Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 32, 3 August 1876 — Page 4

Page PDF (1.20 MB)

Na Ekalesia o Kawaiahao a me Kaumakapili.

Halawai Kakahiaka, la Sabati ..... hora 10½
Halawai po ..... hora 7½
Halawai Apana auina la ..... 3½
Kula Sabati ..... hora 9½

HAAWINA KULA SABATI
[HOOPONOPONOIA E REV. L. LAIANA.]
Ka Hapaha Ekolu.
HELU 7—SABATI, AUG. 13, 1876.
Kumuhana.—KE KAHEA ANA O KA NAAUAO.
Pauku Baibala. Solomona 1; 20—33.

20 ¶ Hea ae la ka naauao mawaho ; Pane mai kona leo ma ke alanui ;
21 Ma ka welelau o na ala oia e kahea mai ai: Ma na kahua o na puka kulanakauhale kana olelo ana, I mai la,
22 Pehea ka loihi e ka poe ike ole, E makemake ai oukou i ka naaupo ? A o oukou hoi, e ka poe hoowahawaha. E makemake ai i ka hoowahawaha ana? A o oukou, e ka poe naaupo, e inaina aku ai i ka naauao?
23 E huli mai oukou i ka'u ao ana ; Aia hoi, e ninini aku au i ko'u Uhane maluna o oukou, E hoike aku hoi ia oukou i ka'u mau olelo.
24 ¶ I ko'u wa i hea aku ai, hoole mai oukou; Kikoo aku la au i ko'u lima, aohe mea i manao mai ;
25 Haalele oukou i ko'u mau manao a pau. Aole hoi oukou i makemake i ka'u ao ana:
26 Nolaila, i ko oukou popilikia e akaaka au, E hoowahawaha au i ka hiki ana o ko oukou makau ;
27 A hiki mai ko oukou makau me he mea ino la, A hookokoke mai ko oukou popilikia me he puahiohio la, A loohia oukou e ka pilihua a me ke kaumaha ;
28 Alaila, e hea mai lakou ia'u, aole au e pane aku; E imi koke lakou ia'u aole e loaa mai ;
29 No ka mea, hoowahawaha lakou i ka ike, A o ka makau ia Iehova, aole lakou i koho mai ;
30 Aole o lakou makemake i ka'u ao ana ; Manao ino hoi i ka'u mau olelo a pau.
31 Nolaila, e ai lakou i ka hua o ko lakou aoao iho, A ma ko ka manao ana o lakou e maona ai.
32 No ka mea, o ka haalele ana aku o ka poe naaupo, oia ko lakou pepehiia mai, A o ka noho nanea ana o ka poe lapuwale, o ko lakou make ia.
33 Aka, o ka mea hoolohe mai ia'u, e noho oluolu no ia, E noho no ia me ka makau ole i ka poino.
Pauku Gula. Sol. 1; 7. "O ka makau ia Iehova, oia ka hoomaka ana o ka ike, a o ka naauao, a me ke aoia mai, ua hoowahawahaia e ka poe lapuwale."
Pauku hoopaanaau, p. 32—33.
Na Mahele. 1 Ka ninau hoohalahala ana o ka naauao, p. 20—22.
2 Ke kauoha a ka naaupo, p. 23.
3 Ka hooweliweli ana i ka poe makemake ole, a hoowahawaha i ke ao ia mai, a me ko lakou hope. p. 24—32.
4 Ka pomaikai o ka poe hoolohe i ke ao ia mai. p. 33
Mele.—Him. 217. 8—8—6. Leo—Sinai.
1
Haalele, e ka hawawa,
I kau mau hana, kau aia,
E huli koke mai;
Kokoke mai ka make ou,
I keia la, e hoomanao,
Ano, o make e.
2
Pehea la kou uhane mau—
Kou hewa lehulehu no,
Ua kiekie e;
Auhea kou waiwai oia mau,
A komo i ka hale po
Kou kino make nei?
Pule no na haumana, ka poe huli ole, hoowahawaha i ka pono, hoopanee &c.
———:o:———
Na ninau a na kumu.
Mahele 1. P. 20—22. Ka naauao, ua hoohalikeia ma keia pauku me ka makuahine, he mau keiki kana e hele lalau ana mawaho, ma na alanui, ma na welau o na ala, ma na kahua o na puka kulanakauhale, a hele oia ilaila, a kahea ia lakou. Heaha kana ninau ana i ka poe ike ole? 2 a makemake i ke aha? 3 a hoowahawaha i ke aha? 4 a ninau i ke aha? Loaa anei keia mau poe maanei? Nui paha. Aia lakou iwaena o ka poe hele ole i na halawai, a me na kula Sabati; a iwaena o ka poe pili i na hale inu rama, i na hale lealea, hulahula, pepa piliwaiwai, ma na uapo, &c.
P. 23. Mahele 2. Heaha ke kauoha a ka naauao? Heaha hoi kana e haawi mai nei? Ua like ka naauao ma keia pauku me Iesu, me kana olelo ma Ioane 7; 38, 39. Me ka wanana hoi ma Ioela 2; 28.
