Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 35, 24 August 1876 — Page 1

Page PDF (1.24 MB)

KA LAHUI HAWAII.
"Ua mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
BUKE II.}  HONOLULU, POAHA, AUGATE 24 , 1876.  {HELU 35.

NO NA OLELO HOOLAHA.

E lawe ana keia pepa i na Olelo Hoolaha a na makamaka, e like me ke kupono, a e lawa pono ai hoi me ka hoohaiki ole i ka huina o na kolamu kukulu manao, no ka uku haahaa.
O kela a me keia makamaka e makemake ana e hoolaha, e hele mai ma ke keena a e hui pu me ka Luna Hooponopono.
Aole e paiia kekahi Olelo Hoolaha ke ole e hookaa mua ia ka auhau.
Eia kekahi, ke noiia aku nei na makamaka e hoouna mau mai i na mea hou; mai hooloihi loa i na palapala; e hai pololei mai i na manao me ke kuawili ole, a e kakau mai me na hua moakaka.
H. H. PALEKA,
Luna Hooponopono.

KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.

Paiia ma kela Poaha me keia Poaha.
H. H. PALEKA,  Luna Hooponopono.
He pepa i hoopukaia i kela me keia hebedoma no na Ohana a me na Ekalesia o Hawaii; he mea kokua i ka noho pono ana o na ohana, ka maluhia o kanaka, a me na pomaikai kino a uhane o ka Lahui Hawaii. "Aole paonioni; aole haanui; aole hikiwawe ka huhu; aole noonoo ino."
O na Kumumanao a pau, na Nu Hou o kela me keia ano, na Mare, Hanau, Make, e kakau mai i ka Luna Hooponopono, a e paiia no ke kupono.
Aole e aeia ka pilikino, ke kuamuamu, ka hoino, a me ka huhu, a ua makemakeia ka hoohoihoi, hoolana manao, hoonaauao, a me ka hoopono.
He $1.75 ka auhau o keia pepa no ka makahiki, a he $1.00 no ka hapa makahiki.
E hookaa mua ia ka auhau o ka pepa mamua o ka loaa ana i kekahi mea makemake e lawe.

PAPA, PAPA.
AIA MA KAHI O
LEWE RS & DICKSON
(O LUI MA.)

KE KAHUA KAHIKO MA
Alanui Papu a me Alanui Moi
E LOAA AI NA
PAPA NOUAIKI o kela a me keia ano.
NA PAPA NANI
A PAA NO KE KUKULU ANA I NA HALE.
Na Pani Puka,
Na Puka Aniani,
Na Olepelepe,
Na Pou, na O-a,
Na Papa hele,
Na Papa Ku,
Na Papa Moe.
Na Pili o na ano a pau!
NA PEPA HOONANI,
Na PENA o na wai a pau
Na Kui mai ka nui a ka makalii,
Na Ami-puka,
Na Ami-puka Aniani,
Na Ami o na ano a pau,
NA AILA PENA,
NA AILA HOOMALOO,
NA AILA o na ano a pau.
NA VANIKI
Na mea HOOHINUHINU o na ano a pau.
Na Balaki o kela a me keia ano.
A KE HAI IA AKU NEI KA LONO i na makamaka a pau, ua makaukau keia mau hoa o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana
—NO KA—
UKU HAAHAA LOA!
like me ka mea e holo ana mawaena o LAUA a me ka MEA KUAI.
E hele mai! E na makamaka!
A e lawa no hoi ko oukou makemake me ka oluolu
1]  a me ka maikai.

C. H. DICKEY, (Kale Kika,)
LOIO!

A he Luna Kepa i apono ia e ke Aupuni no ka Apana o Makawao, Maui Hikina.
E HELE NUI mai ka poe a pau i loohia ia me na pilikia pili Kanawai o ka "Ua-ukiu" nei, a no ko oukou makamaka oiaio no e kokua a e hooikaika e hoopau i na pilikia ma na ano a pau o ke Kanawai.  17-1y

OLELO HOOLAHA.

