Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 4, 25 January 1877 — ELINA KE KOA HE KANAKA OPIO PUUWAI WAIPAHE! KA PALEKAUA LIONA HOI O KONA MAU LA KE PUKONAKONA O KONA LAHUI, A O KA OI WELINA HOPO O KONA MAU ENEMI. [ARTICLE]

ELINA KE KOA

HE KANAKA OPIO PUUWAI WAIPAHE! KA PALEKAUA LIONA HOI O KONA MAU LA KE PUKONAKONA O KONA LAHUI, A O KA OI WELINA HOPO O KONA MAU ENEMI.

HokanaXll—Helu 45. OKE K(.)A Klina i keia la, ho koolna kuii^,; lii' mea hoi nana i kau nui no na la lehuleliu wale i aui'hope aku, a ana hoi e hauoli nei. Ua hooikaika oia im* ka wiwo ole e hoojmkele ao ia EmeUue nm ka linia ae o na powa, a iloko o ka iUie.-UH! wale no u lawo ia kona ola i pakele niai ai. A owai no la ke hauoll ano. 0 kai* pa}na a pakolu ia hoi kona hauoli, no ka mea, me he la no ke ano nawiliwali a hopej>c o kona puuwai, ua koino loa'ku ke puanuanu oka niaeele alolia no kana inea i aloUa'i a hiki i ke aakoni, a ua punia tona kino niahope o Elina. A oiai ua hiki ia oe e ka inea heluhelu a me ka pe ni e kakau nei ke hoomao[x>;K> iho i ke knlana o ke kivi hiwahiwa nona keia tuoolelo, iiia o ka luK>niaopo|>o ana iho mai ka honmaka mua una mai o keia nanea walohia a hiki i keia manawa, lie nie» hiki ole piiha ia kaua ke-lili aku ia Eme- ' line no koua haawi ana i kona nloha a! }>au malalo o na kapuai o ke kanaka ui; "pali kt» kua malūna ke alo" o Elina. Malio|v iho o ka puu ana o ka mare. I at>lo he ni ui la w;ile no ka luK>mauia ana | o ka hauoli mawaena o n& inaktuiinan;i, i aka, he inau pule okoa. Ma ia hoj>e iiini, { ua īiohohi ih-> la ka maluhia maluua o | na {vtpaiina o ka aina, kuui |>aa ia ke sUoha maloko ■> ka pnuwaio na maktvai-' nana no na alii, a j«iu ke kau ana o ka ! weli maluua o na kanaka no na pow». 0 ke aloha, ua nof no Eiina, oiai, oia ke kuniu nui nana i pulumi aku i koia ino < mai ka aina a me ka nuwna'kn. ! Aole no i liuliu iiio maho{te o ko Eli- ! n«k mar*v»na mo Emeline, aia hoi, ua' hoohniia'e la o me Lei ina, ke : kalkauuihiue opio lo?i a kekahi o na'lii • |via o ka aina, a ua like ka nani a mo ka , hanōhano me ka maiv ia ana o Eliua n»a. ona luiua o Elioa, ua lilo *e 1« 1 lakou he inau hoa no ke aloalii o Elina. ā o ke kona Z< 'iu ». he moku holo h«d»a no ka ohana alii. Mi' ka oluolu a me ka maikai i noho ai lakou ma ia hoj*< uiai \ MOKI'N \ XIII ' II.> man n» »k.il»iki «lim 4 k.ii laalo h<« jv aku 1.-« m.-ihojv i'i.» o ka ui.iii* aua «» nV'.u .M io. a ii.»k »<» ia uuuian.i, ua no*»o k* ohana . a!ii nu> ke oU maikai. l'a h<vhuiiia nui )« «>lna keikik.im< a luv»* kahi k.iikaniahiu.- na E!in« a me Eiih line Oka mi;a u.i ka|*aia malu»|«e oka iiu»a <» ka Moi, o Kik» kv\ o ka lua o Kalosm a kok.AUiiiUiiu' lum o Ho uiAU k< iki ui a ku i k«< kulana kilakiia o makua lt* m*Uuia wikiaU I\i m !ak\»u n.i n>akua, aua makahHii uv< ka !i!i o n* mabiai?>ai»a no !.«V-x>n l * u.ii k.t aiua iu> ka !<vta a:ia,o k< i.« i«u k.uN* »!u hou no ka aiua.a'u "oa iiuu tka oua U!t; « h • M«-»u.uk.ui.i ka aiua a ;»u ka L

