Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 7, 15 February 1877 — Page 1

Page PDF (1.26 MB)

KA LAHUI HAWAII.
"Ua mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
BUKE III.}  HONOLULU, POAHA, FEBERUARI 15, 1877.  {HELU 7.

KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.

Paiia ma kela Poaha me keia Poaha.
H. H. PALEKA,  Luna Hooponopono.
He pepa i hoopukaia i kela me keia hebedoma no na Ohana a me na Ekalesia o Hawaii; he mea kokua i ka noho pono ana o na ohana, ka maluhia o kanaka, a me na pomaikai kino a uhane o ka Lahui Hawaii. "Aole paonioni; aole haanui; aole hikiwawe ka huhu; aole noonoo ino."
O na Kumumanao a pau, na Nu Hou o kela me keia ano, na Mare, Hanau, Make, e kakau mai i ka Luna Hooponopono, a e paiia no ke kupono.
Aole e aeia ka pilikino, ke kuamuamu, ka hoino, a me ka huhu, a ua makemakeia ka hoohoihoi, hoolana manao, hoonaauao, a me ka hoopono.
He $1.75 ka auhau o keia pepa no ka makahiki, a he $1.00 no ka hapa makahiki.
E hookaa mua ia ka auhau o ka pepa mamua o ka loaa ana i kekahi mea makemake e lawe.

NO NA OLELO HOOLAHA.

E lawe ana keia pepa i na Olelo Hoolaha a na makamaka, e like me ke kupono, a e lawa pono ai hoi me ka hoohaiki ole i ka huina o na kolamu kukulu manao, no ka uku haahaa.
O kela a me keia makamaka e makemake ana e hoolaha, e hele mai ma ke keena a e hui pu me ka Luna Hooponopono.
Aole e paiia kekahi Olelo Hoolaha ke ole e hookaa mua ia ka auhau.
Eia kekahi, ke noiia aku nei na makamaka e hoouna mau mai i na mea hou; mai hooloihi loa i na palapala; e hai pololei mai i na manao me ke kuawili ole, a e kakau mai me na hua moakaka.
H. H. PALEKA,
Luna Hooponopono.

S. B. DOLE.

LOIO a he Alakai ma na mea pili Kanawai. Ua makaukau oia e pale i na hihia imua o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni, me ke kakau ana i na Palapala Pili Kanawai, ma ka olelo Hawaii a ma ka olelo Beritania.  1 1y

E. STREHZ,
[AILUENE]

MALAILA E LOAA AI NA ANO LAAU A pau; a me na wai hoomaemae o kela a me keia ano. E hamama mau ana ka ipuka ma na po Poaono a pau. Ma ke kihi o Alanui Papu a me Hotele, ma Monikahaae.  1 1y

WAi Hui o ka Hau!

E IKE IA ka Hale ma ka inoa o "BONANZA" Ke haawi ia aku nei ka poloai i na makamaka keonimana a me na lede o ke kaona Alii, e kipa ae ma ka hale hookipa inu wai momona o ko oukou makamaka nona ka inoa malalo iho, a e loaa no ka hau i hoomomonaia (ICE CREAM) na wai momona o na ano a pau! hoohuihui ia e ka hau iniki o Nuuanu. O keia hale, he hale i hoomakaukauia no na keonimana a he keena nani i hoomakaukau ia no na lede. E kipa mai, a o ka makepono me ka oluolu ke haawi ia'ku, oiai, he makamaka, a he kamaaina no Hawaii nei o  JOHN W. CROWELL.
2-1 y  (Keoni Koloela.)
Ma ka Hale "BONANZA" ma alanui Moi, mawaena o ka hale kahi umiumi a me ka halekuai o Dillingham ma.

C. H. DICKEY, (Kale Kika,)
LOIO!

A he Luna Kepa i apono ia e ke
Aupuni no ka Apana o Makawao, Maui Hikina.
E HELE NUI mai ka poe a pau i loohia ia me na pilikia pili Kanawai o ka "Ua-ukiu" nei, a na ko oukou makamaka oiaio no e kokua a e hooikaika e hoopau i na pilikia ma na ano a pau o ke Kanawai.  17-1y.