KE HAI IA'KU NEI KA LONO I NA Kanaka a pau loa, aole e hoaie a e hookipa paha i kuu wahine mare me kuu ae ole, oia o MRS. KAAUKAI KOLOLIO, a o ka poe a pau e hoolohe ole ana i keia, maluna o lakou ke poho, a e ku ana i Kanawai.  JOHN KOLOLIO.
3 t.

          O MAUA O NA MEA NONO NA INOA malalo nei. Ke papa aku nei maua i na holoholona a pau a me na kanaka komo hewa maluna o ko maua aina kuai e waiho nei ma Hoalua. Hanawana, a me ke kuleana o OWILI i lilo ia maua i ke kuai ma Hamakualoa, Maui. A o ka mea kue i keia mau olelo maluna a me na holoholona, e uku i $1.00 no ka holoholona hookahi. Ua kapu no hoi na laau hua maluna o keia kuleana, aole e kii wale me ke noi ole ia maua. A e lilo i kanawai paa mai kona la e puka ai ma ka nupepa. Ua hookohu aku maua ia Mr. Pilali i paniolo, a o ka mea kue i keia, e hoopii no maua ma ke kanawai. O maua no me ka mahalo,
P. NAKOA.
M R. UILAMA.
Hoalua, Hamakualoa, Maui, Iulai 23, 1876.
2 t*

G. W. WEST!

HALE HANA KAA HOLO LEALEA ME na kaa hali ukana. E hana ia no ho na kaa nahaha no ka uku oluolu. E kapiliia no kapuai lio, no ka uku kupono. Ma ka hale hana mua o Mr. Benfield, ma ke Alanui Alii  1-1y

S. B. DOLE.

LOIO a he Alakai ma na mea pili Kanawai. Ua makaukau oia e pale i na hihia imua o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni, me ke kakau ana i na Palapala Pili Kanawai, ma ka olelo Hawaii a ma ka olelo Beritania.  1 1y

CECIL BROWN,

Loio a he Kokua ma ke Kanawai
A HE AGENA NO KA HOOIAIO ANA I NA Palapala no ka mokupuni o Oahu.
Helu 8 Alanui Kaahumanu, Honolulu, H. P. A.

J. PORTER GREEN,
"KEIKI O KAUAUKIUKIU."

HE LOIO! A HE KOKUA OIAIO!
E HELE MAI NA MAKAMAKA A PAU I o'u nei, a na'u no e kokua ia oukou imua o ka Aha Hoomalu a me ka Aha Kiekie me ka uku haahaa makepono loa. Me na oki mare, a me ka hooponopono ana i ka waiwai o ka poe make, he eleu loa ka hana. Aia ko'u keena hana ma Alanui Kalepa kokoke i ke keena o ka Lunakanawai Aeko. E hamama mau ana ka puka, e hele nui mai i pau ka pilikia.  1-1y

Pass me not by.
Crown of Life. p. 9

1
Iesu olu, mai haalele
I kau keiki hewa nei;
Mai hookuke, e aloha,
Apo mai i kau pokii.
Cho. Kau pokii, e apo, apo
Kau pokii,
Ia'u la kau pokii, kau pokii.
Kau pokii, Kau pokii,
Kau pokii,
Apo mai i kau pokii.
2
Iesu aloha, aloha ia'u la,
Launa a kokua mai,
Nou no kuu iini ana,
Hea mai i kau pokii.
Cho. Kau pokii, e apo, apo, &c.
3
Iesu mana,mai haalele
I ka mea auwana nei;
Kii, lalau, a hoihoi,
A hookipa i kau pokii.
Cho. Kau pokii, e apo, apo, &c.
HAWAII.

ELINA KE KOA
HE KANAKA OPIO
PUUWAI WAIPAHE!
KA PALEKAUA LIONA HOI O KONA MAU LA
KE PUKONAKONA O KONA LAHUI, A O
KA OI WELINA HOPO O KONA
MAU ENEMI.
Mokuna VIII—Helu 31.

