Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 50, 7 December 1876 — Page 1

Page PDF (1.26 MB)

KA LAHUI HAWAII.
"Ua mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
BUKE II.}  HONOLULU, POAHA, DEKEMABA 7, 1876.  {HELU 50.

KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.

Paiia ma kela Poaha me keia Poaha.
H. H. PALEKA,  Luna Hooponopono.
He pepa i hoopukaia i kela me keia hebedoma no na Ohana a me na Ekalesia o Hawaii; he mea kokua i ka noho pono ana o na ohana, ka maluhia o kanaka, a me na pomaikai kino a uhane o ka Lahui Hawaii. "Aole paonioni; aole haanui; aole hikiwawe ka huhu; aole noonoo ino."
O na Kumumanao a pau, na Nu Hou o kela me keia ano, na Mare, Hanau, Make, e kakau mai i ka Luna Hooponopono, a e paiia no ke kupono.
Aole e aeia ka pilikino, ke kuamuamu, ka hoino, a me ka huhu, a ua makemakeia ka hoohoihoi, hoolana manao, hoonaauao, a me ka hoopono.
He $1.75 ka auhau o keia pepa no ka makahiki, a he $1.00 no ka hapa makahiki.
E hookaa mua ia ka auhau o ka pepa mamua o ka loaa ana i kekahi mea makemake e lawe.

NO NA OLELO HOOLAHA.

E lawe ana keia pepa i na Olelo Hoolaha a na makamaka, e like me ke kupono, a e lawa pono ai hoi me ka hoohaiki ole i ka huina o na kolamu kukulu manao, no ka uku haahaa.
O kela a me keia makamaka e makemake ana e hoolaha, e hele mai ma ke keena a e hui pu me ka Luna Hooponopono.
Aole e paiia kekahi Olelo Hoolaha ke ole e hookaa mua ia ka auhau.
Eia kekahi, ke noiia aku nei na makamaka e hoouna mau mai i na mea hou; mai hooloihi loa i na palapala; e hai pololei mai i na manao me ke kuawili ole, a e kakau mai me na hua moakaka.
H. H. PALEKA,
Luna Hooponopono.

PAPA, PAPA.
AIA MA KAHI O
LEWE RS & DICKSON
(O LUI MA.)

KE KAHUA KAHIKO MA
Alanui Papu a me Alanui Moi
E LOAA AI NA
PAPA NOUAIKI o kela a me keia ano.
NA PAPA NANI
A PAA NO KE KUKULU ANA I NA HALE.
Na Pani Puka,
Na Puka Aniani,
Na Olepelepe,
Na Pou, na O-a,
Na Papa hele,
Na Papa Ku,
Na Papa Moe.
Na Pili o na ano a pau!
NA PEPA HOONANI,
Na PENA o na wai a pau
Na Kui mai ka nui a ka makalii,
Na Ami-puka,
Na Ami-puka Aniani,
Na Ami o na ano a pau,
NA AILA PENA,
NA AILA HOOMALOO,
NA AILA o na ano a pau.
NA VANIKI
Na mea HOOHINUHINU o na ano a pau.
Na Balaki o kela a me keia ano.
A KE HAI IA AKU NEI KA LONO i na makamaka a pau, ua makaukau keia mau hoa o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana
—NO KA—
UKU HAAHAA LOA!
like me ka mea e holo ana mawaena o LAUA a me ka MEA KUAI.
E hele mai! E na makamaka!
A e lawa no hoi ko oukou makemake me ka oluolu
1]  a me ka maikai.

CECIL BROWN,

Loio a he Kokua ma ke Kanawai
A HE AGENA NO KA HOOIAIO ANA I NA Palapala no ka mokupuni o Oahu.
Helu 8 Alanui Kaahumanu, Honolulu, H. P. A.

