Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 5, 1 February 1877 — Page 4
KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.
HONOLULU, FEBERUARI 1, 1877.
KOMI TE HOOPONOPONO NO KEIA AOAO.
LAIKI MAKUA, MRS. KELA A. GILIMANA,
M RS. ELENA MAKALE, MRS. C. C. COLEMANA.
Ka hoahele maikai.
I kekahi po pouli ua, o ka pau ana mai ia o ka halawai a na kamalii, kali iki iho la o Hale e hai mai ia'u i kekahi mau olelo no kekahi o ko makou papa kula, ka mea hoi ana i hooikaika nui ai ma ka pule ana. A ia'u i kiei aku ai iwaho o ka pouli, I aku la au,—
"E Hale, ke ane hopohopo nei au i kou hele lookahi aku iloko o keia pouli nui i kela wahi loihi i keia po. Aole anei he mea e hele ana ma ia ala me oe?"
Nana mai la oia ia'u me ka piha hoihoi, a i mai la,—
"Auhea oe, e loaa ana ia'u he hoahele maikai ! Aole au e mehameha ana."
"Ina pela, eia kou mau makua a me kou mau hoahanau iloko nei o ke taona aole anei?"
"Aole. He hoahele i oi aku i ko lakou."
"Owai ia hoahele ?"
"Ka, kai noa o ka mea i akoakoa pu mai nei kakou ma ka haipule ana iloko o ka halawai. Oia hoi ke Kalahala. Aole anei oe i ike, ua olelo mai Oia, "Me oukou au i na wa a pau.'"
"Nolaila, ke manao nei oe, aole oe e mehameha a makau?"
"Ae. O Kri sto ua hoahele maikai la, a ua ae Oia e malama ia'u i na wa a pau."
I kekahi la ae, halawai iho la au me Hale, a ninau aku la,—
"Maikai anei kou hele ana i ka po nei?"
"Ae, he nani maoli!" wahi ana. "Me he mea la, o Kristo pu kekahi me a'u ma ke ala. Oia ka hoahele no ka wa pouli a me ka wa malamalama."
"Ae, he oiaio, Oia no ka hoahele maikai e Hale, a e ukali mau aku kona aloha me oe i na wa a pau e like me keia wa ano."
Ke ao ana i na keiki.
E na makuahine! Ma ka olelo haole, he lehulehu wale o na buke i kakauia i mea kokua no na makuahine ma ka hoolakalaka ana i ka lakou mau keiki, i lilo ai lakou i poe keiki maikai. Ke manao nei au e hoike aku i kekahi mau mea iloko o ka makou buke, i maopopo ai ia oukou ka hapa ana a na makuahine o na aina e, e hana ai—E piha na makuahine i ka ike me ke kokua ana, ma na aina a pau.
Ma keia pepa, e hoike aku au no ka oiaio.
O ka oiaio, oia ke kahua onipaa o na pono a pau. Nolaila, e hoomaka i ke ao ana i ke keiki i kona wa opio e hai mai i ka oiaio. Ma ka hana ana penei, o ka mua, e hoike aku me ka oiaio imua o lakou. He mea paakiki ole ke ao ana ia lakou e hoopunipuni—ia lakou e lohe ai iwaena o ko lakou mau hoa—O ka poe e malama pono ana i na keiki, mai hoike hoopunipuni aku ia lakou. Ina e uwe ke keiki, mai olelo aku, e haawi aku ana oe he mea maikai nana, aia nae, aole oe i haawi aku i ua mea 'la iaia. Mai hoike aku ia lakou, he mea momo na ka laau lapaau, ina he awaawa ka laau—Ina oe e olelo i kekahi mea na lakou, e hooko oe e haawi i ua mea la ia lakou. Ina ua hana lapuwale lakou, a ua olelo oe, e hoopai ia lakou, e pono oe e hooko ia olelo.
E hooikaika oe e hoike mai lakou i ka oiaio no lakou iho—ina ua hana hewa lakou, e hoike pololei mai ua hana i ka hewa; aole hoi e hoike mai lakou i ka pono o ko lakou aoao iho, me ka olelo mai, na hai i hana i ka hewa.
Aole o ke ao wale ana no i na keiki e hoike mai i ka oiaio, aka, e ao aku ia lakou, i ke ano e hana ai. Ina lakou e hoike mai i kekahi mea, me ka hai ole mai nae me ka pololei—e hooikaika oe e hoomaopopo hou aku i hoike mai lakou me ka pololei.
