Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 31, 27 July 1876 — NA ANOAI. [ARTICLE]

NA ANOAI.

I keia kakahiaka e ka mai ai ka mokuahi Lawe Let.i mai K»palakiko ia»i.

' He anuna ka hana a kaiii poe oloko o na keena Aliiolani Hale. Pehea Ia k» lakou mau oihana maoli e liio mau nei ke aupuni, kapae paha no ka manawa.

Ma ka po Poaha i h«la iho nei, malo' o o ka iuakini hoouiana Enelani, ua mareia e ka īvev. A. Maekintosk o Jamee W. llobertson, me Roi?e, ke kaikamahine hiapo a ka Ilon. A. S. Cleghorn.

Ma ka Poalua o keia hebedoma 1 0. e hoomaka ai ka hamama ana o na puka o na Ilale Knla Aupuni no ke knla ana. Ualohewale makou ua nele kekahi inau kula i ua kuuui kula.

Ke hoomaka hou m.u nei ke kahe ana oka Hia ! Ke ano hauwalaau lfou mai nei na alauui, a ke uluaoa nei na oniole. Auhea oukou e lakou nei īn o, nia'ku, akahi ka hoi ua mea he hookuli.

'Mai ka Ohuiuiu m.ū o Kapalaui:i, i loaa.mai ia makon he lono, a oia keiu : Ma ka la 19 o lulai nei, ua hanau mai o Mero Nawailioikeanu, na Keakaioloa me Ane K ikalin.

3la ka Poakahi e liiki mai ana, e ia ka la 31 o lulai, e weheia ana he hoike akea e ka Aha Paio o Kamoiliili, uo ka hono an'a-i ka makaukau o na hoa oia Alia ma ke kamailio ana. Ua l*>he makou he : ae ia na lehulehu e lioao jhi nie lakou. O ka makaala aku ka pono i papa leo pu. | IA:J" Ma nei niau la iho nei, ua hono ae ke alelo o ke ahi e pahi i kekahi hale laau ma Waianae, aka, ua pakele no nae, ma- ' muli o ka ikaika o ka poe i hakoko pu aku nie ia. Oke kuma o keia ahī, ua manao \ ia na Nana, (iole,) i la\ve a nalinali i ka ; papaa ahi koe.

Mamae no hoi ka iwiaoao i kekahi mau ano Haiolelo a kahi niau hoa hanohano o ka Ahaoleio, a ano li no hoi ka īli i ka kaln. Ilookahi uae liewa nui, o ka liii wale a huhu o kahi poe ke pa lilii aku i ka iniki olu a kahi, hoomaka mai la ka waiauu e liki ai ihma oka noho. Ko-hu o—lo ke hoolohe aku i ka lili walo iho no.

lle mahalo wale no ko makou ke hapai ia ka noonoo aua i ka olelo hooholo e ]>ili ana i ka inakaala o na hoa o ka ahaoMo. Aole wahi mea a pili iki oko lakon inau maka, eia nae ka hewa, o ke kani niau o ka 100 hoene o ka ipu hokiokio o ka ,ogana haiiu. He hianioe maoli pa—ha a he hihio pa—ha. , Ile mnu leo hauwnwa kai lohe ia aku nia ke nlanui Kuima i ka Poalua nei, ma kahi e kokok* ana i ke kula o Kahehuna; aī ka hooniaopopo ia ana akn, eia ka he hakaka ano aunieume mawaena.o kekahi mau wahine elna—o ka namu haole i i piha mena huaololo pelapela ka mea i hv. he ia aku, eia ka, he niau aea haukae hele po. Ina he makai kahi malaila, ina la ua kaui ke mele i ka hale mahala o Alika. I ke Sahati noi, oiai ka ilakai o ke aupnni o hoihoi ana i kokalu mannwa iluna o ka moku, t»o kokalii h.owa, ai:j lu>i, i ka pili ana uku o ka w.ia)»ina ka aoao o ka luoka. na kui uialu mai la ia i ka inakai me ka powa, a hoao o hoo'ia i ko kahu o ka maluhia: nka. na moe nae ia maloko 0 kokahi koona o ka hale inahala hooki; a, a kau ia ka hoopai kupono no kana lu w.. 1 hana ai.