E. STREHZ,
[AILUENE]

MALAILA E LOAA AI NA ANO LAAU A pau; a me na wai hoomaemae o kela a me keia ano. E hamama mau ana ka ipuka ma na po Poaono a pau. Ma ke kihi o Alanui Papu a me Hotele, ma Monikahaae.  1 1y

J. W. CROWELL,
(KEONI KOLOWELA).

AIA ma Alanui Moi, ma nae iho o ka Hale Kahi Umiumi, Malaila e loaa ai ko oukou hoa'loha, me na kiaha Waimomona o na ano a pau, i awiliia me ke anu huihui o ka hau iniki o ka uka iu o Nuuanu. E naue ae a ike maka iaia, he makamaka oiaio.  19-1y

G. W. WEST!

HALE HANA KAA HOLO LEALEA ME na kaa hali ukana. E hana ia no ho na kaa nahaha no ka uku oluolu. E kapiliia no kapuai lio, no ka uku kupono. Ma ka hale hana mua o Mr. Benfield, ma ke Alanui Alii  1-1y

S. B. DOLE.

LOIO a he Alakai ma na mea pili Kanawai. Ua makaukau oia e pale i na hihia imua o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni, me ke kakau ana i na Palapala Pili Kanawai, ma ka olelo Hawaii a ma ka olelo Beritania.  1 1y

C. H. DICKEY, (Kale Kika,)
LOIO!

A he Luna Kepa i apono ia e ke
Aupuni no ka Apana o Makawao, Maui Hikina.
E HELE NUI mai ka poe a pau i loohia ia me na pilikia pili Kanawai o ka "Ua-ukiu" nei, a na ko oukou makamaka oiaio no e kokua a e hooikaika e hoopau i na pilikia ma na ano a pau o ke Kanawai.  17-1y.

Olelo Hoolaha
HALE KUAI!

KE HAAWI ia aku nei ka leo ahailono imua o na makamaka a pau o'u. UA WEhE AE NEI AU, ka mea nona ka inoa malalo, he HALE KUAI HOU, ma KAIOPIHI, KOHALA, HAWAII.
o G. C. AKINA, Pake.
Aia malaila e loaa ai na LOLE NANI HOU LOA, no na kane, na NANI IHIIHI LILO I KA WAI no na Kaikamahine opio me na Wahine, a me na Kamalii, no ka uku make pono loa. He emi loa ka lole o na ano a pau, me ka oluolu o na kumukuai. O ka poe a pau e kipa mai ana a kuai, e loaa nona MANUAHI ia lakou me ka nele ole.
6 m  G. C. AKINA—Pake.

J. PORTER GREEN,
"KEIKI O KAUAUKIUKIU."

HE LOIO! A HE KOKUA OIAIO!
E HELE MAI NA MAKAMAKA A PAU I o'u nei, a na'u no e kokua ia oukou imua o ka Aha Hoomalu a me ka Aha Kiekie me ka uku haahaa makepono loa. Me na oki mare, a me ka hooponopono ana i ka waiwai o ka poe make, he eleu loa ka hana. Aia ko'u keena hana ma Alanui Kalepa kokoke i ke keena o ka Lunakanawai Aeko. E hamama mau ana ka puka, e hele nui mai i pau ka pilikia.  1-1y

All for Christ.
Gospel Singer.

Lawe ae, e kuu Iesu,
I kuu ola nou a mau,
Lawe i na lima o'u
I mau lima hana nou;
Lawe i kuu mau wawae
Nou e holo oli ai.
2
Lawe i ka leo o'u
I memele ia nou—
Kuu alelo lawe ae
E hai ai i kou maikai.
Kuu dala a gula pu,
Kii a lawe lilo nou.
3
Lawe i na hora o'u
I mau hora nou—
Lawe hoi i kuu naau,
Kuu iini, kuu manao.
Me kuu makemake pu,
Nou no ia, aole no'u.
4
Lawe i ka uhane o'u,
A maloko noho mau—
Kuu aloha lawe no,
Me kuu loko no a pau.
Lawe ia'u a lilo au
Nou a mau loa aku no.
Hawaii

ELINA KE KOA
HE KANAKA OPIO
PUUWAI WAIPAHE!
KA PALEKAUA LIONA HOI O KONA MAU LA
KE PUKONAKONA O KONA LAHUI, A O
KA OI WELINA HOPO O KONA
MAU ENEMI.
Mokuna XI—Helu 41.

