Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 37, 7 September 1876 — ELINA KE KOA HE KANAKA OPIO PUUWAI WAIPAHE! KA PALEKAUA LIONA HOI O KONA MAU LA KE PUKONAKONA O KONA LAHUI, A O KA OI WELINA HOPO O KONA MAU ENEMI. [ARTICLE]

ELINA KE KOA

HE KANAKA OPIO PUUWAI WAIPAHE! KA PALEKAUA LIONA HOI O KONA MAU LA KE PUKONAKONA O KONA LAHUI, A O KA OI WELINA HOPO O KONA MAU ENEMI.

Mokuna VIII-Helū 88. | - — ~ ' ■ *i IKA pau ana o na koa powa kiai i ka inako, ua kaumaha iho la ko Elina nianao no ia niea, no ka mea, he koa oia: nia ke ano " lawi? j»io " i kona nian ene- ! nii, aole hoi o ' k lnku," aka, he hiki oIl? ia j ia ke pale ae iu uiea, ua kaumaha oia ku ' ppehi. Ho nioa niaopopo no ina ma- j kauiaka holuholu i ka moolelo o koi'i kanaka oj)io koa oia niau la kahikoo Boritania, o kona ano niau no ia mai kinohi mai. a he hoao ia e palo ae i ka uhau ana akn i ka make o kana niakakila,: aka, he mea mau ma na hoouka kana ana mawaena o na hoa paio, aole e hiki ke ]iale ia ka make i kahi manawa, ano- ' laila, i wahi nona e pakele ai, a e lanaki- ' al ai hoi kona aoao. ua hooko aku la ia i : ka mea a kona puuwai wai{>ahe i kue a i nianaonao mau ai hoi. ! Ke moe noi na onemi me ka nanea a j nie ka pauhia loa ia. Aole i wehe ia ko ' laleou niau aaliu, a e paa ana no ko la-! kou mau pono kaua ma na ili pnhaka.: Komo aku la o Elina me Egernona iloko 0 ka hale lole o ke alakai o ua mau }iowa nei, ua mao]iopo ia laua nei o ka hale | ia o alii ma ke ano o kona mau hio- j hiona. E nu>c ana no ia a me kona mau ukali Lutanola. j " E holo nihi aku kaua a e woho malio ae i ko lakou pono kaua, i hiki ole ai ke ]iaio mai ia kakou," wahi a Egemona 1 hawanawana mai ai i kona haku alii, me ka leo aa a aru uiaL-aulrau a hooko koke ia manawa. Aka, kau koke ae la o Elina i kona lima i kona waha e }>apa aku ana e noho malie, a hawanawana'kn la me ka malie i ka pepeiao o kona hoa : Owai Ke kanaka koa e ike ia ana kona wiwo 010, ina o aihuo rana i na pono ; leaua a kona enomi. a iko i ka nolo. alai- i la. aa uku e paio ? Aolo e kvm lioa, o paio