Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 41, 5 October 1876 — Page 2

Page PDF (1.18 MB)

KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII
HONOLULU, OKATOBA 5, 1876.

Ahahui Euanelio.

          E halawai ana ka Ahahui Euanelio o ka Mokupuni o Oahu ma Waialua, i ka la 10 o Okatoba, A. D. 1876, hora 10 A. M. E eleu ae na hoa me ka makaukau i ko lakou haawina.  M. KUAEA.
Lunahoomalu.

HOOLAHA KULA SABATI.

          O na Kula Sabati a pau e makemake ana e loaa na Haawina Kula Sabati i paiia ma na pepa, e hiki no ke hoouna mai i ka lakou mau kauoha ia maua, ma Honolulu nei, me ka auhau pu e uku mua ia. E pono e kauoha mua ia na haawina no na mahina eono a i ole i hookahi makahiki. O na kauoha a pau e haawi pu mai me ka inoa o ke Kula Sabati a me ko ke Kahu Kula Sabati. O ka auhau no na haawina, he 50 keneta no ka haneri.
C. J. LYONS, S. B. DOLE na Komite.
HAWAII.

LEO UWALO.

          Mamuli o ke Kumukanawai o ka Aha Kula Sabati o ka Mokupuni o Oahu, a me kekahi olelo hooholo o ka Ahahui Kula Sabati o ka Pae Aina Hawaii. Ke kono ia'ku nei na Kahu Kula Sabati a me na elelepakahi o na Kula Sabati o ka Mokupuni o Oahu nei, e hele ae i ka hui KUla Sabati ma Waialua, Oahu, ma ka Poalua alua o Okatoba la 10, 1876.
M. KUAEA.
Luna Hoomalu, a Kahu Kula Sabati Nui o ka Mokupuni o Oahu.
Honolulu Sept. 25, 1876.

Ka hookuu ana o ka Ahaolelo.

          MA KA hora 12 o ke awakea Poaono i hala, ua hookuu ia na hana a ke kau Ahaolelo o 1876 e ke Alii ka Moi. He mau minute mamua iho, ua ike ia aku la na Moi e puka mai ana mai ka pa alii mai maluna o ke kaa alii, e huki ia ana e na paa lio eha; i ukaliia mai hoi e ka puali kaua lio, malalo o Lieut. Makanui, na koa ponoi o ka Moi a me ka puali pualu Prince's Own, malalo o Mekia C. T. Gulick; me na leo ikuwa hoi o na pu kuniahi. Ma ke alo iho o Aliiolani Hale, ua ku laina ae la na puali, a komo aku la na Moi i ukaliia e ka Hooilina Moi a me kona mau haku kaikuahine a me na maka hanohano e ae i konoia.
          I ke komo ana aku o ke Alii ka Moi i ke Keena Ahaolelo, ua ku mai la ke anaina iluna, a haawi mai la ka Rev. H. H. Paleka i ka pule wehe; a i ka pau ana o ka pule, ku maila la ka Moi a heluhelu mai la i ka Haiolelo Alii ma na olelo a elua; a oia keia malalo iho:
          Ke hoomaikaiia aku nei oukou ma ka pau ana o keia kau Ahaolelo loihi, me ka hoike pu aku i Ko'u mahalo, i na Keonimana o ka aoao o na Alii, a me ka aoao o ka Poeikohoia, oiai me ko lakou lilo nui ponoi iho, ua hoolilo nui lakou i ka hapanui o ko lakou manawa no na hana o keia kau Ahaolelo.
          O na haawina i hookaawaleia no na lala a pau o ke Aupuni, ua haawiia me ka mahuahua, a e lilo ana maluna o Ko'u mau Kuhina ke kaana pono ana ia mau haawina, i mea e loaa'i i ke Aupuni ka pomaikai io ma ia hana ana.
          Ke hilinai nei Au o na Kanawai i hooholoia e oukou, e lilo ana i mea e pomaikai ai e like me ka mea i manaoia, a iwaena o na olelo hooholo a oukou i hooholo ai, ke manaolana nei Au e lilo ana i mea pomaikai, kekahi oia mau olelo hooholo, oia hoi ka olelo hooholo e pili ana i ke koho ana i na Komisina e imi ai i na mea e paa mai ai ka make a me ka emi ana o ka lahui Hawaii ponoi.
          He mea hiki ole Ia'u ke kaohi i ka hoike aku imua o oukou i Ko'u olioli nui, oiai iloko o ko oukou kau i noho ai, ua hana oukou i na mea a pau e hooholo ponoia'i ke Kuikahi Panailike me Amerika Huipuia. He Kuikahi e maopopo loa ai ka mahuahua ana o ka pomaikai o keia Aupuni, a he koo nui no hoi no ka malama ana i ka Lahui Hawaii, mamuli o ka paipai ana aku ia lakou e hana, a o kekahi kumu nui akaka loa, he mea e maikai ai ke kino a e loihi ai ke ola.
          Ke haawi aku nei no hoi Au i ka hoomaikai ana aku ia oukou, no ka haawina i manawalea ia Ia'u a me Kuu Ohana.
E NA ALII A ME KA POEIKOAIA:
          I ko oukou wa e hoi aku ma oko oukou mau wahi noho, ke hilinai aku nei Au i ko oukou ao ana aku i na kanaka o ko oukou mau Apana iho, e malama i na Kanawai, a e hana me ka hooikaika no ka hooholo mau ana imua meka hoopii ae i ko lakou pomaikai a me ka pono o ko lakou ohana iho, me ka hoomaopopo lea aku ia lakou, oiai, i keia wa ua loaa ia lakou ke kumu hana e pomaikai ai ka noho ana, oia pomaikai, aia wale no ma ka hana ikaika, a me ka malama ana i na kanawai o ke Akua a me ke kanaka.
          Ke kukala aku nei Au, ua hookuuia keia kau Ahaolelo o ke Aupuni.
          Mahope iho o ka pau ana o ka Haiolelo Alii, ua huli hoi mai la na Moi, ka Hooilina Moi, na kaikuahine alii a me ka lehulehu no a pau; a ua maikai na hana o ka la me ka maluhia.