          UA haawi mai ke koa Elina i kana haiolelo me ka leo moakaka, a me na huaolelo pahee, a mamuli o kona hoike ana mai i ka lehulehu i ko laua hoomakaukau e hoohui ia ma ke kaula gula o ka mare, he mea e ka piha hauoli o na makaainana, a hoi aku la kela me keia me ke mele ana i na leo mele hooipoipo o ia mau la kahiko. He mea mau i na kanaka o Enelani iloko o ia mau la, ina e hoopalau ia kekahi mau pua alii opio o ka aina, o ka hoomaka ana no ia e hauoli a hiki i ka manawa e hoohui ia'i.
          Nolaila, ua lilo iho la keia mau la i manawa hauoli no na makaainana. Ke ala 'e o Emeline i ke kakahiaka nui lipolipo, i ka wa hoi e wehe ae ana kaiao maluna o na puu hauliuli o ka aina ; aia hoi e lawe mai ana ke kehau i ka leo kani hoene o na manu maluna o ka wekiu o na laau o ka pa alii, me he la, ua hoomaopopo pu iho la lakou i ke ano o ka manawa, a ua hui pu me na makaainana no ka hauoli ana. Aole no hoi oia wale ; aka, e ike mau ia ana i na kakahiaka nui a pau, na pua ala onaona o ka waonahele, na lilia a me na maganolia, na vabina a me na opuu rose ala o na mahinaai mawaho o ka rumi o Emeline, a i ka wa a ke kehau e pii ae ai a komo aku la ma na pukaaniani o ka hale alii, aia hoi, ua punia ia ae la kela a me keia paia o kona rumi, e ke ala kupouli o ke onaona. O keia mau pua, na na keikikane a me na kaikamahine noho uka ; ka poe hoi e noho ana mahope aku o na kuahiwi, e mahiai a e hanai holoholona ana, na lakou i lawe mau mai i na kakahiaka a pau, a hoomuu iho la mawaho o ka rumi o ke kaikamahine ui Emeline, ka pua nani hoi o Enelani i hoao ia i hoa a i koolua no ka lakou kamalei a Haku alii opio ke koa hiwahiwa o Beritania a puni, o Elina.
          Ua hoohalike o Emeline i ke ano o ka manawa, me he la aia oia iloko o kekahi Paredaiso nani kamahao. No ka mea, i kekahi manawa, e lohe ia ana ka honehone o ka leo o ka pila gita, a i pakui ia mai hoi e na leo mele lea ; aole o na ano leo a kakou e lohe nei i keia mau la, aka, o na leo oi pakela loa aku, e pu-a nahenahe mai ana me he wailele la i ka pali, ke hoolohe aku i kahi mamao, ka ne hone malie i ka lai o ke kakahiaka nui. Hui ae la keia mau mea a pau, a awiliia iho la iloko o ko Emeline puuwai oiaio me ke aloha ana e hiipoi ana no kana Elina, ua like io no me ka nani o na nani, ka waianuhea hoi o ka liula.
          He mea kupanaha no hoi, oiai keia mau mea a pau i kakahiaka nui loa, ka manawa hoi akahi no a hoomaka ae ka makuahine honua e ala mai kona hihio hiamoe ana o ka po, a o ka wa hoi ia e huihui ana kehau, aia hoi, me he la na keia nani a me na iini ana o Emeline i hoopuai mai i na ula onaona pua rose ma kona mau papalina mohaha, a ke imo iho kona mau lihilihi uliuli a hoike mai i na onohi ooi hooipo,—o—ua hiki i ke kanaka ke puana ae:
          "Ua lawa! A i make au; palekana!
          Ua ike ae nei i ka momi o ke ao!"
          O ke koa ka Haku Elina hoi, aohe ana hana, o ka hiolani wale no maloko o kona rumi ma kahi moe ; a ke lawe mai ke anu i ke ala a loaa ia, aole ona hikilele a ano pihoihoi. I ke kakahiaka mua loa o kona hoomaopopo ana i keia mea, ua ala ae la ia a kiei aku la ma kona puka aniani, aia hoi ka hoku kakahiaka e iho aku ana e nalo, a o na ao ma ke kukulu akau, maluna ae o na puu, e hoomaka ana lakou e nihi ae mao a maanei, o ka aneane ana ia i ka manawa a na kukuna malamalama o ka la e oili ae. O ke ala ana mai no ia o ka hiamoe o na manu, a e haiamu ana lakou maluna o na lau laau. O na pua o ka pa mea kanu, akahi no a omaka ae mai ka pili ana o ka po, a o ke ala, o ke onaona mau o ke kakahiaka nui ka lakou i makana mai. Ku iho la o Elina me ke ano piha i ka hauoli ano eehia, a kulu iho la na makawai hauoli, me kona puana ae i neia mau huaolelo.
          "O! e Enelani! Ka home a'u i aloha'i,