          ILALO. o na pio, a e noi mai no ko oukou hoopakeleia," wahi a Elina me ka leo nui kalakala i pane aku ai i na powa.
          Aka, oiai ua komohia ko lakou noonoo ana e ka ikaika o ka waina, ua pau ko lakou manao ana no ka pilikia, a hookiekie ae la lakou me ka paio makapo a heleuluulu ana mai. Ua manao o Elina e lawe pio ia lakou me ka hoea ole aku i kekahi o lakou, aka, no ko lakou hookiekie loa ana mai, nolaila, ua hiki ole iaia nei ke umi iho i ka leo kauoha i kona mau ukali e hahau aku i ka lakou mau pahi a kauoha aku la ia:
          "Imua e o'u mau hoa, a e lawe pio ia lakou!"
          Aole i pau pono na huaolelo mai kona waha aku, a ua halawai aku la lakou me na powa, a no ka manawa pokole o 15 minute, ua kau mai la na hiohiona hiena maluna o kela a me keia. O ka nakeke o na pahikaua a me ka paapaaina o na pu panapana ka mea a ka pepeiao e lohe ana ia manawa, a o ka weliweli a mainoino no hoi ka na maka i ike ai. Holo ae la ke anu maeele o ka weli a puni ke kino o ke kaikamahine opio, a honi aku la ia i ka hohono o ka uwahi pauda a me ka pakui o ke koko kanaka. Maluna o ka papahele o ua ana eehia a weliweli nei, e waiho mokaki ana na kino o kekahi mau powa, ua hala ka hanu a ua haalele mai la ko lakou mau uhane i ke kino.
          I ka waenakonu o ua keena nei, e waiho ana ke alii Dumesa o na powa, a o Elina hoi e ku ana ia ma ka aoao me kona wawae maluna o ka umauma o kona hoa paio. E noke ae ana ua alii powa nei me kona ikaika i ke kupaka, e ake ana e lanakila oia maluna o ke koa Beritania, aka, ua hala 'ku la kona manawa i lanakila ai, a o kona kulana hoi me kona mau koa he kanalima a oi, ua haule iloko oia manawa pokole malalo o ke kapuai o Elina a me kona mau wahi ukali kakaikahi.
          "E ke kanaka ano holoholona, aole au e lawe ana i kou ola!" wahi a Elina i pane aku ai, "no ka mea, he momi ke ola o ke kanaka. Aka, ina oe e hoao mai e hana ino ia'u, ka mea hoi e manao nei e hoomau aku i kou hanu ana, alaila he mea kaumaha i ko'u puuwai ka hapai ana'e i keia makakila, a me ka makemake ole, e haawi ia oe i kana ukana, oia hoi ka make hikiwawe loa."
          "E hookuu ae ia'u e ka ilio!" wahi a ua powa nei, "e ae no anei oe i ke kanaka malihini e komohana aku malalo o kou hale a e hana i na hana ino e like me kau i hana mai nei?"
          "He kuleana, a he mana ko'u ma o ke Kalaunu o Beritania e komo maloko o kou keena, a ma o ka mana o na lani, he mana ko'u e lawe pio ia oe no ka hoomainoino mau i kou mau hoakanaka; a e Dumesa, ke hai pokole aku nei au ia oe, e hoopau i kau mau hana a me kau mau kamailio o keia ano, o hala ole auanei ka maka o kuu pahikaua ahailono ole, a e ike hoi oe i ke puanuanu o ka makakila hopo ole a Elina."