kakou i koia poo ma ko ano ho man kv>a kakou no ko kaUou Moi aloha, a o h<»«o o lawe pio ia lakuii a hoiko akn i mua v> lakou a iinua hoi o ko ko ao mi. ho mana no ko Boi iiania e hooinalu i kona inau aiu i a mo: kona mau moana. a 0 iiolo lanakila ko kana)va ma na kula a mo na waonnUolo. a o hoio maalahi hoi na mok\i ina'mna o ka ilikai o na moaiiiv, mo ka nialuhia malalo o kona hao uani." I «u ao la ko E_'eiuona tuauao, "h i ka niaopopo hiih ia laaa na ano a nie ke kulana o na moa o plii ana i ke kahua o n» kipi. puka I.ou ukn la iatm iw«ho. u ; hele «kn la « i k-» lnlo h>lo o ua p <• htu\ k lii ii >i i hoo^«»i i'i kon-i mvu ioin« o ko i uaiokn. l'.i ike koke 'iiai la uo 1.»kon i ko lakou haku «lii, a ua hooinaka ke aho pioo n h >uoii, n e ke k >haha i ko ano o ka liiki ;<iu 'ku ilaila a iiio k« iko 010 ia o oa.ki'ai, • ak* uh p*p i koko :«ku kno i» E'in•<, m© ko k «uoha »kti e ih'!u> niiilio loa l.»kou nio ka hooho leo ole.n iiio k » hoolohe i k <na eu ui k*uo li i. a o k i inoa niua o lakou o hoololio 010 Hin i koia k.«uohrt. o ka in:<ke lUai k» f ua pnhikaua «ku kv>n.t iioopai. ' O ka unnawa koia o ikoi» ai k * olaio o na o!o!o ho iimu ilioiiao no Klīiih." w.ii.i ,-.na i pano aku ai iuiua o iikou mo k.i 100 m.iiua n uivu.<«h») " «1« wnlo iio i ko oukou kup.«a w wiwo 010, nu» k* uiai.ui.M pono i kn u niau k«kou o iui .kii » I' » inAopopo t puuw.>i .<<l ii.t ..ina m<ku t noi. Oh e Ikh< oho i:« k . a iti*u k u-.ona o t><ik''U, e -o*U l»Mtt loa «!o j'i.iki ■. kt limi «ku nt» au ni« k« !UJl«>i Opo. f1 ko lIIC ka olaio ok* puk* <n« -Uiai v ka la lua ka iokina « hou *ku wa ko koiu, h«n>«. p« la no k« o »io o ko k .<xou '..īinkiU «n* maluna o ko k«kou iumu onomi.' 1« puka nv*i ia nuloko o m niaka o k*>l* n nio koia k«n «k < ho «hi wt>l* e k* iti*naopu.-« * u* !i«H»ijiiii kok<» «ku U uo ko l«kou U«ku. ho hoiko m iiō ko )*kou kopa* t» kiMi* l<s> » i.iki i k* !*- n.ikii* *n« * p.>ino p«h*. Anoo ouko« »<r*ho ne. t : «■;. u* ne'o ko k*N«* i ko lt .*i o n* pv> w*. u« pnai-onnu koukou ns«u kiroi U ■■» "V- ,vv |«, t I ,« k. «!_.>