          Ka aina nona ka napoo ole ana o ka la,
          Ke one oiwi makuahine o ke kanaka koa!
          He aloha au i ke kai lipo o ka moana hohonu;
          He aloha i na hiona hoomanao o ke au i hala;
          O! he aloha au! he aloha pau ole ia Emeline!
          Aka e Enelani! o ke aloha nou, he aloha oi ae"
          He oiaio, ua kuluma io o Elina me ke aloha no kana ipo, aka, me he la, o ke aloha no kona home, ka aina makua hoi o kona mau kupuna, ua kuni paa loa ia iloko ona. Ke manao nei ka wai inika o ko makou pakaukau, he aloha maikai keia, no ka mea, he aloha kaili ole, he aloha i nele ole i kela a me keia kanaka, a he aloha kina ole. Me keia iho la ke ano o ka manawa iloko o ia mau la, maloko o na paia o ka Pa Alii.
          I keia manawa, ua loaa aku la ka lono o keia mea ma na pea a pau o ka aina, a o ka mea nui wale iho la no ia i ka waha o na makaainana. Huliamahi mai la lakou a noho ana i ke kulanakauhale alii me na puuwai i hoopihaia e ke aloha a me ka hauoli, a ua piha kui mai la ke kaona. Iloko o keia mau la, ua hoomakaia ka hoomakaukau ana no ka hiki ana mai o ka manawa.
          Ua ano oluolu loa'e la ka Moi, a ua oluolu iaia ka haawi ana mai i ka mana ia Elina e kau aku i ka hoopai kupono ana i manao ai maluna o na powa i lawe pio ia mai. "No ka mea," wahi a ua Moi nei ia Elina, "o oe ka mea nana i paio aku ia lakou, nau no i lawe pio mai ia lakou, a o oe kai ike i ke ano o ka lakou hana a me ko lakou kulana, a nolaila, o oe no ka mea i maopopo i ka hoopai kupono e kau ia maluna o lakou ; aka, ke manao paa nei nae au, o ka make wale no ka hoopai kupono!"
          "He mea na'u i minamina nui ke ola o ke kanaka, aka, e ka Moi, o ke kanaka e kipi ana i kona Moi a me kona aupuni, e hele powa ana me ka luku hoomainoino i kona mau hoamakaainana ; ke manao nei au, ua nele oia i ke kuleana o ka hehi ana o kona mau kapuai wawae maluna iho o ka ili honua maemae ; a e hoonele ia oia me ka pomaikai o ka hanu ana i ke ea ala o na pua, a me ka hauoli ana i ka pumehana o ka la a me ka huihui o na pakana o ka lewaluna. Nolaila, oiai ua haawi ia mai nei ia'u ka mana o ka hoopai ana ia lakou, ma o kou makemake e ka Moi ; a he mana hoi na'u i ake nui ole ai ka mana hoopai; aka, o kou makemake e ke alii, e hooko no au e like me ko'u ike maluna o ka poe e kipi mai ana i kou nohoalii ; a ke hai nei au, e make lakou ! A ina aohe ano o ke kau ana i keia hoopai, e kaei no au i ka'u makakila hopo ole, a e halawai kona oi wini me ko lakou mau io, a e ko ko'u makemake maluna o na kipi i ka hae kalaunu o ko'u aina hanau, a powa me ka pakaha wale ana i ko'u mau hoamakaainana, a hoopoino hoi i kou aupuni e ka Moi, a me makou kou mau makaainana. Nolaila, o ka make ka'u hoopai maluna o lakou, a na ka mana o na lani e hoopomaikai mai i ko lakou mau uhane."
          Peia iho la i kauia'i ka hoopai maluna o na powa, iloko o ka halawai ana o ka ahakuka a ke alii ; a pela hoi ka Elina mau huaolelo uwila imua o ia aha ; me ka leo kuoo a me na hiona liona o kona ano mau, a pahola aku la i ka lia maeele maluna o kela a me keia, me ke komo ana 'ku o na manao weli iloko o lakou, a puana'e la kahi i kahi; "he oiaio, e like me ka owaka o ka uwila, pela kana mau huaolelo, a e like hoi me ka nakulukulu ana o ka hekili a haalulu ka honua, pela ka haina o ia mau huaolelo."