P. 24—32. Mahele 3. Ae anei ka poe i kahea ia e huli i ka naauao? Ua aha lakou? Ka poe i kikoo ia, pehea lakou? Ua haalele lakou i ke aha? Ua makemake i ke aha? Nolaila, heaha na olelo hooweliweli? 1 A kau mai ka pilikia akaaka ka naauao; ua like ka akaaka me ka hoolohe ole, kokua ole. 2 A kau mai ka makau me he aha la? a me ka popilikia me he aha? A loohia i ke aha? Pehea oia ke hea mai lakou? Pehea hoi ke imiia? Haalele loa ea ka naauao ia lakou. No ke aha? No ka hoowahawaha i ke aha? No ke koho ole i ka makau ia wai? A makemake ole i ke aha? a manao ino i ke aha? 3 Heaha ka lakou e ai ai? Heaha ka hua o ka hewa? Rom. 6; 23. Isa. 3; 11. Ier. 6;
19. A ma ke aha e maona ai lakou? ma na manao ino, a lapuwale ea. He maona aha ia? He maona i ke ahi o ka make, i ka ilo nahu maha ole. Poino loa ea. Na ke aha lakou e pepehi a hoomake? Na ka huli ana mai ka pono aku, a i ka hewa, a na ka noho nanea wale me ka manao ole i ke Akua, a i ka mea e pono ai.
P 33. Mahele 4. Pehea ka poe hoolohe i ka leo o ka naauao? Hal 25; 14, 13. 112; 7:
Mele—Robina Gula.  Mele 75.
1
Na keiki, na keiki
I auwana wale nei
Ma na awawa, ma na ala,
Ma na uwapo kahakai,
Ke owala ma na lua,
A pii pii i na laau,
Ino, lepo a pololi,
E aloha ia lakou.
me ka pauku 4.
Na Ninau a ke Kahu.
Na makua.—No keaha ka lele ana o keia Haawina mai na 'Lii a i Solomona? No wai ka haawina no kela Sabati i hala aku la? No Solomona ea, no ka mahaloia o kona naauao e wai? A pili anei keia haawina ia Solomona? Nawai i kakau ka Buke o Solomona? Ua piha ia Buke i ke aha? He Buke e ae anei i paau i na olelo naauao e like me ka Solomona? Ma keaha ka oi ana o kekahi mau olelo a Iesu ma Mataio?
Na keiki.—Nui aenei na olelo ma Solomona e pili ana ia oukou? Hai paanaau mai Mok 1; 10. E Kuu keiki, ina e hoowalewale mai ka poe hewa ia oe, mai ae aku oe. Hai mai hoi i ka pauku ula. Me Ioba 28; 28. Halelu 111; 10; Sol. 9; 10. Kekahuna 12; 13. Ua loaa anei ia oukou ka maka'u ia Iehova? me ka malama i kana mau kauoha? Pili ka haawina o keia la ia wai? I ka poe hoowahawaha a makemake ole i ka naauao, i ka pono, i ke ola o ka uhane ma o Iesu Kristo la. Nui anei ia poe ma Hawaii nei? Aia lakou mahea? Ma na kula Sabati anei? Aole paha, makemake no makou i ka naauao, i ka pono, i ke ola. A heaha ko oukou manao i ka poe hoowahawaha i ka pono a hele lalau, a lilo i na mea lapuwale? Aloha anei oukou ia lakou? a kii aku? a hoao e alakai mai i ke kula Sabati? A pule anei no lakou?
Ke kula a pau.—Heaha ka ninau &c, ma Solomona 8; 1—5? Owai la keia naauao? Me wai oia mamua loa? 8; 22—30. Ua like anei oia me ka Logou ma Ioane 1; 1? Pehea ka poe hoolohe ole a hoowahawaha i ke ao ana a keia naauao? Me he aha la e hiki mai ai ka popilikia maluna o lakou? Nana hoi ia I Jes. 5; 2, 3, 2. Pet. 3; 10. Hoikeana 6; 16, 17. Owai ka i kapaia, he naaupo ma Luka 12; 19, 20? Nui anei ka poe naaupo? Pehea kela poe naaupo ma Mataio 25; 2, 3, 8, 10—12? Pehea la kakou e hoohalike ai me Naauao? E hele i waho ma na alanui ma na puka kauhale, ma na hale inu rama, hana lealea, e kahea, aka, pehea ka loihi? A hea huli mai? E huli mai ano. E haalele i na ino, i na lealea, i na hewa. No ke aha la oukou e make ai?
Leo—Hosana kamalii.
Ma o ma kahi pouli,
Ua nui kamalii.
Aole he Baibala,
A kula Sabati.
Hoea ka la hoano,
Kula maikai kakou,
A pule a memele,
Auwana nae lakou.
E ake au e lilo
I kumu na lakou,
E ao a kuhikuhi
I kahi ola mau,
I ko Iesu aloha
I na pokii liilii,
A make no lakou la
I ola maluna ae.
Pule no ka poe auwana, hookuli, hoomaloka, naaupo &c, i huli koke mai i pakele i ka make e kau mai ana, &c.
Haawina no Aug. 20, Sol. 3; 1—19.