          I NA makamaka heluhelu o ka LAHUI HAWAII, aloha oukou a pau, e holo ana makou i Amerika ma keia mau la iho no kekahi mau malama. Aole nae makou i manao e haalele i ko kakou pepa. Aole no hoi makou i hopo no na mea lawelawe mamuli o ka pepa oiai makou e kaawale ana. O ke kakauolelo o ka Papa Hawaii a me Kahikina Kelekona na mea nana e lawelawe na pono o ka pepa. Ma na kau i hala ae nei, ua aie nui makou, a me oukou pu no kekahi na hoa heluhelu, i ka lokomaikai a me ke ahonui o Kelekona. He eleu a he makaukau ia ma keia hana, a no ia kumu i koho iho ai makou iaia i kokua ma ka hooponopono ana i ka LAHUI HAWAII, a ma ia mea aole i hoohoka ia ko makou manaolana. A ke hilinai nei makou e hooko ia ana ko oukou makemake a piha ma ona la. He manaolana no hoi ko makou ma keia hele ana e loaa ai ona mau makaukau hou aku no ko kakou pepa, i mea e lawe ai ko oukou makemake, i ko pono hoi ka iini a makou i kuko nui ai, oia hoi, e lilo keia pepa i mana ikaika no ke kukulu i na pono a me ka malama ana i ke ola o ka lahui ponoi o keia mau mokupuni maikai.
          E kakau mau mai no i na leta e like me mamua ma ka inoa o H. H. Paleka, a na ko makou hope ma Honolulu nei e wehe, a e hooko aku i ko oukou makemake.
          Maanei ke noi aku nei makou i na Kahu a me na makamaka a pau e hooikaika pu kakou e hoopii aku i ka heluhelu o ka poe lawe pepa no ka makahiki 1877, a oi pakela loa aku mamua o ka mea i ike ia ma keia Paeaina iloko o na kau a pau i hala, i ku kelakela ka LAHUI HAWAII iluna, he pookela maluna o na mea a pau, e kai akahele ana i ka lahui kanaka o ke one oiwi i kahi o ke ola, ka maluhia a me na pomaikai piha o ka noho ana kino me ka uhane.
          Ano hoi, ke haawi hou aku nei makou i ke aloha pumehana i na hoa a pau i kokua iho nei ia makou iloko o keia mau makahiki luhi elua, ma ka hoolaha ana i ka pepa a ma ka hoouna ana mai i na mea hou o na apana kuaaina. Aole o makou ike maka ia oukou a pau, aole no hoi i pa leo me oukou. Aka, ma ka peni a me ke kanana ua ike kakou, ma na hua kepau o ka papa pai ua kamaaina kakou. Aloha no! Me he mea la hookahi o kakou puuwai no ka LAHUI HAWAII. A ma keia hope aku, ke lana nei kou makou manao e hoopa lima me na mea he nui o oukou, maluna o ke kahua o ka holomua a me ka lanakila o na pomaikai o ke kanaka Hawaii.
          E kau leta mai ana no makou no oukou, a ilaila e ike iho ai, ua hele makou e imi i pono no oukou.

KE KULA KAHUNAPULE.