E. O. HALL & SON
[E. O. HOLO MA.]

NA MEA KUAI I NA MEA MAHIAI
NA LOLE, PENA, AILA,
—A ME—
NA ANO LAKO E AE A PAU.
Kihi o Alanui Papu me Moi.  1-1y

OLELO HOOLAHA.

KE HOIKE AKU NEI KA MEA NONA KA inoa malalo iho i ka lehulehu o Koloa a me na wahi e ae e kokoke ana, ua makaukau oia i keia manawa e hana i na
KII KAHA NO KE KUKULU HALE
ana a me ka houluulu ana i na lilo, no ka poe e manao ana e kukulu hale. A ua makaukau no hoi e hana Olelo Aelike no ke kukulu hale o na ano a pau, a
HANA KAA O KELA ME KEIA ANO.
O na ano mea hana kamana a pau e loaa no ma ke kahua kahiko, ma Koloa, oia hoi na
PAPA O NA ANO A PAU, PUKA
MOLINA-PUKA ANIANI, KUI,
PENA, AILA, &c. &c.
E kuaiia no ma ke kumukuai haahaa loa. E hoopaeia no ka papa ma na awa pae a pau mai Koloa a hiki i Waimea me ka uku haahaa loa. Aole uku o ke kaha ana i na Kii Hale ke kuaiia ka Papa mai a'u aku.
W. H. WRIGHT.
Koloa, Kauai, Dek. 4, 1876.  [51-6m.]

PAPA, PAPA.
AIA MA KAHI O
LEWE RS & DICKSON
(O LUI MA.)

KE KAHUA KAHIKO MA
Alanui Papu a me Alanui Moi
E LOAA AI NA
PAPA NOUAIKI o kela a me keia ano.
NA PAPA NANI
A PAA NO KE KUKULU ANA I NA HALE.
Na Pani Puka,
Na Puka Aniani,
Na Olepelepe,
Na Pou, na O-a,
Na Papa hele,
Na Papa Ku,
Na Papa Moe.
Na Pili o na ano a pau!
NA PEPA HOONANI,
Na PENA o na wai a pau
Na Kui mai ka nui a ka makalii,
Na Ami-puka,
Na Ami-puka Aniani,
Na Ami o na ano a pau,
NA AILA PENA,
NA AILA HOOMALOO,
NA AILA o na ano a pau.
NA VANIKI
Na mea HOOHINUHINU o na ano a pau.
Na Balaki o kela a me keia ano.
A KE HAI IA AKU NEI KA LONO i na makamaka a pau, ua makaukau keia mau hoa o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana
—NO KA—
UKU HAAHAA LOA!
like me ka mea e holo ana mawaena o LAUA a me ka MEA KUAI.
E hele mai! E na makamaka!
A e lawa no hoi ko oukou makemake me ka oluolu
1]  a me ka maikai.

KA NANEA EEHIA!
O NA LA
I AU WALE KA MANAWA
A O KA
HIHIO ILIHIA A KA UI
LEON ROSE!
NO NA
KOA KAVALIA OPIO:
NA
SEPANIA EKOLU!
He Nanea Walohia o ka Weli Eehia.
MOKUNA III—HELU 6.