          Oiai o Elina e kamailio ana me ka powa, aia no hoi o Egemona ma ke noke mai la i ka ulupa i ko lakou mau hoa paio. I ka haule ana 'ku o ko Egemona hoa paio i ka papahele, ua huli hou mai la oia me ke au ana o kona mau maka e ake ana o ka loaa hou aku ona hoa paio hou, aia hoi, ua ike mai la ia i kekahi o na powa mahope koke o ko Elina kua, ua hapai ae i kana pahi a o ka uhau iho ia, a o ka make ana no ia o kona haku alii.
          Me ka mama o ke tiga, a me na hiohiona hihiu o Egemona i lele mai ai, a me ka ikaika a pau o kona mau ami, ua pahu pololei mai la i kana pahi ma ke kua o ka powa, a puka aku la ma kona umauma. Me ka leo hoho o ke kanaka e hanu ae ana i kona aho hope loa i haule aku ai ke kino oolea o ua powa nei, a kapalili aku la kona mau wawae. "O ka make o ka ilio ko ke kanaka e hoao ana e lawe powa i ke ola o kuu haku alii," wahi a ua Egemona nei.
          I keia manawa, ua paa iho la na wawae a me na lima o Dumesa i ke kupeeia e na ukali o Elina, a ua huli aku la kona alo imua no ka paio ana 'ku me na koa o ua alii powa nei. Ua hahana no a ikaika ka hoouka kaua ana, a i ka pau ana, ua pau aku la kahi i ka make, a ua paa hoi kahi i ke kupeeia o na powa a me ko lakou alii, a e noho alii ana ke koa Elina a me kona mau ukali maluna o ia kahua.
          Ua kono koke aku la ua Elina nei i ke kaikamahine e lawe aku ia lakou a puni ua keena nei, i ike ai lakou a hoomaopopo i ka nui o ka waiwai a me na hiohiona o keia wahi. Alakaiia 'ku la lakou a puni, komo aku la lakou maloko o ke keena i waihoia i na waiwai, a ua nui ko lakou kahaha no ia mea. O ka momi, ke gula, ke daimana a me ke dala, ua lehulehu wale, a o na ano waiwai makamae e ae, ua nui no. Ma na keena lehulehu a pau a lakou nei i hele aku ai, ua ike aku no lakou i na waiwai he nui wale o na ano a pau, a ua hoomaopopo iho la lakou nei, mai kinohi loa mai ka hoopihaia ana o keia ana me ka waiwai e na powa kahiko o ia wahi. He oiaio, aia maloko o ua ana nei ka huina waiwai i oi aku mamua o ko Beritania holookoa, no ka mea, ua aihueia aole mai na aupuni lehulehu wale no, aka, mai na'lii mai o na aupuni waiwai nui wale o Europa.
          Ua hoike mai la ua kaikamahine nei i ke ano o ka puka o ua ana nei. Aia he palehao, a ma kekahi aoao he wili. I ka manawa e wiliia'i ua ki nei, o ka wa ia e haule iho ai ke pani hao manoanoa mailuna iho, a paa loa'e la ka puka. A pela no hoi ke weheia. Aole loa e hiki ke weheia keia puka ke ole e ike mua ia keia ki, a no ka manoanoa loa, aole e hiki ke wawahiia.
          I ka pau ana o ko lakou nei makaikai ana, ua kauoha aku la o Elina i kona mau luina e lawe aku i ke alii powa a me ko lakou mau heluna i paa i ke kupee ia, a e hookau aku iluna o ka waapa, a e lawe iluna o ke kuna Zelina me ka hoopaa ana ia lakou a pau me ka hao. A o ka poe hoi i make e kanu aku, a e kii hou mai ia lakou me ke kaikamahine. Ua hookoia keia kauoha, a ua noho iho la o Elina me Egemona me ke kaikamahine opio, e kali aku ana no ke kii mai o ka waapa ia lakou.
         
