Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 29, 13 July 1876 — Na W. P. R. ia G. W. Pilipo. [ARTICLE]

Na W. P. R. ia G. W. Pilipo.

1£ Ka Lauli llawaii; AhAaoe:— Manuu o ko'u luioinnka «n;i e pnne ī:i Uon. Mr. G. W. Piiipo no kun : » mnn 01010, Lo niiikeiu iko iau e hoomaikai pihu akn i;ii;i no k.t luwioli nui i K>aa i.i'u in n ka im;» i k;inu oli'lo pano. « nie n.i kninu p ilo min 010 an.» i w.iiho m ti noi iinua o k:i lehulelm noka'u mau o!i lo i ii.i. U I hnomaka koke kona okupe a hīna ilalo ma ka paivgar;j{);HQua o kana oleto pane. Ke olelo īuai nei oia i kuu h.īiia i kuu inoa. a iim itt ine.i he holie w-Aii ku ko'ii ano a he makau hoi i.ūa. lle moeuhane paha ki» ka inakam ika. Oia 110 kai niakau w;ile, ua kau oia i koim inoa in.i kana leia i n v haku ona o 0 Kona Akau o G. W. P., a owau hoi ma ka'u pane iaia no kann huaolelo a nie kanu leta hookamani k pai i:» ia iho i niua o nu kaiiiikii o Koim Ak ui. ua kakau «n i na hna kumu o k'ou inoa oi* o W. P. lv. Nolail-i, *!h !i!i> he uiea ki;e miio ole k;x Pilipo i (lelo ni»i nei no ia iiieh. l'u inunao o'm. Ue m«kaū ka wau u»ia a no iii kum u kuu huna i k«>'u inoa pilia ; oia kona kuhiliewK n me ke kiekie o kona pai iaia iho. Owai o Pi lipo, u huahii lioi oi » ? heaha ka i» kumu e makau iii iaia ? A ivo kiina hoohalahala U;ai i kuu iuoa, ke i nku nei nu e ike oe ia'u niai ka piko o kuu p. o a ka manea o kuu wnwae, u e haiiwi au ia oe 1 kuu iiuvi piha. 12 n » nna ko nnkemake no ia inea. M» ka lu.t o k<>n* r.\au poo inj»n.io, ke i 111 ti noi o Pilip<», " 0 kail elelo ana no lia ii)oa pili i ki hani*:ic!e o ku ia 10 o Kehoruai i, l{*7;l. ua iuunao oe owau kokahi o na inoa i lauelawe i n;t lian.-i o ia 1.n." n ke kuhikuhi m.ii nei un hoa nei o'u i hoK* ka wa« e uiu a» i kn pop u Ukon i* " I>ial>ol.\ » i kan-i maii lehulehu daimonio," n in;t k* o hiki i ko'u haakei ke pii a i k* iani i nua o ka Me;t Luaole, aoie no e k«t lnuke iiaoa o hooia m»i i koim lew» ina ka paipni «tnw i n* hana kan«w«i 010 o Fi l>. 12. ISS6»* KUika'u i« t> Pilipo. t> Di«l>o)o a me kona iumu Ikmi. « wmlio uo ix i imhu liv>ike uou, s>o me*, ua in«H «.X» i ko kikoo iwaen* oi« pvvo i ninii hoik« n»6n o ku hoik<> no kau iuhi h«n.t n iio kou in*M i k« kikvK> m<«u i.* Ukea. U\4a»U o« i kulii koke »i im u« hrle lUiln. A »»o k* tn«it«o pali* o !«< Uu kokp a« «tu i ni ho»k« « l'i«tvn «i Cve, itol nU. k«ihi »h» m «i t k« Uni i k«thi <t« i ike ole «i. oki no o D(«IhUo |a* no». * «*>le »»o h»M »u e helo Km i k» t.v ni. «ka. ei«t kok« iKt n* kwu h\mt« u«|i « lo«« »i i»'u o l.uieU Kekoaimi tt* h<Mke lehnlelia n«t»« « h<k>|>ili {14 » ,k» lvew* »* o«, it«n »o i *Uk*i h««r«, * n«ti i lHv.tk« le i k<m w*« lHt*< iiMiiau u**ujmv. * kouno Ukou )* i k* tik;«. « o oe hoi. n,t ko« «m«>*1«« pui«» oo ko« «k«m*i> «* |>*kfl« o«. * •* hoi «ku i k* Ui «» Khn k* iM. nt« «»* l»»K» i k* 1 O ke ko!u o koti |ik*nito « |>tli l k« k*K«i« 01*10 o k« k«« «im o b m*tt i»*n«txv.« nt« ko k*«* tk<> w )k«