          HE OIAIO, ua kau mai la maluna o'u na hiona eehia o keia mau huaolelo, a ala koke ae la au a komo i ko'u mau aahu me ka malie loa, a noho iho la ua kanaka nei ma ka aoao o ka moe. Heaha la kou makemake, wahi a'u i pane aku ai iaia, i keia hora o ke aumoe, he ano kupanaha keia.
          Aole i kupanaha, wahi ana, i oi aku mamua o ka hana nana wau i lawe mai imua ou. E awiwi e ka Makuisa—he au kaalo ko ka manawa—e ukali mai ia'u!
          E ukali aku ia oe? wahi, a'u, i hea? aole anei e hiki ia'u ke hoala'e i ko'u hoa? Aole! wahi ana, e nana mai ia'u a e hoolohe!
          Ku ae la au me ka piha i na manao kahaha, a ia manawa, ua ike lihi aku la au ma ka haule ana mai o ke aka o ke kukui i ua kanaka nei. He kanaka puipui me ka aahu piha o ke koa— o kona mau maka, kau mai la me ke ano hiena maluna o'u, a o kona mau helehelena a pau, oia no ka make.
          O keia, wahi a'u iloko iho o'u, ka mea a Fenado i hai mai ai ia'u, i ka halawai pu ana me ia maloko o ka ulu laau, i ka wa a na koa e maki ana mamua; a ke hele mai nei e hai mai i ka lono ua make ka ko'u makuakane; aka, heaha la kana o ka hele ana mai nei imua o'u? Ia manawa, ua kau mai la ka lia ano e maluna o'u, a ua hooholo iho la au e hoolohe pololei aku i kana mau kauoha. Hoomaopopo iho la au i ka mama o kona mau kapuai, aole loa he lohe ia o ka hehi ana'ku iluna o ka papahele, a aole loa no hoi e nehe. Hooi loa ia'e la ka weli o ko'u puuwai i ka ike ana'ku i ka wehe hamama ia o na ipuka a me ke pani hou ia, me ka wehe lima ole ia, aka, he ani wale no na kona lima akau a ua hamama, a pela no hoi ke pani aku. Heaha la keia? wahi a'u, e hooia ana anei au i keia ma ke ano he oiaio? a he moeuhane wale no anei?
          Alakai aku la ia ia'u, e hele ana mamua me ka aui ole mahope a ma o a maanei, aka, kau aku la kona mau maka imua me ka awiwi o na kapuai, kaalo aku la maua ma na alanui a hala ke kaona, a hiki i ka uwapo muliwai ma kekahi kihi o ke kulanakauhale. Ia manawa, ua hooikaika ae la au i ko'u manao koa, a ninau aku la i ko'u wahi e alakai ia nei? a no ke aha la?
          E ka Makuisa Denia, e ukali mai ia'u! O ka pane wale no ia i loaa mai ia'u, a no ke ano eehia a ano e o ka leo, ua hiki ole ia'u ke hapai hou ae i ka manao koa no ka pane ana'ku.
          Hoomau aku la no oia e hele, a pela no hoi au i ukali aku ai, a hala loa'ku la mawaho o ke kulanakauhale, a hala hope mai la hoi na uwapo muliwai e komo aku ai maloko o na poai o ke kaona, a ua hoomaka mai la ka maluhiluhi ana o ko'u kino holookoa, a ano hiki ole ke hoomau aku ka ukali ana mahope ona.
          Aole no nae i liuliu iho, hoea aku la maua iloko o kekahi ululaau, ma ka aoao o kekahi muliwai, a pii aku la maluna o kekahi kiekiena. O na lala a me na lau o na laau luluu aku la maluna o ka wai e kahe ana, a owe malie ae la me ke ano eehia. Aole wahi e hemo aku ai mai keia wahi a maua e ku nei, oiai ua paapu mai la i na laau, a uhi iho la ka pouli a ike ole ia'ku kekahi mea mamua o na maka. E ku ana maua maluna o kekahi kiekiena weliweli, a ike iho la au i ko'u ano pilikia. Ua hoomau mai au e hoolohe i na hana a keia mea kino ano e, a hoomaka mai la nae ka makau, me na hoomanao ana i na moolelo kupanaha o ka po, a hoomanao pu ae la no hoi i na huaolelo, i ka waiho mai ka o ka make mamua ou, a aohe kokua kokoke. Na keia mau mea i hooulu hou ae i ka manao iloko o'u e pane aku, a hoopuka aku la au i ka'u mau huaolelo i ka pane ana'ku. Aole au e hele mua hou aku, o kou makemake no'u he mea hiki wale no ke haiia mai ia nei mamua o ka hele auwana hou ana'ku. E pane mai! e hai mai i kou makemake.
          Ke hoomaopopo nei no anei oe i keia wahi? wahi ana. E kali a e lilo no oe i hoike. He hoa'loha o Fenado nou—a he hoa'loha no hoi no'u—ua haawi mai ia i kana huaolelo ae! E ukali mai ia'u!