O n;i muk;» rutk;t f kakau m.-ii a»n i n.t Letā no ka kakou mipojia; ke n.>iu>t aku noi makou, o pono ouko» o kakau pono msfi mo k » niaikui, ino k.-* m >ak »kn, ho oi akn k:i luhi o k:» hoo|H>uojH>tio r»na i n.i nioa huikaii mamiiA o ka uiolo ana i n;\ huA A ko uonoi hou ia sku ik-ī e Uai ua "m« i na inos ponoi. o komo o!c auanoi na lvta o n.t miK.imuk.L

Eua inak-»m:tk;i o n;i Apana Ko ho mai Hawaii a Kausi: Aloha: Ts !o.na māi ia makou k» oukou m.iu ioia loliu!« hu v n<>i nai ani o h:n akoa aku t ko :uio h nio kv» kiilHiia oko oukou mau W alim >lo io x» iioho noi 111.1 k.i Aha kau k.*n*\v .v, Mialoko oki kakou jh>|>*. Ko noiiv>i aku »ui m«kou. o lx»oinan.uv,iniu oukou 4 |>.tu k* Ahnoh lo nlaila hiKiko t,t ko oukou mnu makomako.

i A«i?ō tio palia hi' ni*omv iki o na Kkliu kft:i lu> lu>K> ieali'* i k:\ pihkia 0 u!i.t w »!<' utai ana. I'h Ik U' a alai m*o!i i.i k.t jvmio holo ws« 5o o kahi )hh' ms ua nliialii l'.iHkalii kv holv> ki» " Kiianoi." *mc na aliialu l\»*ouo tuā kai o ka Makoke.i Ko in»ti!to iK'i uiukou, ho m«n.i k<> 114 inak.i. O m l*ko» m» o k l |»0110 o k.i l> hulohii n\o in«!«> * » k( n, 1 niakou, «- |>oih> »10 i» i»koa o Inki »n*i an*iun lu> nlm,- ■ **>lio it«o *i 1 k» t-W Is niako» c k.»iik«>o ana nia AUnui Nuuanu n>a k»> awnk«N» no k:t hanu nna *kn 1 k*hi << pih* at k* houpo Ww.Vi<>«a . u* haUwai n.Ki n>« inakou ko knhi kinaka \;;v }* jvl ii*. s r lao!<> xr* kv koko nta kona j»a|>slt«ia. ā o hrlr *i , a oia <- hoopii intua •ka }l»i> wai IVN »U. u* hohola akn aiMf#«a Uin* o k* m*ti» h>v>nialu 0 hvx'>}«,->in»»*'H<"' •• krl* inra * \i* m« kr .A#vi» »> ka m*ku*k*ti< o im v.vc* U n*i»a t Ihh ha ko k*nnk* k.- tn.ik.>u * v!m* .ii.'ha. no ka nu'*. si>'u n. 1 !.•« >* i t . ;t »11* k* h' t s>ii i* *«' \> k* |>ii'«na ■> kt tts x »0 «a hai * ) .s>nts< « a * n* k« k :

IāEP" Ua ifee iho wa makpa raa' Houololu nei i keia man la, i kc J£eiki alii oka mokupuni o Niibfta ; e kali ana oia no ka hoio aku i Sikane ma ka mokua'hi o nei la. • :■ * ■ • ♦

Ua ioaa mai ka lono ia makou ma ka la i neiiinei, ua make aku la ma Kalawao, Molokai, ma ka la 24 o keia mahina, o Mi*. Enoka Kal&uāo,ko makou makamaka onala i hala. Aloha ino kona noho hookahi ana, a hele aku la me ktt ike oie aku o kaua wahine, ka laua keiki, a me kona uiau hoaMoha lohulehu e nolio u uei.