          Ua hooholoia, e kali i ka hooko ana i ka hoopai a hiki i ka pau ana o ka mare; aka, ua ku aku la o Elina a pane aku la: "E ka Moi a me na 'Lii:—Ke manao nei au, e ae mai oukou ia'u e holoia aku i ko'u mau lima a maemae, mamua o ko'u lalau ana 'ku i na lima maemae o ka mea i hoauia e lilo i koolua no'u no keia ola ana. He mea pono anei, e ka Moi a me na 'Lii, o ko'u hele paumaele aku me ke koko o na powa i luku ia e a'u a lalau aku i kona lima? Aole! Aka, e hookoia keia hoopai maluna o ko'u hoohui ia ana me ia, i hiki ai ia'u ke holoi ia'u iho, a noho aku ma keia hope me ka maluhia a me ka hoomanao hou ole ae no na mea i hala. E hoouu aku i na mea i hanaia, i au ua nalo, a o na mea e hanaia 'ku ana, i au e panee malie mai ana. Nolaila, ke noi aku nei au e hoololi ia ka oukou mea i hooholo iho nei, a e hanaia e like me ka'u, oiai, o ka haawiia ana mai ia'u ka mana o ke kau ana i ka hoopai maluna o keia poe powa a'u ponoi no i lawe pio ai; ke manao nei au, o ka lilo ana no ia o ka mana o ke kau ana ia hoopai, a me ka mana o ke koho ana i kahi a me ka manawa e hookoia'i. Pela ka'u noi imua ou e ke alii a imua hoi o na 'lii o kou ahakuka."
          Ua hoolohe ia ka Elina mau huaolelo me ka malie loa, me he la ua hiki ke olelo ia, e lohe ia ana ke pine ke haule iho iluna o ka papahele, i ka ua mea o ka meha.
          Ua oluolu i ka Moi a me na 'lii ka ae ana mai i ka Elina noi, no ka mea, aia maloko o kana mau huaolelo ka oiaio, a ua hoike mai kona kulana a me na hiona o kona mau helehelena, o kona manao paa no ia; a mamua o ka ae ana o ka Moi Rikeke e hanaia kekahi mea e kue ana i ka makemake o kana keiki hanai o Elina, e ae mua ana ia e hoole e aku i ka makemake o kona mau alii.
          Nolaila, ua hooholoia e like me ko Elina makemake, e li ia na powa i ke kakahiaka o kekahi la ae, ma ke kula mamao mai ke kulanakauhale aku. I ka holo ana o na mea a pau, ua hoolaha ia aku la ma na pipa alanui o ke kaona, i ike ai na makaainana; a i ke kakahiaka nui ae, ua makaukau na amana lehulehu wale, a ua piha kui aku la na kanaka malaila, me ka piha i na manao inaina no keia mau powa, a me ka walohia no nae i ka hoomanao ae, e li ia ana lakou.
          I ka lohe ana no hoi o na makaainana i ko Elina manao a me kana mau olelo imua o ka Moi a me na 'lii e pili ana i na powa, ua piha lakou i ka hauoli nui a me ka mahalo piha nona, a ua hooi pakeu ia aku ko lakou mau iini ana nona, a ua lilo loa ko Elina inoa me he la he momi i ko lakou mau pepeiao. Ua hauoli mau lakou ke hoopuka i kona inoa nahenahe, a kamailio paha nona, a ua lili me ka makahehi nui nona. Pela iho la o Elina i lilo ai i mea nui a i kanaka iini ia e ia lahui, mamuli wale no o kona kulana a me kana mau hana.
          O ua kakahiaka nei, he kakahiaka kamahao. Ua puka mai ka la me kona ano poluluhi, a o na ao hoi o ka lewa, he ano ouli panopano ko lakou e holo ana ma o a maanei. Me he la e hoike mai ana, o ka la keia e kau ia ai ka hoopai maluna o ka poe ino, a e pono e ino keia la, i kulike ai me ko lakou kulana. Aole loa i haawiia aku ka lono i na kipi o ko lakou la ia e hoopaiia ai, aka, wahi a Elina, "e like me ko lakou hoomakakiu ana, a hele aku a hoopuiwa i kekahi hapa o ko kakou lahui me ka luku hoomainoino ana ia lakou; pela kakou e kii aku ai ia lakou, a hoopiha aku i ko lakou mau puuwai me ke kahaha, a haawi aku i ka hoopai hookahi, i kupono ai no ke kanaka e lawe ana i ke ola o kona hoakanaka."
          Mamua iki iho o ka manawa i oleloia, ua kauoha ia aku la na kiai paahao e hookuu ae i na powa mai ko lakou mau keena pakahi, a e hoakoakoa ae maloko o ka pa alii, mamua iho o ka ipuka nui o ka rumi Roiala. Ua hookoia keia mau kauoha ; a i ka wa i hemo ae ai na kaulahao mai na lima a me na wawae o ua poe powa nei, ua piha ae la lakou i ka hauoli no ka manao o ko lakou lanakila ana keia. Ua lohe ia aku kekahi poe o lakou i ka pane ana ae: "Ano ua hiki mai ka manawa e na hoa, e hooikaika kakou a make, e lawe pio i ka Hale Alii nei, a e luku aku i na mea a pau, a e hoike aku hoi i kahi kanaka lapuwale o Elina, aole i pau ke koni ana a na aakoko maloko o ko kakou mau kino ; a lilo ai oia i pio na kakou e hoomainoino, a o na makaainana hoi i mau kauwa na ko kakou mau makemake."
         