          Kuhikuhi aku la kona lima imua, i kahi a na laau e kuku pupupu ana—aole o'u manao e hele aku, aka, me he la ua naue aku la no ko'u mau wawae me ka ae ole ae o ka manao—he kauo maoli ia no ke ano—a ma ko'u nana'ku, me he la he wahi pee no ka poe powa, ua hele a paapu i na laau a me na nahelehele, a o kahi hoi e pilikia ai ka malihini mehameha. Huli ae la au a pane aku la i ua koolua ano e nei o'u me ka leo nui. No ke aha oe i lawe mai nei ia'u ia nei?
          E pii aku oe iluna o kela kumulaau e ka Makuisa; wahi ana me ke kuhi ana 'ku o kona lima i kekahi kumulaau e ku mai ana. E pee mawaena o na lau ke kali no ka hora hookahi, a e like me kou minamina i kou ola, pela oe e noho malie ai me ka pane leo ole a me ka hana kuli ole.
          Lapuwale! wahi a'u; heaha ka'u mea e ike aku ana malaila?
          Aole anei oe i hooia ia; wahi ana me ka leo kuoo, o ka'u mau olelo aole he mea hoohenehene a ano ole? E haha mai ia'u a e hoomaopopo iho ina he mea hiki i ka luakupapau ke hoopunipuni!
          Kikoo aku la au i ko'u lima i kona, a ike iho la au, aohe hau i oi aku ka huihui maeele. Kuemi hope mai la wau me ka hiki ole ke pane aku. Kau pololei hou aku la kona lima i ke kumulaau a ua hiki ole ia'u ke kue aku i kona mamake. Nana aku la au i maopopo pono ko'u wahi e nalo aku ai, a huli hou mai la, auwe! ua nalo aku la ko'u hoa kamailio e like me ka hikiwawe o ka imo ana iho o ko'u mau lihilihi.
          Me ke kahaha nui au i hele aku ai a pii ae la iluna o ke kumulaau ana i kauoha mai ai ia'u, a pee iho la maloko o na lau a puni au. Ua hala'e paha he hapalua hora mahope iho o ko'u hiki ana ma ko'u wahi huna, aia hoi, ua pa-e mai la i ko'u mau pepeiao kekahi mau leo hauwalaau elua, e kokoke mai ana ma ko'u wahi e kau nei iluna o ka laau. He mau leo halulu a inaina ko laua, a no ka pouli loa, aole e hiki ia'u ke hoomaopopo aku i ko laua mau helehelena.
          Noho malie loa iho la au, a ma ka laua kamailio, ua maopopo ia'u, e huli ana kekahi ma o a maanei me kekahi pahi-puhaka, a o kekahi me ka ipukukui hele po. E nana ana laua i maopopo ai aohe kanaka kokoke mai, a lohe i ka laua mau kamailio ana. A pau ia, hoi mai la laua a noho iho la ilalo, ma kahi e kokoke pono ana malalo o ko'u wahi e kau nei, a hoomaka iho la e paina; me he la mai kahi mamao loa mai ka laua huakai i hele mai ai.
          He manawa pilikia keia o kaua, e Lopeza; wahi a kekahi i pane ae ai. Aohe e like me ko na la i hala'e.
          Ma ka inoa o ka Virigina Maria, wahi a ka mea i kapa ia'ku o Lopeza; e mihi ana oia no ia mea. O na hanohano hookamani ona e nele ana oia. O na mea huna a kaua i ike e hoolele liilii ana iaia a me kona kulana. Ke kakela Muaika—
          Aole i pau pono kana hopunaolelo hope loa, ua pane koke mai la kona koolua. Ae! e Lopeza! he hiki no i kela kakela ke hoike i kekahi mau mea huna. Aka, aia ia mau mea iloko o ko kaua mau umauma, a aole loa e lohe ia kekahi wahi hune o ia mea, aole, aole e ka welelau makani, aole loa no. Ina e oiaio ana ka'u mau mea e hopohopo nei, ma o ka anapa a ke ahi uila, e moni auanei lakou i ka oi o ka'u makakila.
          Ke hopo nei au no ia ano hana, e Iakesa, no ka mea, ua lohe au he elua mau leo. Ua ike no oe, he kulana hopo ole ko'u, aka, ua lilo au i hopo wale maloko o kela lumi nui ia po; wahi a kekahi.
          Ina owau kekahi ilaila ia manawa, aole loa au e ae ana e hoonawaliwali ia ko'u mau ami, aka e kupaa no au, a e okoa ka'u moolelo mai kau ae e kamailio mai nei ia'u; aka, no kou ano nawaliwali o ka manao, ua hopo oe mamuli o ka nu o ka makani a me ka ua o ua po ino nei, a hookuu waku la oe i kekahi mau mea nawaliwali o ke kino me ka ae pu aku e lawe laua i ka hoike oiaio no ko kaua aoao. Ina eia no ia kaua kela pahi-puhaka, ua ano hoopohihihi ia kona  manao, a loaa ia kaua ka noho'na kulana o na alii ma keia hope aku.
         
