Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 47, 16 November 1876 — Page 3
NA ANOAI.
He heihei moku liilii ko keia la makai o Ainahou, o ka manawa nae, aole makou i lohe mai.
Ke ao mai nei kekahi poe i ke kipoka ma kekahi maka ma Kulaokahua ae nei, a i ka Poaono iho nei, ua hookuku ia na akamai, a ua eo na keiki o ka aina nei i na keiki o ke kai; o Mr. Waler he 11 kona helu, a o C. B. Wilson he 10.
HAINA O KA NINAU HELU.—Eia malalo iho ka haina o ka ninau helu ma ke Kuokoa helu 40; he 973.678 kapuai kuea a ka lio i hele ai e ai i ka mauu. Me ka mahalo. J. W. NUHI.
Halai, Nov. 8, 1876.
I keia la e ku mai ai ka mokuahi mai Kapalakiko mai, a maluna mai ona e lohe mai ai kakou i na hana o ka hoikeike nui o Piladelepia, a me ke komo ana o Hawaii ma ke kulana kilakila no kana mau makana.
Mai puiwa i ka leo nakulu nakolo paapaaina o na pukuniahi o ka batari o Puowaina i keia la, o ka lakou mau hoomanao ana ae ia no ka piha ana o na kanaha makahiki o
"E Kama-e, Kama-e, Kama-i ka huli pu,
E Uli e nana ia ko aupuni!"
I NA TAUSANI POE LAWE KUOKOA.—Ua no ia mai makou e na Luna Hooponopono o ke Kuokoa e hai e aku i ko laua mau tausani maka heluhelu o Kona, Oahu nei, aole e puka ana ke Kuokoa a hiki i ka hora 10 A. M. o ka Poaono, no ka nui loa o na mea hou ma ka mokuahi mai e makemakeia ana e hookomo ma ka pepa o ka lehulehu.
Eia ke hanaia nei na ku pohaku o ka puka pa o Aliiolani, a iloko o ka wa pokole ma keia mua aku, e panio mai ana na kinohinohi o ua mau puka la; a o kahi apulu pa kahiko, e kailele ia ae ana, a he pa pohaku a puni ke pani iho ma kahi o ka mea mua.
Ke hoike mau aku nei makou i ka hoopomaikaiia o kekahi poe o keia taona me kekahi mau makana makamae mai ko lakou mau puhaka mai; oia ko makou hoa George K. Pahueleele, o ke Keena Kuai Buke o H. M. Wini me kekahi pua nani, he kaikamahine, ma ke awakea o ka Poakahi iho nei.
I keia mau la e naue nei, ke aumeume mau nei ka wela me ka oluolu; a pela no hoi na keiki kukulu hua e aumeume nei me na hua kepau; a i pakela hooikaika ae no, ina no la aole e kiki na hou, i ka pakela a ka nee paa a ka wela.
Ua loaa 'ku kekahi Pake pupule i keia mau la iho nei, me kekahi pauku lanahu mokuahi nui, ana i aihue ai; me ka manao e lawe aku i Kailua, Koolau. O ka mea mau no ka iaia, o ka lawe ana i kekahi mau mea, a hele kaapuni aku la ma Koolau ma, a ke pau kona ano pupule, haalele aku la i kahi e waiho ai, a huli hoi mai.
Hilahila ole kekahi kane me kana wahine i ke ahiahi molehulehu o ka Poakahi nei, eu noke ana i ka hakaka ma ke kihi o Alanui Nuuanu a me Beritania, ma Kaopuaua, me ka hoopuka ana i na olelo pilikino mawaena o laua. Aole no hoi e huna ia mau mea ma kahi mehameha, eia ka ka pono he lawe mai a imua o ka lehulehu. Ku i ka hoohilahila.
Ua hiki mai kakou i ka la i hoolahaia, no ka lealea ana o kela a me keia, aka, mamua ae o ka hoohikilele ia ana o ko oukou mau hauli, me ke kani kuilua ana a na pukuniahi, e kuilima mua ana oukou ma ka haihai olelo pu ana me ko kakou moolelo i lia nui ia; eia mai ke hele aku la.
O ka hale nona ka moolelo ano kanikau a makou i kamailio aku ai i kela pule iho nei, e pili ana i kekahi o ko makou mau hoa ma keia oihana, ua pahu kona au, a ua mulea na hana ma ke ahiahi Poaono iho nei, ma ke ala ana ae o na leo nakulu nakolo o ka inaina haunaele mawaena o na ano ili like ole he lehulehu, a ko ai ka olelo a ka poe naauao: "Paapaa ka pai no ka nui loa o na kuke!" [Wahi a Huaa, oia no ke paumaele, koe mai no makou.]
O Kapena Hayes, kela haole kaulana no kana mau hana kolohe a aihue ma na aina o ka hema aku nei o kakou, ua hoea'ku oia i Kawaihae i keia pule iho nei, e holo ana i Navigator ailana. Ua kauna paha a oi ka paa ana o keia kapena i ka hao a ua pakele pinepine no nae no ke akamai. O keia no ke kapena nana i hoohoka o Pika (P. H. Treadway) ka Luna Makai o Maui i ka 1859; i Kahului. He mau makana nui ka ke Aupuni o Amerika e haawi nei i ka mea nana e hopu iaia, a ahea la ia e paa'i i ka hopu ia.