I ka hala ana 'ku o na ukali o Elina, akahi no a kamailio pu hou ke kaikamahine opio me ia, a me Egemona hoi. O ka helehelena ano pioo a haikea maluna o ua kaikamahine nei i ka wa a ka paio e hoohalulu ana i na paia o ua keena nei, ua nalo aku la, a ua hoi hou mai la, a uhi iho la ke ano mau o kona nani ui maluna o kona kino holookoa.
          O ke koa Elina hoi me kona hoa Egemona, ua ku aku la laua me ke kilakila a pau o ke ano koa. No ka hahana o ka laua paio ana, ua nui ko laua wela, a na ia wela i luai mai i ka ula maluna o ko laua mau papalina. Ku iho la o Elina he kanaka kino maikai maloeloe a pololei maluna o kona kulana, na ano e hiki ole ai ke kapae ae i ka makahehi, a me he la, ma ka hoomaopopo iho, o ka hulu momi nani o ka lanakila mai ka lokomaikai mai o na lani ke pulelo ana maluna o kona papale, a kupono ai paha ke hoopili aku i na wahi huaolelo maa mau i ka poe haku kaao Hawaii, oia hoi, "pali ke kua mahina ke alo, aohe puu aohe kee," o ka nani ui kilakila o ke alii koa hiwahiwa a ka Moi Rikeke o Beritania Nui, oia hoi ka Liona o kona mau enemi e hopo ai, a o ka puuwai waipahe hoi a kona mau hoaloha a hoahui e iini makahehi ai. He oiaio e ka mea heluhelu, o ke koa ia o Enelani, a o ka ui hoi o Beritania iloko o ia mau la.
          O Egemona, aole no i like loa kona kiekie me ke kiekie o kana kamalei alii, he poupou iki iho ia, a he nunui hoi kona mau ami a puni, aka, aia maluna o kona mau hiohiona ke ano like me ko Elina, a maloko o kona mau onohi maka, ua ike ia aku la ka ukana weliweli i olelo ia "e paio au a make."
          Oiai lakou nei ekolu ua mehameha iho la, ua ku mai la ua kaikamahine nei a pane mai la.
          "Malalo o keia ana, kahi hoi a'u i noho ai no na la lehulehu wale iloko o ka inea a me ka weliweli, e hoomanawanui mau ana i na ino e hanaia mai ana ia'u, ke kukuli aku nei au imua ou e ke kanaka koa ui, a me kou koolua wiwo ole, no ka hoopakele ana'e ia'u mai ia mau ino mai,," a haule iho la oia maluna o kona mau kuli imua o laua nei.
          "Malalo o keia hale lepo, a maluna hoi o keia papahele waena honua, ke kauoha aku nei maua ia oe e ke kaikamahine opio e ku ae iluna, a e haliu aku kou mau maka i ka lani, me na kuli i peluia, a e hoomaikai aku i ka Mana Hookahi Nana oe i hoopakele; a e noi pu aku no hoi no ko kakou hoopomaikai ia mai," wahi a Elina i pane aku ai, a kukuli like iho la laua ilalo, a haawi ae la o Elina i ka leo hoomaikai imua o na lani.
          "E ke Alanui o ke kanaka i hilinai i Kau, ano, ke waiho aku nei makou ia makou iho malalo o Kou mau wawae, e haawi pio aku ana no Kou lokomaikai piha, a e hoomaikai hoi i ka Inoa Ihiihi Ou e ke Kahuhipa malama. Ma o Kou lokomaikai, ua ae mai Oe e malama i Kau mau kauwa nei, ma ka au ana i ka moana kai ino a me na makani puahiohio, aole loa Oe i pauaho mai, a ma ka hehi ana i keia honua a me na hoouka kaua ana, o Oe pu no kekahi me makou. Pehea la e lawa ai ko makou mau hoomaikai ana, aka, ua ike no Kou ahonui, he mea hiki ole ke hoolawaia ma na huaolelo ka haawi ana 'ku i ka hoomaikai, a nolaila, ma na hana wale no a me ke ano o ka noho'na Kou makemake. Ke waihoia 'ku nei ka leo pahola haahaa, e malama maalahi mai i Kau mau kauwa nei ma ka au ana 'ku i ke kai ma na wahi a pau a Kou makemake e alakai ana, a e hoopomaikaiia makou a hiki i ka pae lanakila ana i ke one maloo o ka aina kulaiwi, a halawai hou hoi me na pilikoko a me na hoaloha. E kiai i ka Moi, na pua'lii o Beritania a me ko keia ao, a e malama i na mea a pau e noho ana maluna o ka aina a ma ka moana. O Kou hoomanao ana ka makou e malama a e hoomaikai mau i ka wa pau ole. Amene."
         