I keia mau kamailio, ua hoomanao ae la au, a maopopo iho la ia'u, o keia Lopeza, oia no ke kanaka a maua me Fenado i ike ai i ka po ino nui, maloko o ka hale kakela, a kau mai la ka weli maluna o'u. Ke hoolohe malie la au, me ka hiki ole ke hanu nui ae, a i ka huli pono ana mai ia'u, a hohola pono ae la hoi ka malamalama o kahi kukui e ku ana mawaena, maluna o ko laua helehelena, he mea e ka weli a me ke ano hiena. Hoomau aku la no nae laua i ke kamailio ana.
          Aole i hoi mai o Dona Padila, wahi a Lopeza; he hele mau oia e makaikai i kela hale kakela. He hele mau anei kana e makaikai i na poino ana i hana ai, a i ole e halawai me ka poe make?
          Mai manao oe e Lopeza ua ike o Dona Padila ia mea he ehaeha o ka naau, aole i ike kona koko i ke anuanu o ka menemene. Aia oia iloko o ka hihio moeuhane o na hana ino eleele o ka hoopoino, a aohe uhane po nana e hoopuoho i kona pauhia moe. Aka, e kau aku ana nae kaua maluna ona me ke kaumaha i oi ae mamua o ka luakupapau; e noi aku ana kaua i uku no ko kaua luhi i oi ae mamua o ka mea ana i manao ai, a he mea hoi nana i makemake ole e hooko.
          Aole paha he kanaka e ae e hooko pono ana i kana mau kauoha ina aole oia i anunu i ko kaua uku—O ka'u mea ia i enemi loa ai iaia, a e mihi ana ia no ia mea.
          Ae, e mihi io no oia no ia mea. Aka, he mau lede opio kela, ua ike au, a me he la e ae mai ana o Dona Padila e lilo laua na kaua, mamua o ka ae ana e nele kona kino i ke poo, a kaawale hoi mai kona pauku kino mai.
          Aohe mea e ae ana e hoole ai, koe wale no paha na mea e pili ana ia Fenado de Coelo, oiai, oia wale no kona hooilina kane e ola nei, a he mea pono oia ke hookaawale mua ia ma ka lawe ana i kona ola; wahi a kekahi o laua me ka leo mama. Aka, aia oia i Volosa i keia manawa, a e hele aku kaua e—
          I keia manawa, ua pii ae la ko'u inaina a paila, a hiki ole ia'u ke umi iho, no ka mea, ua maopopo iho la ia'u, e makemake ana kela mau kanaka e pepehi ia Fenado, ko'u hoa alo inea, a e hao i na waiwai o Dona Padila, a e lawe lima nui i na kaikamahine opio, na pua nani hoi o ia kihapai. No ia mea, ua pane ae la au me ka leo nui, a me ka piha i ka inaina:
          E na lapuwale! E na pepehi kanaka!
          Ua ikeia kaua; wahi a Lopeza, a me ka wikiwiki i pani ae ai i ka puka o ka ipukukui hele po. Owai la keia mea i lohe mai nei ia kaua, aka, na ka make e pani i kona waha, he mea hiki ole i ke kanaka make ke kamailio.
          Kani mai la ka pu panapana a kekahi o laua, a kololio ae la ka poka maloko o na lau laau, a aneane mai la ma ko'u wahi e noho ana. Ua hoomaopopo iho la no au no ka pilikia o keia kulana, a ua mihi iho la no ko'u hupo no ke kamailio ana, a hoolohe ole i ke kauoha a ka mea nana wau i alakai mai ilaila; aka, ua hala ka manawa no ia mau noonoo ana, a lele aku la au maluna iho o ua kumu laau nei, kuia aku la me kekao laua, hina aku la ia ilalo, a i kona wa i hoao ae ai e ku iluna, ua komo pu aku la ka'u pahikaua ma kona umauma, a make aku la. No ka pokole o ka manawa, aole e hiki ia'u ke ku koke ae, nolaila, moe iho la au ma ka aoao o ko'u hoa paio. Lele mai la kona koolua a uhau mai la ia'u me ka pahi, a moku iho la kekahi o ko'u lima. No ka pouli, aole e hiki iaia ke hoomaopopo ia'u, a i ka lua o kana uhau ana mai i ka pahi, ua komo hohonu aku la iloko o ka umauma o kona hoa. Ua manao iho la owau ia, a me ka manao ua make, ua hahau malie iho la i kuu poo me ke kumu o ka pu, a o ko'u maule aku la no ia.
(Aole i pau.)