Ma ka po Sabati iho nei, a ao ae Poakahi, ua wawahi aku la ka lima menemene ole o ke kalohe i ka hale hana o ka Puuku o ka Moi, a lawe mai la i kekahi mau apana dala a me kekahi mau waiwai e ae; a ma ka niele me ka huli ana i ua piko lilo la i ka iole, ua loaa aku la ke kalohe; a ua haawi ia aku ia ia ka hoopai kupono, ma ke kepa ia ana malalo o ka oihana koa. Aka, ke haohao nei makou no keia mea, mahea la ke kiai i lohe ole ai i keia wawahi hale?
PEHEA la e holokiki ai ke au o ka manawa ? Mea ka hoi kau i ka houhou mau ia e Samuela i na kepa, ina aku la paha la i Kaneohe i nei la, wahi a Huaa.
He mau tini opiuma lehulehu wale kai lawe ia ae imua o ka Aha Hoomalu i kela mau la iho nei, i loaa 'ku iluna o kekahi moku, malalo o ka huna ana a kekahi mau Pake; aka, mamuli o ka mikiala a ka Luna Kiai Awa, ua pau mai la i ka muu i ka Halewai.
E hoopaapaa ana kekahi mau kanaka elua i kela mau la aku nei, no kekahi moena lole ; e olelo ana kekahi, ua kuaiia ka moena lole ma ka iwilei, a o ka kekahi hoi ua hehiia ma ke kapuai. A owai la ka i pololei ? Ua manao ko makou Huaa, ua pololei like no laua.
Wahi a Huaa i kona hoa ia Bisi, "ihea oe inehinei?" Ka! he ninau mai ka kau pela, kainoa i ka auwe aina au o makou, i ka ike i na pilikoko; a ilaila au kahi i makena aku nei a hoi mai la me na maka upehupehu i ka uwe; "A nawai kau gale e hoopiha?" Ka! na liona o ka wai, ka mea hoonoho pepa olalo. Aka ae la o Huaa.
HU KA AKA.—Ma ka pau ana o ka halawai kula Sabati ma Holokahana, Kunawai ma ke ahiahi Sabati iho nei, hora 5 me 1-2, hookipa ia aku la maua e kekahi mau makamaka maikai, mau hoaaloha oiaio, no ka paina ahiahi: Ma ka pau ana o ka paina poi, hoolako ia mai la na bola ti, ko, berena, i ka inu ana o ko'u koolua i kona bola ti, eia ka o ka paakai iloko o ke pa liilii kana ko i hookomo mai nei iloko o kona bola ti, i ka inu ana, awaawa. Hu ae la ka aka.
UAUALEKEHAU.
EKOLU PAA MARE I KOMO AE:—I ka pau ana'e o na himeni mua o ke anaina pule o Kaumakapili ma ke ahiahi Sabati iho nei, oiai ke kahunapule e wehe mai ana i ke poolelo, komo ana na paa mare ekolu, ma ke alo hema iho o ka awai. A, no ka naueue o ke anaina, noho iho la ilalo, ma ka pau ana o ka haiolelo a ke kahunapule, ku ae la ua poe mare nei, eia ka hookahi no paa e mare ia'na, he mau ku aoao ka kekahi mau mea, aole nae pela ke ku ana aku, aole na wahine ma ka aoao o ka wahine, aka, ku aku no, he kane he wahine, he kane he wahine &c. "Ahu kupanaha a ka la i Ma-na." KAWAAPAE.
[Kue anei kela i ke kanawai mare? Aole! L. H.]
Iloko o keia mau la iho nei, ua ku mai la na moku okohola elua i koe aku i Alika, no ke kali ana e hoomaopopo i ke kulana o na moku he 13 i paa 'ku nei i ka hau aaki paa, a me ka hopena o na kanaka he kanaono i noho aku ai ilaila. Aole no i ku i ka hoolana manao ke ano o na lono i loaa mai ia makou, oiai, ua ike ia 'ku ka aneane ana e paa pu ke kukulu akau o ka moana Alika me ka hau, a ua papani paa loa ia 'ku la hoi kahi o ua mau moku nei i paa'i. O ka moku Acors Barnes ka lakou i ike aku me na pea a pau ua lu ia, a e hooikaika ana e loaa kahi e puka'i, aka, ma ka nanaina, aole loa lakou e puka, a ke lawe ikaika ala ke au i ka akau. O ka hopena o kela poe he kanaono, he hopena kaumaha, a e aneane ana paha e waiho na iwi ia aina anu huihui malihini, a mahope nei na kini makamaka e paiauma aku ai. Aloha wale.