I ka lohe ana o na luna kiai i keia, ua ano pihoihoi ko lakou mau manao, aka, aole no nae i pane leo ae. O ke ano o keia mau kamailio, oia no ka hoike ana mai ua kuko lakou no ia mea, aka, aole i hana o Elina i keia mea me ka noonoo mua ole. Ua kauoha mua aku la oia i kona mau koa ponoi, kona mau ukali luina hoi i alo pu ai i ke kai kawahawaha o ka moana, ka poe hoi i kapa ia, na "ilio hae o ke kuna Zelina;" a ua kukulu lalani ia lakou ma kela a me keia aoao o ka ipuka, malalo o ke alakai ana a ke koa pukonakona o Egemona.
          I ka wehe ia ana ae o ka ipuka o ka hale paahao, a kauoha ia mai la na powa e hele pololei aku mamua iho o ka Hale Alii, ua holo aku lakou me ka manao ino, a me ka pihoihoi, aka, halawai koke aku la no nae ko lakou mau maka me na helehelena o na koa nana lakou i lawe pio maluna o ko lakou kahua ponoi, e kau mai ana na pu me ka pololei hala ole ia lakou pakahi; me ka leo kamaaina ia lakou o Egemona i pane ae ai: "E maluhia, a i ole e make i ka make o ka holoholona!" I ko lakou ike ana aku i keia mau mea, ua haule pu iho la ko lakou manao, a ua hooko i ke kauoha. Hele aku la lakou a ku ma kahi i kauoha ia mai, me ka nana kee aku a ano lili i ko Egemona ma kulana, e aaki ana na kui me ka liki o na puupuu, a me ka hawanawana ae i na huaolelo ino pelapela. Aole no nae i liuliu, aia hoi ua puka mai la o Elina mawaho o ka ipuka i ukali ia mai e ka Moi a me na 'lii o ka aina. Ku iho la ua Elina nei me kona kino maloeloe, i hoonani ia me kona aahu hooilina o ka noho alii, a me kana pahi kumu momi e kaei ana ma kona puhaka. Haka pono mai la kona mau maka liona ano hihiu i ko na powa, a ia manawa, ua hiki ole i na powa ke hoomau aku i ka nana ana iaia. Ua liuliu ka meha ana, a ua ano kau no hoi ka weli, a pane mai la ia imua o lakou me ka leo oolea o ke kauoha mana, a me ka eehia o kana mau huaolelo i hoolohe aku ai na powa, a kulu iho ai ko lakou mau waimaka. Wahi a ke Koa Elina:
          "E o'u man hoa paio:—Ano, ke haawi aku nei o Elina,—ka mea hoi a oukou pakahi i ake nui ai e lawe ae i kona aho—i kona aloha ia oukou ma o ka inoa o Enelani. Ua maopopo ia oukou ka hewa i haulehia ai oukou iloko o keia kulana a oukou e ike nei, a o ka'u wale no e hai aku ia oukou, oia keia, a e hoolohe pakahi mai oukou.
          "Ma o ka inoa o ka Moi a me na makaainana malalo o ka hae a me na kanawai o Enelani ; ua hooholo ia, a ke kuahaua ia aku nei, i keia la, i ka manawa mawaena o ke awakea a me ka aui ana o ka la, elike me ke kanawai, "o ka mea e lawe ana i ke ola o kekahi, e uku no oia ma ka hoonele ia ana ia pomaikai," pela no oukou, e na kipi, na powa, a me na pio, i hopu ia e ko makou Alihikaua moana o Elina ; mawaho aku o na palena o ke kulanakauhale nei, e halawai mai ai me ko oukou hopena pakahi, ma ka li ia ana ma ka a-i, a make, make, make loa oukou pakahi ; a na ka mana lokomaikai o na lani e hoopomaikai mai i ko oukou hopena.
          Kakau inoa ia
          RIKEKE. Moi.
         