Mai hoohikilele i ka manao o ke keiki, ma ka hoike ana aku ma ka hoopunipuni, me ke kamailio kupono ole ana aku ia lakou ma ke ano huhu—Ina aole i maopopo ia oe, ua hoike hoopunipuni mai ke keiki, e akahele mai kapa wale aku iaia ma ia mea. Ina e ninau aku oe ia lakou, e kamailio akahele me ka oluolu—e hai aku oe ia lakou, e noonoo no ua mea la, a mai wikiwiki i ka pane ana mai—Nana ia e ike iho, ua aloha oe iaia, a ina ua hana oia i ka hewa, e kala aku oe iaia, ke hai mai ia mea me ka oiaio. E na makuahine aloha, e noonoo iho oekou no keia mea.
He manao paipai
I na makamaka heluhelu o ka LAHUI HAWAII, Aloha!
O makou o ka poe i lawe i keia aoao o ka pepa, ua lana ko makou manao e hooikaika me ka hooholomua ana i na manao hooholomua ana i na manao hoohoihoi a hoolana i na makuahine a me na keiki a lakou o keia aupuni; aole hoi makou e lawe mai ana i na kokua ana a kekahi poe i aloha i keia lahui kanaka, me ka ike ana aku i ko lakou mau manao a me ko lakou kulana nawaliwali. Aka, ua ake nui makou e lohe mai Kauai, Maui, Hawaii, Molokai a me na wahi a pau o keia aupuni.
E lalau aku i ka peni a me ka inika, a kakau iho i ka manao a hoouna mai ia makou i na olelo o ke aloha a me na olelo o ke kaumaha—O keia ka aoao kahi o na manao maikai e pahola aku ai iwaena o na ohana he lehulehu wale e noho mai nei—He kokua ana ia i kekahi, i komo ole ka noonoo e hana ma ka pono i na wa a pau ana e ola ana ma keia ao. Malia paha, ua alakaiia kekahi o oukou e lilo no ke Akua, a e noho pu me ia no ka mau loa; nolaila, o ka heluhelu ana i ka oukou mau mea i kakau ai, oia kekahi mea e hoolana ai i ka manao.
O oukou e ka lahui Hawaii, aole he nui o ka oukou mau buke, e like me ka na haole, aka, ua ike oukou a makaukau ma ka heluhelu ana ; ua hialaai nui oukou ma na mea heluhelu—Nolaila, e kokua kakou i ka poe i koe, ma ka haawi ana aku ia lakou i kekahi o ko kakou mau manao.
Ka la hiki mai—Ka Hoowalewale.
Mahope nui ae la o Ie su a lilo i kanaka makua. Ua maopopo no iaia kana hana, oia ka hele ana aku e ao i na kanaka no ke Akua.
Aka, o ka mea mua ana i hana ai, hele aku la oia ma kekahi wahi oia wale no—ma ka waonahele. Aole he hale nona e moe ai malaila, aole he mau hoa'loha e kamailio pu ai, aole hoi he ai e ai ai. I ka po he anu, a i ke ao he wela i ka la.
Aole he maalo kanaka ma ia wahi, aka, he mau liona, iliohae a me ka bea. I ka po, uwo a aoa mai lakou, aka, ua paulele o Iesu i kona makua.
Aole oia i ai iloko o na la he kanaha a me na po he kanaha: Na ke Akua no i malama iaia. I kona wa i noho hookahi ai, nonoi aku la ia i kona Makua ma kona naau.
Mahope iho, halawai a kamailio pu iho la oia me kekahi mea. Owai la?
Aole he kanaka, aole he anela, aole no hoi ke Akua; aka, o Satana no ia. Aole i maopopo ia'u kona ano. I hele mai oia e hoowalewale ia Iesu e hana i ka hewa, aole hoi e hoolohe i ka ke Akua kona Makua. Ua maopopo ia Satana, ua pololi ia o Iesu. I aku la oia iaia, "E hoolilo iho i keia mau pohaku i berena;" aka, aole o Iesu i ae aku, no ka mea, ua olelo mai ke Akua, nana no e hanai iaia.