Ka Ekalesia a me kona Kulana.
[HAKU IA E REV. J. BIKANELE.]
HELU 10.

          Ma na helu mua, ua lilo nui ke kamailio ana no ka hooponopono ana ekalesia, a ke hoomauia nei keia kumumanao, no ka mea, he kumumanao ano nui, a ua pili i ke ola o na ekalesia o kakou.
          Ma ka hoohalike ana, ua like ka ekalesia me ke kihapai pua. Ka mea e nani ai ka mala pua, oia o kona hoomaemae mau ia ma ka hookaawale ana i ka nahelehele, a me na opala e ae a pau. I ka wa e ulu pu ai ka nahelehele a me na mea kanu, e hoemi ia ka nani o na pua, e pilikia maoli ana na kumulaau. Nui na laau i make i ka nahelehele ma ka hoohihia ia ana o na aa.
          Ka mea e nani ai ka ekalesia, a e ola pono ai, oia o kona ku kaokoa ana mai na hewa, a me na hihia o keia ao. A pehea la e loaa mai ai keia pomaikai? Oia ka ninau.
          1. Ma ka hoomaopopo ana o ke kahu ekalesia, o kekahi hapa keia o kana oihana.
          Ina o ke kanu wale aku no ka hana a ka mahiai, aole o ka waele kekahi, alaila, e lilo kona hooikaika ana mea makehewa. Aia a ikaika like oia ma ke kanu ana a me ka waele ana i ka nahelehele, e waiwai ai kana hana.
          Ma keia ano no e pomaikai ai ka ekalesia, a e ola pono ai oia. E hooikaika like ke kahu ma ka haiolelo ana, a me ka hooponopono ana. Ka hooponopono ana e olelo ia nei, ka waele ana ia i ka nahelehele i ulu ae iloko o ka ekalesia. Mai hiamoe ke kahu ma keia mea.
          Owau no ke Kumuwaina oiaio, a o ko'u Makua ka mahinawaina.
          O ka lala hua ole iloko o'u, oia kana e oki aku: a o ka lala hua, oia kana e hoomaemae i mahuahua'e ai kona hua. Ioane 15; 1, 2.
          Ma keia olelo a ka Haku Iesu, ua ikeia, o ka Makua ma ka lani ke Kahu nui maluna o ka ekalesia. A o ke kahu kanaka, he paahana wale no ia malalo o ke Kahu nui.
          Ke hoomaemae nei ke Kahu nui, a ke hana nei; a pehea hoi ke kahu kanaka pono anei ke molowa oia ma ka hoomaemae ekalesia ana.
          2. E imi aku i ke kokua ana mai o ke Akua.
          Aole no ke Akua e hoomaka e i ka poe e hilinai ana Iaia me ko lakou naau a pau. Oiai, no ke Akua ke kihapai, a o Kona makemake hoi e maemae ke kihapai me ka ulu lanakila o ka pono, nolaila, e kokua ana no Oia i ka hooponopono ana a na kahu e hooloaa i keia kokua lani.
          3. Ma ka malamalama ana o ka manao o na hoahanau ma keia hana.
          E hoomanao ke kahu, ua pili ka hana hooponopono i ka ekalesia holookoa. Ka huina pau o na haipule, o lakou ka ekalesia i oleloia, a o ke kahu a me na luna, he poe kiai lakou. I holopono na hana, e pono ke malamalama like lakou a pau. Ina ike ke kahu, ua pohihihi, a ua hupo paha ka manao o kekahi mau lala ekalesia ma ka hooponopono hihia ana, alaila, e ao aku oia ia lakou i pau ka hemahema. Mai hapai ke kahu i ka hana hooponopono mamuli o kona makemake iho no me ke kulike ole o ka manao o na haipule. E imi mua oia i ke kuikahi me kona poe hoa lala haipule io iloko o ka ekalesia. Me lakou e kokua pu ana, a e hapai ana i kona mau lima, alaila, e hele mua oia e kapae i ka poe hihia mailoko aku o ka ekalesia. O keia poe haipule io a hihia ole, o lakou na lala ponoi o ka ekalesia. Imua o ke Akua, a imua no hoi o na kanawai o ka aina, e lilo ka lakou mau hana hooponopono i mea mana. Aole hiki i kekahi mea ke ekemu ae i ka ekalesia no kona kapae ana i na hoahanau hihia.
          Aka, ina mamuli o kona makemake iho no hapai ke kahu i ka hana hooponopono me ka lokahi pu ole o ka manao o na haipule, alaila, e mokuahana auanei ka ekalesia, a e nahaha liilii ana.
          O ka hooneenee aku i na hoahanau a i ke kulana o ke kanaka kuoo, naauao, a noho pono, ka mea e imi nui ia ma ka noho ekalesia ana. A o ke kaomi ana ia lakou ilalo me he poe holoholona uhane ole la, aole ia o ka pololei. Aole pela ke ao ana a ka Haku Iesu Kristo.

