninau aku ana wau ia oe e Mr. Lunahoomalu. Owai la o makou ke aloha lahui a aloha aina paha? O ka poe anei e kue nei i ke Kuikahi Panailike? O ka poe anei e kokua ikaika nei? Ma ko'u manaoio, o ko makou aoao ke aloha aina a aloha lahui hoi, oiai ke makemake nui nei makou e pii mahuahua ae ka waiwai iloko o ka aina, a e hoomahuahua aku i na kumu waiwai e ae. A o kela aoao hoi ke minamina ole nei lakou i keia mau kumu waiwai.
E hoomanao oe e Mr. Lunahoomalu, o ka apana kahi a'u i hele mai nei ma ke ano wahaolelo no ua apana la iloko keia Hale, he mau Mahiko nui ke kukilakila la i kela la maloko o ia apana; a o ke ola o ka hapanui o na ohana e noho nei malaila, noloko mai no ia o keia mau mahiko, a ke minamina nui loa nei au, ina e hoole ia ana ke Kuikahi Panailike, alaila, e neo ana paha keia mau mahiko ma keia mua iho, a e nele na makaainana o kuu apana i kahi ole e loaa mai ai ko lakou ola; a e hooemi pu ia no hoi ke kulana o kuu apana, oiai i keia wa, oia ka Helu 2 iloko o keia aupuni, a ia'u e kamailio nei i keia wa, ke lia mua nei au e hapai ae i na Wai-eha i Helu 1 noloko o keia aupuni ma keia mua iho, ma ka nui o ka waiwai, a me ka holomua o na hana, na loaa a me na mea a pau.
E Mr. Lunahoomalu, ke hoike ae nei au i ka'u kalai manao ana maluna o na kumu pale a kela aoao i waiho mai nei, oia hoi keia: 1 O keia mea he Kuikahi Panailike he pomaikai ka ia no ka poe hapa wale no, a o lakou wale no ke puka ino makeia mea he Kuikahi. Aole au i manao pela, he oiaio no paha aole e like ana na waiwai puka, oiai, aole no he like o na kumu waiwai o kela a me keia. Aka, e Mr. Lunahoomalu; ua olelo ka Buke Kalaiaina, "e like me ka nui o ke kumu waiwai, pela no i loaa ai ka waiwai puka." E olelo mai paha auanei kela aoao, aole he wahi kumu waiwai iki o kekahi poe, nolaila e nele ana lakou i ka waiwai puka ole, ke i aku nei au, he kumu waiwai no ko kela a me keia mea e makemake ana e hana, mai manao kakou e na hoa e loaa wale mai ana na pomaikai o keia Kuikahi, ke ole kakou e imi aku i ua mau pomaikai la mamuli o ko kakou hoohana ana ia kakou iho.
Pehea la ina i keia wa ua loaa i na paahana maluna o na mahiko he $10 no ka mahina, aka hoi, ma keia hope aku, oiai ua holo keia Kuikahi, loaa paha ia ia he $20 no ka mahina, alaila, aole anei ua loaa ia ia he waiwai puka pakeu loa aku noloko mai o kona kumu waiwai, (oia hoi ka hana a kona lima.) Me he mea la, ua like ka nui o ka waiwai puka me ke kumupaa. Nolaila, ua puka ino loa ke kanaka ilihune e makemake ana e hana, oiai, ua ike ae la kakou he $10 o ka mahina mamua, a he $120 no ka makahiki. Aka hoi, ma ka holo ana o keia Kuikahi, loaa la ia he $20 no ka mahina, ua like me $240 no ka makahiki, nolaila, he $120 ka puka o ke kauwa hana no ka makahiki hookahi.
