Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 46, 9 November 1876 — NA ANOAI. [ARTICLE]

NA ANOAI.

E alawa ae i ka Olelo Iloolaha a A. S. Cleghorn, (Ake ma,) e pili ana i ko In.ua tuau halo kuai a nie na, lioopoaopono nim. • Aole lon makou e .pwMUen nna i kekahi niau inanao ona makamaka e kakau mai aua, ko ole e haawi mai ia makou i ko lukou mnu inoa ponoi. 2 : i'y " ka Poalua iho nei i koho balo1a mai uei o Amerika Huipuia.no kpna maii lnna ma ka uoho Peresi(lena; elua man inoa i manaoia e koho, o llayes a nie Tililen. _ • _ Z Mai ia Makauakeke ma mai, ua hoike mai ua mnu keiki paeaea la, ua ike ia e lakou kekahi i-a eheu a auo nu houhoi ina ka uwapo. O ' a a l >,) l>« > 0 ka Hoikeike Nui o Pilailelapia, a o ka pau-ana ia o ka makaikaiia ana o na mea o kela a me keia ano; a ma ka mokuahi e lohe mai ai kakou i na mea ano nui no ua hoikeike la. . . na piula tvai o keknhi poe e noho mai nei, a o kn hoike ana mai hoi ia i ka mnlo o ka punawai o uka o Maemae. Heaha aku la ananei ka haua ke malo loa mni, a ke puoho ao hoi ka ula o ke ahi ? Aia pnha ike anpuui mai ! Ahea la hoi 'hoeu ne ? Ahea hoi, aia j>aha e neo loa iho' īnehiuei ka hauloana iho he mau kauna wahi omnka wai mai ka lewa luna mni, na ke kehau o ke kukulu hema i puhi mui, a loaa ana ke ano ma-u i ka makou makakila, aole nonae i liuliu, kalae hou ae li o luna. poha ka la, a puana ne la ka ;wai o kn inika : "Wai wai ma na wnhi a pau» aole nne he kulu no ka makewai ! " i Eiikeme ka makou ihai aku ai noka hoomaemne ia ana o ke kuna a ii e ka htK>lnoln iki ana o ko knkou k*»a Eliua ; pela no ia i hookuu iki ak* ai i kona mau lulii; a i keia la, ke naue aku nei oia me ka ililiia iwaena o kela a me leeia i ]iuu\vai pakahi e heluhelu ana iaia ; a ke manno nei makou, e hanoli ana ko makon poe heluhelu a kuu aku i na.nipo ana. £-■*■?""* I kekahi lao nakau i hala, oiai kekahi hui kinipopo e hookuku ana no ka aoao e lilo ai ka makann, a e nana ana ke nnaina nui; ua hoohikile.le ia kekalii makni ma ka hopu ana aku o kekahi kanaka i kona po ūiiwi me ke okalak.ila. a olelo aku la, "He Aihue! Aia la ke holo la !" Huli ino ne la ka makai me ka manao he lawelinla io: eia ka nole : he keiki ka e aihue ana ma ka holoi loaa ia ia keknlu poho hou nku. II u ae la ka aka oka lehulehu no i ka apikiia o ka makai.