hui iria o lakou, a e loihi ko lakou ola. Iloko 0 keia mau la maikai, oiai hoi ka lahui e hauoli aua no keia pomaikai, aia hoi, oa hahau iho la ke ano ulia ouawaiiwali inalnna o ke kino o ke alii ka Moi Bikelce. Ua ane aoo kona kino, a uahoikeniai ia na hiona o ka aneane ana'ku o leona mau la i ka pahu hopu o ke oia, a na hui pu ia'e la hoi e ka ulia omaiuiai. He kanaka manao paa o Rikeke ma jia hana pono, na lilo kona mau ano a pau he kāuwa hoolohe no ka makemake « na lani, & i J;a aneane io ana mai o kooa maa la hope, aia hoi, e like me ke au6 tsaa o ka poe maikai ft,f>au, ua maopoepo ē no iaia ia mea, & VKto&kaukau om no ka maoawa e kaheaia mai ai e ka M|oi noua ka noho alii maluna li--10 ae o ko^ia. Ua kaijoha paa'ku la ia i kona ohana l>ouoi a iMe ke aloalii e noho paa mai tnaloko o naj{iaia o ka pa alii, "noka mea," wahi anaimua o Elina a me kaohana'lii i kekahi "ke ike nei au i ke ane nalo malie o ka pinneha.ua mai ko'u puuwai a&u, a e kuu kt*iki, ka mea a'u e hiliuai nua nei no ka {lomaikai o ko'u aina a me ua makaainana aloha maho|>e iho o ko'u wailio ana'ku malalo o ka ilihonua, ua makaukau au, a ua hooholoia he mau hora kakaikahi wale no koe no kou inakiw nei; a e ake ana ke aho uuku i koe iho iloko o'u, e kau mau aku ko'u mau maka maiuna o kou i|Gakimhine, ka'u wahine aloha, malniiiir hoi ou a me kau wahine, ka'u mau keiki, maluna o ka'u mau moopuna, a maluna hoi o na'lii a me na uiakaainaua. Uahauo--11 nui uu ii ua loaa hoi ka hanohano kiekiu o ka houua nei ia'u mai a oukou nuii mai ko'u mau Ia kamaiki a.hiki mai ano; na waiwai nui au, a ho w&iwai makauiae hoi, oia ka ;nau o ke aloha lauiaha o ka oiiūo uiawaeua o ka lahui holooki>a no'u, a ano, ua hooia iā maiia'u o ka aneane "ami*ku ■ kylir i ktftr hopena; me he ia, aohe a'u mukana nui e ae, o ka haawi I wale ana'ku no i na hoomaikai ana o ke I aloha ia onkou a ]>au, mai na'lii a nie na j makaainana, ma ke ano- he mau keiki j na'u, a noi hope loa'e i ka lokomaikai nui I o ka mana lani e uhi mai i na jwniaikai I a pau a'u e ake nui nei e loaa ia oukou." I Aohe mea i nele ka hoopuluiao na j»a--i ]»aliua e k& waiinaka, mainuli o keiamau ! i hu;ioU*lo ku io i ke aloha. " E ko'u ma- j I kua aloha," wahi a Elina me ka uwe i haali|H> ann, me ka hiki ]>ouo 010 iaia ke 1 |wuie ao, "o ka niake, nona na manawa a j jKin, aka. ko manao jkim nei au, he inoe- i uhane hihio kau ; a ke noi aku nei au i i kou aloha no makou, e liookahua iho i koi: mau noonoo ana a pi'.u inaluna o' kou ano uiau he inanaolana." j ■* Ua hoikeia ni ii ia'u, a ua makaukau au. E hok' aua au, e h;ialelo aoa ia ou- ! kou, ka'u niau inoa i iiloha'i. ko iiiki mai ko kauoha, nie ka hala olo,"' wahi a ka; Moi. 0 koia iiiiiu kaiuailio an.