Mahope iho, lawe aku la o Satana ia Iesu iluna o ka oioi o kekahi hale, i oi ae ke kiekie i ko ka luakini. He mea weliweli ka hiki ana iluna ma kekahi wahi kiekie. Ina oe e nana iho ilalo, e haalulu ana oe i ka makau no ka iuiu loa.
I aku la o Satana ia Iesu, "E lele iho oe mai keia wahi iho; na kou Makua no e hoouna mai i kona poe anela e hoopakele ia oe mai ka loohia ana i na palapu, no ka mea, ua olelo mai oia e malama no oia ia oe."
E pono anei ia Iesu ka ae ana aku e lele iho oia ilalo? Aole; Ua ike mua no o Iesu aole e oluolu kona Makua ina oia i hoolohe i ka Satana; no ka mea, o na mea e oluolu ai kona Makua oia wale no ka Iesu e hana ai.
Lawe hou aku la o Satana ia Iesu iluna o kekahi puu kiekie. Hoikeike aku la oia i na mea nani a pau o ka honua, na kihapai, na kulanakauhale, na moku, na kaa, na aahu nani a me na hoahaaina ana. I aku la ia, "E kilohi aku oe i keia mau mea nani a pau. E haawi no au i nei mau mea a pau nou. E lilo nou ka honua holookoa a pau: ina oe e kukuli iho, a hoomana mai ia'u."
Aka, i aku la o Iesu, "E hoomana aku au i ko'u Makua, aole hoi ia oe."
Ua hoolohe o Adamu ma i ka Satana, a hoolohe ole i ka ke Akua; aka, ua hana o Iesu i na mea a pau a kona Makua i kauoha mai ai iaia. Ua hoolohe ole o Adamu ma, a ua hoolohe o Iesu.
Nolaila, haalele mai la o Satana a hele aku la, a iho mai la na anela mai ka lani mai a hanai ia Iesu.
Ke hele nei o Satana mao a maanei, e imi ana e hoolapuwale i na kamalii. E pau ana kou kino i ka liona i ka aiia, aka, ke kali nei o Satana e lilo iaia kou uhane a me kou kino pu iloko o ke ahi pio ole. Aole o Satana makemake ia oe. He enemi ia nou. Aka, ua oi 'ku ka ikaika o ke Akua mamua o Satana. E nonoi aku oe i ke Akua, "E kiai mai oe ia'u mai ka malama ana ia Satana," a e kiai mai no ke Akua ia oe.
Ke Keiki Hoolohe.
Eia hou keia kupunawahine,a heaha la kana mea e hana nei? O kana wahi moopuna, ke paa nei oia he owili lopi imua ona, a ke owiliwili la oia a lilo i pokaa lopi. Mahope e humu no oia i kakini no kana wahi moopuna. Ma na aina anu a pau o Europa a me Amerika, mai kamalii a i ka poe kanaka makua, ua makemake loa ia na kakini mehana manoanoa i pumehana ai na wawae no ka wa hooilo.
He nui wale na kamalii, he mau kupunawahine ko lakou. Ua kahiko lakau a nawaliwali, aole hiki ke hana nui, ua makemake loa lakou e noho malie ma na hale, a humu kakini no na moopuna a lakou i aloha nui ai.
E manao anei oe, e hauoli na moopuna e kokua ia lakou ma kekahi mau mea? Ae, pela no. O keia wahi keiki au e ike nei, ua haalele aku oia i kona mau hoa paani, a hoi mai la e kokua i kona kupunawahine ma ka milo ana i ka lopi. Ke manao nei au, he keiki maikai oia. Ua pau paha kona mau makua i ka make, a eia me kona kupnawahine kona noho ana. Heaha la ia buke ma ke kuli o kona kupanawahine? He Baibala paha. E heluhelu ana paha oia i na mea o ka pono lani, a me ka noho ana olaila; me ka noonoo ana i kahi ana e noho aku ai ke makaukau ka Haku nona—a ua palaka ia oia i ka milo ana ma kana hana. Ke kali mai la kela mau keiki ma ka puka me ka uluhua loa, a ke kahea mai la. "E Ioane, e Ioane, e Ioane, hele mai hoi paha kakou e paani"—Ua makemake no o Ioane e hele, aka, aole oia e haalele i kana hana. E nana aku oe i ke kupaa o kona manao. Aole oia i huli 'ku a nana i ka leo kahea o kona mau hoa paani. Ua owiliwili ia ka lima o kona wahi palule, a ke kali ala kana wahi ilio i kona wahi kahu—ua makaukau no oia no ka paani—O ka pau koe o ka hana a kona kupunawahine, alaila, e honi aku no ia i kana wahi moopuna, me ka olelo aku, ua hauoli loa ia oia no kona lilo ana i keiki hoolohe a maikai ; ina aole oia i hoolohe, ina la ua haalele iho oia i kana hana a pakike mai iaia.