          Ma ka Poakolu iho nei, hora 10 o ke awakea o ia la, i wehe ia ai ka makahiki kula hou o ko kakou kula Kahunapule. Eha haumana hou i ikea ma ia la; o S. U. Kapahi no Kamalo, Molokai; D. K. Pa, no Kaimu, Puna, Hawaii; E. S. Kimokeo, no Kohala Akau, Hawaii a me D. W. Kaawa, no Kohala Akau, Hawaii. Ke hui ia keia poe me na haumana mua i koe elua, ua loaa he eono haumana no ka hoomaka ana i keia makahiki.
          He mau haumana e ae no kekahi a makou i lohe ai, aole nae i hoea mai, malia o hiki mai mahope. Aka, ua oi loa ka pono o ke komo mua ana i ka la e hoomaka ai ke kula, mamua o ka hoohaulua wale ana a hala kekahi wa kula. Oia kekahi hemahema nui o kakou, o ka hookaulua wale ma na hana a pau, a oia no kekahi kumu e holo ole ai o ko kakou mau hana. E eleu ka pono, e malama i ka manawa.
          Maanei ke paipai nei makou i na Kahu Ekalesia a me na Ahahui o kakou, e wae akahele i ka poe a lakou e hoouna mai ai no ua kula nei. Ke hele mai nei kakou a piha i na kahunapule noho lawelawe ole i ka lakou oihana kahunapule; a ua kipakuia kekahi mai ka oihana aku no ke kolohe, aohe a ia poe, ua akaka ke kumu o ka hemo ana, ua pono ko lakou hoopau ia ana. Aka, no na kahunapule hana ole ko makou minamina. He inoa kahunapule, aole nae he hana. Nohea mai keia? Aole anei no ka wikiwiki e komo i ka oihana, me ka makaukau ole mamua. E kuhi ana he hana oluolu, a he hanohano. A i ka lawelawe ana nae, ike iho la he luhi, he hune, he hoinoia, a o ka pauaho koke no ia; a huli aku la he hana e ae. Aohe pono o keia. He mea hoohilahila ia ia kakou iho. He ike, a he ahonui, he makau ole i ka luhi a me ka hume, he hookamani ole, a he aloha, oia na makaukau no ka poe lawelawe ma keia oihana. E akahele kakou, a e imi i ka poe kupono o keia mau ano, i pono ko kakou mau oihana ma keia hope aku iloko o na lima o na Kahu Hawaii, i ole hoi kakou e hoohenehene ia mai ma ka i ana, "ua hoomaka keia poe e kukulu, aole nae i hiki."

Manuahi na ohua o "Kilauea."

          EIA malalo iho na inoa o ka poe i holo aku nei maluna o "Kilauea" i keia pule me ka uku ole, mamuli o ka olelo hooholo a na hoa o ka Hale Ahaolelo iho nei. No lakou iho ka olelo hooholo, ma ka hooko ana nae, aohe o kana mai o na hoopili. E hooholoia e ua poe hoa nei, e holo mau lakou ma ke "Kilauea" ma keia ano, ina ua piha. Malia nae paha na keia Kau Ahaolelo aku ia manao:
          Hon. L. Kaina, Kawaa Malia, Lo Kaina, John Kaina, Kaina liilii. Hon. Kuihelani, Kanaauauwa, Huaka, Mrs. Everett. Hon. K. Kamauoha, Keoiki, Aio, Kamauoha, Kohaule, Wohi, Pelio. Hon. G. W. D. Halemanu, Mrs. Halemanu, H. Liloa, Liloai, Manuliilii, Keoahu, Kumahu, Ioane, Pualinui, Waiala, Pookulou, Hekumaino, Aiamanu. Hon. T. N. Birch, Rose Huaka, Birch, Kaelepule. Hon. S. K. Kaai, Mrs. Kaai, Jack, Mahoe, Kaupena, Holauloa. Hon. W. T. Martin, E. Martin, B. Martin, Mrs. Martin, Martin liilii, Kahuiwaha, Kaunealii, Kahooluhi, Hon. Kaiue's folks, Dorcas Kaiue, Mrs. Kalua. Hon. E. Helekunihi, Mrs. Helekunihi, Helekunihi liilii, G. Helekunihi. Hon. S. K. Mahoe, W. K. Mahoe, J. K. Mahoe, P. Mahoe, Wahineaea, Emelia. Hon. Kanealii, Mrs. Kanealii, Jenny Kanealii, Moses Kanealii. Hon. Kahuila, Mrs. Kahuila, E. Kahuila, N. Kahuila, H. Kahuila, B. Kahuila. Hon. J. Nakaleka, Mrs. Nakaleka, Ioela, Kaanaana, Hainoa. Hon. J. A. Nahaku, Mrs. Nahaku, Kaulia, Kalanimoawai, Lewi, Puakelehua, Kawaikini, Hon. Aiwohi, Mrs. Aiwohi, Kale. Hon. L. Aholo, Mrs. Aholo, J. L. Aholo, Kealohapauole.