I ka pau ana o keia mau huaolelo hoomaikai a ke koa opio puuwai kristiano, ua pane aku la ia i ke kaikamahine opio " Ano e kuu makamaka maikai, e hoomakaukau oe ia oe iho, a e hoihoi aku no au ia oe me kou makua ‘lii, ka mea hoi i hoolauwili mau ia ka noonoo mamuli o kou nalowale ana; a e haawi pio pu aku no hoi au ia Dumesa, ka powa puuwai eleele nana i lawe aihue mai i kou kino lahilahi mai ka poli mai o ka makua, a mailuna mai hoi o na papalina o kou aina hanau."
          "Ano, e Elina, ka mea a keia puuwai i anoi mau ai mai ka omaka ana’e a hiki i keia la, e hele no au ma na wahi a pau au e makemake ana, a aole loa he mana ma keia ao e hiki ai ke pale ae ia mea. Ua ike no au ua nele oe i ke aloha no’u, aka, heaha no ka hewa, oiai, o ko’u aloha nou, ua silaia ia, a ua makia ia iloko o ke kukonukonu o ko’u puuwai. He oiaio, ua haalele mai oe i ke aloha i hiipoiia nou, aka, ke hai aku nei au ia oe, e ukali ana no ia aloha ia oe a hiki i ka nele ana o keia kino i ka hanu," wahi a ua kaikamahine nei, me ka puiki ana’e o kona mau lima i kona umauma, helelei iho la kona lauoho uliuli pahee ma kona mau maka, kulu iho la na omaka wai o ka liula ma kona mau papalina, a pu-a mai la hoi he ula waianuhea o ka ui momi makamae.
          Ua ehaeha o Elina no keia mea, a ua ano haalulu hoi o Egemona. Ua kulu iho la no he mau paka ua ano puepuehu o ka waimaka ma na papalina o na koa, aka, aole no nae ia mea i ae ia e hoolauwili i ko laua manao, a pane aku la o Elina me ka leo hoalohaloha.
          "E ka ui momi o keia home ano o ka powa, he oiaio, ua like na huaolelo i pa-e mai nei mailoko mai o kou waha pua rose me he pua la na ke pana; ua lele mai nei a ua ku au, a ke koni nei ka eha walania i ko’u houpo. O kau mau huaolelo i pane mai nei, he oiaio no ia, aohe no he mea nana e hoole kou aloha, a ke lawe ae nei au i ka hoohiki paa loa, a he mea paa io no ka’u hoohiki, aole e hoolei a e hoomaunauna wale ia ke aloha o kekahi kaikamahine opio nani o kou kulana; aole! a aole loa no. Ke lawe nei o elina i kou aloha, a e hiipoi ana oia i kela a me keia manawa; aka, e kuu makamaka, he aloha kaikuahine nae ka’u e lawe no ka wa e ola ana. Aia maloko loa o keia umauma he aloha kahiko, na’u no i pana me ka pua aala o ka hale kakela o na kapakai o ka powa, a e lawe hoi au i kou aloha a kaei ae mawaho o ia aloha; no ka mea, na ka mana o na lani i kauoha mai, a e make au maanei, ke oiaio ole au i kuu Emeline, ka mea ho  a’u i haawi pio ai a lilo, malalo o ka lawe ana i ka hoohiki paa, a he make ka hope, ma ka inoa o na-lani! I aloha kuahine kou, a i aloha ano e ae, aole loa, a make au."  (Aole i pau.)