U » hooko i.i keia kauohu m« ka uahe uinlie loa, a o nu pono kaua o lnkoa i lawo ia ai e na powa a houluulu ia ma kahi liookahi, oia no k» lakou i kii akn a lawe malie roai la, iue ka lawe olemai i kekahi o tia mea make a na powa, oi ai, ua papa loa o Eliua ia niea. Iko lakou makaukau «na a p«a, hoonaaka aku la o Elina e kuhikuhi a e haawi akn i na kauolia. .

I Hoopnn* ia ae la ke kahua Loomoana ouapowa a puui, tne ka maknokaa o kelu a 111 o keitt, fka maoKwa o lakou e lolie «i Lookahi kani o ka pn paunpana, 0 ka luunHWa ia e hulo ae ai a hoopuni i keln a iue keia hale, a e kauoU»«ku 1 ua koa powa e haawi pio uaui, a ina aole l.ikou « hooko, ulaila e luluu lima aku i ko lakou tnau poao\«ua maiuua o ko l«kou puka aou mai mawuho o ka ipuka. Hoi hou aku la ua Elina nei me Egemoua, i ukaina e na koa ekoiu, a komo uku ia iloko o ka hale o ke aiiikoa powa. E a umt uo ke kukui maluna o ke pakaukau. Iko iakou iiiki ana iloko, liuki iike ae la iakou t na pahikaua, a me ka.leo koa u kuoo uo hoi, ua puue ae la 0 Eliua. mē ka hoao uiu e hoala i ka hi auioe o koua īua» eueiui. " Mu ka iuoa o ke aiu uui, ka Moi Ri. keke o Beritaiiia nui, k uo ka pono a me ka niaiuhia o ke ea o kona aupuni, ke iawe pio uei au i keia po i keia kahua hoomoaua o ua powa a pepelii kaiiak:!, a e liio k«U u iue keia kanaka o ia auo e noiio aua lialalo oia haua 1 keia uianawa i niau piu ua'u, a maiuloo Ko'u uiaiu iakou e uinlnmaia'i a hiki i ke kau ia uua oka hoopa maiuua o lakou, e iike uie tue ka uiakenake o ke alii kuu .Moi, : ' « pahu iho la keU a me keia oUkou i ka iakou mau pahikaua i ka ho uua, be homloua hoi o ke kupaa maho* pe o ia kuahaua. | la Eliua e kamaiiio ana, ua ala ae 1% ua powa, i uae ke kababa mn Ukool uaua tuai ai ia iakou uei. A ika puu aiiaokaEliua mau liuaoleīo, uu paue .4« ia ke alii o uu po *va, uie ke ku uua ue iiuua, a huki ae ia i k.iua paiiikaua. " iie koa io uo paiw. oc e keia kauaka ; opio, aka, ua kouio ma.i nei oo i k* ia wa--1 ni uii' ka mauao kuliilK-wa, ae kau aku uii.i no ka }x»ino uialuna ou a me oukou a jna oukou vu> i iiuli nuū uoi a Kkui-No.aii.-u īiiA ka iuoa o ka u»oa o kamailio .iku lu i Ū oukou, oia hoi ko Aiii k;i Moi o na i>owa o ka hikina Carlosa I)on IVro, ko lawo j>io noi au ,a oukou i'keia po 5 ■ a o iKKīhauoli ia ko'u naau a nu' ua puu w.ii u k<i u mau iiuk;uiinana, ma ko u ; iiaiiwi aua aku )<v iakc>u i ēkoiu la e inu ; ī ka wuiua, o ai i k& ai, a c ho.ihauoli j»i-

u.i, a uie ku lana o ka luanoo e lanakila ujau ko u hao, u e j»io ka liue o Bvriuiuu u e lii-> koua Moi a uie kona uum uuika- : uiuana i nwu pio maiiilo o'n."' " lie unui huaoklo oa avi e ka pow.i e 1 hoahewa okia ai «u ke luuwi aku i kou hv>oj*ai knj<uio he uiahe iioko o keia miuute, aka, ke maiiao nei au e ae aua uo oe, uiahope iho o kou lohe aua i ka'u uiau oleio hoakaka, o hoihoi hou aku i ua iiiau olelo hoino i kuu makua alii, ka Moi hoi o'u a «w oe, a o kakou no a jtau wahi a Eiiua i jwiae aku ai me ka ina fma o ke ahi o ka inaiua ma koua umu ouohi ita hoomanawauui ao j u;ie ia, a aole hoi i lele ino aku ; he ux\a I uuu no uae iaia ka wai]>ahr iuiua o koi ua uiau hoaaloha n me kona luau vnenni. i •' L'u hoi>puka wau ika u mau hiMok'10. a o ka hojv«a o ia niau huaolelo o ke ko waie ih» me ka li«U ole. Aohr M<m, a av>he koa maluna o kiia ilikai, aol« Uw , ma ka aiua kmUk), « «i«u ai au, a haahaa iho i ko'u kuhuia, a « i«x> nK» ka iioihoi hou ana i ka'u »uau hiiM>k U\ u«u ' kamailio m* u i«uua oiu v k< kamalīi. E waiho iho oo i kou tua«t j*>no kaua. « U kou uiau hv»a, « * baooka aku no a« i ko u mau kiai t» Uwv aku ia v«akoa a tavIh» jhi uh> ua huina )%aahao o oukxMt. « hiki ika *•« a'a *Uw «i ia KUa«a. ka'u mna « imi mpi, alaiU» * kau ia *ku Ho ka inaluoa o oukeu," nahi a tia {H>«ra iim \ Ne* mai U o ma uaiMk « a»a Ukv>u e liaaa i aku o Klina i ke v4mu tMai ua )K>va>ak« Ukoa e UKxni i ko Ukoa mau Uaar o k» īmum i a:>a aku ) \u i luau kua<.4?io h<x>k#Kt « ana iko Uk\m alu A k* «>iakv ka Eliua *i*o t\U !l ; » 1 koM tH«n*WTA a t\*A I