Makē i Al.oji4 nuiu — Ma' Ue ahiehi Polima o kela pule, na haaleltf mai la i feeia ola ana o Miss Mhraea Hopekaa Knnalioole. U* haoiinia oia i ka 1» 24 o Ncv l8o(S, u ua muke «ku la i ku ls 14 o iulai nei. O uui u ki>i>* mau la ina keia ola aue, he 19 'iiak., 7 inalawa, 20 l<i. Ui ho«n«audo ia oia ma ke kuh u VV u ikiki, a me kola u Hinamu. Aloha ino ia.

loaa \k> » ko ninkou poe lielialielu kahi mau inoa o na Uoa Hiinoliano 0 ka Ahaololo nmloko o kn Papa luoa o na Luna llelu, oia keia : Oahu. n..llolnlU ,<\ U. i:w:i HUil Woiiihi' Juhn K. I niuua. \\ Hi ili!.« N. M. Mimliana. KINIIKIIHM. J. Ij. NHIII. Kooljiipoko \V. Hawall. Hi10....! ISi!v'hc\>oU. I'Mna L. Kalua. Kuii..., ,rbas. K. lUohAvdson. s. Koua ;K. Kamnuohi. N ~..J.\V. S, Koh:it4i ;S. 11. N. Kohula 7. \Vr*ht. lianuikna . u. W. 1». Maul. r.'i)i:ilnn T:i iitni W. Kvi>rc|.r, Walluku 'lli.Hiiu* X. lllioii. M«U:uv;li.. J. W. \ Klllli. a. llhm i ;.h. lU'U'keiiilu. Molakiii :in:l ' I». W. Kali»'. Kauai. S. \Vlll'MX. .Ml.lhOi:! -..11. .1. WlllKi. 1 S. W. Wi!ix»x-. K4>l<»;t I*. I'uhnila. W.uunou V. K. Mmp in. Nnhua ..,J. Ka»ai.

j Luahink KAiowAi.r. — Aia ma ka apnna o J 1 Keokoa i Kula, Ma-ai. pii aku la ko niaua ; ; makualiinei ko kaahiwi i ko ka uala kahikij oia ka la 2'5 o lime, o ka Poakahi ia, aole ! i au i ike i ka pii āna, na hala au i» wa i ka i halawai, a i kuu hoi ana tnai, uiaau i ko ka hale poe, hai ia mai la oa pii i nka, kaU i j au ia la nolo hoi mai, i ka Poaono ae pii au J ; a mo ko ka hn!e e huli, aole i loaa kona ki- s no ia makou, uka. o kahi aua i moe ai ua | i loaa aku ia makou, e waiho nua ka hulu- ; ■ liulu vne ke kihei ; o ka nui o ua la oka ; j nalowale ana o ko maua Mama o Kamai ! he 11, aole oia i loaa a hiki i keia la a'u e ; kakau i;i'i, e ike ana paha kona ohaua a -me na keiki. ,1. Kamaki i.i:. j Kookea, Kula. Maui. īulai t>, 1871». i

) lle moa luhhil» ia makon ka ike ' ana aku i na liope o ka Luna Awa i ka wa ;a ka moknalii ( <• f % S.ot epili ana ma ka wapo ; no ka hana kti}K>no ole a ua mau liope luna la. I ka wa e hoi nui mai ai na wahine Ilawaii inai ka makaikai ana i ka moknahi, a hiki raa I*a wapo; o ka Inili kokeia ak?i la no ia o ke kino holo okoa mao a r.vaanei, ahe apuopue maoli aku hoi ka kekalii, no ki ia moa, ua nui ka poino ona wahiue tio keia, nahaehae ka l. le, haihai ka mamahi, a poino na mea e ae, a ua haiile ino iho la ka mahihia o ke kino o ke kanaka, a ua hoohaahaa loa ko ia inau !\uia awa i ko kulana v>u o ka llawaii, ua kuakooo loa ka pauku oko Kunmkanawai mahope o ka inaluhia o ke kino. a peia nio kahi iuau kuhikuhi kanaM uoao. Xawai i hoomana aku i koia mau l.una aupuni, a nwu hoj>e o lakou o ho «iionohono i k* mahi o ko ko kir,aki kino ? 110 nioa kii|>auaha ia iuakou ka nana aku i ua kauwa aupuui- o k-apao ana i na kanawai o ko aupuui kalii o Ukou i hoolianohano ia aka ai. Aoie auoi i kupono ka AhakanaAvaie nana aku i naluiia o ia ano? A i ole e hooponopono' ika lakou"? Heaha 1 \ ka moa i aiuiK ume ohia ai na wa. hinooae''

