Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 9, 1 March 1877 — Page 3
NA ANOAI.
Ua lohe wale ia mai, he elua mau kohola i ku i ke o ma Kona, a ua paila ia ko laua mau balaba (momona) i aila.
I keia pule e ku mai ai ka mokuahi mai Sidane mai, me na nuhou o na Panalaau o ka Hema.
Ma ka po Poakahi, a me ka Poalua nei, ua haule kukonukonu iho ka ua ma Honolulu nei, a ke hoi hou mai nei ka la.
Ma ka Poalua nei, i kuai kudala 'ku ai o C. S. Bato, i kekahi mau waiwai pili kalepa.
Ma ka po nei i ku mai ai ka mokuahi Auseturia mai ka hema mai, a e holo ana no Kaleponi i keia la.
Ma ka Poakahi, Poalua, a me keia mau la, ua piha mau ka lanai o ka hale kuai buke o Wini, no ka makaikai ana i na kii Pele.
O ka oi aku o kahi hale kuai emi loa o na mea kuai; aia ma Kaopuaua, oia ka hale kuai o Keoki Polena, he 10 i-a kalakoa no ka haplua, he makepoho ia i ike ia e ka maka. Ua nui ka ka poe i hele malaila i na wa a pau.
Ua lohe ia mai, ua hoopii ia kekahi mau kanaka o Kona Hema, imua o ka Luk. Apana, no ka pepehi mano i ka la Sabati, malalo o ke kanawai hoomainoino holoholona. Ua hookuu wale ia kela mea. Akamai aku la ka Loio nana i hana ia palapala hoopii ke puehu la.
IOLANI CLUB.—Oia ka inoa o kekahi Ahahui Himeni Hoonanea Liula hou i kukulu ia. A ma ke konane mahina o ka po Poakahi iho nei, ua kokolo pu mai la ke anu kehau me ke aheahe nawe malie o ka olu o na leo mele, a me ke kani o na gita. A i ka makou ninau ana aku, ua hai ia mai la ka inoa maluna. GLEEK.
KA LANI MOI NO KAUAI.—Mai na lono he nui i loaa mai, ua manao wale ke Alii ka Moi Kalakaua e holo aku e ike i kona mau makaainana o Kauai, me ke Kiaaina Bush.
Ma kekahi nupepa o na aina e, ua loaa keia; Ma kekahi hale keaka nui ma Kakalameta i Kalaponi, ua hiolo iho la kona mau noho'na i hele a luluu i kanaka he mau tausani, a ma ia hiolo ana, ua make 7, a ua eha hiki ole ke ola, he 4, a o ka nui, ua pau i ka hoeha ia.
Ma kela mau la welawela aku nei o ke kaono, e olu mau ana ka ikiiki o ko makou keena ma ka lohe ana'ku i na leo mele waianuhea a na keiki kukulu hua o ko makou Halepai. A hai pono loa ia mai la o na keiki o ka LAHUI HAWAII. A aohe no a makou hoohalahala no lakou, no ka mea, he oi lakou ma ka hoonohohua, a he oi maka puukani, a heaha 'ku la auanei ka mea i koe?
HE ULEU HUA METELA UA HALA.—Me ka walohia makou i lono mai ai, ua lawe ia 'ku la e ka make ma Kaanapali, Maui, o Nawelau Kukahi, kekahi keiki kukulu hua o ko makou Hale Pai Palapala. Ua hoonaauao ia oia ma ke kula Bihopa, a komo mai i lima hana no makou, a no ka mai, ua imi i ke ola mawaho, a hiki 'ku la i kona moe maluhia ana ma ka lai o Lele.
Aloha wale ia hoa hana oluolu i naue 'ku la.
Ma ka hora 7 ponoi o ke kakahi-poniponi o ka Poakahi iho nei, la 19 o Feberuari iho nei; ma Kamoiliili, ua kikoo mai la ka anela o ka muliwai eleele a lawe kohana aku la mai ka puhaka aku o na makua e noho u nei, ia Oopa Pamaiaulu Kopa, (k) a waiho iho la mahope nei i ka ukana luuluu a ka waimaka e loku ana i ka lihilihi, i ka ninihua i ka eha lima ole a ke aloha. He 10 makahiki a oi ka loihi o kona mau la ma keia ao, a hiki wale i ka wa i poloai ia mai la e ka Makua Mana Loa e hoi ma kona poli, i ka Home Lani.