i leo nei me ka onemi, oa al& mai j i IA-iia ukali o na alii powa nei, a e like me ; i kahaha oko lakou haku, pela no ko! iskou. Oiai ua paa ko lakou manao, ao- ] le mea e komo mai ana maloko o na lai- i iA o na kua kiai, ke komo no, o ka make i nO ka hoj)ena, ahe poe hoi lakon i ike ole i ke ano o keia mea he lawepio ia, a! h6 auhee ]xilia, no ka mea, ma ka lakou i roau hoouka kaua ana a )>au, ua lanakiH mau lakou, aole loa e lanakila mai ko lakou mau hoa $aio, a ua kau ia ka weli no lakou a puni ia mau ae kai, a o ka hfeea ana aku o keia poo he olima wale no ka heluna, a komo iloko o ka hale lole o ko lakou haku, a ku aku iinua ona rfte na olelo o kew ano, he mea hou ia ia Iftkou, a he mea knpanaiaha no hoi. No keia mau huaolelo hope loa a\e alii powa, na ]Mino koke aku la o Elina it»e ka leo kalakala, i ka i ana aku: " 0 ka mea e kamailio aku nei imna ou, oia no kau mea e inii noi. Owau mai luna a lalo, o Elina no ia, o ko niau kiai au i pai mai nei, ua haalele mai ia 00, ua nele keia kahua i kou inau kiai 010, a i keia ke waiho puanuanu nei he 10 mau kino make o kou mau kiai. O ua heluna paahao o makou au i kaena niai uei, ho poe lanakila lakou i keia po, a ke kali mai nei no ka huaolelo kauoha mai keia lehelehe aku. Oko kahua, ua nele i ka mana kaua, a ua nele oe i ke kahua ole. A o kau kauoha ia'u e waiho iho i ka'u mau mea kaua malalo o kou mana, a e haawi pio aku au me ko'u mau hoa ia oo me ke kali i ka hoopai au e kau msi ai, ke hoihoi hou aku nei au ia 00, a fee niuau aku noi iniua ou, a e pane koke mai oe ano : E haawi mai ana anei oe e like nie ka'u kauoha ? A aola paha!" " E haawi pio mni ana auei oe e like me kVn kauoha ? A he mnkemake anei .oe e haiawai koke me ka mak« I" wabi a ff?r kanaka powa nei tce kaī leo k»lakai:«. Leie (oni )a oia imua me ka hoao iina mai e uliau. aka, aole i hiki pouoāe kana ]>«Li iluna, «ia hoi, aa )ele liilii ae la ua apana ma o a maanei, i ka uhau ana 'ku ake koa BeriUni*. 1« manawa koko no. ua wawalo »ku 1» ka leo poha o ka pu pan.«p-ma ra--»i ka lima aku o

Kiina o haawi wku una i ka loiio a kona m.ui koa e nuiiki mai «na e ake aua e piio akn—l> iiooko ia kana m*u kauoli i. 110 iino ;tua iho mi ka uiaka, n ua iohoi* iku l.i ka n ikoko a na paiiikiiua. a nie n.i ict> k:ii >kala pilia inaiua e punna «na iua o a inAiinoi, me na huaolelo o koi* ,iuo : " Ano oua pow«, e liaawi pio di o maliilo o ka inana o ko kon Eiina!" •• H knkuli in;ū o u.i iiio » o pule mai no ko oukiui oia !" " Ano, o h«H»)ei akii i k.i oukou ni «ti nioa k«ua,a i o!e o m«ke »no ! " -EoU ka Moi Rikoke ame ke !-oa Eiiua ! " " luiua no ko alii Eliua! * •• E inu iko lakou k«>ko ! " Ahe lehu* iohu walo «ku ua liuaololo ano like nie koit i hoopuk.ua e na koa o Ellua, me ka h no ko Ukou lauakila, a oao ka n.aioa i na enemi. (Aolt i ju«.)