Ka Hewa o ka Rama.

          Ia'u e hali mai ana mai ka hookuu ana mai o ka Ahaolelo a makou, hora 5 me 10 minute o ke ahiahi, hoi mai la au a kupono mawaho ae o kahi o Mr. Kalanikahua, ma ke Alanui Nuuanu, ike aku la au i kekea bipi me ke kahu bipi no. E holo ae ana ke kaa me ka ikaika, a mahope ae hoea ae ana elua mau kanaka e holo wawae ae ana me ka hea ana aku: "Alia! alia! e ku !" Ku iho la ke kaa bipi, a lele iho la ke kahu bipi ilalo ; ia wa ua hapai ia mai la e na kanaka i holo ae ai, kekahi kanaka, a hooukaia aku la iluna o ke kaa. Ua manao au ua loaa la i ka pilikia mai, a i ole ia ua eha ia la, eia ka ua ona i ka Rama. I ke kau ana o ka mea i hapaiia maluna o ua kaa nei, walaau ae la me ka leo nui e kahea ana: "E! e!! wahine! mai! mai!" Kau aku la hoi ke kahu kaa, noke aku la hoi i ke ku'i i kela kanaka e walaau la, me ka hoomaopopo ole i kela mea e hana ia aku nei e keia kanaka; o kahi e hanaia nei keia mea pono ole, aia mawaho'e o na hale o Judd me ke Kanikela Pelekane; e huli hoi ana ke kaa i Nuuanu, o Manele ka mea nana ua kaa bipi la, he Makai kauwai oia no keia kulanakau hale nei.
          Oiai ua kaa nei e pii ana, aia no au mahope aku, i ke kupono ana o ua kaa la mawaho o ka pa o Kimo Pakaka, lele iho la ke kahu kaa, a alualu mai la i ka wahine mai uka mai ma ka lio o i hahai mai a aohe no a loaa mai, hoi okoa aku la a kau i ke kaa a hoi aku la. Ia wa hiki aku la au ma ke kuamoo a Kamika, ku iho la au ma ia wahi a nana aku la i ua mau kanaka la, hiki pono aku la ua kaa nei me ua mau kanaka la mawaho'e o ka pa Ilina Alii; a oia ka wa a'u i ike ai i ka hana weliweli mawaena o laua, lele aku la ke kahu kaa e pepehi i kahi o laua; a lohe aku la au i ka leo uwe o kekahi: "Auwe kuu make! auwe kuu make!!" a pau aku la ko'u ike ana ia laua, oiai ua hala loa laua mauka o ka pa ilina alii; a huli hoi iho la au ma ua kuamoo la o Kamika no kuu home, me ka manao e nalu ana iloko o'u no ua mau kanaka la me ko laua hopena, a no ke ino o ka ae aku e inu akea ia ka rama, a me ka pomaikai nui o ka ae ole ia ana o ka rama e inu akea na kanaka Hawaii.
          No keia mea, hoomaopopo mai la au no ka Bila a ka Luna o Wailuku i waiho mai ai imua o ka Hale Ahaolelo, e pili ana i ke kuu akea ana e inu na kanaka Hawaii i ka rama me ke keakea ole ia. Ua kokua ikaika mai ke alii Kaai i keia bila, a he mau la ko ka Hale i hoopaapaa ikaika ai no keia mea, a mahope o na hoouka hahana o na aoao elua; ua haule loa ua bila kanawai la o Wailuku.
          Nolaila nui kuu mahalo i ka hiamoe ana o kela bila a ka Luna o Wailuku, ina la paha o ka ae ia, ke kokoke mai no ia o ke au ia Kaomi, a o ka ulu kiekie mai no ia o na karaima eleele a o ke ko ana ia o ka ka Baibala : "Nohea mai na maka ulaula? nohea mai na poino ulia wale ?—no ka poe puni ana i ka ona." E noonoo nui oukou no kekahi mau pepehi e ulu mai nei, o ka ke kumu, pela na eha ulia wale ; e nana ae ia Lonoakeawe makai, ke waiho la oia i ka eha ulia ma ka houia ana i ka paha a ka mea ona, pela no kekahi Iapana e waiho la ma ka Halemai Moiwahine; i hahauia e ka manuwa ona. A i keia mau la koke no, ua hoao ae kekahi haole o Honolulu nei e ki i kona hoaaloha i ka pu, no ka ona no. A pela aku, a nui wale na hua ino e ulu wale mai ana. Pomaikai kakou, no ka mea, ua hapa ka Hae o Wailuku, ua make ka bila a ko lakou Luna, ke kanikau la o S. K. Kona i ka minamina, a ua komohia na hoaaloha o ke Kiaha e ke koloka eleele.  Me ka mahalo.  MAEMAE.