          OIAI makou e makaai au ana i na mea hou mohaha no ko kakou wahi waa, ua halawai mai la ko makou mau maka me na olelo Hooholo i apono ia e ka Ahakuka malu o ka Moi maloko o ka nupepa haole o nehinei ma kahi o na kauoha. Ua ike ia maia olelo hooholo, ua hookiekie ia ae ka waiwai io o na hapaha Peru, Mikicana, a me Kepania, a i ka 25 keneta pakahi, e like me na hapaha dala Amerika. A mai keia manawa aku, o na hapaha apau oia ano e holo ana mawaena o kakou aole loa he kumu e kanalua ia ai ko lakou waiwai. A aole no hoi he kuleana o na wahi pakaukau ia o Ulakoheo e pihilolelole wale ai no ia mau ano hapaha, oiai, ua hiki i ko kakou waihona aupuni ke lawe aku ia mau hapaha. A pela e pomaikai ai kakou a pau mai ko kakou mau poho nui ana mai na dala i  hooemiia iho nei ko lakou waiwai, a i kaulana hoi ma ka inoa Dala Bipi.

MAIKONI SIA.

          UA loa hou mai ia makou na leta mai ka Paeaina mai o Maikonisia. He leta na Mr. Logan i kakau ia i ka la 18 o Mei o keia makahiki e hai mai ana ua ala hou na hana pono malaila. Ma ka mokupuni o Ponape ua huli a mahi na kanaka me ka haalele ana aku i na hana pili hoomanakii. Ua hoohauoli ia ka manao o na paahana no keia ano hou ana ae o ke kulana o ia mau lahui. Ma Majuro, kahi a kakou i lohe mua ai he kaua loihi, ma na lono hope mai nei ua hai ia mai ua pau ke kaua, a ua malu hou ka aina a me ko laila lahui. A he mea no hoi ia e kokua ana i ka holo mua o ka pono mawaena o lakou.
          Ma ko kakou nana ana ia Maikonisia, ua akaka he kihapai nui no ia a ka lahui kanaka Hawaii e mahi aku ai, ke makemake lakou e hana. He nui ke kihapai, aka, he uuku na paahana. O na kumu o kakou i hele aku nei ilaila, ua ike ia ka pono o ka lakou hana a me ka hua o ka lakou hoomanawanui ana. A ia lakou e hoe ana mao, e hoe pu no kakou ma keia aoao e pono ai. Aole pono e holo ka hana ma na aina e, a e emi hope ma ka aina home. E nee mua ka pono mai Hawaii nei a i ko na aina e.

MAKAU OLE KE KOLOHE.

E KA LAHUI HAWAII E;—Aloha:
          Mawaena o ka po o ka la 23 me 24 o Sept, ua komo ae la ka mea kolohe iloko o ka hale kuai o Hayselden ma Panaewa, Lahaina. A ua lawe ae la oia i na dala maikai he 30, me ka hoopule pu ana i kekahi mau apa lole i ka aila mahu, me ka manao paha e puhi ka hale i ke ahi, aole nae i a ke ahi, ua hoao no e puhi i ke ahi me kekahi hainaka silika, aole no i a, he wahi mea uuku wale no kai a ia a pio iho la.
          A ma ka la 25 ae, ua hele aku la ka mea malama hale kuai elike me kana hana mau, a ike aku la i na alina a ka aihue i hana ai, ia manawa, ua puiwa ae la kona manao, me ka ninau ana iloko ona, mahea la kahi i komo mai ai keia kolohe.
          A ma ia la no, ua huli koke ia ka mea kolohe, aole nae i loaa, a ma ka la 27, oia ka Poakolu, ua loaa iho la ka mea kolohe, a ma ia la no i hookolokolo ia ai, aole nae i kau i ka olelo hoopai, ua hoopanee ia a ke Kau Kiure. Ua hoopaa ia nae i ka papu. O ka inoa o keia kolohe o John Akana.
S. K. MAUNALOA.
Lahaina, Sept. 28, 1876.