"Mohala a noho iki pu
A emoole mae."
—Ma ka hapalua ponoi hoi o ka hora 7 oia la 19 no o Feb., ma ia wahi no i hai ia maluna'e. (Kamoiliili) ua loaa i ka Mea Mana Loa he manawa pono e kaukoo aku ai i ka uhane o Makia Apiki, (k.) he keiki na Apiki makai hao lepo o Ainahou. Ua hoomailo ia kona kino e kekahi mai loihi, a na ia mea i hoouna aku iaia, e hele e makaikai kino wailua i na kapa eehia anoano, ka muliwai eleele. Ua ike ia keia Makia e ko Honolulu poe, ma ka hale mauu ma Ainahou, a ua make hoi oia, i ka 29 o kona mau makahiki. Ua waiho iho oia he mau makua mahope nei, na lehulehu ohana, a me na makamaka, e u aku nono. He mea ehaeha nae mawaena o kekahi poe kanaka ka ike ana'ku i na maka o ke keiki, a hoa'loha paha, e amo mai ana iloko o ke anoninoni o ka mai, a hoohiki ino ae e hoomaka e, (a koe wale no ko na holoholona manao ole i kona hoa.) A pela paha ka makuakane ponoi o ua Makia nei o Apiki, mamua ae o ka make ana o ua keiki nei, ua hoohiki iho la ia me ke keiki, aole e ike i na maka a hiki i ka lua kupapau. I ka wa a ua A—nei i hoi ai i Honolulu, ua kahea ae la oia ia Uli (he akua anaana kahiko o Hawaii nei,) e nana, a e ai a make o Makia aloha nei. A pela iho la ka hana a Apiki makai hoomikioi pule i ke Akua e hoole ana i ka manao oia mea. Nani wale kona hupo ana!
Ke ano o ka hana a ka Haku ma ka Pae Aina o Maikonisia ma ka
MOKUPUNI O MILE.
13 Ke au hou o ka mokupuni o Mile. Eia na mahele e maopopo ai ke au hou. 1 No ke ao ana. "Ua hala ka hooilo, ua pau ka ua a ua malie, a ua lohe ia ka leo o ke kuhukuku ma ko lakou aina."
Ua hoomaka ka mana ao ana ma ke kula Sabati, aole ma ke kula la. O na mea a maua i ao ai, oia na kanawai he 10 o ke Akua, a me ka pule a ka Haku. Ua ao aku no maua ma ke ano hoopaanaau, me he mea la e olioli ana, e like no paha me ka a-h-a ana o ka wa kahiko o Hawaii nei. Mahope o ke ao kula Sabati ana, ua hoomaka ke ao ana ma na p-a pa olaila, a eia na hua mua mai ka A a hiki i ka pau ana. A E I O U A O B D J K L M N P R T W Y N. a e i o u a o b d j k l m n p t w y n. I ka pau ana o na hua pakahi, ua hele aku i na hua pa-lua, pa-kolu, pa-ha, ua hookuikui a hiki i ka heluhelu ana. Ua ao pu ia me ka himeni, helu kamalii, helunaau, huinahele, kakaulima, palapala aina, ka Baibala, na moolelo Baibala, na inoa o ke Akua, ke Kahikolu ana, ka hanau kupanaha ana o Iesu noloko mai o ka wahine puupaa, a he nui aku. I ka hoomaka ana nae i ke ao, 3 wale no hanauna, 1 wahine alii, a 2 makaainana; mahope mai 2, he mau alii wale no. O keia alii, oia no ke keiki a ke alii nui, a na ua alii nei i olelo aku i na kanaka a me na wahine e hele e ao ia, a ua nui ka poe i hele mai i ke kula, a o ka huina nui nae o na haumana, he 20, a o ka loihi o ka wa i ao ia'i, me he la 4 mahina. Iloko o keia mau mahina 4, ua hanaia i halepule, a i ka paa ana, ua hoomaka ke kula malaila me na haumana mua, a mahope mai o ia wa, ua hele nui mai ka poe makemake i ke ao, a ua nui loa. Ua ao ka'u kane i na kane a me na keikikane, owau hoi, i na wahine a me na kaikamahine. Ma ka himeni nae, ua ao o ka'u kane wale no, a i ka wa e hele ai oia ma kahi wahi e aku, ua kokua iki au ma ia hana a maua. O na makahiki a maua i ao ai, oia no ka makahiki 1870 a me 1871, a iloko o keia mau makahiki mua, ua maopopo ka holo lanakila ana o ka malamalama. Ua maopopo, aole no i haalele mai ka Haku i kana mau kauwa e hana wale no, me ka ike ole i ke kupu ana o na mea kanu, a loaa mai na hua ohaha, a oluolu mai ka maka o ka Haku nui, ka mea nana ka hana. Oiai no hoi, ua haawi no maua i kahi o na haumana, a ua hele no lakou e ao aku i kahi poe o lakou, a oia no hoi ka mea i holo hikiwawe ai ka malamalama a puni holookoa ka mokupuni o Mile.