He Olelo Pane i ka Moolelo a E. Kekoa.

M R. LUNAHOOPONOPONO; Aloha oe:—
          Mamuli o ke noi a ka Lunahooponopono o KA LAHUI HAWAII o ka pepa o ka la 7 o Dekemaba, Buke II, Helu 50. Ua ae ia mai makou e hookuu aku i na kamelo inuwai lehua o Maunahui a me Maunaoluolu.
          E ka poe heluhelu i keia olelo pane i hoikeia maloko o ko kakou Kilohana nei, e heluhelu oukou me ke akahele maikai, alaila e ike pono auanei oukou i na ano nui o ke kukulu manao a E. Kekoa i hoikeia ma ka Helu 40, 41, 49 a me ke 50, i hoaiai mai nei i na maka o ka lehulehu, i mea e koho hou ia ai e kekahi ekalesia o kahi apana kahu ole, a i mea hoi e mahalo nui ia mai ai e ka lehulehu, he wahi kanaka maikai loa keia, he hoopono, he hoopololei, he naauao piha, he ike kanawai, he kupaa ma ka manaoio o ka Haku o Iesu.
          E ka poe heluhelu i keia mau olelo pane, e ahonui me ka heluhelu malie ana, a e kaana pono iloko o ko oukou mau noonoo maikai ana, me ka welina ia oukou.
          Aole makou i makemake e pane aku no keia; ua ike no makou he mea luhi hewa wale, a he mea makehewa wale keia mau hana, me ka nui o ke poho o ka manawa, a he nui no hoi na lilo, a he hoopiha wale i ka nupepa me ke keakea wale i kekahi mau kolamu aka, mamuli o ke ahonui paupauaho ole o ka Lunahooponopono a me na keiki hoonoho hua metala, ua konoia mai makou e hoike aku ma ka aoao o ka Ekalesia Euanelio o Kaluaaha.
          Ma ka halawai luna o ka ekalesia o Kaluaaha i hui pu me na hoahanau o ka la 29 o Dekemaba o kela makahiki, ua hooholo a koho i ka mea nona ka inoa malalo e hoopuka aku nei i na pane ana'ku ia E. Kekoa, e like me ka ike o keia ekalesia i ke ano o ka Kekoa mau hana, mai kona hiki ana mai a hiki i ka wa a keia ekalesia i kipaku aku ai iaia mai kona noho'na kahu no keia ekalesia.
          E oluolu mai e na hoa heluhelu, e hoakaka iki aku au i kahi mau wahi hopunaolelo ano nui e pili ana no S. P. Heulu, oiai oia kahi i hoike pu ia mai e Kekoa ma kana moolelo o ka la 30 o Novemaba, 1876, helu 49 o ka "L. H."
          He kahunapule o Heulu no ka ekalesia o Kaluaaha nei, ua noho mai oia i  na makahiki 1869, i ka malama o Iune.
          He kanaka maikai a naauao no o Heulu. I kona mau la mua o ka noho pu ana mai me makou, he oluolu, he lokomaikai, he hookipa malihini, he ake nui e alakai pono i kona ekalesia a me ka hooikaika ma na hana pono o ka Haku, he ikaika ma ka hookele ana imua ma na kokua a pau. Ma ia mau la a Heulu i noho pu ai me ka ekalesia o Kaluaaha nei, ua nui ke aloha nona.