Ahaolelo Kau Kanawai
o ke Aupuni Hawaii.
Ka Moolelo o na hana o ke Kau o
ka M. H. 1876.

LA HANA 78—Poalima, Augate 4.
Halawai ka Ahaolelo e like me ka mau.
Hoike mai ke komite wae no ka noonoo ana i na bila e hoololi ai i na pauku 64 a me 66 o ke kanawai kivila, e pili ana no na laikini kudala, ua hooponopono ia na bila mua, a waiho mai he bila hou ma kahi oia mau bila elua. Apono ia ka hoike, a waiho ia ka bila no ka heluhelu elua.
Hoike mai ke komite wae no ka noonoo ana i ka hoopii a ka poe nana i hana ke Alanui Kula, mawaena o ke Alanui Liliha a me ke Alanui Nuuanu, e noi mai ana, e waiho i ka hoopii ma ka papa, a na na komisina e nana i ka nui o na lilo no ia hana ana, mamuli o ke kauoha a ke Kuhina Kalaiaina, e hoike mai imua o keia Hale, a oia ka haawina a keia Hale e haawi ai. Apono ia ka hoike.
Hoike mai ke komite wae no ka noonoo ana i ka bila e hookuu ai i na paahana malao o na aelike i na la koho lunamakaainana ana ua hooponopono hou ia ka bila, a e hooholo loa aku i ka bila me ka hoololi no ke kakau poepoe. Waiho ia ma ka papa.
Hoike mai ke komite hooiaio bila kanawai. Ua oluolu i ke'lii ka Moi ke kakau inoa ana i keia mau bila:
1 Bila e hoomana i ke Kuikahi Panai Like.
2 Bila e kaupalena ai i ka manawa e koi ai i ka waiwai o kekahi mea i make.
3 Bila e hoololi ai i ka pauku 1, mokuna 37, kanawai kivila.
4 Bila e hoololi ai i na pauku 796, 797, a me 799 o ke kanawai kivila.
5 Bila e hoololi ai i ka pauku 1, mokuna 34, o ke kanawai karaima.
6 Bila e hoololi ana i ke kanawai no ke kuai ana i ka awa.
7 Bila e kauoha ana i na mea a pau e lawelawe ana i na oihana aupuni, e hookupa ia.
Hoike mai ke komite o na Ahahookoloholo no ka noonoo ana i ka bila e hoolilo ana i ka pauku 3 o na kanawai o 1870, e pili ana i ka awa. Waiho ia ma ka papa.
Hoike mai ke komite o na Ahahookolokolo no ka noonoo ana i ka hoopii a Haalou no kona uku lawe leta e noi mai ana a waiho ma ka papa. Aponoia.
Hoike mai ke komite o na Ahahookolokolo no ka noonoo ana i ka hoopii a Mr. J. Kahaleaahu, e noi mai ana i uku hoomau nona e noi mai ana, e hana ia i bila kanawai no ia mea. Aponoia.
Heluhelu mai o Mr. Kanealii, he olelo hooholo e kauoha ana i na komite 13 i holo ai i Kalawao, e hoike mai i ka lakou hoike e pili ana no na mai lepela i ka Poakolu.
Heluhelu mai o Mr. Nakaleka he olelo hooholo i $200 no ka muliwai o Halawa, Molokai. Waiho ia a noonoo pu me ka Bila Haawina.
Hoolaha mai o Hon. Kaai he bila e pili ana i na hao kuni.
Hoolaha mai o Mr. Pilipo he bila e hoololi ai i ka pauku 527 o ke kanawai kivila.
Heluhelu mua mai o Hon. Kaai he bila e pili ana i na kaa lawe ukana. Waiho ia no ka heluhelu elua.