He hana ku ol e i ka pono.

E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
          Ma na la i aui wale aku la, ua kono ia mai ko'u pulima e ke aloha walania, no kekahi o ko'u makamaka, a wahi makamaka no hoi o ka pilikia hookahi, i lawe ia mai i keia aina, i hookaawale ia e ke kanawai a ia nei e noho ai, a waiho iho na iwi. No keia kumu :—O ko makou kahunapule Kakolika, ua hookiekie, a hoike ku mai oia, he kanaka ia, i aloha i kela a me keia, a na kaena pinepine no hoi oia, no kona makemake ole e ike aku i na hana pono ole a kela a me keia, nolaila, ua lawe oia a ana mo iho maluna o kona hokua, e hana i na mea a pau e hiki ai ke hooluolu aku i ka poe a pau e loohia ia ana e ka pilikia, oia ka haalele ana mai i keia ola ana, a huli hoi aku i kahi mau i oleloia, ka opu ana ole o ka honua, a he kanaka no hoi oia i hilinai nuiia no na hana pono, a me ka lokomaikai. He mea maa mau iaia ka hele ana i kela a me keia hale e nana ai i ka poe a pau ua nawaliwali mailoko o ka Haukipila a hiki aku i ka poe e noho ana mawaho i kela a me keia manawa, a i keia hele ana, ua loaa aku la iaia he wahi mai, ua aneane e haalele mai i keia ola ana, a e hele ana ma ke alanui ololi a kakou i lohe ai he make.
          Papa wahi olelo iho la me ka mai, a kauoha iho la i kekahi kanaka e lawe oe ia ia nei i ka Haukipila, hooko aka la ka mea i kauohaia, a hookauia ae la ua wahi mai nei maluna o ka lio, o ka Halemai ka pahu hopu o kana huakai, a ia laua ma ke alanui, aole i hiki aku i ka Halemai, ua haalele mai la ka uhane i kona hoapili he kino, me ka ike ole o ka mea nana e lawe nei, aka ia laua i hiki aku ai i ka Halemai, i hookuu iho ka hana ilalo, hehee iho la a haule ua make. Aloha ino! Me he la he hua i haule iho mailuna mai o kona kumu, ua hele a la-au, ua hala kahiko. Ma ia manawa i nalu iho ai au a me kekahi mau mea e ae me ka ehaeha kukonukonu a walohia hiki ole ke umi iho. Nolaila, he hana ku ole keia i ka pono a me ke aloha ole o kahi kahunapule katolika o kakou, a me ka oihana laahia ana e paa nei, me ka ike iho no ua aneane e make, hookauia ae ia maluna o ka lio. Aloha wale ia!
          Ea, e o'u mau makamaka, he hana ku anei keia i ka pono a me ke aloha, ke manao nei au, e hoole like mai ana oukou, a ina pela ka haina, ua oki au.
          Aole no keia o kana hana akahi ana aka ua oi a lehulehu wale aku, aole no hoi keia o kana hana o ka hele e nana i ka poe nawaliwali, a olelo iho e hoihoi i ka halemai, pela wale aku, aole he poe okoa no ia i uku pono ia e ka Papa Ola, aka ua lawe nae kela a hookohukohu iho, oia kekahi luna a makai i koho ia mai e ko makou luna nui, e hana pela. Nani ka huhewa! Hoomanao ae la au i na wahi lalani mele a ka poe i hala e aku:
          "Hookohukohu kauaula,
          Ka makani o Ulupau."
          Ma ko'u hai ia mai, o ke kumu ka o koha makemake e hana pela, e hoihoi i ka halemai, i paa ka a loaa kahi pahu, a me ka loaa o ka poe nana e kanu, a kauo i ka lua.
          Ua lohe mahui hou mai no hoi au, aole no hoi he makemake iki o ka luna nui i keia hana pepehi kanaka, a kahi kahunapule, ina pela ea, ke noi aku nei au i ka lokomaikai o ka elele KA LAHUI HAWAII, e ao aku iaia, mai noho a hana hou pela, a mai noho a hele e lalama i ka hai hana.
          Ua oki au me ke aloha i ka Lunahooponopono a me kona mau keiki Ulelewaihui o ka Lahui Hawaii. Owau no me ka hiaai mau i na wa a pau e paio aku no ka pono.  LAIOILIOPII.
Kalawao, Mol. Iulai 14, 1876.

Kauo ia e ka lio a make loa.