          I ka loaa ana o kona kokoolua ma ia hope iho, oia o Kualau w., ua kahuli kona ano maikai, a ua lilo ka pono ana i hooikaika'i mamua i mea mamanalo i keia ekalesia, oia keia:
          1 He hakaka pinepine o Heulu me kona wahine mare, oia paha, ma ka manao koho o kana wahine. Ua kii aku kekahi mau luna wahine o keia ekalesia e papa i ka laua hana ino, a no ko laua paakiki loa, ua pahola ae la ia maluna o ka ekalesia holookoa, a ua lilo i mea nune na keia ekalesia, he loihi na la mahope iho o keia nune ana. E nana ma I Tim. 3; pauku 1 a hiki i ke 6 I Tes. 4: 3 a me ka 4, &c.
          2 I ka hope o na la o ko Heulu noho kahunapule ana, oiai, ma Molokai nei ka halawai lunakahiko o Maui, ua hoahu dala na ekalesia elua, o Halawa me Kaluaaha nei, i mea e hoolako ai no na mea e oluolu ai na malihini mai Maui mai, oia hoi ka ai a me ka ia, a me kahi mau mea e oluolu ai.
          Ke koena dala i hoolilo ole ia i na mea ai, ua koi na luna ia Heulu e mahele me ka ekalesia o Halawa, ua hoole ikaika loa mai kela, aole e loaa ia mau dala a hiki i ka hopena, aole hoi e kulu aku kahi hapawalu malalo o kuu poho lima a haawi aku na ia ekalesia oiai, ua lilo aku la ka lakou mau dala i na mea ai, a o ka kakou no keia. Pane mai o Ninihua, he kahunapule makee oe i ke dala, a he hilahila ole oe.
          A ma ia olelo, ua pii ino ke kai o Heulu ia Ninihua, a hoike i na puupuu lima imua o kona hoa; a eia ka olelo a Heulu mai kona waha aku, ea. "O ke keiki iho la no ia o Kohala la." Puupuu aku la i na maka o Ninihua, i mai la o Ninihua, "E hoao no hoi paha me ke keiki o Molokai," wahi a Heulu i kona hoa paio. Ke kanaka ino maoli keia, wahi a kona hoa paio, kahunapule ino maoli keia, a'u i lawe mai ai mai Honolulu mai, a owau kou kamaaina i noho ai i ko'u hale, ku oe e hele pela mai keia Ekalesia aku. Ua pahola ae la keia hohono maluna o ka Ekalesia mai o a o.
          3—Ma kekahi halawai hui o na hoahanau me Heulu pu no. Eia kahi hapa o kana haiolelo iloko o ke anaina.
          He mau hoahanau hewa loa oukou, aole pono o na Luna, he poe Luna lapuwale; mamuli oukou e ike ana, e paila ia ana na uhane o oukou e a'u iluna o ka pa palai.
          Ma keia mau kumu i hoike ia'ku la, ua uluaoa ka Ekalesia a mokuahana me ke kipaku ole aku ma ia hope iho, aka, eia ka lakou hana. Hui pu ka hapa nui o na lunakahiko me na hoahanau a hookaawale ma kekahi hale halawai, oia o Kanuimanu ma Manawai.
          Ma ia mea, ua hoohoka ia o Heulu, a ua ku kela a hele i Kaanapali.
          He nui aku na mea i koe e pili ana ia Heulu, aole i ike o Kekoa. Ihea o Kekoa ia wa? I Kahana no i Oahu.