Mai pauaho; aka, e hooikaika.
I kekahi keonimana e kaahele ana i ka aoao akau o Irelani, lohe aku la ia i ka leo hauwalaau o na kamalii, a ku iho la ia e hoolohe.
Maopopo iho la iaia, o ka leo ana i lohe ai, mai kekahi wahi hale uuku no ia i hoolilo ia he halekula, hookokoke aku la ia; i ka hemo ana mai o ka puka, komo aku la ia iloko, a hoolohe'ku la i na hopunaolelo a na kamalii e pela ana.
E ku ana he wahi keiki uuku ma kahi kaawale, me na nanaina kaumaha.
"I kukulu ia kela keiki malaila no ke aha?" wahi a ke keonimana.
"Ka, aole ona wahi waiwai iki!" wahi a ke kumu i pane mai ai. "Aole he wahi noonoo iki iloko ona. Aole wahi mea e loaa ia'u mai iaia mai. Oia ka oi aku o na keiki poo paakiki o loko nei o ke kula."
Kahaha loa iho la ke keonimana no keia mau olelo. Ike aku la ia i na helehelena o ke kumu ua maku-e me ka iolea, a me he la, ua hoeha ia kahi iki opio mumule. Mahope iho o ke kamailio pokole ana aku o ke keonimana ia lakou, hookau aku la oia i kona lima ma ka lae o kahi opio e ku kaawale 'na a i aku la,—
"Ma kekahi o keia mau la aku, e lilo ana oe he haumana maikai; mai pauaho ; e hooikaika, e kuu keiki, e hooikaika."
Ua hoolana ia ka manao o ke keiki. Ua ala mai kona manaolana poho. Ua hoano hou ia oia. Mai ia hora mai, ua holomua oia ma ka naauao a me na hana maikai. Ua lilo oia i haumana maikai, a oia ka mea nana i kakau mua ka wehewehe ano o ka Baibala ; he kanaka nui a naauao oia, i aloha ia me ka mahalo nui ia. Oia o Dr. Adam Clarke.
O ka pahu hopu hope o kona mau manao i hunaia, ha waiwai ke hoomanao ia, oia hoi: "mai pauaho; aka e hooikaika e kuu keiki."
KA ELA KUMUMANAO
NO KE KAUOHA HOU.
"HE KAUOHA HOU KA'U E HAAWI AKU NEI IA OUKOU, E ALOHA KEKAHI I KEKAHI.—IOANE XIII; XXXIV."
MOKUNA III.
KE KAKAHIAKA POAONO MA OKALANA.
E Helena, ua lohe anei oe? wahi a kona makuahine, me ka oluolu. E hele ana au e hoomakaukau ia'u iho ano, a haalele mai la o Mrs. Conway i ke keena.
Ukali aku la o Ela, a koe iho la o Miss Ellis e ku hookahi ana ma ka puka aniani. Ua noho mumule oia no kekahi manawa, aka, ulu ae la ka manao iloko o Helena e kiai ana oia ia ia. No kekahi wa pokole mahope iho, pane mai la o Miss Ellis. E Helena, e lohi loa ana oe no ka pule. Ke makaukau mai nei na mea a pau.
Aole no hoi oe i makaukau, wahi a Helena i pane aku ai me ke ano kakana o kona leo.
O ka papale wale no ko'u i koe a kau iho, wahi a Miss Ellis.
Ina pela, aole he nui o ko'u hemahema i koe, wahi a Helena, me ke onipaa ana iho iluna o kona noho.
He nui loa kou hemahema i koe, ina aole ou hemahema, aole la e olelo aku kou makuahine ia oe e hele e hoomakaukau e komo i kou aahu. Aka, haupu koke ae la o Miss Ellis, he mea hewa ka hoopaapaa ana i kekahi a lilo i mea haunaele. E hoi aku oe iluna e Helena, wahi ana i olelo aku ai me ka hikiwawe a me ka leo moakaka.