Ia makou e hihio hiolani ana ma ko makou wahi moe i kekahi po i hala iho nei, e nanea ana i na hoike a ka moe ma ka uhane, i ka nani kamahao o kekahi ululaau waokele, ka nihi kolo ae a ka wai ma ke kahawai malalo o na lau palai a me ka awapuhi, a me ka hone hoi o ka leo o ke gita a ke ahe lau kehau e lawe mai ana a ko makou mau pahu kani; aia hoi, ua puoho ae la makou mailoko oia nani pohina, a lohe ana i ka owe hele o na pakaua maluna o na kaupaku o ka malumalu. He ua! ae; o ka ua i kau nui ia'i. Na ka hoomaopopo ana'e i hoohauoli mai i ko makou manao, e moe hooipo ana me ka liao ka ili i ke ko a ka iini no na omaka wai hoopulu ilihonua o ka lewaluna, a ike iho la makou he keu a he nani ka haule ana 'ku iloko o na hihio moeuhane, e kilohi ana i ka nani o na wao, a puoho ae a ike iho la, aia i na hora liilii o ka aneane wehekaiao, a e uhi ana ke koloka o ka waiho molale malie, i kulumaia e na paka0ua o Kulanihakoi, kai noa o ka maumaua iho, eia ka he wahi aho wale no, a mao ae la. Eina'ku nae paha!
Haina o ka Nane a Keakaokalani.
E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
Eia mai ka haina o ka nane a Keakaolani, o ke ano o ke alanui ma ko nane, he alanui iliili pohaku, i nele i kona inoa mua, he alanui lepo.
Penei ke ano o ka hana ana, ua hanaia ke alanui me ka lepo mamua, a mahope iho, ua hoomaka aku ka puka ana aku o ke kanaka mai ka hale aku, me ka lulu ana i ka iliili pohaku mamua, a ke hele aku la ke kapuai wawae mahope, pela i hanaia'i a hiki i ka puka pa, pela i uhiia'i ka lepo a nele io, aohe alanui lepo, e like me ka hoakaka o ka nane, pela i nele ai ka pili ana ae o ka lepo i ke kapuai wawae.
E oki au maanei, a ikaika mai ka ua Kaahine o Manoa, eia mai ia nei ka mamalu e malu ai oe, aole e pulu.
Owau iho no S. K. KALAIKINI.
Lahaina, Nov. 10, 1876.
Olelo Pane ia Kaulainamoku.
Ma ka nupepa o ka "Lahui Hawaii'' o kela pule aku nei i hala, Novemaba la 2, ua ikeia ma ka pauku eha o na hunahuna mea hou o ka aoao 3 oia nupepa, kau hoolaha lalau kohu ole a hoopunipuni no hoi, e olelo ana, ua hakaka ae o T. Beku Laick me Manuela Pukiki, no ka hehi ana o ka bipi a Manuela i ka loi a Beku, a me ke kiiia ana'ku o Manuela e pepehi e kekahi poe kino ui ikaika o Pauoa. Ua loaa paha oe e B. K. i kau ai-kuhewa i lalau ai ka hele ana o kau makasila, a i ole moe hewa paha oe. Ke hoike aku nei au i ka oiaio maoli imua o na tausani poe heluhelu nupepa o ka Lahui Hawaii, a imua hoi o keia ao holookoa me ka wiwo ole, aole hookahi kanaka, a wahine a keiki o Pauoa nei i kii aku e hakaka a e pepehi ia Manuela Pukiki, he ole loa no, aole no hoi he kanaka o Pauoa nei i kapaia ma keia inoa T. P. Laick, he neo ia.
Eia ka mea i ike maka ia e kekahi poe o Pauoa nei, o A. Manuela Pukiki maoli no ka i kii mai e pepehi ia'u (W. Laika Beku) ma ke ahiahi o ko Poakahi o ka la 23 o Okatoba, makahiki 1876. E hoike pokole aku no au i ke kumu o keia pepehi ana o Manuela ia'u. Ma ke ahiahi o ka la i hai ia maluna, ua kena au ia Makakoa e hopu i na bipi waiu a Manuela, no ka hehi ana i kuu loi al, ua hopu o Makakoa a paa hookahi bipi ; a ua koi aku au ia Manuela e uku mai oia $2.50 no ka bipi hokahi, $5.00 no na bipi elua no ka poino o kuu loi-ai, ia manawa ua hoike koke mai no o Manuela i kona mau helehelena huhu, me ka olelo mai, "rabuwale tanaka, aore wau uku oe atahi seneta," a lele koke mai la oia e kui ia'u me kona lima kakauha, aole nae au i ku, no ka mea, ua hikiwawe loa ko'u lele ana i hope, a lele hou mai no ia e kui ia'u, aole no au i ku, ia wa ua pili loa aku la au i ka pa-laau aole o'u wahi e hiki ai ke holo aku, aole hoi e hiki ke lele aku i hope, no ka mea ua kaa loa i kahi haiki: a i ke kolu o kana kui ana, ua ku mai la au ma ka umauma, a o ko'u holina koke no ia, "holina! holina!!" Ia manawa holo koke mai la o Makakoa e uwao, a komo ae la mawaena o maua a kaawale aku la o Manuela, a pakele iho la au mai eha loa ia Manuela. E B. K. e, o keia kii ana a Makakoa e uwao, he kii auanei ia e pepehi ia Manuela ? Ke i aku nei au ia oe, aole. Heaha hoi kou mea i hoolaha ole ai, o Manuela kai kii aku e pepehi ia W. Laika Beku ? Muumuu iho la nae paha ko lima ke hoike ae oe i ka oiaio maoli, oia nae paha hoi o loaa ole mai kau wahi hapaha kuai pu-awa mai ko haku mai (Manuela,) ua hiki hoi, o olua hoi ia. Eia ka mea kupanaha, o kou hoolilo ana i ka mea uwao a me ka mea i pepehiia, a me kekahi poe e ae, ka poe pepehi ia Manuela. Aole anei oe i ike he kanawai ka laibila wale i ka inoa maikai o hai, me ka hoolaka ana i ka mea ku ole i ka oiaio ? He ike ole no paha kou i ke Kanawai, e hele aku oe e noi i Buke Kanawai Hoopai Karaima i kekahi o kou poe hoalauna, a e nana iho oe ma ka Mokuna XXXII, mai ka Pauku 1—7. A penei ka heluhelu ana o ka Pauku 7 : "O ka mea hana a hoolaha aku paha i ka laibila ma ke degere mua, e hoopaiia oia ma ka hoopaahao a me ka hana i ka hana oolea, aole nae e oi aku mamua o na malama eono, a i ole ia, e hooukuia oia i na dala aole nae e oi aku mamua o na dala elima haneri, aia i ka manao o ka Ahahookolokolo."