He welina aloha, a he leta na Paleka

SEPATEMABA, 29, 1876.
H. H. PALEKA, Aloha oe.—
          Eia ko'u wahi manao kaumaha ia oe, no ko'u lohe ana mai e holo ana oe i na aina e; nolaila, hu mai ko'u aloha ia oe a nui loa, aka, ua nui ko'u manao e iho aku e ike ia oe, aole nae e hiki aku no ko'u pilikia loihi no na makahiki o ka waiho ana i ka mai, a ua ike no oe, aka, ua nui no ke aloha o ke Akua ia'u e noho nei a hiki i keia la; ua pau me ka mahalo. Ko kaua hui aloha ana keia iloko o keia leta. E hai ae oe i ko'u aloha i kou poe. Aloha oukou a pau loa.
          Ke hoonani aku nei au i ka inoa o ka Makua, Amene.
          O ka leta i hoopuka ia maluna ae nei, he hookahi wale no ia o na kanaenae aloha i hoopa leo mai ia'u iloko o keia mau la pokole mahope o ka lohe ia ana, e holo ana au i na aina e no kekahi manawa. A no ka mea hoi, he mea hiki ole ia'u ke hoohalawai kino me ua poe makamaka nei o ka lahui oiwi o keia aina i aloha nui ia, nolaila, ke kau aku nei au i ko'u aloha walohia ia lakou a pau, a i na mea e ae no hoi, maloko o keia leta. Ia'u i hoi mai ai i ko'u hale iloko o kekahi o keia mau la iho nei, loaa iho la ia'u kekahi mea e noho ana ma ka paepae puka a e uwe ana. Aloha aku la au iaia a ninau aku la, "heaha kou mea e kaumaha nei?" Pane mai la kela, "ua lohe au e haalele ana oe ia'u a ia makou, a e hele ana i na aina e." E like me ka'u i olelo aku ai iaia, pela au e olelo aku nei ia oukou a pau, aole keia he haalele ia oukou. Ke hele nei au aole no ko'u pomaikai wale no, aka, no ko oukou pomaikai kekahi, i pomaikai pu ai kakou mamuli o ko'u hele ana.
          He nui ke aloha no oukou a no ke aupuni o ka Haku iwaena o kakou, a me ka iini e loaa aku i ka lahui kanaka Hawaii ke kulana maemae e hiki ai ia lakou ke komo i ke aupuni o ka lani; no ka mea, aole e komo ana ka poe haumia ilaila. Ua piha a hanini ke aloha o ke Akua i keia lahui, nolaila, mai hana ino kakou i keia lokomaikai nui e ola ai.
          E kupaa oukou mamuli o ka pono. Ua hookau ia maluna o ka lahui ka inoa hanohano, nolaila, mai hana kakou i kekahi mea e hilahila ai kakou. E pale aku i na hoowalewale, a e lawelawe mau na lima ma na hana maikai. E kukulu i ke aupuni o ka Malamalama a onipaa ma Hawaii nei; e hele mau i ka hale o ke Akua, a e lawelawe mau iloko o na kula.
          E na hoahanau aloha, o Iesu ka mea nana e kala i na hewa a pau, oia ke kokua a me ka puuhonua no oukou; mai hopohopo; mai kanalua. E hoomanao no au ia oukou imau o ka noho alii lokomaikai o ka Haku, a pela no hoi oukou. A ke lawe mai nei au i ka olelo a Paulo i pani no keia palapala a oia keia: "E kupaa oukou iloko o ke ola a Kristo i hoola mai ai ia i kakou."
Aloha nui oukou a pau loa.
PALEKA.

Wahine lele pali!

E KA LUNA HOOPONOPONO; Aloha oe:
          Ua kena ia mai au e kela mau hua maluna, e pahola aku i ka lono i na Hawali puni mea hou mai ka la hiki, a ka la komo i Lehua.
          Aia ma ka wanaao o ka la e pahola nei i kona nani, ua lele i ka pali, o Kahaloa (w) ke kumu nae o ka lele ana, he makapo no, i kona lehulehu e hiolani ana i ka pili o ke ao, aia hoi ua ike lihi aku kekahi wahi kaikamahine uuku, nona na makahiki paha ewalu (8) hoi maila oia, a hoala ia Hookano (w) aole o Kahaloa, a iaia i naue aku ai, aole io no ua wahine nei e olelo ia nei, a hele huli aku la oia, aole he loaa, noke wale i ka hea, aole nae he leo i pae mai, aia hoi o Kuaea (k) mauka mai o ka pali i lele ai o Kahaloa, lohe koliuliu mai la oia i ka leo, kahea maila oia ia Kahookano, oia paha ia i-o mai la ilalo, aia hoi i ko laua iho ana aku a hiki i kahi o ka mea pilikia he mea e, ka ehaeha o ka naau, i ka nana iho, ua pau na iwi i ka pokopoko, e mau ana no nae ka hanu ia manawa, a i ka hapai ia ana mai a hiki i ka hale, lele ke aho io olepau, wahi a kahiko.
          Nolaila, ke waele ia aku nei ka lono i na makamaka a pau, i loaa na makua, a me na kupuna, i keia ano mai e malama pono loa, e like me ka malama ana o ka makua i ke keiki, a pela no ke keiki i ka makua.
Me ka mahalo.  J. L. KAAIKOELE.
Pauwela, Hamakualoa, Maui.