E KA LAHUI HAWAII E; Aloha oe:—
          Ma kakahiaka Poaha nei, ua kau mai la o Lokomaikai, he kaikamahine he 1o paha makahiki maluna o ka lio a mawaho iho o kahi o W. R. Brown, puiwa ae la ka lio a holo aku la me ke ano pupule, haule iho la ke kaikamahine a paa kona wawae i ke keehi ; kauoia aku la a ma kahi e aneane aku ana i ka makeke kuai ia, haule loa iho la ke kaikamahine ; i ka miki ana aku o na lima kokua, e kamau iki ana no kahi hanu, aole i liuliu mahope iho, lele loa ae la ke aho makamae o kona kino.
          He kaikamahine oia na Meli Moa, ua noho keia kaikamahine me Kamaipuupaa mamua. E na makua, e malama i na keiki a oukou, he mea maikai ka lio i kahi manawa, a he ino i kahi manawa.  Me ka mahalo.  KALUA.
Lahaina, Iulai 21, 1876.

NA LUNAMAKAAINANA O 1876!
Ko lakou mau moolelo pakahi
i hoopokole ia.
HON. J. L. NAILI,
KOOLAULOA, OAHU.

          O Hueu k. noho ia Kaniho w. Ua hanau ia ma Kahuailanawai, Punaluu, Koolauloa, Oahu. I ka makahiki 1828, ma ka malama o Okatoba. I kona wa paha he 4 makahiki, ua ike no oia i ka make ana o kona makuakane, a ua paanaau no iaia ka olelo aloha ole a kahi mau kanaka, oiai ka wa i poopoo ai ka luakupapau o ka luaui, ua pane ae ua poe la, 'e kii aku na keiki e kanu, ua poopoo ka lua," aohe i ko ia mea. I ka 6 a oi paha o kona makahiki, ua komo i ke kula a Geo. B. Ukeke a ma ka 1842, komo i ke kula a P. Naue, ma Kapano, Koolauloa, Oahu, he mau makahiki ma ia kula. Ma ka 1845, ua komo i ke kula himeni a Haalou ma ke noi a Mr. J. S. Emerson ; a ua hoonaauao pu ia ma na palapala e ae, no ka akahi makahiki ma ua kula ma Waialua. I ka 1846, ua kii aku kona makuahine a hoi i Hauula, Koolauloa, Oahu, a ua komo i ke kula a J. Kalepo, he haumana no Hilo; a iloko o Iune, ua laweia ma Honolulu me ka manao e holo i ke Kulanui o Lahainaluna, aka, ua komo oia i ke kula a Kahiona, mai ia kula aku, ua holo e komo i ke Kulanui, a no ka lawa kupono ole i ka ike, ua hoi hou mai la no ke keiki o na pali hauliuli o Koolauloa. Ua komo no i ke kula a hiki wale i Iune o ka 1849; ua komo i ke Kulanui o Lahainaluna, a ua puka mai ke kula aku ma ka malama o Aperila, 1853 ; a ua hoi aku la me J. Kekela no Koolauloa. A iaia i hoi aku ai ma kona home, ua hapai oia ma ke ao himeni no ka hapalua o ka apana o Koolauloa, mai Laiewai a Kaawa, ua aneane paha e piha ka makahiki. Ma ka 1854 holo aku oia i Maui, a noho kumu himeni no Kaupo, a i kekahi mau mahina ua noho ao himeni no Hana ; a mahope iho ua hoi mai i Oahu nei, a noho kumu kula maoli no akahi makahiki, a hoopau aku la i ka oihana ao, mahope oia wa, ua lawelawe hou i na hana o ke ano kahiko, (?) Ma ka 1860, ua hookohuia i Luna Pa Aupuni, ma ka 1864 ua lilo i Komisina no na pa Aina, Alanui a me na pono wai; a ua hookohuia no hoi ma ia makahiki no i kakauolelo na ka Luna Auhau. Ma ka 1866 ua lilo he Luna Alanui; ma ka 1867 ua lilo i Luna helu no Koolauloa; ma ka 1868, ua kohoia i Luna helu no Koolaupoko. Mai ka 1869 a i ke 1871,—Lunamakainana Lunakula, a me ka Luna Haawi Palapala Ae Mare. A mahope mai, he kanu raiki pineki kulina, a pela aku. A i Feberuari 2, 1876, ua kohoia i Lunamakaainana. He ano maikai no kona ola kino i kahi wa, a i kahi wa he omaimai no, a me he la, "ua like a like laua i ka lau o ka moe."

AHA HUI HIMENI MA KA HALE
HOOLE WAIONA MA WAILUKU.