Ke ike iho la oe, mai noho a hana hou e like me keia, ka hoolaha hoopunipuni, a ku ole i ka oiaio, "o puu auanei ko lae, kahi ke pohue."
O ka'u mea i ike no A. Manuela, he elemakule kahiko a kamaainaa oia imua o ke alo o na bipi waiu, aole hoi e like me kau i hapai memeue ai ma ka LAHUI HAWAII o ka la 2 o keia mahina. He nui na hana puuwai eleele a Manuela i hana ai ma ua la la, aka hoi, no ko'u ike, aohe ia he ma pili i ka pomaikai o ka poe heluhelu nupepa.
Owau no me ka oiaio. W. L. BEKU.
NA LIONA O KA HIKINA ME NA HARD-PEBBLES OLE WALE O ALANADELA.
E KA LAHUI HAWAII E; Aloha oe:—
Ua lawa ko'u kali ana no kela ipu uwila a'u i hoouna mua aku ai e kau ia ma kou oneki hala ole, i mea nana e hoauhee na Popoki Olala o ka pa kaua ole wale o Alanadela; oiai ua manao au no ka piha loa o kou mau oneki i na ukana, a aole no paha i loaa he keena kupono no ka ipu uwila, nolaila paha ke kau ole, aka, ke lana nei kuu manao, ua loaa he keena i keia wa, a, e anapu ana ka uwila i ka lewa, a pela no e loheia'i ka nakolo o ka hekili ma na paia o ka lewa. O kau wehewehe ana o L. S. K. no na uiui uwila; a aohe no i maikai loa, aohe no o'u mahalo i lohe oe.
O kau mau hard-pebbles o kahi o Keahuawa ma or Kanoe, eia mai ko lakou mau pane pakahi ana ke oili aku la:
Hard Pebbles 1. Haina; 3,310,886798,506 + na lele ana a ka Ukulele a puni ka honua. (Ina nae i manao wale ia he poepoe maikai a pahee ka honua nei, nona ke anawaena 8784 mila = 1,589,225,663.28308475 + iniha ke anapuni o ka honua nei.)
Hard Pebbles 2. Ua hemahema; aole o ke kau ana o kekahi mau huahelu lehulehu ma ka Heleuma, he mea ia e akaka'i kona mau paona, malia he mau huahelu i pena wale ia aku no, kuhihewa nae oe he mau paona. Aka nae, i kekahi manawa ua kau ia ka huahelu hookahi no e like paha me 12, a he hoailona ia no ka 1200 paona; nolaila, ua lalau kau mau huahelu lehulehu.
Hard Pebbles 3. Ua hemahema no, aole o ka hai ia ana o ka nui o ka wai, he mea ia e loaa ai na mea ola liilii oloko o ka ua Kiu; ina paha o na poepoe wai, (particles) kau mea i ninau mai nei me ka hai pu iho i na degere o ka Teremoneta me na iniha Baromet ina ua ahona iki. Me he la ua hei oe i na ninau olalau a Keahuawa, a kuhi iho la paha he ninau io.
Eia mai na Liona o ka Hikina, i hele a ohuohu i ka lehua o Piiholo me ka lihilihi o ka ua Ulalena e noke mao ole mai la i ka nahele o ka Paradaiso.
"Ua lai no e ka Ulalena,
Kalaunu mau o Piiholo;
O ka Ukiu ae ko uka,
Pohina paa Leleiwi."
LIONA 1. Ma ke ku a ua o ka la 14 me 15 o Feb., 1874, ua piha pono ke anauapuaniki, (Conical rain guage) o Haleakala School i ka wai, nona ke anawaena oluna 5 iniha, a o kona hohonu, 9 iniha, a hookomo iho la au i ka poka hao nona ke anawaena he 8¼ iniha, a hanini ae la ka wai. Eia ka ninau, ina o keia wai i hanini ai i ka popo hao, oia ka wai iloko o ke ana-ua, i ke ku a ua o ka la 14 o ua malama la, alaila; Ehia iniha ka hohonu o ka Ua o ka la 14 o Feb. 1874?