He Mea Hou.

E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
          Ma ka po Poaono, la 30 o Sepatemaba; ma kahi noho o Mr. Kahiamoe a me kana wahine Mrs. Kekainui, ma Kapalama, ua ike au i kekahi mea hou ano e ma kakahiaka Sabati; a penei ke ano o ua mea hou la: I ka po o ka la i hoike ia maluna, ua lawe ia mai kekahi puaa nui a kauia maluna o ke kapuahi a na mea nona na inoa maluna ae e kekahi mea kolohe; Ua pepehi ia keia puaa a make, a ua pau hapa kona hulu i ka unuunuia, a ua oki pono ia keia puaa mai ke kua a hiki i hope, a pela no make alo; mahope iho o na uha mua, a ua lawe ia kekahi aoao, a koe ke poo me na uha mua elua, a me kekahi aoao, a hiki i na uha hope, a oia koena ka mea i laweia a waihoia ma kahi noho o na mea i haiia maluna, i mea paha e weliweli laua.
          Ma ko'u hoomaopopo ana i keia hana, ua ku i ka weliweli a manaonao ka helehelena o ka nanaina o ia hana ; a he oi ka naaupo o keia mea kino uhane mamua o ko na holoholona. Ua weliweli ka poe i ike i keia hana ma o ka heana o keia holoholona. Ma ko'u manao maikai ana, ina o ke kanaka naauao nei; ina ua kalua pono ia kela puaa, alaila, e lilio pono auanei na opu ke hoonuunuu iho i na apana balapa o ua puaa la. Aohe hoi e hihi he hana na ke aloha ole a me ka makona, a he lima koko oiaio. Hookahi mea i koe, a oia keia, e kiai kakou e ko Kapalama, e makaala i keia kolohe nui, e hopu a paa, a e lawe i ka hale hotele o Paipu. Me ka mahalo.  D. KEAWEAMAHI.
Keoneula, Oct. 2, 1875.

KA HAINA OIAIO A KA NANE A S. K. KALEIKINI.

          Oiai, ua kukala nui ae nei oe imua o ke ao holookoa, o ka mea e loaa ai ko nane, e makana no oe i pahu kopaa, helu 1. Nolaila, ina e hoopunipuni, alaila, ua makaukau loa au e hoopii ia oe ma ke kanawai.
          Eia mai ka haina oiaio: Pehea la e hana ai ua keiki nei i lilo mai iaia ka palapala kauoha? Haina: E kakau ua keiki nei i kona mau manao a pau ma kekahi palapala, a i ole, ma ke kaula olelo oia e kamailio aku ai. Pela iho la ua keiki nei e hana ai, i like me ko ninau.
          Aole hoi e hiki i ka noonoo hawawa o kou puniu ke hoole mai i keia haina: Ina oe e hoole mai ana, alaila, ua makaukau au e paio me oe ma ka makeke o Lahaina, alaila, hoike aku wau i kuu inoa ponoi, a e hoolale koke no na ai a ka ui i lohe oe. Owau iho no me ka makaukau i na manawa hooili kaua a pau.  J. S. PUNIUNIU.
Keawaiki, Lahaina, Sept. 28, 1876.

HAINA O NA NINAU BAIBALA.