Ko lawo niai nei n» ao kaalew» o k» lai pohn o Nin i k» lono hanoli io m»kou i:ei. » me n» koina koikoi o koi ne nei makou » j> u » n » ae 'me ka h a u o 1 i, "O ka iuako nake o ke Akua e hooko ia." l'a j>omaikai ko makou hoa kuilima o oih.ira. o Mr. W. 11. TeH, a u« jK>mnikai j>u makou, m» ka makana ia ana mai iai» he pua he ni ojiuu nani. he kaikamahin» o Kaneheheua Mattlda Tell, m» ka Po»b», la 2 iho nei. 4, Xou ko makou mau kolokolo halia ana ; E ola o Kanehehona MaiiUla Tell." _ Ke ike aku nei kakou ke kukuluia nei he hale makeke kuai Hiju hou ina: ke alanui Nuuanu. maloko o ka "i\A Wi." a ua olioli i:o hoi makou i ka lohe ana luai, aia in&l.alo o na h<»oponoj»t>no ki:io ana a-ko makou makaniaka Mr. WiUiam Auld, li*m» «.)lv) ke keiki i kaeiaaiua ma keia mea he io bipi. hijva a m« n» io e*ne. ; * i kamaaina hoi i ka leh'Ulehu no ka k« kii!\i makepono, a me k« kaulelemanuahi. lle mau la jv«ha koe a ike ia aku na i i liipi iiu»inona, a k« puana ae nei makou e holomu» kona mau hōoikaika, me ka jw!o--m aku i ka lohulehu e kij>» »e. a " e ike ia ktkoti ilawaii h<>t>kanaka," Na m»kou e k»j>a aku kona inoa, o ka "M»krke K«ne- . Uniiela." Ko uwo ;>Mati!na lie< na huakejviu , 0 kekahi pahu melala. a ke kauinha nei na 1 ila o ka l*ajw l'ai, no ka Uwea ana mai o < n* lo'.io i o makou »««i. no ko komo {h> > ana : 0 kekalu o na Ula o kei» eihiina (,i hoomaha iho ne;» iloko o ka luahi o ma ke Alaamn il«»to!e. ma nae aku o ko Alanui j kannka. Aia «>»a «lawaeua tt%» i!ih.v4uu liko «vo o na aupum he nni. a e pn« *r,s h<>i na leo hauwawa i awili!» me ke j>*.»» j»*kai t< ka uwahi ojv«n>a, hoio ae U h.»i k» . lioliim .V kt «tU 'k'iKi. *<w »>kra n>*ii u-a 1 <«•> ho ii-.-a A ke pi"r ne i f U ]»e- \ ' l'.i 5«aU >'• aU u> kt;i e\\ a. i.i hiau V i Vi Ji «a »<>«•" *!\ h'.i-.'oh*» ,v !"•« ak.;.; ■ Wi ka •• > .< t 'loinii. ke ai.o I «1 Jtl.l t t. !. .11 .X ' I

\vste m Baibaia Elaa «i* ke Keeaa Kuai Buke oka PajW4 Hawaii i keia rt»a« liu 4 £IP* Ma Apua i Honoluln nei, na ha» nau leekahi wah ne i ke keiki i kela t»au mahina aku ne ; a i ka po Poakahi iho nei ua keiki ia na kf lole, a na pau i ka akjja na keiki 1«." Alolia jig§te!' E hoopaa j hao na makna e ponoiai 3 ' KĀI»AKAH»M4^tf^j A keia pule ae» ka Poalia, ka la knlaia no kekahi mau lealea i hoomakankau ia ; aka, e eo o aoa na haaa o ka la, me na kaka iaau ana a ke koa. a e mua ana oukou me ia, a mahoj)e na hana e ae ; kiai ia mai. VVahi a ka hoike a kekahi makamaka ia makou, ua h&uoli ia i ka ioaa ana he koo ikaika no na ohana a me na kamalii, na manao a mo na moolelo e hoopukaia nci*m& ka "iaoao eha oko kakou \>epn. Nolaila, e na makamaka, e nana mau ae ma ia aoao, a 0 U<aa ia oakou pom&ikai uai. {sgf» Ma ka naue aokai mai, ma ke kakahiaka molehuiehu o ka Poakahi iho nei, pao maalahi hou mai la ko Kama Alii Liliu Jjoloku i ka Maka, me kona mau Leide ukali, mai ka malu ulu o Leie mai, ma. hoj>e iho o ka luaua ana no kekahi maa p«* lo i na uka o ka muk.u o Keawo a mo iīano. Oke Alii Kiaaina Kapena kekahi i nlo pu niai, a huli