E»*.F Ma ka Posono <» k»\ pnle mn» 1 hsla. halawaī ae h Y»Jt kejki o na Ahahai Kin»ropo o ka " Athlo:o" n nio kn "!S«r," rsp ke kahua mokomoko, ma K«laokahna, a i k* hor* -k «» hoom*k» k« ps- - »ii.">. Na n* koiki ulou o kt Aihloio W hah>« u n\us. a ua inuko niāi «0 lakou i kc ano msu, oi,-* h.n, hr mlii no la kahna. O k<> M.ir. ua «oikiala no lakou. l r a haol» likt lakon. nie ko niln maiio ana imua. »ka. 1 k* wa 1 maa mau 1 na keiki o ka Aihlno i niau ar ai n ku i 1:111.1. oia ka w* * i halawai mai ai ka nianaolaiia o ko lakou r.,oi i.aua 0 "ku.i" iMa hoi o Rol»rr( Par. kor.n o kekahi ul.a. a holo ae ta koāuu matvlo ih'ko ī> kon* miu h.>a, a "lue ho nto« la ua ano koiiWaiho U lakou, ajvau ao UWa !io tn>! 1 ka j«u ana o na puni. na oiakula k* '■ Mar. a o k* »tako mua īa o ko ain ki' i|h }v> k* :.h-»inu AiKUio. iloko o na j«io aii.l ln U'h'.;<'hu u.;io. M» m-:a Poaono :ho no«. na ' hilnniki ao i*koa roslsio o k«» kono ana a »a , ?nsu sir, r.r:. * v.s pvo hon l"a hoomaka ka hooiika kmia 11.0 ka j*i!\a o na wanaola- . n* o ka " Msr 001 hou ana 110 1* lakou, o.ai. ho-lo *kv. v* hm* o ko lakou hoa pa-o. >>.a o W. .V Sho;<»on 1 Hawan. a Ito p*ni waio no koi.a. akv «a iw k* mo na k.« fTkoit* o ko au knhiko. jwla no ko Ukou kujvw) imui ko ai<\ a hoiko ao a 1 ka o«*t>v avv!o no h*. ko kahua. aka, no iakou »it\ a o Uk. u na aln n*tia o aahw ina u hanohano. «> k* makah» j*'Ha a ko ar\ait a a mo ko Ukou m»n hv»*N,4t* Na Ukoa ' k» mako. a o lakoa ka o:, I ko;* »<". <" tv,» ana.r.o M>aiaua > ka liooa 4 o ko ahiahi. <