Heluhelu mua mai o Hon. Kaai he bila e kaupalena ana i ka nui o na ohua e lawe ia ai maluna o ke kaa holoholo lealea. Waiho ia keia bila a me ka bila maluna ae ma ka lima o ke komite wae, Kaai, Kakela-opio, Dominis, Waterhouse, a me Kalaukoa.
Hapai hou ia ka noonoo ana no ka hoike a ke komite wae, no ka noonoo ana i ka bila e hookuu ai i na paahana malalo o na olelo aelike i na la koho balota. Ma ke noi ua hooholo loa ia ka bila. Aponoia.
NA HANA O KA LA.
Bila Haawina imua o ke komite o ka Hale. Hon. Waterhouse ma ka noho.
Hoike mai ke Kuhina Kalaiaina i na lilo no na Luna Leta o Hawaii, Maui, Molokai, Lanai, Oahu, Kauai, $3,200.
Noonoo ia ka haawina o na Luna Leta o Hawaii.
No na Luna Leta o Hawaii  $800
Moi o Mr Birch  kapae loa.
Hoomaha ke komite.
Halawai hou ke komite ma ka hora 1.
Noi o Mr Martin  600
" Kaai  200
Hooholoia e kapae loa.
Na Luna Leta o Maui, Molokai & Lanai, ka lakou haawina  1,000
Noi o Mr Nakaleka e kapae.  Hooholoia.
Na Luna Leta o Kauai  400
Noi o Mr Kalaukoa e kapae.  Hooholoia.
No na Luna Leta,  7,126
Noi o Mr Nawahi  7,542
" Preston  kapae.
" Halemanu  10,000
Hooholoia  7,126
Noi mai o Mr Nahaku, no ka lawe leta mai Lahaina aku a i Kaanapali, Waihee,
Hooleia  200
Noi mai o Mr Kanealii, no ka lawe leta mai Waihee, Wailuku, a me Kahului,
Hooleia  126
Na lilo hale ilina alii  250  Hooholoia.
Na Elele  2,080
Kela me keia lilo o ke keena,  2,000
Noi o Mr Kalaukoa  1,0000
" Birch e hoopanee ia ka Poakahi.  Hooholoia.
Kope ana i na moolelo o na Buke a na Luna Hoona  3,000
Noi o Mr Preston  1,500
Hooholoia  3,000
Kuai ana i na mea hana alanui  1,500
Noi o Mr Barenaba  1,000
" Pilipo  500
Hooholoia  1,000
Na Poho Alanui  1,000
Noi o Mr. Helekunihi  200
" Pilipo, no na poho Alanui i na mokupuni a pau, aole e hoolilo ia no kekahi mea e ae,  1,000  Hooholoia.
Alanui & Alahaka no na mokupuni a pau loa, 16,000
Noi ke Kuhina Kalaiaina e waiho ia ke komite wae.
Noi o Mr Birch, e mahele ia ko kela a me keia mokupuni.
Noi o Mr Pilipo, no na alanui a me na alahaka o N. Kona,  2,000
Hooholoia e waiho i ke komite wae.
Na hana hou i na mea e hoohana ana i na paahao,  10,000
Noi o Mr Nakaleka,  hoopanee loa.
Oiai e noonoo ia ana, hoopau ia ke komite me ke nonoi aku i ka Hale ua noonoo ia ka Bila Haawina e like me na mea i hoike ia maluna. Apono ia ka hoike a ke komite. Koho ia ke komite wae, Moehonua, Green, Barenaba, Birch, Gay, no ka noonoo ana i ka Haawina, no na alanui a me na alahaka a pau.
Hoopanee ka Hale.
(Nana ma ka aoao ekolu.)

          Ua haalele iho ke Kakauolelo o ka Papa Hawaii, ka Rev. J. F. Pogue (Pokue) ia Honolulu nei i kela pule aku nei no Molokai, a i keia pule aku e hiki ana i Hawaii, a e kaapuni ana ia mokupuni. Ke paipai aku nei makou i na makamaka i pau ole ka lakou mau wahi dala no ke ola o ka kakou pepa i ka hookaaia mai, e oluolu lakou e hookaa aku ma kona lima oiai oia ma keia huakai.