M R. LUNAHOOPONOPONO; Aloha oe:—
          Ma ke ahiahi o ka Poaono, ka la 8 o keia mahina, i wehe ia ai he Ahahui Himeni na na puukani o ke Kula Hanai o Maunaolu ma ka Hale Hoole waiona ma Wailuku nei, me ko lakou alakai Miss Lottie Alexander. Ua hoomaka ke komo ana o na kanaka i ka hora 7, a i ka hora 7½, hoomaka ia na hana. O ka nui o na kaikamahine ma ia Aha Himeni, he 12. Eia ko lakou mau inoa: Miss. Poni Manase, Lilly Lipine, Joannah Halstead, Nua Waikoloa, Anna Lupe, Mary Bailey, Ellen Halstead, Mary Sliva, Hattie Akana, Phebe, Peke, Rahel Kekela. Ua hui keia poe he 12 ma na himeni hui, a ma kekahi mau himeni a me ka hookani Piano, ua ku kaawale lakou.
          Eia iho malalo ka Papa Hoonohonoho o na hana, a me ka poe nana i hana i kela a me keia himeni & Piano.—
MAHELE 1.
1. Hui. Greeting to spring. 2. Hattie Akana, Piano Solo—Evening Song. 3. Lottie Alexander, Vocal Solo—Margarethe. 4. Lottie Alexander, Duet Piano and Violin. 5. Hui. Vale of Chamouni. 6. Joannah Halstead. Piano Solo—Il Teavotore. 7. Lottie Alexander. Vocal Duet on Piano—The Lilly voice. 8. Lottie Alexander. Duet Piano and Violin. 9. Hui. Song of the Roses.
MAHELE 2.
10. Hui. Carnival of Venice. 11. Ellen Halstead. Piano Solo—Chant du Cigne. 12. Peke and Phebe. Vocal Duet—In the starlight. 13. Lilly Lipine. Piano Duet—Minuett. 14. J. and E. Halstead. Vocal Solo—Esmaralda. 15. Hui. Come to the old Oak tree. 16. Lottie Alexander. Duet Piano and Violin. 17. Joannah, Lilly and Phebe. Vocal Trio—Beneath the shade. 18. Hui. At the foot of Vesuvius.
          He nui ka hauoli o ke anaina no na himeni a me ka Piano, i mele ia mai e na Iiwi leo-lea oia uka. Oiai ka mea hookani Piano mua i oili mai ai mai loko mai o ka paku a hoomaka mai la e hana i kana hana, ua piha ke anaina i ka hauoli, ua paipai, hehihehi, akaaka a keke na niho. Pela i hauoli piha ai ke anaina mai ka hoomaka ana o na hana a hiki i ka pau ana.
          O ka hauoli piha loa nae o ke anaina pela ko'u hoomaopopo iho, oia na mea hookani Piano elua i ka wa hookahi, oia o Joannah a me Ellen Halstead; hele lua kela, a houheuhene lua i ka pua koolau o Malama, he uleu maoliia mau manu i ka laua hana. Oia paha ka mea i oleloia, "Elua no maua, I ka wai o ke alialia;" he wai hoi ia o ke alialia, he leo honehone hoi keia o ka Piano, kohu like hoi ia me ka olelo ana iho, elua no maua i ka leo honehone o ka piaon, aka, o ka hauoli piha o ka mea e hoike 'ku nei ua pahola ae no ia i ka poe himeni a pau; oiai ko lakou mau leo nahenahe e kuupau mai ana i ke anaina, me ko lakou helehelena koa. Eia wale no kahi mea i ano kanalua ia ai e ke anaina, o ka himeni haole wale no, aohe himeni Hawaii.
          Ma Wailuku nei no kahi i ao ia ai keia mau himeni, no ka pule hookahi ma kahi o W. P. Alexander a hiki i ke ahiahi i wehe ia ai.
          Ua oki au maanei, ke hao mai nei ka Ua Ukiukiu o Makawao.  Me ke aloha.
J. K. WAIWAIOLE.
Wailuku, Maui, Iulai 11, 1876.

Pamalo ka Lai o Lele.

          I n a mahina i kaa hope loa aku nei, ua ike nui ia o Lahaina nei ma na nupepa, he kulanakauhale eepa, no ka nui o na hale hana bia, nui ka ona a nui pu me ka haunaele. Ano, ua malu ke kula aohe lele pueo he mau pule i hala aku nei, ua paa aku la ma ka hotele o Eveleke o Napupu, he mea hana a haawi i bia i kanaka Hawaii, a o ka loihi o kona manawa e paa ai a e ai kamano ai, hookahi makahiki a oi paha. I ahona iki wale no keia mau la i ke kani a ka manu Ehako.
         
I ka Pokiulai iho nei, hookahi no leo i loheia "neo," o ka neo paha ia ke kuai ia la ka Alakohola i mea e ike ai i ka haneri makahiki o Amerika.
          O ka hana nui o neia mau la, o ke puhi lanahu, a he kohu Nuuanu ka nanaina. Ua komo pu ka poe maka hanohano o ua taona nei i keia hana mahiai, ua pau ka pilikia lanahu o kekahi poe e noho mai nei, e lawa ana he makahiki okoa e aiana ai alaila pau, he mau hoomahui ana keia ma na hana pono.
          Ke neo mau nei na halepule ekolu e ku nei i kanaka ole, ke kiei aku oe ma na puka o ka luakini Wainee i ka la Sabati aole no e pau na noho o ka luakini, ina e pakahiia na noho i kela a me keia hele pule. E na haipule e pule nui oukou no makou malia ua huhu ke Akua i ka makou pule. Ke neo pu mai nei hoi me ka Puali Koa Maui Ponoi, i ahona no ia Kakiana Ka.
Me ka mahalo.  KIMO KAIMANA.
Kumuulu Lahaina, Iulai 14, 1876.