Hana K*ySA®ATt. —-Aia ma Kaiilu waena kekihīi waAiae o Ahia kopa 'it«sa. Ua pii aka na w&hioe nei i k» ohi laohala maaka o Ēamanaiki i ka la Sabati, oia ka la 2 o luiai i hala iho nei. Un hanana wahine nei i ka lanhala, a kn ke ahna, hana ka. haawe, ft amo mai la mai ke kuahiwi mai, a wail)o he hale kanaka ole. Ama ka Poakahi ae, hoohikihiki loa i kaohale; eia ka mea haohao, o ka hikiwawe loa o ka mio ana akn a hoi mai ana. A no ia haohao, ninaa aku makou i kahi kaikamahine a ua wahine nei, hikiwawe no ka oiua laahala i hele nku iiei ? Inehinei no ka maoa pii ana, a amo mai no o mama a waiho i kahi o Lilia ma, i keia manawa, kii ia aku nei. Ena makamaka, mai hana elike me keia Ahia lioomaloka, ho noho wale iho no keia Ahia i na la a pau, me ka manao paha j e ualo ana, heaha ka mea e nalo ai ? Oiai, I !fia oe ilalo, aia ke Akua maluna kahi i kiei j iho ai me ua maka aniani. A hea la no | hoi haalele aku ia hana ino. Eka hooma- j loka ! Ua oki oe. Me ka mahalo. | J. W. K. B. I Knlihi-waena, Inlai 7, 1870. i :1« ■ | Ile Leta k;n loaa mai ia makou niai ka Makani Uoio-uha mai o Kekaha, u hai mai ann, ke ulu U a maliuahua ka hnla ina Waialae, ua huliamahi na keikikano, kHikiiuiHhino m* ia hana, o ka iuoa oko kiunu Inila, o Kuunni k. Ke noi uku nei m;>kou ia oukoa, ma ko oukou :<uo ho kauuk;!, aolo lioi iio hololiolona; o 3u. a e kioln aku ike kualiu | opala o liukn, e wawahi i na ka-noa mo 1 na apu awa ; a o ike lo i oukou a pau ia J oukou iho lio k tnak;), nlaila, e l iiiiu nu | liiiiiiiiniiUiii ]itua i ka 00, e paliu i mau 1 nuikalua ikn honua, hawele ilio na lao | uala me na huo'īuo ipu, a he manawa e kali ai, a hoea mai jia hua ono mai ka j lepo—e oli mai" no k;} !eo oka manu ka- i maaina o ka aina, (Pelehn,)" " I'ukeokeu! p<ikeokeo ! pokeokeo oe !"' Pela e hal<t i iii k i noho ana o ka ta m »ka-poniuuiu o ka aina. Pela iho la ko makou manao nonoi ia oukou e ko Kekaha poe. -— Ma Xiu, make iho la knhi kamaaina oia waiiī. ina ka Kah ko.i k.. ma ka Poahma, la 30.0 lune. Uv> luan ioia ua niuko oia no'ka in aia o kek-ihi punitl kaliiko ana.i nnilHii|a ; i, «ik », oka oiaio iūhoU, ua inake oia no ka i:mi piv», no ka me,>, he anu kona nm'i a haalele wale mni la no.

H M. Oh. Pilie loeh, o Kmlklimi, K»na Akan» llawaii, o kaa leta īa niakou ī kakau ia nia k» la 1;> o lului. un loa» a no ke ano niaojH)[»o - >!o o kou makomako. ke ikh ia *ku nei oe e oluolu e kakau hou mai. | j — E ka makamaV:a D. Keoahn. o ke ī kai hawanawaua, o kau lela ua loaa ma ke | pakaukau, a ina oe e lix>una mai i elele hou me ka leta, e loaa no kou makemake. E i hoakaka mai, j — Kka hoa'loha \r. Abela Kukamana, ! ua loaa mai kan niau ,vahi huaolelo i le. a ke manao neimnkou ua jxwo no kiu I uauki a;ia. ak.i, a eia ka hewn, aole i loaa 1 mai. K jvm>o e kakaii hou mai. | - l'. K. llanuna o llana, ua loaa mai ; ka.i. a ua mmannua u akou. akn, na jvu ia tnamuli o na Iv,hm,*uo ana a kekahi ]H>e i manaoia he h:ki ke hvi nai. Kia he 'mau leta lehu'.ehu wale oia ano no na h.ina jxino ole he lehuleliu i ike ia. aka, e kali atia makou a lohe ia mai na mana uui mai. ka jv»e hoi na'lakou e noonoo «ei, alaila e kamailio aku makou me ka hojK*> o!e ma ka j><n.o » me ka' jioix> o!e o ka niakou. — Ke iioi ia aku no| kela makaniaka o .Mo'okai. nana ka nkn i hookaa ma\, e kakau hou mai, oiai a »!o i l.«aa mai, ua kah makoa.'nole nae he hve« mai o ka leta. nola:l.v e ohiolu j»iha i» e k&u wahi lota hon mai. me ke koj>e H«.H>laha i kona mak&maka noi. i