LIONA 2. Ekolu mau laau, o A. B. C., o ko lakou kiekie pakahi 115, 110, me 95 kap.; e ku ana lakou ma ke kahua palahalaha, o ka loa mai a A a ia B, 112 kap., a mai B a ia C, 105 kap., mai C a ia A 115 kapuai. Heaha ka loa like mai na welau mai o kela a me keia laau a hiki i kekahi kiko o ua kahua palahalaha la?
LIONA 3. O ka loa o ka iwi kaele o ka Hikina Nui 692 kap., o kona laula 83 kap., o ka hohonu 58 kap., a e holo ana oia i Livapulu mai Nu Ioka aku, a o ka inoa o kona kapena o T. T. Thompson, eia ka ninau: Heaha kona Lonitu? a heaha hoi kona latitu?
Ua lawa iho la keia mau liona no neia manawa. Aka nae, mamua o ko'u hooki ana i keia kakau ana, e waiho au i kuu inoa JOS. SINGAPORE, (Iosepa ke Kulanakauhale o na Liona,) a e kau aku no au i kuu inoa mau i maa ia oukou. Me na hookele o ka LAHUI HAWAII ko'u aloha, me na keiki kukulu hua metala ko'u welina.
JOS. E. HART.
Ulupalakua, Maui, Nov. 9, 1876.
HAINA O NA ILIILI ELEKU A JOHNY MAIPINEPINE.
E KA LAHUI HAWAII E;—Aloha:
Aia ma kou helu 37 o Sept. 7 i ike ai au i na iliili eleku a ka mea e noho ana ma Maui Hikina, ana hoi i manao kuhihewa ai e hihipea ia ana ka lolo o kuu puniu, aka, ua hoouna mua aku no au i ka haina, a no ka loihi o ka wa i hala ke manao la paha ia ua like io me kana olelo kuhihewa, a nolaila, ke noi ia'ku nei kou oluolu e ka Lahui Hawaii e hookomo iho ma kahi kaawale o kou mau kolamu, i na haina o ua mau wahi iliili eleku la, i pau ai kona ano kuhihewa.
Haina—Iliili Akahi. He 278.6 + kapuai ka loa o ke kaula e oki ana i ka ⅓ o ka poai, nona ke anawaena he 189 kapuai.
Iliili Alua. He 14.5 + ka helu o ka a-i kala e kupono i ke Count Bisimaka.
A i makemake oe e ike i ka wehewehe ana e hele mai a na'u e a'oa'o aku ia oe, i pau pono hoi paha ka makemake o ua kanaka.
I ku a naue like kaua, ke hoouna aku nei au i ka popo auhuhu i mea nau e holo ai iloko o ke kiowai o Kalena.
Popo Auhuhu. E ku pololei ana o Kana ka hanai a Uli i ke kula palahalaha o Waimea i Hawaii, o ke kaumaha o ka pipi i kaupaona ia ma kahi ana e ku ana he 900 paona, a hopu iho la ia i ua pipi nei, a hapai ae la a maluna o kona poo ua ikeia ua nalowale ka ½ o kona (pipi) kaumaha, a hopu ae la kona lima akau i ua pipi nei, a kiola aku la, a haule ma ke kahua iliwailike me kahi a kona mau kapuai e ku ana, o ka loa mai ka pipi a kona mau kapuai, ua like me ka ½ o kona kiekie iho; a ina o ka loa mai ke kuekue lima o Kana a i ka poho lima, ua like me ka ½ o ka loa mai ka pipi a na kapuai ona, a mai ke kuekue hoi a i ka welau o kona io uala, ua like me ka ⅓ o ka loa mai ke kuekue a ka poholima. Eia na ninau: Heaha ke kiekie o Kana? Ehia paona ka ikaika i puku ai kona io uala i ka hapai ana i ka pipi? A heaha ka loa mai na kapuai o Kana a ka pipi? A heaha ka mediana mai kona poo a ka pipi? A ina e hulipu o Kana e like me ka laau i hulipu i ka makani, alaila, heaha ka mediana o kahi a kona poo i hele ai a pilipu i ka honua?
Welina piha i na hookele o ka Lahui Hawaii. WM. ROSEWELL.
West Maui, Nov. 4, 1876.
OLELO HOOLAHA.
E IKE auanei na kanaka a pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke hookapu aku nei au i ka poe mea bipi, lio, hoki, miula, kao, puaa, aole e hookuu wale i ko lakou mau holoholona, o hele wale maluna o ka aina kuleana o KEKUHINA, ka'u wahine mare, a me kuu aina hoolimalima me Ake, (A. S. Cleghorn,) e waiho la ma Kapiwai, Pauoa-uka, ma ka Mokupuni o Oahu. Ina e loaa ia'u kekahi o keia mau holoholona i oleloia'e nei maluna, e hoopoino ana i kuu mea kanu e waiho la maluna o keia mau aina i haiia ae nei maluna, e uku no ka mea nona ia mau holoholona $3.00 no ke poo hookahi, a o ka mea a mau mea paha e uku ole mai ana ia'u, e lawe no au i ko lakou mau holoholona i ka Pa Aupuni, e like me ke kuhikuhi o ke Kanawai.