          E oluolu oe e hoike aku i ke keiki o na lai a Ehu i ka akaa ana o na wepa o na ninau ana i waiho mai nei.
          Wepa mua:—Aole kanaka ma ka aina o Noda mamua ae o ko Kaina hiki ana aku. Calamet, C. W.
          (e) Kekahi no o kona mau kaikuahine i hahai iaia, ka mua loa o na kaikamahine a Adamu ma, oiai, he 10 ka nui o ko laua mau keiki, 3 keiki kane, a he 7 kaikamahine.—Kin. 5: 4, or Calamet C. V.
          Wepa alua:—(a) Ma ka'u, he 13,428 18/19 tona o ka Halelana (Ark or Gospel-ship) nona o 3 oneki—Kin. 6:16.
          (e) Ma ka Beni Lauomaomao, he 17,421 9/19 tona.—Greenleaf's National Arith., p. 329, q. 9.
          Wepa akolu:—(a) He ½ mile ke anapuni. (e) A o ke ana-waena, aole e loaa, oiai, he piramida ke ano o ka hale-pakui, a he kuea ke ano o kona kumu, a auhea la kau ana-waena i manao ai, o ke kaha kapakahi anei? Ua hewa ia ninau.—Kin. 11:4, or Calamet, C. XI.
          Wepa aha:—O ka uwila ka pu, a o ka hekili kona leo poha.—Zek. 9: 14.
          Wepa alima:—He 110 na la o ka lana ana o ka Halelana maluna o ka wai, a ili iho la.—Kin. 7:17, 24.
          A o na wepa i koe, nau hoi ia e akaa mai; eia iho:
          1. Heaha ka hoailona a ke Akua i kau ai maluna o Kaina? A ma kahi hea o kona kino i kau ia aku ai?
          2. Heaha ke Sumima a me ka Urima? Mahea kahi i hana ia ai? A nawai i hana?
          3. Owai na kaikamahine a ke omo-koko? A owai o ke omo-koko?
          4. Ehia mile ka loa o ka pa e hoopuni ana ia Edena? A pehea ke ano, a ehia hoi puka oia pa?
          I nui ke aho i ka luu i pau na kaikuono he 66 o ka Baibala, a i hiki ole na ka lehulehu ia e luu ae. Me ka mahalo.
J. R. KALOHA'I.
Ehukai o Lalo, Waialua, Sept. 22, 1876.

No Hana, Maui.

E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
          No ka mea, ua ikeia kau mau hana, e ku ana oe e hai aku ma ka oiaio wale no i na mea i hanaia me ka huna ole e like me kou kahua a me kou kulana, no ka pono o ka Lahui Hawaii.
          Eia hou no na pilikia, mahope iho o ka hoopaiia ana o na poe i hoopiiia, a'u i hai mua aku ai ia oe. (No ka lawaia ana o Kunewa ma i ke kai o Haneoo.)
          Ua hoopii hou ia na poe no lakou na inoa malalo nei, S. W. Kunewa, M. Kalawa, Oha a me Kimo, e Mr. A. Unna, no ka hooponopono ana i na palena o na aina ona a me ko lakou, imua o na Komisia Palena Aina, oia C. K. Kakani, Rev. D. Puhi, a me Aikake.
          Ua hooponoponoia na palena o ko lakou mau kuleana a me ko ka haole, A. Unna, a ua koikoi na hana i hooholo ia maluna o na poe i hoopiiia. Ua hooholo ke Komisina Palena Aina, e uku o Kunewa ma i na koina $9.50, a e hoopaa hoi lakou i ka lakou mau holoholona me ka pa, iloko o ka malama hookahi.
          Ke paa ole iloko oia manawa, alaila e lilo na ka haole ka hana ana i ka pa, alaila, e kau hou ia iho ana na lakou e hoihoi mai i na lilo, e like ka nui me ka iala e ka-ki mai ai, me ke kaniuhu a me ke aloha no keia poe a'u e hai aku nei, no ke koina.
          O ka pono, nou iho; o ka mahele like o na koina ma na aoao elua, no ka mea, no na aoao pakahi a elua na pomaikai.
          No ka manawa i haawiia, aole no i lawa kupono ka manawa i haawiia, no ka mea, hookahi no malama, a no ka mea hoi, aole i like ka makaukau o ke kanaka maoli me ka haole. He hana auanei keia no ka pono, he kumakaia paha?
          Manao wehewehe. O ko'u manao no keia mea; aole o'u manao, ua hanaia me ka manao pono a kaulike; aka, me he mea la, no kekahi kumu e ae, aia i ka mole kahi i oni ai.
          1. No keia poe i hoopiiia kekahi aina i hooliloia aku ia A. Unna, no na makahiki loihi i hala aku, aole nae i hookikinaia e like me keia.
          2. O keia poe i hoopiiia kekahi i noi no ka aina o Haneoo, e hoolimalima me lakou.
          3. O keia poe no kekahi i hoopaiia no ka lawaia ana mawaho o kuaau o Haneoo, i na dala 13.25.
          4. A no kekahi mau kumu ilalo aku o ka mole a na poe a pau o Hana nei i ike a hoomaopopo ai.
          No keia mau mea, ke eliia nei ka lua no keia poe. Aloha ino!
          Aohe a'u olelo no ka hana a na Komisina, malia paha o ko lakou noonoo like no ia. Ina pela io ea, aka, aloha wale ka ia o Piliwale.  ROBATA.
Hana, Maui, Sept. 19, 1876.

NA ANOAI.

          Ma keia awakea la Sa bati ae, ma Kawaiahao, e haawi ana o Paleka he haiolelo e pili ana no kona hele ana aku i ko na aina e; he pono e hele ko Kawaiahao poe e lohe.