I ka heluhelu ia ana o keia Olelo kuahaua, ua haule maule iho la kahi poe o lakou, a ua uwe leo nui mai kahi me ke noi mai e kala ia aku ; aka, ani mai la ka lima o Elina ia Egemona, a hoihoi hou ia aku la lakou maloko o ke keena paahao, no ke kali ana no ka manawa. Malaila na kahunapule me lakou.
(Aole i pau.)

La 16 o Nov. 1876.

MR. LUNAHOOPONOPONO; Aloha oe:—
          E oluolu oe e hoike ae i na mea hou o
          "Kona kai opua i ka lai,
          Opua hinano ua malie,
          Hiolo na wai naoa a ke kekau."
          ma na paepae kapu o ka LAHUI HAWAII; i ike mai ai na kini heluhelu o kou kino lahilahi, mai ka Hikina a ke Komohana, i na mea hou o ke kai maokioki o ua aina lai pohu nei o ke kai malino a Ehu ; a nau ia e lawe hikiwawe aku ma na eheu o kou ahonui, ke hiki ia me ke koe koena ole.
          O ka la i hoikeia maluna, oia no ka la hanau o ka Moi Davida Kalakaua, a ua lilo keia la i la kulaia no ka lahui Hawaii.
          Ma keia la i hoikeia, ua malama ae ke keiki lalawai Hon. S. K. Kaai o na one kaulana o Kamakahonu a me Kaiakekua.
          "Akua iho la ka la o Kona—e,
          Uhi malu i ka lau maia,
          Hai i ke kai ke ola o Kona—e,
          O ko'u ola i ka moe i ka u—a,
          He ua nui ia noonei—e,
          He hawawa i ka olelo e."
          Aia ma ke alo iho o ka home noho o ua keiki lalawai Hon. S. K. Kaai nei, ua kukuluia he lanai nui i hanaia a paa, nona paha na kapuai he 42 a oi ka loa, me 30 kapuai a oi ka laula, i uhiia me ka pea i-e lole, a i hoowehiwehiia i ka palai a me ka awapuhi o ka uka lipo anu o
          "Aloha wale ia uka,
          I ka uluwehi a ka nahele,
          O ka palai lau onaona,
          Ka awapuhi pala i ka ua."
          Aia ma ke kihi hema o ka lanai ahaaina e ku ana ka pahu hae, a e welo haaheo ana ka hae o ke Aupuni Hawaii, ma na eheu lahilahi o ka makani Eka.
          "Welo e ka hae Hawaii,
          Ma keia mau Pae Aina,
          Ua mau e ka EA o ka aina,
          Me ka pono o ke Akua."
          Mamua ae o ka makaukau ana o ka paina, ua piha e ka lanai ahaaina i ka poe i konoia aku e ka lokomaikai o ke alii o Kona Akua a me kana lede. O na maka hanohano i hiki ae i ua papa ahaaina la, ke kapena o ka moku manuwa Beritania e ku nei i Kaawaloa; ke kumu Bihopa o Kainaliu; ka ona nona o Honokohau-iki; Rev. G. B. Kaonohimaka no Kalaoa; D. Makainai no Keauhou; a me Davida Kamaiopili, no ka malu ulu mai o Lele.
          I ka hiki ana i ka hora 2 a oi ae, ua hoomakaukau ia ka papaaina na ka lehulehu i akoakoa mua ae ; i ka makaukau ana o na mea i hoolakoia, ua kena ae ka haku o ka papaaina ia Rev. G. B. Kaonohimaka e hoomaikai i ke Akua, mamua o ka ai ana i na mea i hoolakoia.
         