hoi hou aku no i ka Poakalii mai. • i 5 " hauoli makou i ka loho ana inni. iia uoopomaikai hou ia mai ko makou makamaka o keia oiliana hanohano o Mr. Jolm A. I)unra» ma ke ano he makaua keiki kane, ma ka po o ka Poaknlii iho nei. — A ma ke kakahiaka o ka P»>alua nei, na lona pu i ko makoa hoa o ko kai a Ehu, o 8. U. Maikni he mau kaikamahine mahoe ehia, aka, ua minamina 7iui nae no ka lawe ia ana aku o ke kokoolua o ua mau makaun nei e ka mea nana i haawi mai, a koo lio 'kalii. C> na manio opnu o keia ano, ho mau momi ia 110 ko kakou lahui, a o ka pomaikai o na makua, he pomaikai nui ia iio ka lalmi a me ke aupuni, Ma ka niokinnahu .1 i ku mai ai ma ka Ponkalii nei, nn loaa mai la i na ona o ka moku o Lanai, ho bipi a me kekahi lio lioolaha \vt'!o. O kt'ia mau holuhuloiia, ua makaikaimakou, a ua malia!o. Oka iJipi, oia kekahi ona oi, ao ka lio hoi. ho makahehi mao'i n.o i kona kino, koiia kulana, ame kona kii. Ua lohe mai makou e hoihoi i'\ !Mia i Lanai, a o ko kumukuai ka, he no ka Hipi, » he §J,000 iio ka lio. 110 kumukuai nui keia ika Uawaii, aka, aole nae lakou i ike i ke ano o keia inea he wolo lio maikai. O ko leumukuai o kekahi mnu lio ma na aina e, aule o enii mahilo o $:V.O'A> i kahi manawa, a IH>la no na liipi, aia nae ma ka welo, a |>ela keia."

» MaWaikiki, m.-i ka l'oakalii i hala, oi:ti Jia hanniana o kc kula a Mr. Atkinson m.i ia wahi, 110 ka hoolaulea ana i na makua me na keiki ma kekahi walii paina i hooniakaukania e ke p<x> o ke kula, a j ka aui ana o ka h. ua uauo aku la ua kamalii i ka nuau, a inahvi]ie ih<> o ko lakou nanoa ana ii>a ka ao-ono a makaiikan o hanlele ia knhua, u:v iko ia aku la kokahi o lakou o ]iaisunia mai ana i ka ilikui; ua 1010 aku la kokahi o kona īnai» hoa e kokua, aka, ua jH)hnU> o ko'a maiiiua o ka hiki ana aku o u» liina h<>o{>akolo. l'a lawoia mai i kula a tna ka naua ana, ua lole !oa kona obo; u:\ nianao wnlo ia, ua loaa oi» i ka i*>a/i/ra. »a a i ka uiuii paha: u» inii i wahi jn>no p li<ii hou inai ai ka hnnn, aole nae i hiki: ua kii koko ia mai ko Kauka Makiltii:c. a ma ) kaua nana ana. ao!o t>;a i makr no ko jn>li »lo hii». nka. 110 kokahi inai i loaa ii ia i kona wa e anan ana. O ka inoa o koi» koiki <i (*honorv: aia kv>n» niaku» i Kapalakiko : a malima o kona mau lioa kula ke kauniaha lunluii 110 ko lakou hoa imi naauao o k» inoa. <-> n» hana 11. U K* maloko o kona halo lole uni ma Ainahou iloko o keia mau po iho nei, u» ku i ka inahaloia, a ua atu>i ka lehu!obn i hele aku e nann. O kana huakai hele maluna o ko kaul» i ka e hoojv.>iiiniu ana i na maka o ka j>oe e nana makahehi aku ana, ua maikai. a he nioa na kekahi jtoe i manao ai »o!e loa e hiki ke hana ia. O kaua kaa, i j ka holo aua uialuna .» ka \ e!ocij>fJa, ka jrt- | k« »«*« i na mak», me ka j«a maoli, uie be j U. e hele ana nialuna o k* īlihonua, he ine» | hi;i o!e ia i na llawaii k« hoojKMna koke. : | O ka niakou 110 nae e hoomanao man nei. ; oia no ke ahi kaoleie a ni« na ahi kao«rili o I iia ano w \ihootiiii like ole. e wiwili ana a * | kak#a »na me ka uani a j>u«i kona kin**, a j j noho mai U me be la i«»«na o ka lua I i *lu jy>!e nui. Owai U ka n»ra « mak«<na- i i o'e an» i ke<a. o.ai, a«4e keit o na Kana ! ke*k« lapuwale. aka. h« h>>ik« ana k«ia i i na me'» h ki i ke ka: \ka ke Uana mamuli « j o k* mana hooikm i haawi ta «nai • k* : ' Akua. I ka l\>v>no ae nei i ka feora i! o ka aui"» ia. e h*a*x; ana oia i h«.