Aole anei keia he puka nui? Puka ino wahi a oukou. Ua manao au aole e like ana ka waiwai e puka ana o na Ona mahi ko pela, a me kekahi poe waiwai e ae. Elike paha me keia: Ina he $50,000 ke kumu waiwai o kekahi kanaka, aole o'u manao e loaa ana ia ia he $50,000 kona waiwai puka i ka makahiki hookahi. Nolaila, ina ma ka hoohalikelike ana i na kuma waiwai me na waiwai puka, e ike auanei oe e ka Lunahoomalu, ua oi loa ka waiwai puka o ka poe ilihune mamua o ka poe waiwai. Aka hoi, e i mai auanei kela aoao, he mea koho wale no keia, alaila, eia ka'u pane: He mea koho wale no hoi ka oukou e olelo nei, e pilikia ana ka Lahui, a e lilo ana keia aupuni, a pela aku, ke holo ke Kuikahi, aka, e ka Lunahoomalu, he mano io loa ko'u e pii io ae ana no ka uku o na paahana ma keia mua aku, oiai, ua ane pii iki ae no ka uku o na paahana o ko'u apana, mamua ae o ko'u haalele ana aku nei, a e noke ana na Ona mahi ko i ke kepa i na paahana no ka manawa mai ka 2 a i ka 5 makahiki me ka haawi nui ana i na dala ohi mua i mea paha e paa ai ko lakou mau paahana malalo o kahi uku emi iki mai, oiai, me he mea la ua moeuhane e no lakou e pii aku ana ka uku o na paahana ke holo keia Kuikahi.
E Mr. Lunahoomalu, o ka elua o na kumu pale ikaika a kela aoao i waiho mai nei, oia no ke kapa ana mai nei i ka hoololi a ke Senate o Amerika Huipuia mahope o keia Kuikahi, he keehina mua ka keia no ka hoohui aupuni. A penei no ke ano nui o ia hoololi: "Ua papaia mai kakou aole e moraki a kuai aku paha i na aupuni e ae i kekahi awa ku moku, a aole no hoi e hana Kuikahi Kalepa me kekahi aupuni e aku." Ea, he mea moakaka loa no keia, a ua hiki loa i na noonoo kanaka a pau ke heluhelu a hoomaopopo iho, aole loa he huaolelo maloko o keia hoololi o ko kakou Kuikahi e hiki ai ke hoohuoi ia e lilo io ana ko kakou kuokoa, he ole loa no, no ka mea, ina kakou e heluhelu ana mai ka mua a i ka hope, e ike no auanei kakou ua hoonele loa ia ke aupuni o Amerika Huipuia i ka loaa ana 'ku o kekahi awa hoolulu moku kaua nona ma ko kakou mau Poemoku nei.
Nolaila, he mea pono ia lakou ke papa mai ia kakou, aole hoi e haawi aku ia pono ia hai, oiai, ua nele hoi lakou ia pono a me na mea e papa mai ana ia kakou, aole e hana Kuikahi Kalepa hou aku me kekahi aupuni e, he hana naauao loa ia na kela aupuni. Me he mea la, eia ko kakou hopohopo, ua manao paha lakoau o hana Kuikahi hou aku kakou me kekahi aupuni e, a loaa hou ia makeke o ko kakou mau waiwai, alaila, kaili mai kakou i ko kakou mau ko, a waiwai e ae, a lawe aku i kekahi aupuni e, alaila ua nele iho la lakou la i na pomaikai o keia Kuikahi.
Pehea la e Mr. Lunahoomalu, ina paha kaua e hana ana i kekahi olelo aelike no kokaua mau pomaikai kalepa, a ua manao wale paha wau o hana hou aku oe i kekahi olelo aelike me ka mea hanohano mai Molokai mai e noho mai nei, alaila, heaha la ka'u hana naauao e hana'ai i hiki ole ai ia oe ke hana hou aku ia aelike? Aole anei o ko'u hookomo i mau olelo iloko o ka kaua aelike, aole e pono ia oe e hana hou aku ia mea me ka Luna o Molokai, oiai, ua ake nui au na kaua wale no e kaana ia mau pomaikai, aole na kekahi mea e aku? Nolaila, oia maoli iho la no ke ano a me ka manao o keia hoololi a ke Senate maloko o ko kakou Kuikahi. He mea moakaka loa keia ia kakou e Mr. Lunahoomalu, koe wale iho no paha ke ano opu nanahua.