Koekoe aku na Olelo Pane.

E KA LUNA HOOPONOPONO; Aloha oe:
          E ae mai oe e hai aku au i keia manao hoohalahala mai ka poe lawe pepa mai o keia kaona : No na olelo pane mawaena o Kaina me Pilipo, aole makemake makou e hookomo ma ka nupepa; oiai eia no laua ma Honolulu nei, a ua akea ke kahua mamua iho o Aliiolani Hale, malaila no e ulele iho ai laua ma ke kalaiolelo ana, he alo a he alo. Pela no hoi ka manao pane mawaena o Nawahi me Moses Nakuaau, malalo o ka inoa ohana H. City, a ina ke pane malu nei o J U K., me Nawahi malalo o ka inoa H. C., e pono no lakou e e hele ma kahi akea o ke kaona e hoikeike ai i na ike paa Rula o lakou; ka pane mai a W. P. R., ia G. W. Pilipo, e pono ke kapae, a me kekahi mau pane ano ole e ae, ke makemake ole nei makou e hookomo ia mau mea ma ko kakou nupepa.
LAWE NUHOU O KE KAONA.

He kaikamahine pau i ke ahi.

E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe :—
          Ma ke kakahiaka o ka Poalima, la 7 o Iulai, pau iho la kekahi kaikamahine i ke ahi, nona paha ka makahiki mawaena o ka 3 a me ka 4. O ke kumu i pau ai, i pau no iaia, ua lawe oia i ke ahi-koe mai ka hale aku a mamao, ua like paha me 7 anana, ia wa, ua koe koke oia i ke ahi a ua lapalapa ia kona kapa komo i ke ahi, a ike koke oia i ka wela, holo koke oia i ka hale me ke ahi no e aa ana a puni kona kino, ia wa, ike mai kona kupunakane, holo mai oia a uhae ae i ke kapa e aa ia ana e ke ahi, a i ka nana ana iho i na hana a ke ahi maluna o ke kino, he mea e ka manaonao, a ma ia wa mai a hiki i ka hora 4 P. M., make iho la ia.
          Nolaila, ke kau leo ia aku nei na mea keiki, mai hoonaaupo hou oukou i ka oukou mau keiki, o pilikia auanei elike me keia kaikamahine o Keliihookae ka inoa.
          A ma ia wa no ua pau he hale waiho ukana no Kaina Keoki, ma ka moku, kokoke keia hale me ka hale moe he hale laau nona na dala i hiki aku paha kona lilo, he $900.00, ina e hui ia me na lako hale ua like paha he $1,300.00 ia ke pau i ke ahi, aka, pakele no kona ola mai lilo, na ka hiapo a W. H. Coles ke ahi koe i pau ai ua hale ukana 'la.  Me ka welina,
FRANK KOLIILII.
Waimea, Kauai. Iulai 7, 1876.

NA AHAHUI EUANELIO.
AHA HUI EUANELIO O KA PAE AINA O HAWAII.

Ua hoopanee ka Ahahui Euanelio o Hawaii a ka Poakahi mua o Iune, M. H. 1877, hora 10 ma ka luakini o Kawaiahao, Honolulu, Oahu.
HAWAII AKAU.
Hoopanee ka halawai o keia Aha a halawai hou ma Eleio, Hamakua, Hawaii i ka malama o Sepatemaba, M. H. 1876.
HAWAII KOMOHANA.
Ua hoopanee keia Aha a halawai hou i ka Poakolu Elua o Sepatemaba, la 13, hora 10, M. H. 1876, ma Hauolikamanao, Kapalilua, Kona Hema, Hawaii.
HAWAII HIKINA.
E hui hou keia Aha ma Haili, Hilo, Hawaii Poakolu akolu o Sepatemaba, la 20, M. H. 1876, hora 1 P. M.
AHA LUNA KAHIKO O MAUI.
E halawai hou keia Aha ma Wailuku, Maui, i ka Poakolu hope o Novemaba la, 29, M. H. 1876.
AHA EUANELIO O OAHU.
E hui hou ia keia Aha ma Waialua, Oahu, i ka Poakolu, la 2 o Okatoba, M. H. 1876.
AHAHUI EKALE SIA O KAUAI.
E halawai hou keia Hui ma Lihue, Kauai, ka malama o Okatoba.
AHAHUI KULA SA BATI PAE AINA HAWAII.
C. J. Lyon s . . . . . Presidena.
Rev. S. Waiwaiole . . . . . Hope Presidena.
Rev. S. Paaluhi . . . . . Kakauolelo.
PAPA HOOKO.
J. F. Pogue  H. H. Parker.
M. Kuaea.  S. B. Dole.
W. Hall.