K. KAEHUKULANI.
Pauoa-uka, Nov. 13, 1876. 17-2t*-48
$3.00 Makana!
UA NALOWALE KUU LIO KANE ulaula lae kea, hao P. A. O ka mea a mau mea e hoihoi mai, e loaa no au ma Papaakoko, Koolauloa, Oahu, a i ole ia ma ka Hale Wili Laiki o Kiulana.
47-1t* AFIPOA, Pake.
25 Keneta Uku Makana!
UA NALOWALE AKU, A I OLE UA AIhueia, he KAULAWAHA me ka HAO KILA, nona ke kumukuai kupono Elima Dala, a o ka mea e hoihoi pono mai e loaa no ka UKU MAKANA maluna ae, me ka ninau ole ia. He elua mau Haole i ikeia i kekahi mau po mamua iho nei e hoohalua ana i keia home, mai ka malama mai o Sepatemaba ka ike mua ia ana, mawaena o ka hora 9 P. M., me 2 A. M., a ua ikea loa ia laua, a ua manaoia he mau haole aihue Moa, eia ka, he aihue kaulawaha!
WM. WILCOX.
Honuaula, Maui, Nov. 9, 1876. 47-1t
OLELO HOOLAHA.
OIAI AU E KAAWALE ANA NO KEkahi manawa, a mamuli o ke Kanawai i aponoia ma ka la 25 o Sepatemaba, M.H. 1876, ke hookohu nei au ia Samuel K. Kalaikini, i hope e hooiaio i na aelike no na Haku a me na Kauwa, ma Lahaina, Maui.
DAVID KAMAIOPILI.
Luna Hooiaio aelike no na Haku a me na Kauwa, no Lahaina, Maui.
Lahaina, Maui, Nov. 8, 1876. 47-1t
OLELO HOOLAHA.
O MAUA o na mea nona na inoa malalo iho, ke papa aku nei maua i na mea Bipi, Lio, Hoki, Piula, Kao, Puaa, Moa, a me na holoholona e ae paha ; a, aole e hookuu wale maluna o ko maua mau aina ma Kuanopili, Waialua, Oahu. Ina e komo kekahi o keia mau holoholona i haiia maluna, e hoopaiia i $5.00 no ke poo hookahi. A ke papa pu ia aku nei na kanaka a mea e ae, aole e komo ma ia mau aina mahope iho o ka napoo ana o ka la. Ina e kue kekahi i keia leo papa, e hoopaiia ma ke ano komo hewa i $5.00. E lilo keia i Kanawai mai ka la i puka ai.
A. K. HINAWALE.
J. H. NALU.
Kuanopili, Nov. 6, 1876. 47-4t*-50
Hale Kuai Liloikawai!
E NANA'e NA MAKA O KA LEHULEHU I NA nani a me ka maikai o na Lole Kalakoa o na ano a pau. Na Paina Pahoehoe o na ano a pau. Na Kamaa o kane a me na wahine. Na mea ohuohu Gula, &c. A o na mea no a pau me ka haule loa o ke kumukuai malalo iho o ko na wahi e ae o ke kaona nei.
Ma Alanui Nuuanu.
ma ka aoao ma Waikiki o ka Hale Kuai Pa, ka Hale Pohaku nani hou iho nei, e lawa na anoai a me na onoai ana o ka lehulehu. E loaa ko oukou makamaka oluolu, oia o S. MEGNIN, me kona mau keiki heahea a eleu!
He Umi IA Kalakoa no $1.00! Makepono! A manuahi! 46-3m
AHA AINA KOMO HALE.
E Kukulu ana au he Ahaaina Komo Hale, ma Waikane nei, ke hiki aku i ka la 25 o Novemaba, A. D. 1876, hora 10 o kakahiaka. Nolaila, ke poloai aku nei au i na kupunakane o'u, na kupunawahine, na makuakane, na makuahine, na kaikuaana, na kaikaina, na kaikunane, na kaikoeke, na kane, na punalua, na hoa'loha, a me ka poe e makemake mai ana, e naue like mai oukou me na hipuu Lau Oliva a ke aloha, e ai oukou i na mea ai Hawaii o kela no keia ano, i hoomakaukauia e a'u, a olu ka puu i ka wai a ka naulu, e ike no au ia oukou ma ia la.
M RS. HARIATA PAPAAI.
Waikane, Nov. 8, 1876. 46-2t*
C. H. DICKEY, (Kale Kika,)
LOIO!
A he Luna Kepa i apono ia e ke
Aupuni no ka Apana o Makawao, Maui Hikina.
E HELE NUI mai ka poe a pau i loohia ia me na pilikia pili Kanawai o ka "Ua-ukiu" nei, a na ko oukou makamaka oiaio no e kokua a e hooikaika e hoopau i na pilikia ma na ano a pau o ke Kanawai. 17-1y.
HALE KUAI BIPI HOU!
CITY MARKET.
—MA—
"Ka Pa-wi,"
Alanui Nuuanu.
E WEHE ana ka mea nona ka inoa malalo i kona HALE KUAI BIPI HOU, i ka
POAHA, - - LA 16 O MOVEMABA.