No E. KEKOA.

          He wahi kanaka maikai no keia. He kanaka oluolu ma kona mau maka, he hookipa, he oluolu i na malihini, he ikaika no i na hana o ka pono, he kanaka ano koa, he loio, he akamai i ke kaili manao.
          No ke kauoha ana ia Kekoa.—Eia ma kuu lima e waiho nei ka buke moolelo o ke ekalesia o Kaluaaha nei, a me ka buke moolelo o ka papa kahu malama waiwai, a me na bila hookaa dala a keia ekalesia ia Kekoa, a me na palapala o kela ano keia ano e pili ana i keia ekalesia, a me na palapala a Kekoa i hoouna mai ai mai Kahana mai, iaia e noho ana ilaila; e hoike mai ana i keia ekalesia i kona ae ana e hoi mai i kahu no keia ekalesia.
          Ua noho ka aha luna a me ka aha hoahanau ma Kaluaaha ma ka halawai o ka la 6 o Ianuari, M. H. 1877.
          Ua koho i mau komite ekolu, koho ia o Kupihea, Kailua, Maikui, e palapala aku ia Kekoa a me Kaukau; e ninau aku i ko laua makemake e holomai a e noho i kahu no ka ekalesia o Kaluaaha nei.
          Ua loaa mai ka pane mai a Kekoa mai. Eia kana palapala.
Kahana, Oahu, Mar. 23, 1874.
          I na komite o ka aha lunakahiko o ka ekalesia ma Kaluaaha, Molokai, aloha oukou.
          O ka oukou palapala o ka la 9 o Maraki nei, ua loaa ia'u ma ka la 15; a ua lawe au e kaana i ko'u noonoo ana no ka oukou palapala, a eia ka'u i hooholo ai.
          1—Ua ae au e noho ma Kaluaaha, no ka lawelawe ana i ka oihana kahu ekalesia.
          2—O ka manawa a'u e hoi aku ai e lawelawe i ke kihapai, ma ka malama o Iune, mahope iho o ka pau ana o ka Ahahui Euanelio o ka Pae Aina Hawaii ma Honolulu nei, aia a pau kela Ahaolelo, alaila hoi aku au e lawelawe pu me oukou.
E. KEKOA.
Kahana, Oahu, Mar 26, 1874.
          I na Luna a me na hoahanau o ke ekalesia euanelio ma Kaluaaha Molokai; Aloha oukou.
          Ua loaa ia'u ka oukou kauoha ma ko oukou komite la, no ko oukou hooholo ana, owau ke noho me oukou a lawelawe i ka hana a ka Haku ma ia Kihapai.
          Ua ae au i ka oukou kauoha ia'u, e hele aku ana au e noho pu me oukou ke pau ka Ahaolelo Euanelio.
          E kali oukou a pau ka'u mau koena hana i koe maanei, a hala ae keia hapaha, oia ka wa maikai loa e lawelawe ai i na hana, a o ka hapaha hookahi wale no ia i koe o keia makahiki euanelio a hiki hou mai keia Ahaolelo Euanelio.
          A mahope aku o ka pau ana o ka Ahaolelo Euanelio, o ka wa maikai loa no ia e hoomaka'i na hana.
J. W. M. POOHEA.
Kakauolelo o ka Ekalesia o Kaluaaha, Molokai.
(Aole i pau.)

          Ua hoohauoli ia mai makou ma ka hoike ana aku, ke hooma-u mau nei na paka ua i na kuahiwi o kakou, a ke oho like mai nei ka uliuli o ka aina mai o a o. O Feberuari la hoi keia.