-i. aia uo ia maloko o keoua ukk* o ka .Moi, oiai, ua nui loii ni u la k**na nawaliwali, a e wai-1 ho ana luū inalnna o kahi nnn\ »W nn» i mau. e aua]Mini m.ui ana ka ohana iaia, I MM' k»« kiui aloh* ana'kn, me ke auo hoj»> I uo, no ke ano hu o ke kulanM 1 0 ka Xk>i. Nolaiia, niamnli o koia ma-! nao on.-i, ua kkou a j«u e noho • ]«ui mai. V* hoolaluia'kii la ka mai o ka Moi' 'iuiua o na makaainan*, a haawi mali : ia ana po ka louo i keU a me koU la ni»! ko ano o kona ola. M* kahi o ka hauoli , nui o ka aina i ka mjurv aua'o o na lh o|«io, ua h.k'kahuli iaV la a he u uw> ke ; kauuiaha O ko ano o na uukaainaua, j he luuluu a un\ ka pihliu* i ka K>W *n|i ku i k<Ma loms a na an»e noho iho la k^' aina iloko o ka nune o ke aloha walohU | 1 kokahi (»v o ka anoano ana'kn ta V ' wvh<- ka ]«ili o na hora h»hva o ko a«inM k ( a kom<> aka i ua U»r* liilii o ka \*vh»- kaii ao. aia h«a, ua Ikiomak* mai U k* ilH»' m.ilk' Miia ku o kv alii i k* nawaliwali KaiK»lia'ku 1* ia i na mea a |«ii r : nui, a na U»ol\»U i ka ikv aua hmi <», Kliua i <m o luakww |«utw«V U k\>na hauli, a kuln malii 5* k>y»a m*n «-auu*k*j ka w4J ik*ku U i-.« u, ua k.<m k» »>a hh»na o ia,ik>' i iAluii.» >mi*, a i k*::t«u *a5»- \ Jt 1 kvn»a **hi *o. Kuku iu*i ■ k* \»i»,% ,* * u» nalu o k* *i»i* lA ii», k*hī a>« a Vv alu < uks a>A

tne k$ nawe ma&a ae o ksba %&&&. S aoa kona maa lonak», a i I» «ai {an ' po»b raai ai na mea a pau, kaakaa m&i» iSB la na maka, koiu mai k be maa waiinaka, a kikoo mai k-koea man ioe fea umii aloha aoa iLo I k«la a nse ke», a o na msa hope loa oia nola Molwahine a rae Eliua. E paa ana keaa lima akan i ko Elina lima akau, a o kona limA hema hoi i ka lima hema o km wahine Moiwahine. oke kahuaa lapaan e ka ana ia ma ka %qso akao o kona po», me ke kulu makawaia o kona niaa waima&a, a wahi ana i pane ae ai m&hope iho o ka haia loa ana o ke alii, "ano, ina i olaolu i na lani e lawe aku i ko'u ola i kooiua »o kona uliāne, ua makankan ao, no ka nieii, aohe ho>pena o ko'u aloha nona. Ua hiioikaika wau elike me ka īkiki e hookaawak* aku i na linia o ka make, aka, me lw la, na ka lani io no ke kauoha, a aoli* he maua ma ka honua , nei e paie aku." I ka wa i kikoo mai ai na lima nawaliwali o ka Moi ia Elina a me ka Moiwahine, ua jiane mai la ke Aiii me ka ieo hawanawana. "E na lii, aia maluna o oukou ka hilinai ana a na makaainana. £ia o Elina, a e hilinai oukou iaia, a }«- la pu iup ka lahui. E aloha i ka'u Moiwahine elike me kona aloha ia oukou. E malania i ka hae maemae o ko kakou aupuni, a e malama ika maluhia o ke aupuni. A ano, o ko'u hopeua }*alui kei;u ke ike nei au i ka aneane ana mai, a me hu la ke lohe nei i ke kauoha e hele, ke haawi aku nei au i ke aloha