ano o ka panku o ke E einau ao ia oe i ke ano, a ka komo o ko na Kohiaa sobd ana i«raeoa © na 'Lii elike me ia i hoakakaia ma ka Pauku 43 a elikē hoi toe kau i helahela. ai ma ka hapa hoi o ia Pauko, elik© me ; kan Ae" Ih<T "ma kau he}uheln aea ia_ | mea ma ka ka»arotelā * £ ■ no anei na Kahioa, aole e j koho a e kamailio paha ma na nioau a | me na mea e hoopaapaa ia ana imna o ika Hale Ahaoieio? No ka mea, wahi j ao, aia wale uo kaua ma na*olelo maoli i o ke Kumukanawai e pono ai, aoie mai waiio »e. Ina e ae ia kao wehewehe ana i ke ano o ka Puuku 43, al«ila, e no* ! ho na Kuhina iwaena o na 'iii me he 1 mau kii leo ole ia, aole e hiki ia lakou e | kamailio, no ka mea, aoie i hoakaka ua : pauku la ia mea. A iua oia keaoo oia ! i Pauku, alaila, na kue maoli ia i ko ke j kanaka uoonoo maikai nna, a ma ia koe ! ana o hele hewa loa ai ka aoao au e kn ! nei, no ka mea, ke i mai nei ka Pauka | 13 o ka Mokuna 111 o ke kanawai kivi- ; la penei : "I ka w©hewehe ana i na j huaolelo pohihihi iloko o kekahi kana- ; wai, e kulaia naano lapuwaie i ioaa ma Ika imi ana i kona ano oiaio." Ina peia I ka wehewehe ana o ke ano o na kauaI wai, alaila, «a kiola ia ka manao e noho j kii leo ole na Kuhiua iloko o ka Haie j Ahnolelo. j Ma ka puuku 14 o ke kanawai kivila, ! ua apono ia ka'u i olelo ai no ka lawe i ana mai i ua hana maa mau i mea o ko- ; kua «i i ka weheweho ana i ke anoo ! kekahi kauawai, a ua kokna mai no ka ; Panku 12 na mea a'u i olelo mua ai* £ | imi la ka manao maoli o ka Moi Kame- ; humeha V, ka mea nana 1 haawi mai i : ke Kumukunawai, ke kahua o ko kaua ; hoopaapaa a me ka like ole o ko kaua manao. No namea. e pili ana i ka'u i olelo ai no ka Pauku 45, ke i aku nei au i* oe, nau no i ahewa ia oe iho. Ua olelo oe ma kau leta i na makaainaua o Kona Akau, iiu e holo pono kau olelo hooholo e ».e ana o koho kaawalo na 'Lii, a e koho kaawale im Lunainakaaii miKi, nlail.i, wahi au, " ua līke ia me na j hale elaa" a nolaila, ua olelo au la oe : iua ua like ia me na hale elua, alaila, : ua kue maopopo ia 1 ka makeinake a tne ka nian.io o k i pauku 45 o ke Kuinnkai īmwiii «u o uhaki inau nei. Ua iui ii 00, nolo ou e milii no kau olelo hooholo. Aole no ka hewa ole ou ke kumu o i;t m,iiii ole ana, ak;i, no kou hoopaakiki w.tle iho-no m.kinuli o ka hoopukapnk» akuiu.ū a sce kou hukiia e kou man to kaena ia oe iho. lVlanoka " Manokuli, he in.i ia ka hahi/' Ke olelo nei oe, u,t ])iha inaina au i* oe, aole o'u in .ina ia oe, aka, lie hoowahawaha ko'u i ke kaunka e lioao niau uuu o hoala i ua huna uiakii.ihana i kuu niua mukuuhine. No ka mea, ke hoao nei oe e «lakai i ka poe n.«aupo, aole no l.e kanaka ike e j puui i kau nlakai hewa, e mnnao iho, o ka M«.ū a ine koua m«u Kuhina, nie lie la, he poe enemi uo ka laliui. a he poe e Uiakeiuake «na e hann mai i na mea ino ina kanaka o keia Paemoku. Oi»i, ua in lopopo o ko ka Moi makemako, « me > koua mau ho* kuka o kona mau Kuhi* na, o"ia no ka imi iini ana i ka |K>m»ik»i no ka L ilnii. Oka waiwai ona kan«ka 01.