Ma ka la inehinei, a ma keia la iho nei no hoi, ua ikaika na olelo a kela aoao e hilinai nui ana maluna o keia kahua, "he keehina mua keia Kuikahi no ka hoohui aupuni." A ua kamumu iho na puupuu lima iluna o na pakaukau me ka puana ana o na leo, "he aloha i ka aina, a he aloha i ka lahui." Ea, e Mr. Lunahoomalu, he oiaio anei o lakou nei na oi o ka minamina i ke aupuni a me ke aloha i ka lahui mamua 'e o ka mea nona keia aupuni? A nana no hoi i kakau inoa malalo o keia Kuikahi, e hoike ana ua ae oia.
E ninau aku ana au ia oukou e na hoa, owai la o kakou ka oi o ka minamina i ke aupuni? O ka mea anei e kamailio nei, a i ole o keia Hale Ahaolelo holookoa paha, a o kela poe makaikai paha e noho mai nei, a i ole o ka mea paha nona ponoi ke aupuni? Ea, ke olelo aku nei au i keia manawa me ke kanalua ole, o ka mea nona keia aupuni, oia ka oi loa o ka minamina i ke aupuni, mamua'e o kakou a pau. He manaio anei kou e Mr. Lunahoomalu, ina o ka manaoio ia o keia Kuikahi o ka hoohui aku i keia aupuni, alaila, e kakau inoa ana no anei ka mea nona keia aupuni malalo o keia Kuikahi? Aole loa. No ke aha la? No ka mea, e minamina loa ana oia i ka makana makamae a ke Kau Ahaolelo o ka M. H. 1874 i haawi aku ai ia ia a me na hooilina aku o kona kino e like me ka manao o ko kakou Kumukanawai. Nolaila, aole o'u manao he kumu pale koikoi keia a kela aoao, a aole no hoi e hiki ia'u ke hilinai iki e lilo io ana ko kakou kuokoa malalo o keia Kuikahi. O ko'u manaoio, o ka lua keia o na makana maikai a ke aupuni o Amerika i haawi mai ai ia kakou, o ka mua, ka hoouna ana mai i na Misionari e hoonaauao ia kakou, a o ka lua, o keia Kuikahi waiwai nui. Aka hoi, ke olelo nei lakou nei, he mea koho wale ka keia, pela no hoi oukou e olelo nei he poino ko keia Kuikahi.
Nolaila, e pono kakou e kali aku na ke au o ka manawa e hoike mai i ka aoao o kakou i pono, a ina ua pono makou, alaila, na ko oukou mau lunaikehala e pepehi ia oukou iho.
E Mr. Lunahoomalu, aole au e hoikeike aku i na pomaikai o kakou ma ka hemo ana o na dute maluna o kekahi mau waiwai komo mai, oiai, ua kuekaa ia mai nei e kekahi mau mea o makou, a nolaila, malalo o keia mau kumu kupono o ke Kuikahi a'u i manaoio ai he pomaikai no kakou, ke kokua ikaika loa nei au i keia olelo hooholo.
Ahu ka epa i ka malu Ulu o Lele
E KA LAHUI HAWAII ; Aloha oe:—
Ma ka la 14 o ka malama i hala aku la, he Sabati ia ; kukulu iho la o Maliha, (nika,) kekahi o na Luna kanwai o Lahaina nei, o ka hui mahiko o Hale ma, i kekahi ahaaina lealea. Ua konoia aku oia i kona mau hoa kumakahiki e hele mai e paina. Ma keia ahaaina ana, ua hoolakoia mai na wai hoomalule kino o kela me keia ano, na mea ai no a pau, e like me ke ano mau o ka ahaaina ana.
I ko lakou hoomakaukau ana e paina, olelo aku la kekahi wahine i kona mau hoa ai e pule. Ia manawa miki mai la ka waha o kekahi wahi pukiki ; na'u e pule, na'u e pule ; ia wa i hoomaka aku ai oia i ka pule ana, me na huaolelo kupono ole i kekahi kanaka kulana maikai ka puana'e. A i ka amene ana, ua hu ae la ka aka o ke anaina mai o a o. I ka wa e ai ana, ua inu ka rama, hula kekahi poe, kui aku kui mai. O keia la ka la i papaia mai ma ke kanawai o ke Akua, a me kanawai o ka aina; eia nae aole i malama keia poe kolohe. Auhea la na lima lawelawe o ke Aupuni? Heaha la ke kumu i hopu ole ia ai o keia poe kue kanawai? S. H. K. UMI.