ia oukou a p«iu. Aloha!" Hauie aku la kona poo maluna o ka uluna, pili malie iho ia kona mau umka| a he wkon» i hala ae, ua hala aku la oia. He niokuuhana nui ko loko oia rumi ia manawa. Maule aku la ka Moiwahine a nie Emeline 'no kekahi mau hora, a pokala hou mai la me ka nasaliaralt 0 Lliua, uanui koaa kaumaha, aka, ua mau no nae kona hoomanawanoL Ona 'lii ua ano o ko kikou noonoo Ma-| hope iho o ka pjiu ana o ua mea a pau no ka hoomuomae ana i ke kino k*tpapau a waiho ia aku la maluna o ke kahua dala, i uhi ia me na uhi Satiua wai gnla, ua kalmha ka maka ke nana aku i ke kino oka Moi. K moe aua ia me ka wliia, i auhu ia nie ke ka;>a roiala o Eneluni. nie na hoailona a pau o ka lianohano, a me he la, e inoe ana oia i ka hihio oke kanaka ola. Ia inanawa i hoomalamalaina ia ai ka hale Alii a me ka }>a Alii a h<H>inaku aku la ke kani ana o na | pu kunialii kanikau uiai na wahi a pau, j a jk'U hoi ka leo walohia o na hole, r laj wi' ana i ka lono kaumaha ma na pea o ka aina, 'N» ke Alii ka Moi aloha, ka j makua o IWilania, ua hoi aku la uiekojna Maknii." Mai ia manawa aku, ua j woho hamamaia n« ipuka pa o ka hale j Alii, a me na kanikau ana, na hulumahi | uiai hi na makaainana e luwiwi a'<u i | aloha loa ana i ko l.ikou Makua j Alii. He ku ike aloha a lue ka ivhia | ano oka manawa. Ika auina la o )ka lua o ka la, u* nalo ihi» la ke kino j alii iloko oka hoiowaa ku|«pau, a i kv ! kanaha o na la maho|« mai, ua «*aiho ia | aku la raaJoko o ka ilina nani i hoomaI kaukauia nona. malalo o ka ha- | nohaao i ike ole ia inMnia a(u. [ Ao ka m«>a hrluhrhi, hookahi wak> no , ln«|MMia i k\*s * Iwia. Klik* n» k* jka Moi kaooK* hop prU no i Wrink« | U ai, no ka mea, ua «K>ka «a o«a mamuli io kx»»a «Matw ka&a mau hana; a o kana »ko na lanu «a haawi k «aai No ka wml *ia noho U o Klina Ma I k»>ifc£oMoi «e U Kaalakia, * r)tk« mm>{ ahM4 ana o kona mabka pela im» i aloha ia ai o Kiina, a mai kona a« nmu, ua h,xvkapaa ia ka mainliia a a* ka powaikai hehwioa o Eeniaak Kw a Ikm mai ikm U r* o Klina k» ak»ka ia, a Wa loa ak« i aa U pna ok» kanaka, m ala kana mm kwki a wa aa \ mak<c iht» U eia me ka « ka \ n»ab\ a iue ka wailku a»a ika nMihmm ' aajmni a W kkw kii>iia*»Mala. | kioka i»*l»kU I | A»o *na I» Immwi k «bi! nr«kv*loha u a pa«k ak* kuia*vei 1« wmm.) o ka tm>a iakaia» «m kaaa | atakr«Hab> nm kr«a U«\ % Mnhoin U n», ia ****** nm»****. ! *ShlthV »t k* «M

hdk*i-4e ka paa »| E&elaaio Eme&ie, oole no e pM; M i aa fcriaa a a»e fcals k««]Se>| Zt«o, a«le no e pattt m; a. ik» lee |ta»| ImaUm wiwo oie o I£liaa > « Mnk»-: ia» a aohe hopeen. Me fco dk>%s kWkoa iiei k» maka|dla no kda moolelo ku ike aloha, me ka mAaaoUii*, « integn n na 2ai aaa o kakou, sta.ua mookī|t kaao l»oa akaako ookou makaiaaka aēl Ua pau» meka^^ēllaa. 1 KMnenii Kklkkowa. Kou, leen. 1377.