\ no ka waiwai o ke aupuni, « tta ike iK* k.i Moi i ka olelo ka hu e k/kaua aim nvikuahiue, "I Al» kk Al.Vl kk KANAKA." a in » oia ka oiaio, alail», heaiia la ke kmnu, heaha ka pomaikai. a iieal.a lioi ka mea nana e huki i ka Makoa o ka Lihui e hana m«i i ua mea e iH>iro ai kon i in «u pokii, o na nnka«iu.iii i ? On i poiiio a nie na pihkia au i kolio wale ai, he uiau mea i h«kuia e kou 1010 maNlea i ka iuiiuala. aoie he m.m piiikia oiaio. Ke v!eio luai nei oe i kuu hana ino i kuu ni-iu lioa o k* pilikia h<.>okahi iio. l'a ko ka makemake, a ua hoio uaai ke Kouiiie o ka ll <le Ahat4elo ma Kaia».io uei, a ua h.tUw*i me a'u he alo a he al«>, he ui«ka a iie uaka, he helelie* iv* uiaka'u nium ko'u i« ? o«*i oe * ka ? A heaha la w e Pih|>o e aa v>ie ai au e paio i« oe, a <s luiike kioi i ke ao helooko* i kae m»u haua lala« u.4au|H>? 1 k*'u uana aku, oto l«e lumm U no ke kiekio ioa o koa haki ia e k\»«t mauao k«eua ia iho, «olaiia, ea nao iiio (Hkha «m» aoie e puk* U I«im ka hikiua, e « hnkue IUW mm ke kom* Uana, iim «ete oe ? Pela ka «mim ewa ike kiekie o ko« kooio* Ua owe kai huhe iaV a »a ho«k« oe i ano ha*a p*ewmew« t»*«, Ua koolKkh> e iHi i k« lw«r« im'ii, n*«ftli o ka hoopunipnni a ka |>oe Hii UNi j iw he k**ak« ivaa««<m «Uik e kaii • le> he ia ka v4vio « ka k«.v\f>ii imk« |v»k «l«iU,« i« U «4elie htx>hoh» * ka Lnn«i;«iuwai |mn« i»wU ohMkai, O «k H« MaiiiM«i fca Uaim i« oe. a o kvfe mmi« lioae i|v» ai <m« ka ialae a n»e ka k«fa»wv m ka «uopopo «to ia oe» «« k«U oie m «mi w* t>« »ae* i hoopua «e k« poe lilw »ol«il*» »« a»*k«e ati Um «ke i h «tv>i « ka o La»ikael« «1« N «k«iek U « «m *keeaake wa e i«M«i« na e aoho «»« i«i«ui o ke ke«a»le.

k»wile,* • l» po&ioCifcigabo€|9 i» 9»'o »la kaawale. U& kdkioe aaei m i kele Man«o ? Aole | Aeie l Aole ioa i No keaha? No ka m«a, ua maka'u oe hai ha«ere atBi e &oho anali kā oiaio, aole loa i hana ioo aka, oa, hana oia i kahana ku i ke aleHa, a ku hoi ike kaneiiaap oiaio. 0&a hoiI ke wale no i ninauia. oia no -faoa o I ka poe e kapa ana ia ke Komite 13 o makos nei. 08. Kaahaihann, a me Kan&alii, a beafaa ka l&aa i hoike ai, a me kekaUi mai Lepera e ae 0 Mapela ka i&oa. Un olelo Imkoa o la* 1 kou na poe i kokoa ia Kahalekahiki, a na nalo ai pilaa i koolewa ai i keia la eku nei,« ua hele mai ia'a e noi i kekahi mau mea ana (S. N. K.) i pilikia ai, a ua loaa akn no, aole i hoi nele, a rae ka loaa pu akn o kahi keuikeni i haawi ia e ka naaa aloha waie o. ka mea aa e hoino nei. Owai la na ilio nahn malu nana e ho*o nei e hana ino mai ia'u ine na olelo hakuepa imua o ko oukou Hale Hanohano ? O kekahi o iakoo, he kanaka na T o j hoopaa i ka halepaahao no ke kuo i ka rnla o ka Papa Ola, s na'u i kipaku mai lokoaku o ka hale koiino ia hewa no t he kanaka i hoao e lawe mai iloko o keia aina, he elaa mau kai-kamahine-epiopio he maa wahine mauuahi nana, a ua ae i&ai no imua o oukou ia mea. Ua makeinake oia e lawe . i kela ōiau pua opiopio a e kanu aku i ; kana anoano hakumakuma e kano pu ia j luua iloko oka mai ino aai ino naua e j kauo uei i ko kaua Lahui i ka make, a | no kuu kue ana i kona hana ana i keia hana pono ole, ake kanawai a