          Ma ka la 22 o Sepa temaba nei, ua puhi ae la kekahi luwahine ma Kaalaea, Koolaupoko, i na pono a pau o kekahi hale i ke ahi, ua hele ka poe mea hale i kahi e a hoi aku ua neo.

          ILOKO iho nei o keia mau la i ku mai ai kekahi moku manuwa Pelekane me ka mai puupuu liilii. Ua hoomaluia ua moku nei maloko o ke awa. He pono ka makaala o na mea a pau ma ka O hou ana. Mai hoohemahema ma keia mea.

          Ma ke ku ana mai a ke kuna C. M. Ward i ke ahiahi Sabati nei, ua hoihoi pu mai oia i na paahana Hawaii i pau ka manawa kepa. Mawaena o ia poe, he elua mau mea i loohia i ka mai, o kekahi ua pupule, a o kekahi ua manaoia he mai alii, aole nae.

          Noho paa mai nei ka hoi na kapuai a ka wela ia kakou, enaena lua na hoonanea ana iho, o ka hiolo no ia a ka hou mao a maanei i ka ua mea o ka ikiiki a i ka nana iho, ua keehi paa iho ka wela i kela a me keia pea o ka aina; aloha ino na wahi lau kanu i ka maloo.

          IKAIKA HEKILI.—Lele liilii ke ehu o ka lepo i ka makou ike aku ia pua o ka loke, i ka helu me he moa hoohakaka la, ke ala o ne heu, ke kunou o kahi oo, ka upoipoi o na eheu; me he mea la nona ke kahua, eia ka he ole kukahi, ina i kahi eva kahi i waiho ai.

          Ma ke Kilauea o ka Poakahi aku nei, i kau aku ai ko makou kakau moolelo a hoolawehana pu hoi o ka maka peni hookahi MR. KAHIKINA KELEKONA no ka pule hookahi a hoi mai. Ke noi ae nei i ka lokomaikai o na lani, e ukaliia kana huakai o ka pomaikai a hiki i kona huli hoi ana mai me na nuhou hoohauoli.

          Mai ka peni mai a na makamaka no lakou na talena like ole, e kuailo mai nei i na haina nane, a me na hoouna ninau pu ana mai, ke haohao nei makou i kekahi mau inoa i waiho na inoa ponoi, a ke hai mai i na haina malalo o na inoa like ole, a no ko makou haohao no keia mea, oiai ua kue i ko makou Rula, a nolaila, ke koho wale nei makou i kekahi mau palapala ma ke koho wale.

          Ohuohu ka papahele au moana ke Kilauea i ka Poakahi aku nei, ke piha kui la o mua me hope, no ka huli hoi paha hoi kekahi o na hoa hanohano, nana aku i ua Kaupu au kai la, "Luuluu Hanalei i ka ua nui," me he la e i mai ana—Aloha oukou he ala lio ko makou." He huakai holo kaapuni aku nei keia ia Hawaii.

          "LIHAU ANUENUE," ka papa inoa hua keleawe a makou i ike aku ai maluna o na lipine o na papale o kekahi mau ohua i huli hoi aku la no ka lai o Lele i ka Poakahi aku nei, i ka hui pu ana mai o ka popohe o na hua me ka hulu o ka moa kaulana o ka uka Lililehua o Palolo, he keu aku a ka aai launa ole, kini kohu maoli ke nana'ku, a he nu hou ia no ka huli hoi ana.

          UA HELE I KE KAAPUNI.—O ko kakou makamaka a hoa lawehana hoi o ka LAHUI HAWAII, o Kahikina Kelekona, ua imi aku la i kona inoa i ka hikina a ka la, ina iho i Kumukahi, kahi o Kahikina o ka malamalama; a ma kona huli hoi ana mai, aole e ole kona piha i na mea hou, me he la ua ohuohu i na lei lehua o Panaewa, a e lohe no na makamaka i ka hana a ka Noio au kai o ka LAHUI HAWAII.

          HE MAU LA wale no koe a kaawale aku ko kakou Lunahooponopono makua, ka Rev. H. H. Paleka, ma kona holo ana i ka aina o na kupuna. Ke nonoi aku nei au i ka lokomaikai o na hoa a pau o ka Hui opiopio, na koa oiaio o ka pono, na Hipa a ka Haku, e hoomau kakou ma ka mahaoio hookahi, no ka mea, e like me ke kaawale ana o ko kakou kahu, pela no ka lohe ole ia ana o kona leo makua ma na paia eehia o Kawaiahao. E na hoa, e kupaa, a e hookanaka! "A i hoowalewale mai ka poe hewa ia oe, mai ae aku." Me ka mahalo.  D. PUNA.