E loaa no i na mea a pau na Io Bipi momona, ke naue ae malaila. E kipa malaila, mamua o ka hele ana aku ma kahi e! W. AULD.
Honolulu, Nov. 16, 1876. 780 1m 713
OLELO HOOLAHA!
KE HAI AKU NEI O
A. S. Cleghorn & Co.,
(Ake Ma.)
I KA LONO IMUA O KA LEHULEHU, O NA AIE a pau i ko laua HALE KUAI ma ke kihi o
Alanui Papu A ME Hotele,
e hookauia ia Mr. Simon Grant, ma ia Halekuai no, a i ole ma ke Keena, ma ka Hale Kuai Pohaku, ma ke kihi o Alanui Kaahumanu a me Moiwahine; a o na aie a pau i ka Halekuai ma ke Alanui Nuuanu, e hookauia ia Mr. S. L. Lewis ma ia Halekuai no, a i ole ma ke Keena e like me maluna'e nei, aole kekahi mea e ae i aeia a i hookohuia e kakau inoa i na palapala hookaa a ohi paha i na aie ma ko laua mau inoa, koe wale no o J. P. GREEN, Esq., (Poka Gerina,) ko laua Loio Ohi Dala.
Honolulu, Nov. 6, 1876. 46-1m
HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
O KA
Mokuahi Hawaii
KILAUEA!
KAPENA MARCHANT!
Poakahi, Nov. 13, hora 5 pm . . . . . No Kona.
Poakahi, Nov. 20, hora 5 pm . . . . . No Hilo
Poakahi, Nov. 27, hora 5 pm . . . . . No Kona.
Poakahi, Dec. 4, hora 4 pm . . . . . Kaapuni ia Kauai, a ku hou ma Honolulu i ke kakahiaka Poalima.
Poakahi, Dec. 11, hora 5 pm . . . . . No Hilo
Poakahi, Dec. 18, hora 5 pm . . . . . No Kona
Poakahi, Dec. 25, hora 5 pm . . . . . No Hilo
Ma na holo ana a pau a Kilauea i Kona, e hiki loa ana oia i Honomalina, ma Kapalilua.
Aole kaapuni hou aia a hai hou ia'ku
Ma na huakai no Maui a me Hawaii, e haalele ai ke Kilauea i ka hora 5. A ma na huakai o Kauai, i ka hora 4 P M. Ma ka hoi ana mai, e haalele ai ke Kilauea ia Kawaihae hora 10 A M., Makena e like me ka mea i hoolaha waha ia, Maalaea a hiki i ka hora 7 a. m. E hoolahaia aku ina e hooliloia ka manawa holo.
Uku Eemoku mai Honolulu aku.
A hiki i Kaunakakai pela maluna mai . . . . . $5.00
" Lahaina, " " . . . . . 6.00
" Maalaea, " " . . . . . 7.00
" Makena, " " . . . . . 8.00
" Mahukona, " " . . . . . 10.00
" Kawaihae, " " . . . . . 10.00
" Kailua, " " . . . . . 10.00
" Kaawaloa, " " . . . . . 10.00
" Hilo, " " . . . . . 12.50
" Kau, " " . . . . . 18.50
Uku kaapuni ia Hawaii . . . . . 25.00
A hiki i na awa o Kauai . . . . . 5.00
Uku kaapuni ia Kauai, . . . . . 12.00
Uku ohua Hawaii oneki, . . . . . 2.00
Aole aie no na uku ohua.
Ma ka Hale Oihana e loaa'i na palapala.
Aole keena o hope e lilo, aia wale no a kaa mua mai ka uku moku. Aole e ili ka hewa no na paiki, ukana a puolo paha, ke ole e kakauia ka loaa ana mai.
E hookaa'ia ka uku ukana i ka wa e noiia aku ai.
SAMUEL G. WILDER (Waila,)
A gena.
Keena ma ka Hale Kuai Papa o Waila ma, kihi o Alanui Papu a me Moiwahine. 775 3m 746
WIL DER & Co.,
(WAILA MA.)
AIA MA KE KIHI O
ALANUI PAPU me MOIWAHINE!
Ua hoolako mau ia me ke kuai ana aku i na
Papa me na lako Kukulu hale
O NA ANO A PAU.
NA PANI PUKA!
PUKAANIANI,
OLEPELEPE,
LAKA,
AMI-LIILII,
AMI-LOLOA
PENA o na ano a pau,
AILA PENA,
VANIKI, &c.
Na Balak Pena me Puna,
Na Pepa Hale me na Lipine Pepa.
Aniani, Paakai, &c.
O na mea a pau maluna ae e kuai makepono loa ia aku no ke DALA KUIKE 1-1y
E LOAA NO I KA POE E
MAKEMAKE I NA
INIKA KAKAU,
PENI, PEPA,
WAHI-LE TA,
BUKE,
MA KAHI O
TARAMU.
Manae iho o Kini Hana Wa ti.
KAHI HOI E LOAA AI IA OUKOU
NA BUKE!
Oia hoi na nupepa i humuia, a e kuniia ka inoa mawaho o ka buke, a ka mea makemake ana, eia no ma kahi o
TARAMU.
KAHI E LOAA AI KO OUKOU MAU
Papa Kuni Inoa!