<ikrtk« no na makuiluie me na kamali', i ai eKv\a , ia Uk<»a m jvi kia i ka jv> a;ia iho ; a o ka nk«i koni,v he //.';«.*«• *MJ« ik» im niakika, " a he // .•» » no n* kamalu ; a i ka jv» «i>a 'ho. i ka hor* * kaawi hoaana m no k* J» <♦ ii.aku» i htsCe*l<* a ma ka »'«•> r.iakat. he //.^.?,'n,i </.*&• ka uku k«v m,». -a iv.av.V«. h«- U « .« .}«'<«. v» ka h>*v t-l II *>.» Kfl »» .1 i u-i ko-' \ » «»k* hoj<« i • ,» h.«< o k. »<a !».> •'»" et rs»> r-a |lv*"*n. *;e, »».-.*<, n.s ki .-Ki:u ahu o k<r>»* v h,k>. *; i<v > .t w.e, |

No ka loho wftle ia, he heihei pnalu mokn h oaholohoio k«kahi o na lealea ano mū oi&la 16 «e āei; aa tk« ia aku kekahi poe i mili nai ana i na moku liilii. Aka, o ka makou e hiaai wale ne, ina'o ke aiii līanme: o Waikiki kekalii « komo pti mai aii» i I ēia leaiea, o ia no ia i ima-a kaihu. Aka kejmaaa 'ae makou, nawai la ka eo f Be wahi ki knpanaha ka makoa i ike iho ine linei, i lona me ka upena ma Wnikiki. Ie koha ke ano oka ili, apelauo ka palahakha, he uuku nae hoi keia, nm ngi huelo uianamnna iehulehu lolon. Ua ).}clo ia he kihikilii, 010 he anuemie, nl:a. ke pimna ne nei o Iluan, he kupaianaha no ka, he i a kaaiaaiaa i na liaua a ke 1 kua. * i E ia peni e holo paukiki oei t Alia! aliaoe e hele ino. Ke manao nei e halo, e hoiolono i ke kani owe a ka wai; e lele pauki ki nei i ka j>anc o kwi manawn; e oni kuwi i nei ika ilioupo. A o lioi e hihi he moi uhane, be hihio, )ie hiahial.ui kau e hai niai nei; Ba lawa ka ua piha ka ono ina mhkanaaka, aj ua makaukaii me kahi ola n> ka Laiiui Hawau I Aloha wale! l . 9SS" Ko kolo n\ai nei.ke anu—a, aole hoi o.ke an i hui iniki jti,"hc mea e hoi nei wai maeelo hoeha manāo. llu ipo he hoa hnihaiolelo oe na'u e kuu maka he koolua iia'u i hoomanawanui no nn kau o ka makaiii i komo i hanie lau, a &vau no ka kau e la' au iuai ai a haua in<r, ino ni kuu manao|nonolina in oe—e. K man io ana uo j»aH« oe he mcti luhi »le ; ka imi noelo miii a|u.i ina kahma kalaimanao; oia nae paha 113, haujiu oe, o ka inanawa keia e lioomanao »e ua hoanloha, a» f |e hoi oka haalele i I'ana a lokoino, aka o kai';w mui i na wahi npana momi lau oliva, a hooia mai i ki» kaiia nloha ana ; a iiui liou uie ka hanoli mak)ihiki hon. .Eina'ku, i h»a jiaha a kani ka leo olro k:i kma ijm iuika, o ka lele mai 110 ia j>:iu kaima, j»ihi kauaha. I nui ke aho, a owau hoi kn pauiua ak'i i ke umi nna o ka hanii, aia no ka hoi a imi kn hooinanawinni, .1 kahe ka hoii <» k:;■lae, a ilaila e iki-in ai na hoaloha c>i.-tio. Oia la ! i lohe ouk<iu e na walii apana «l.ila i kaa ole m:ii ; v ti ae :uia 110 niaua 110 maua iho a ke ake nei lioi o ko onkon ike mai aloha mai la hoi.