14 No na halawai.—Elima la halawai i malamaia ma Mile, Sabati, o ka pule nui, i ka hora 9 A. M., i ka'u kane wale no ka hana; hora 3 P. M., ua haawiia ia halawai i ka poe a pau i hele mai e hoike manao, me ko maua malama no nae i ka maluhia, pela i kela a me keia Sabati. O ka halawai Poalua, Poakolu, na ka'u kane wale no e malama; a ma ka Poaha, na'u a me na wahine e malama; a ma ka Poaono, na na kane wale no, he halawai paipai, mihi, pule, a pela aku. O keia mau anaina halawai, he maluhia, aole haunaele, he poe hoolohe a malama i ke ao ia. Ma ka la Sabati, ua malamaia no ke kula Sabati, ma ka hora 11 A. M., nui na kane a me na wahine a me na keiki i hele mai. I kahi wa, e hiki ana na haumana i ka 200, a i kahi wa, e oi aku ana, a emi mai no hoi. Iloko o keia kula Sabati, eono kumu wahine olaila, a owau no ka hiku; eha kumu kane olaila, a o ka'u kane no ka lima. O na haawina, o na moolelo oloko o ka Baibala, e like me Aberahama, Iosepa, Davida, Halelu a Davida, he mau himeni, a pela aku. Ma ke ano hoopaanaau ka hana ana, a na kela a me keia papa e hai paanaau mai i ko lakou mau haawina, me ka eleu, ke hiki i ka wa ninau. He poe makaala a makemake io, a ua eleu maoli no.
15 Ka hookumu ia ana o ka ekalesia o ka Haku ma Mile.—Ma ka M. H. 1871, ua hookumu ia ka ekalesia o ka Haku ma Mile, ma ka hookomo ana ma ka hoike manaoio ehiku, 4 wahine a 3 kane. O ka mea nana i hana a i lawelawe i ka ahaaina a ka Haku, oia o Rev. Snow, oia ka makua ma Ebona; a pela ka hele ana a hiki i keia wa, me he la, aia mawaena o ke 50 a me ke 60 ka nui o na hoahanau. E ko Hawaii nei e, poho anei na dala a oukou i haawi ia no ka mahinahou? I ka manao o ko oukou kaikuahine, aole, aole loa. Ua pukaino oukou, a e hoolana ae i ko oukou manao.
16 No ka mahinahou.—He hana nui keia iwaena o Mile holookoa, mai na'lii a i na makaainana, mai na makua a i na keiki, hookahi omole aila a kela a me keia mea i ka mahinahou hookahi, mai na hoahanau a i na imi, a me ka poe ao, a me na mea a pau loa, ua nui ka makemake o na kanaka ma keia hana, a ua nui no na dala loaa. Nani ka ke Akua hana iwaena o ko na aina e. Ae, nani no. E hoonani nuiia ke Akua.
17 Ka poniia ana i kauwa na ke Akua oiaio.—He oiaio, mai ko maua haalele ana ia Hawaii nei a hiki i ka wa i noho ai maua ma Mile, aole no i poniia ka'u kane, aka, i ka wa i ponoiia'i, i ka M. H. 1875, i ka malama o Novemaba paha, ma Jeluiji, ma ka luakini hou o ko Rev. D. Kapali kihapai. O na komite nana i hana ia hana, oia na Rev. Snow, J. W. Wini, a me D. Kapali. Ua kau ke sila o ka ke Akua hana maluna o Rev. S. Kahelemauna.