Aole o Helena i pale i keia leo. Haalele koke mai la oia i ka rumi, me na helehelena hoomakue, a pani ikaika mai la i ku puka me ka hooponopono ole, a koe wale iho la uo o Miss Ellis me ka manao ano kaumaha a luuluu, no ka lanakila i loaa iaia, he hapa wale no ia o ka mea i hana ia. Ke hopohopo nei au, i ka olelo a Mrs. Conway, e houluhua ia ana au e Helena, wahi ana i kuko wale iho ai iloko ona, iaia i pii aku ai iluna no ke kii ana aku i kona papale.
Maalo ae la ia mawaho o ko Ela keena, oiai kona puka e hamama ana, a lohe aku la oia iaia e himeni ana; iaia e holoholo ana iloko o kona keeno.
Hauoli maoli o Ela Bland! wahi a Miss Ellis i nalu iho ai me ka nui o ka hanu, a ala mai la na kui ehaeha o ka lili e houhou ana i kona puuwai, iala i noonoo pono ole ai no ko Ela mau pomaikai a me kona iho. Ua nani oia a maikai, mohaha kona ola kino, me ka nui o ka lako a me ke aloha ia i loaa ia ia na h auoli maikai ana ma keia noho ana; o kekahi hoi, mehameha me ke kaumaha, he malihini hoi oia i ka aina malihini, e hele ana mai kekahi la a i kekahi la, a e ulu mau ana a puni oia me na manao kupilikii a hoehaeha mau iaia i kela a me keia; me kona puuwai ehaeha a me kona poo i uluku i na manao lili, oia ka mea nana e hoeueu mau ana iaia mai ia mau mea. Hikii ae la oia i kona papale, a kilohi aku la i kona helehelena i ano kaumaha iloko o ke aniani, oiai hoi ko Ela leo e pahola ana me ka nahenahe a me ka moakaka lea mai ka puka komo mai o kona rumi e hamama ana.
1 Kuu Kahu no Iesu;
E lako wale au;
Owau no kona, a oia ko'u,
Pomaikai mau loa wau.
2. Na ia la e alakai
Ma kahi hanai no'u,
Ma kahi no e kahe ai
Ka wai hoola mau.
3. Ina auwana wau, &c.
Okipu iho la ka mele ana. Aole i lohe aku e Miss Ellis i ke kuu ana iho o ka hanu o ka mea mele, a ike hoi i ka puka makawalu ana mai o na kulu waimaka mai kona mau onohi iho, oia o Ellis e noonoo ana i na leo nana i hoolauwili pu me kona iloko o ka nahenahe malie; ua maluhia ka leo ma ka honua. Auwe, he mea paakiki loa io no, i ka noonoo ana aole loa e hiki iaia, a hiki i kona manawa e maaloalo ana ae ma ka ipuka pa o ka lani, e lohe hou ana anei oia ia mea! He oiaio, "Ua ike ka naau i ke kaumaha o kona uhane iho, aole hoi i mea mai ka malihini i kona olioli." Aole e hiki ia Miss. Ellis ke koho i ka manao huna kaumaha iloko o ko Ela puuwai, aka, hoolono malie aku la ia i ka nahenahe malie mai, a oia ka mea nana i halihali mai i ka manao maikai, me na noonoo hauoli ana no ia mea. O kona mau noonoo, ua hoi hope aku la i kona mehameha ponoi, kahi a na keiki e mele ai i na mea i keia la, a me na leo i hoonalo ia o kona mau mua, me ka helu ana i na pule a hiki i ka wa o ka olioli Karisimaka, iaia e huli hoi mai ana i kona home. Ano e ae la kona ano iaia i noonoo ae ai no ko lakou mau helehelena paakiki,—ka he o kona makuakane poohina, kona makuahine hoi a me na pokii kaikunane aloha hoouluhua mau iaia, a me na kaikuana ona e noho ana ma ka home. Huli hoi mai la oia ma ka hiki ana mai o Lile a ku ma ka puka, a hai la iaia, ua makaukau ke kaa nona, a ua hiki i ka manawa e hele ai i ka pule.
HAAWINA KULA SABATI.
HELU 6—SABATI, FEB. 11.
KUMU HANA. Elia me na kaula o Baala.
PAUKU BAIBALA, I Na Lii 18:19—29.