me ka pono i papa ai, nolaila, na wela ia kona lili, a me kona inaina no'u, a ua hana i ua liana jroi hala no'u a ua iiiolo ia mau liana no ka oiaio ole anu ka hoopunipuni o ke kahna i ku ai. | Ua malama au na kanaka lokoino ia 1 a ua ai i kuu ai maikai. a me na kupalu ; mona a ko'u 1010 i imi ai i pono no'u. E j lioike mai no ua hanele kanaka ewala e : no'no nei ia mea, a o kana i uku mai ai ; ia'u ua ike oe, Aole no au i hoahewa a hoiuo aku iaia no ia mea, me ia no kona ino, ko liele mau mai nei oia i kuu hale, a ke uhi nei no na eheu o kuu hf». laulaui iaia me ka oluolu, me ka hama. Uia mau o ka uineke a uie ka ipnkai. Ile hoike «nei keia no ka lokoino? Ke manao nei au lie hoike pii ole iano kuu naau a me knu iokomaikai. : Me \ā no kana ino. Lili ua poe hoa la ou uo kuu kaa lio, a me ke kuonoono o ko'u nolio ana ; o kuu kaa lio, no'u no ia, o ka hua no ia o ka*u i imi ai u me ka hou 0 ko u lae, a ine ka ikeo ko'u lolo," a iua palia e olaolu au e hoomoe i aianui kaamahu mai Kalaupapa « ka wai o Naikolu, i mea hooleaiea no'u, heahaka lakou ilailu ? O ka lili a i.i poe, he opala. : Xo kau k«pa ia'u he hoopilimeaai, ke liooie nei au i ka oiaio oia mea ma ka i »nn, Aole au i noii kn oihana a'a e boho nei, aole i hoolimniima, a aole i pelu kuu man alii, imua o na Kuhina a imua paha o ka Peresidena o ka Papa Ola, aka, ua haawiia mai ia'a no ko lakan hiiinui i ko'u ike a me ko'u makankan a o ka hoike oia mea, oia no ka mahalo i hoikeia no'u e ka Papa OU, ma kalakou ho:ko o ka makahiki VST4, imua o ka Ahaolelo, a peU no hoi ka hoike i mua o k<j oukou haie ilanohano i keia Kau. He uku hanohano uo ia no ko'u luhi a me ko'u ikaika, a me ko'u hana (x>no. oka mahalo aka poe kiekie oia aiu\ he mea no ie e hauoli pono ai kuu naau, me ka haaheo. Oka m«h«ip mai a na kuewa a me ka poe lopa, he hooIwuoli |>aha ia ia ov, i«'a nei, he op«la ia. A keia puie ae e peua ai aa iko kii a e lawe mai i na elemakuie iomm luaiiine kamlianoo Kaumakapili, i naa ho;thele pokole no« no kekahi maa hor.t. A nia ia w« no hot e pane ai a« ia «H' me ka h«Mke in\op«\pM ak« « U ii»i j»au oie a ko« «aau, oia «o ka «kaki i ke Kumukaaawai o ka ai«a. K M««a ik» iho oe i ko« koi aua i kekaki mai p«k« e pee maiak* o ke k«n«w«i e Wook«« *a a e htM *»«!«** o * Kilaaea w mka la ,5M o lu«e, lsTt. MaWlakao lt««mmm , e h*««ri U e ka oWo koolmlo M«a oe i hoo«i>« M«i i llolokai m». Koko«ki«> hew» a we ko« ik« oK «« poi«ok«e «« olelo a ka h«p« hope o UpMlmli o ko K«aa«kaaaw«i,« Aoie 'wopwm k«««\vai i IwM&o k« . Ak«oUks aia k«ka» b )ki i I«m ' iiWMk" A «el«iß l**k« k« «MMk * k»> k«kioWWlM«M«k«ll«kAlM«M«« 1 ka«« «i. i** U eMe booWI« ( k«« l i k*fcafei «K«a * k« Immwm o ka ; «iaa i k««oU «ī ? b« « *** ka pilMi ki«fci* « ka mmm» «a k«U«wm h«m Ima» Wki M4ak«i t me ke k»fe*a «1« ek« «i mml» , k«* eke kNMWu, A«e W,« k«« «« i« , oe « KMip* «« k«i« ««.«« Imm «k« i b ; «a«* « k««i ko lakamake^««« im okM " i«ea pik*> «i« wa i«: &0a A«we*a k«ki i»M « k«n*k<e « kapa «i O ; umw «r««K imw, Me ke «Ma j P»WW 11 | 1I«U«Uk l««e St % i^