18 Ka haalele ana mai o ka'u kane ia'u a me na keiki a maua, a me ka hana a ka Haku a maua i hana'i ma Mile.—"A i ola au, no Kristo ia, a i make hoi, o ko'u pomaikai ia." Pilipi 1:21. "Pomaikai ka poe make, ke make iloko o ka Haku." Hoik. 14:13. He mea e lana'i ko ke Akua poe kanaka, ka haalele ana i keia noho ana, a hoi aku la me ka Makua nui o ka lani.
Eia ka moolelo no ka make ana o ko'u kane. I ka wa i holo ai maua i Jeluij e poniia, a pau ia, ua loaa oia i ka mai fiva, a ua nui no ke kaumaha o ka naau. Aka, ma ka lokomaikai no o ka Haku, ua waiho ia mai no ke ola. Mahope o ka oluolu loa ana, ua haalele ia Jeluij, a ua hoi aku no Mile. Ia maua no i hiki ai malaila, ua lawelawe nui no i ka hana, me ka lana nui o ka manao, na ka Haku no e kokua mai ia maua. Iloko o Ianuari o ka makahiki i hala, ua malama no makou i ka hebedoma haipule i kela a me keia la, a iloko o na la mua, loaa no iaia he anu a me ka wela, a ua hoomanawanui no oia e hana, a e lawelawe, me ka launa nui no me na kanaka, aole oia i moe, aka, e makaala mau ana. I ke kakahiaka nui o ka Poaha, oia ka la 6, ua hele no oia e malama i ka pule hoomau, a ua noho no hoi au i ka hale, no ka malama a me ka hooponopono ana i na mea o ka hale no ka aina kakahiaka. Iaia nae i hoi mai ai, aole au i ike eia kela iloko o ka lumi moe kahi i moe ai me ka mai. Ia'u e kali ana ma ka lumi hookipa, no ka hoi mai no ka malama ana i ka ohana a me ka paina kakahiaka, aole au i ike ua hoi mai; ninau aku la au i kekahi luna, auhea ka hoi o Kahelemauna? aole e kala i hoi mai ai, wahi a ua luna nei. O ka mea hoi e noho ana i ko maua hale kuke, e malama ana i ke ahi, eia kana olelo, aole e kala i hoi mai nei o Papa e Mama. Aole au i ike. Aia iloko o ka lumi moe, ma ka hale auau ae nei ke komo. Ia komo io ana'ku no, e moe a mai io mai ana kela. Ia wa maua i haipule ai, a kukakuka no na hana. Me ia ano no, ala'e la oia, a malama iho la makou no ka paina kakahiaka a me ka ohana.=
(Aole i pau.)
NA ANOAI HOONIPONIPO O KA LUA LIONA.
E KA LAHUI HAWAII E; —Aloha:
E ke alakai noeau o kuu lia mau, a me ko'u mau keiki noeau i hele wale a nohea i ka ua Waahila, e walea ana i na hana mikioi o kou papaaina. E ahonui i ka ukana a ke aloha pumehana e niau kaupe aku la.
A e anoi e kipa ke aloha,
Ma ia pohai anuhea.
Ke hoike aku nei au ma ke ano he mau hunehune no ia no neia home inea o ka noho ana, a penei ka anoi:
No ka noho ana.—O ka noho ana malalo o ka malumalu o keia home a me ke alakai ana o kona kapena, he mea nui no ia a me ka hoonipo i ke aloha. O ka lilo ana o ke kanaka i mau lima hana malalo o na kanawai o ke aupuni no ka manawa pokole, me kona noho iloko o keia home i olelo ia he lua liona, ma ke ano he kue i ke kanawai o ka aina, aole no ia i pili pono ka huaoielo e kau ae la maluna, aka, no ke kanaka wale no i hoopaiia e ke kanawai o ke aupuni, nona ka loihi mai ka 1 a hiki i ka 10 a oi makahiki. Nolaila ke aloha hooniponipo i oleloia ma keia hunahuna manao.
Ke kulana maikai o ke kanaka, oiai oia e noho ana ma keia home no ka 1 a hiki i ka 10 a oi makahiki.—Ina he aloha oia i kona ohana ponoi a me kona mau luhi paha i ka wa lanakila, a me kona aina makuahine, a komo ka hoomanawanui iloko ona, alaila, e lilo no ia hoopai loihi i mea ole. O ke kanaka i hoonele ia i keia mau haawina maikai, alaila, e loaa ana iaia na mahunehune a ke kanawai, a lawa no ia mau mea, alaila, he mahuka kona hope.