19 Ano hoi e kii aku oe, e hoakoakoa mai i ka Iseraela a pau io'u nei, ma ka mauna Karemela, a me na kaula o Baala eha haneri me kanalima, a me na kaula o na wahi e hoomana'i, eha haneri, ka poe e ai ana ma ka papaaina a Iezebela.
20 Pela hoi, kii aku la o Ahaba i na mamo a pau a Isaraela, a hoakoakoa mai la i na kaula ma ka mauna Karemela.
21 Hele mai la hoi o Elia i ka poe kanaka a pau, i mai la hoi. Pehea la ka loihi o ko oukou kapekepeke ana iwaena o na manao elua? Ina o Iehova ke Akua, e hahai oukou mamuli ona; aka, ina o Baala, e hahai mamuli ona. Aole olelo aku na kanaka i kekahi olelo ia ia.
22 Alaila olelo mai la o Elia i ka poe kanaka. Owau nei, owau wale no ka i koe mai he kaula no Iehova; aka o na kaula o Baala, eha haneri kanaka lakou me kanalima.
23 He pono no hoi e haawi mai lakou i na bipi elua, ia makou; a e koho ae lakou i kekahi bipi no lakou iho, a e okioki i mau apana, a e kau aku hoi maluna o ka wahie me ka hahao ole ae malalo i ke ahi, a e hoomakaukau aku au i kekahi bipi, a e kau ae maluna o ka wahie, aole hoi e hahao ae i ke ahi.
24 A e kahea oukou ma ka inoa o ko oukou mau akua, a e kahea au i ka inoa o Iehova; a o ke Akua nana e haawi mai i ke ahi, oia ke Akua. Olelo aku la ka poe kanaka a pau, i aku la, he pono ka olelo.
25 Olele mai la hoi o Elia i na kaula o Baala, e koho oukou i kekahi bipi no oukou iho, a e hoomakaukau mua ae ia, no ka mea, he lehulehu oukou; a e kahea aku i ka inoa o ko oukou mau akua, aole hoi e hahao ae i ke ahi.
26 Lawe ae la lakou i ka bipi i haawiia ia lakou, a hoomakaukau ae la hoi ia, a kahea aku la i ka inoa o Baala, mai kakahiaka a awakea, i ka i ana aku, e Baala, e hoolohe mai ia makou. Aka, aohe leo; aohe hoi mea i hoolohe mai. Lelele ae la lakou ma ke kuahu i hanaia'e.
27 Eia kekahi, a awakea ae la, hoomaewaewa ae la o Elia ia lakou, i ae la, e kahea me ka leo nui, no ka mea, he akua ia; e kukakuka ana paha ia, e hele loihi ana paha, a e hiamoe ana paha ia, e pono hoi ke hoala ia ae.
28 Kahea aku la lakou me ka leo nui, a kokoe iho la lakou ia lakou iho mamuli o ko lakou ano, me na pahi, a me na ihe, a hu mai ke koko maluna iho o lakou.
29 Eia hoi kekahi, i ka aui ana ae o ka la, a pule ae lakou a hiki i ka wa e kaumaha ai i ka mohai ahiahi, aohe leo, aole hoi mea hoolohe, aole hoi mea manao mai.
Pauku Gula. p 21.
Mele.—Him. 24. 8—Leo.
1
Ieho va, oia ke Lii mau;
Hoomaikai nui no kokou;
Hauoli ae na aina e,
A me na mokupuni nei.
3
A iho oia e hoopae,
E naue ae na aina nei,
He ahi a e hoopau ai,
Hehee na mauna, hee na kai.
Pule, i ala mai kane, wahine, kamalii a kahea ia Iehova, a hoomana ia ia wale no, &c.
Na ninau a na Kumu.
P 19. Owai keia e kena ana? Owai ka i kena ia? kenaia o Ahaba e hoakoakoa ia awi? imua owai? mahea? Mahea mauna Karemela? Aia ma ka ohana o Isakara ma ke komohana e pili ana kekahi aoao i ke kaiwaenahonua. He mauna haahaa no, ua hihia nae, ua paapu ia na laau oka, me na laau oliva. He puniwai mau ma kona piko. Ehia kaula o Baal? Ehia no kahi e mai? Ai lakou ma ka papaaina awai? Owai Iezebela?
P 20. Ua hana anei Ahaba e like me ka Elia kena ana? No keaha la kona huhu ole, a pepehi ole ia Elia, e like me kona manao mua? Aia mahea ka naau o na 'lii? Sol. 21:1. Hoopaanaau.