I ka pau ana o ka pule, ua ai kela me keia i na kohi kelekele a ka puukolu. Maanei i hoomanao ae ai au i keia mau lalani himeni, a penei ka puana a ka moe :
          "Ke hui nei makou,
          Me ka olioli pu no,
          E ai a pau ae,
          Na mea i hoolakoia,
          E ola mau o Kalani,
          KALAKAUA ka Moi."
          Ua ai ka haole i na mea ai haole a me na mea ai Hawaii. Ua nui na mea ai i hoomakaukau ia mai na ka poe e ai ana.
          I ka pau ana o ka paina a ka poe mua, liuliu iho la na ili puakea no ka hoi, a hala aku la lakou, ma ia manawa pokole, ua eleu ae la na kuene e hoomakaukau i papaaina hou na ka poe i koe. Ma keia papaaina, ua paina pu iho la me na haku o ka papaaina. Pela no na luana hoonanea ana, a hiki wale i ka lohe ia ana aku o ka leo o D. Makainai, e haiolelo ana no ka la i hanau ia mai ai ka Moi.
          Ua hoomauia ka nanea ana a hiki wale i ke kaalo ana aku o ka la, ma na hora molehulehu ma kela aoao, a ua hookuuia kela mea kiea mea e hoi i ko lakou mau home iho; a o ka pau no ia o na hana me ka maluhia.
          Maanei, ke haawi ae nei au i ko'u mahalo piha i ke alii Hon. Simon K. Kaai, a me kana lede, i ko laua hookipa ahonui ana aku i na makaainana e hauoli pu i ka la hanau o D. Kalakaua Kauliluaikeanuwaialeale, no laua ko'u mahalo piha; A e ola ka Moi i ke Akua. Me ka mahalo.
D. A. KONAKAIOPUA.
Ae-kai o Kona, Nov. 29, 1876.

          IA J. R. KALOHA'I.—Ua loaa mai ko haina ma ka oluolu o ka Lunahooponopono o keia nupepa. Eia ka pane aku, aole i loaa, huli hou ia mai. Ma ka hapa hope o kau haina, e rula hou aku no au ia oe, no kou ano kuhihewa. Ua i mai oe, "o ke kupapau kai kauo hele ia e na mea ola hookahi haneri." Eia ka pololei malaila, o ke kupapau ka mea nana i kauo i na mea ola hookahi haneri. Eia no hoi, e hoomanao ka poe e manao ana, e hai mai i ka puana a ka moe. O na mea kino ola e kamailio ia nei ma keia, he mau mea kino ola hanu, no ka mea, elua ano o na mea kino ola, oia hoi he ola kupu, a he ola hanu.
S. K. MOUNTAINDEW.
Lahaina, Nov. 21, 1876.