[I ko makou manao, ua uhaki a kue ka mea i pule i ka puaku 2 o ka mokuna 34 o ke Kanawai Karaima, aka, ke aoia aku nei na makamaka, mai hoao hou e hana i anaina lealea i ka la Sabati, ua kue ka pauku 3 mok. 35 oia kanawai no. L. H.]
NA BUKE
I HOOLAHAIA E KA PAPA HAWAII
—ME KE—
KUMUKUAI O KELA ME KEIA.
BAIBALA HEMOLELE NUI ILI GULA NANI me na kuhikuhi ma na aoao.....$12 00
Baibala Hemolele Nui ili eleele kaekae waigula.... 5 00
Baibala Hemolele uuku iki iho kae wai gula..... 8 00
Baibala Hemolele pananaiki iho ili eleele..... 4 00
Baibala Hemolele ili eleele 2 00
Kauoha Hou ili gula nani me na kuhikuhi..... 3 00
Kauoha Hou ili eleele kaekae wai gula..... 1 00
Kauoha Hou ili eleele..... 75
Kauoha Hou Hapa Haole..... 75
Moolelo Ekalesia..... 50
Haiao ili lahilahi..... 10
Hele Malihini ana..... 25
No ko ke Akua ano..... 25
Hoike Palapala Hemolele..... 25
Moolelo o Heneri Opukahaia..... 15
Hoike Akua..... 25
Wehewehehala..... 25
Ninau Hoike ili manoanoa..... 50
Ninau Hoike ili lahilahi..... 20
Kumumua Kula Sabati..... 20
Buke Lawe Lima..... 10
He Buke no ka Pope..... 15
Ui Kula Sabati Helu 3..... 25
Ui Kula Sabati Helu 4..... 15
Ui Kula Sabati Helu 5..... 25
Buke Euanelio a Ioane Hapahaole..... 10
Buke Wehewehe Huaolelo Baibala, elua ano..... 2 00
Buke Wehewehe Ano Mataio..... 1 00
NA KAUOHA HOU PAKEKE.
Ili gula nani..... 1 50
Ili eleele kaekae nani..... 50
Ili eleele..... 35
KAUOHA HOU PAKEKE ME NA HALELU.
Ili gula nani..... 1 70
Ili eleele kaekae wai gula..... 65
Ili eleele..... 50
NA HALELU PAKEKE.
Ili Gula nani..... 50
Ili eleele kaekae wai gula..... 30
Ili eleele..... 20
Ka hae Hoonani (Buke Mele)..... 25
NA BUKE MELE.
Himeni Hawaii ili nani..... 1 75
Himeni Hawaii..... 1 00
Kumu Leo Mele ili manoanoa..... 50
Kumu Leo Mele..... 10
Li ra Kamalii..... 25
Li ra Hawaii 1848..... 25
Li ra Hawaii 1855..... 25
Hae Hoonani..... 20
Leo Hoomana..... 25
EIA NA BUKE HAAWI WALE.
PALAPALA LIILII—
Helu 4—Makemake anei oe i ke ola?
Helu 6—E hele i o Kristo la.
Helu 7—Ka hoi ana mai o ke Keiki Uhauha.
Helu 11—No ka hoohiki wahahee i ke Akua.
Helu 16—Ka Eehia ana o ka Ahaaina a ka Haku a me ka Bapetizo ana.
Helu 17—Mai hana ino i na holoholona.
Helu 18—No ka mahi ana, kuai ana a me ka inu ana i ka Awa.
Ka Davida Malo Kumumanao.
Ka Moolelo o Batimea Puaaiki.
Aia ke keena kuai buke o ka Papa Hawaii ma ka huina o Alanui Betela me Alanui Kalepa, e kokoke ana i ka Hale Leta. J. F. POKUE.
Kakaule ta o ka Papa Hooko o ka Ahahui Euanelio o ko Hawaii Pae Aina.