P 21. Hele Elia io wai la a heaha kana i ninau aku ai ia lakou? Malama lekou ia wai mamua? a ia wai mahope? Kanalua anei kekahi poe? Mai hea ko lakou kanalua ana? Pane koke anei na kanak ia Elia? Hai paanaau mai. Iosua 24:15.
P 22. Heaha ka Elia olelo i na kanaka? Ma ka aoao hea ka oi? Ka aoao hea ke lanakila ana? Owai me Elia? Ina o Iehova me kekahi pehea? Hal. 27:3 118:6.
P 23. Ehia pipi a Elia i noi aku ai? Nawai kekahi? a nawai kekahi? A e aha ia na pipi? a e kauia na apana maluna o keaha? Heaha ka mea i papaia? No keaha ia papa ana? I akaka mahope no ke Akua mai ke ahi ke haule mai.
P 24. E kahea lakou i ka inoa owai? a e kahea Elia i ka inoa owai? Ma keaha e maopopo ai ke Akua oiaio? A pehea na kanaka?
P 25. Nawai e hana mua, koho mua, okioki mua i ka pipi a kahea mua i ko lakou akua? No keaha e hana mua ai lakou? Pehea hoi ke ahi?
P 26. Hana mua anei na kaula o Baala? A pehea ko lakou kahea ana ia Baala? Mai hea a hea? He leo anei i loheia no Baala mai? A no ka leo ole, hana lakou pehea? Me he poe aha la lakou? He pepeiao no ko Baala, he waha hoi, no keaha ka lohe ole, pane ole? Hai mai. Halelu 115:5—7.
P 27. A awakea ae heaha ka Elia olelo hoomaewaewa ia lakou? Ina meia ke ano o ke Akua, he akua aha ia? Pela anei na akua hoomana he nui wale?
P 28. Kahea hou anei lakou? me keaha hoi? He kana aha ia?
P 29 Kahea lakou a hana ino ia lakou iho a lelele iluna, ilalo me he poe pupule la, o hea? A pehea? he leo anei? he mea hoolohe anei a manao mai? Ua paupauaho paha lakou, a manao e oki i ka pule i ke akua lohe ole.
Mele.—Him. 469, 8—7. Leo.
1
Ma na aina pouli wale
E nana aloha nei,
I ke ole, a hoomana
I na akua wahahee;
Kini, lehu, miliona,
Ke poho la i ka po.
Na ninau a ke Kahu.
Na makua. Heaha ke kumu hana? Ehia kaula oiaio? Ehia kaula wahahee? Owai ka i hoakoakoaia? imua owai? ma ka mauna hea? no keaha? Nawai i hoakoakoa? Nawai i kena?
Na keiki. Heaha ka pauku gula? Nawai i ninau mai pela. Owai ka poe kanalua mawaena o na manao elua? Heaha ia mau manao elua? Pehea ko oukou manao? Owai ke Akua oiaio? Heaha hoi Baala? Aole anei he mau Baala ko oukou? Pela no—na lealea, na hula, na hewa na lole nani, apo lima, gula pepeiao, papale, kamaa—pale lima, &c.
O Iehova nae ke Akua oiaio, kanalua anei oukou, a manao e malama ia Iehova paha, i na mea o keia ao paha, ia laua elua paha? Pehea ka pono? Hai mai Mataio 6:24. Hiki anei i na akua o kela ao ke hoola ia oukou? Ua pule loihi na kanaka ia Baala, e kokua mai, ua lohe anei a kokua mai? A pehea o Iehova ke pule oukou ia ia?
Ke kula a pau. Hai pololei mai i ka hana a na kaula o Baala ma Karemela. Pela anei na kahuna Hawaii mamua? Pela anei na miliona hoomana kii i keia wa? Hiki anei i ko lakou mau akua ke hoola? Heaha ko lakou pono ia lakou?
Mele.—Him. 466, 6—4 ano e. Leo Moi.
1
I mai la ka Moi,
Ka Haku o ke ao,
Maluna o na 'lii.
Na haku hoi a pau;
Owau no nei, ke Akua mau,
Ke ola wau e pono ai
Me ka pauku 2.
Pule no ka poe hoomana kii i lilo lakou i poe hoomana ia Iehova, &c.
Haawina no Feb. 18. I Na Lii 18:32—46.