No ke kuni ana i na Lole,
Na INIKA a me na BALATI,
—NO KA—
$1.50 NO KE KUNI KELEAWE,
2.00 NO KE KUNI DALA.
EIA MALALO IHO NA OLELO KUHIKUHI.
NO KA LAWELAWE ANA I KA
Inika kohu mau a Thos. G. Thrum,
HE INIKA KEIA E HOAILONA AI NA LOLE KEOKEO.
E kawili mua ia ka inika, alaila e hookulu iho hookahi kulu maluna o kahi apana aniani, e hooma-u pono ia ka peni hulu; hoomoe iho ka papa inoa maluna o ka lole i hoomaemae maikai ia; pena iho me ka wikiwiki a ike ia ke kohu ma kahi aoao; alaila iho ma ia aoao me ka alana lole i wela kupono, a i ole ia e hoopili aku i ke aniani uwahi o ke kukui mahu; alaila kaulai aku i ka la i mau hora. Ina e hooko pono ia keia mau rula, o ke kohu mau no ia o ka inika. O ka holoi mua ana o ka lole mahope o ke kau ana o ka Inika me ka wai wela me ke kopa, aole me ka wai koekoe. E holoi maikai ia ka papa inoa me ka peni hulu, a waiho aku.
Malaila no e uku ia ai na uku kiekie e like me ka nui oh na makahiki o na poo leta Hawaii o na ano a pau, mai kahiko mai a i keia manawa, o na poo i pau ko lakou waiwai ma na leta. ( 1y) TARAMU.
John W. Kalua;
Loio! Loio!!
E loaa no ma Lahaina, Maui. 760 6m* 786
NA BUKE
I HOOLAHAIA E KA PAPA HAWAII
—ME KE—
KUMUKUAI O KELA ME KEIA.
BAIBALA HEMOLELE NUI ILI GULA NANI me na kuhikuhi ma na aoao.....$12 00
Baibala Hemolele Nui ili eleele kaekae waigula.... 5 00
Baibala Hemolele uuku iki iho kae wai gula..... 8 00
Baibala Hemolele pananaiki iho ili eleele..... 4 00
Baibala Hemolele ili eleele 2 00
Kauoha Hou ili gula nani me na kuhikuhi..... 3 00
Kauoha Hou ili eleele kaekae wai gula..... 1 00
Kauoha Hou ili eleele..... 75
Kauoha Hou Hapa Haole..... 75
Moolelo Ekalesia..... 50
Haiao ili lahilahi..... 10
Hele Malihini ana..... 25
No ko ke Akua ano..... 25
Hoike Palapala Hemolele..... 25
Moolelo o Heneri Opukahaia..... 15
Hoike Akua..... 25
Wehewehehala..... 25
Ninau Hoike ili manoanoa..... 50
Ninau Hoike ili lahilahi..... 20
Kumumua Kula Sabati..... 20
Buke Lawe Lima..... 10
He Buke no ka Pope..... 15
Ui Kula Sabati Helu 3..... 25
Ui Kula Sabati Helu 4..... 15
Ui Kula Sabati Helu 5..... 25
Buke Euanelio a Ioane Hapahaole..... 10
Buke Wehewehe Huaolelo Baibala, elua ano..... 2 00
Buke Wehewehe Ano Mataio..... 1 00
NA KAUOHA HOU PAKEKE.
Ili gula nani..... 1 50
Ili eleele kaekae nani..... 50
Ili eleele..... 35
KAUOHA HOU PAKEKE ME NA HALELU.
Ili gula nani..... 1 70
Ili eleele kaekae wai gula..... 65
Ili eleele..... 50
NA HALELU PAKEKE.
Ili Gula nani..... 50
Ili eleele kaekae wai gula..... 30
Ili eleele..... 20
Ka hae Hoonani (Buke Mele)..... 25
NA BUKE MELE.
Himeni Hawaii ili nani..... 1 75
Himeni Hawaii..... 1 00
Kumu Leo Mele ili manoanoa..... 50
Kumu Leo Mele..... 10
Li ra Kamalii..... 25
Li ra Hawaii 1848..... 25
Li ra Hawaii 1855..... 25
Hae Hoonani..... 20
Leo Hoomana..... 25
EIA NA BUKE HAAWI WALE.
PALAPALA LIILII—
Helu 4—Makemake anei oe i ke ola?
Helu 6—E hele i o Kristo la.
Helu 7—Ka hoi ana mai o ke Keiki Uhauha.
Helu 11—No ka hoohiki wahahee i ke Akua.
Helu 16—Ka Eehia ana o ka Ahaaina a ka Haku a me ka Bapetizo ana.
Helu 17—Mai hana ino i na holoholona.
Helu 18—No ka mahi ana, kuai ana a me ka nu ana i ka Awa.
Ka Davida Malo Kumumanao.
Ka Moolelo o Batimea Puaaiki.
Aia ke keena kuai buke o ka Papa Hawaii ma ka huina o Alanui Betela me Alanui Kalepa, e kokoke ana i ka Hale Leta. J. F. POKUE.
Kakaule ta o ka Papa Hooko o ka Ahahui Euanelio o ko Hawaii Pae Aina.