M* ka nc,, im u!nnv»liītS 1 hi<- so U ka h*lo\rai i n* k*n*k*, .•* u» ioV>alohu wal« k* Jvh* i hv>.«k>\iv>{wio»!», \VVII- : woli ko iko aw» »k u i kokahi k.>n*k» «» UoJo a #no nwnomo kv»na hHoho}(»;ij» | mamuii oWa pepelii an» * kekahi tnea o. ' lle ntsu mo\ Uni i k.nm«&in» »« k<>t.« kav«i», ho {len* k* Uha h»na, * bk he la, no k» tuaA uo i ka ail», u* pakik* io& aku I» no m* k.\ Uua Usns nuu ho wal* kuhv > l'* h»H»p\u.\ k«fc»h, ho me k<> kv4it«. O ksh: h«>*k**k* * ku no Ikm i k» h«Mh,U. hiU, vmh no k*hi h\vxlc K*r»vi o h v v»knU wjv* wi ; ki* l»«o U 'o vm* no kft h <rh* «na t kvk*h< k\u>k.'* I'a iuumu m kt> katvtka a u* h\t «i»i U «u« i k« *nv» o k» h*nj* »ii» <> k* iiow*. *k», RvJo i m&«v;v»po mi» W kumu v> k» uU\n *n* o k* h*v»J« t*U nw k* puktt hv». "l(«vah» k» kumu/V«r»hi %k* l«n!.*k*n%Tt*i. "ns nhnu wifc> »,nc! krt* io ».* »h x *n«> kr kumu ōl<> ' " *r*lu * n* k*n*k* w». "w« «fc*« U'n m« k* kumu «4<\" ?ttn*M i* k* mm« i k<vtp«t i». * u» hai m<u U M4, «a iuKu* ia «»» m«u k\M»* «ku, * «« h«o v\ja, » u» h»U i«i» i omoh» 4 «* mhwo hv>« \» tivv, ku W« «K»»ltU hKv« »v\ «*»!«'* ki; «n» * rliM» UK> ***, « i u* hvv«m*kitktu o**, • ikv «d.« I» o ki*» k». n*k» kr knmu t i»«o «t, no«**U «.« |%t hiihi». * t k» lv»»* k» »>m k«(Kv n«> iim, u« kx«*o *k« U * keoit*, ski k« »ist o kon* tM»«nv W*kt UA. H%UkIU «4« |»*<v. lt k«* k*«*k*. o k* gn«* U k* *A f *ku f kiv»k*«mt* i ko#>* |i«mv » Imk* t*** k»h<r *k« J* t»«u* o k* AktkvMk\4v»ki4vv Mtt>*mtt»* m*k\«» * vi* »Wv« Vm t k* ni<«* » hv**«> <c koojfe* «»«*, *kv miiĀh U ho ho«» »>» lw\ k* U kiut»k* tk*. n« **. * »a }v4t* Ui* i* «««kw i k*

- v Hola su HkB!A.—Ke nd wa pa hola Hawaii aa w&ki, wrtato • ke alakai ana aea kama eiima «o lākom aa iaoa pakahi, īopa tto ieāekaa» Ela» aiai no Ho-i, Laeula no KealoU, Elannka ma ka hale o Kalei, ma Kikiwelaweia, bo Manoa mai ke knqjn, ma ka hale o kaleaaa oC. Barenaba; aia inaloko o keia mau pa-hnla, kekahi mau haamana kula, a o ka mea haohao, ua hooikaika loa sa makua e hoolako i na keiki no ka hele aoa i ka hnia, a hoohemahema i ke keiki i ua bu ko hooaaauao ; e hala mao antf iua po a pau aole po nele, e hooiaaka ana ka hnla a keia poe kumu mai ke ahiaLi a hiki i ke aumoe, ina hewa kekahi haumana, uku i ke poo puaa, aon haumana i koe, paka* hi ka pu awa, pela mau e hana nei. J. W. P. Kahoaui.