Na inoa o ke kanaka hoopai loihi a me ka hoopai pokole.—Ua kapaia ka mea hoopai makahiki a pela aku, he kupa no ia home, a o ka hoopai pokole, he malihini makaikai i ka lua liona.
He nui na anoi e waiho nei, aka, ua waiho ia a loaa ka wa kupono. E welina kakou me ke aloha pumehana.
G. W. KALOHAI.
Honolulu, Feb. 26, 1877.
Powa ma Maui.
Mai ka lokomaikai o ke Kiaaina Moehonua o na Hono o Piilani, ua loaa mai ia makou ka lono malalo iho nei, a penei:
Ua pae hikiwawe mai makou ma Lahaina nei i ka hora 3 a. m. Poakolu iho nei, a ua launa aloha me na makamaka o ua lai nei. A ma ka Poalima iho nei, ua loaa mai la ka lono ia makou, ua pepehiia o Huluole k., he makai no Makawao, Maui nei, e George Raika, he hapahaole kumakahiki oia, a no kona mahuka pinepine, nolaila, ua hooholoia e lawe i Lahaina nei, ua hoopaaia na lima i ka hao o George Raika, a hele wawae a hiki ma Manowainui, kekahi awawa ma ka pali o Aalaloloa kaulana, alaila, emi hope aku la o George Raika mahope o ka makai, a hahaki aku la i ka hao o ka lima i paa ai maluna o kekahi pohaku, a haki pu ae la ka hao o na lima. Ma ia kaawale ana o na lima mai ka hao mai, lalau aku la George Raika i ka pohaku, a hoonou aku la ma ke kua o Huluole, ka makai, a pa aku la ka pohaku ma ke kau wahi o ke kua, a haule a maule aku la ka makai ilalo, mai kona lio mai, alaila, holo aku la o George Raika pepehi, a lawe i ka hoailona pine makai, a kau iho la ma kona umauma, a lalau aku la i ka lio o ka makai, a holo mahuka hou aku la o George pepehi i Makawao, a o ka makai Huluole, no kekahi hapalua hora kona waiho ana, a oluolu ae la, halawai mai la kekahi makai o Levi me George Raika ma ka aoao hikina o ka pali, e kau aku ana ke pihi makai, aole nae i ike o Levi he makai powa kela, a mamua mai loaa iaia keia Huluole, ua ala ae oia iluna, aole oia i make loa, he maule wale no. A mai iaia mai keia mau lono, a ua hoolaha ka luna makai Eweleke, he $25 ka uku o ka mea nana e hopu. Aloha.
Lahaina, Feb. 24, 1877.
HE HAWAII PONOI I MALAMA I KEKAHI MAU MEA KAULANA O HAWAII NEI.
He mea kahaha no paha no ka malihini, ka ike maka ana aku, i kekahi mau mea kaulana o Hawaii nei, i malama ia hoi e kekahi "Hawaii Ponoi" J. M.—ma ke alanui Ema.
Ina e komo aku ka malihini ma kona pa, e halawai mua mai no kona mau maka me na pua o kela a me keia ano; e laa na pua o na aina e, a me ko Hawaii nei no hoi; ka awa, maile, palai, kalukalu, a me ia mea aku, a puia aala ko lakou ala waianuhea, ko maila hoi a loaa ia ka malihini, a he mea hoi ia nana e hooia iho ai, ua kupono io ia inoa i kapa ia ai i kona home, "Home Lau Ahiahai," a hoomanao ae la au i keia mau wahi lalani mele:—
Kuhi au he lehua ka popohe mai
Ilaila ka iini a kuu puuwai,
Hoope aku au a kiss iho hoi
He lau ahiahi wale no.
A ina oe e koma aku ma kona hale noho, alaila, e mahalo piha ana oe i ka maikai, a me ka maemae o kahi noho, au hoi e hoomanao iho ai, he Hawaii kuonoono ia i lawe mai hoi i ka rula o ka haole, a e hiolani ana hoi ia, iwaena konu o ke onaona o na pua. He mea nui hoi ka malihini iaia, e lilo ana ia he mea nui; a o kona ano mau no hoi ia, he heahea, he hookipa i na malihini, a he oluolu hoi, a o ke ano hoi o ke kamailio ana me ia, ma ke ano noho'na ohana, a me na mea kaulana o kela a me keia wahi, a o ka oi aku nae, no na mea kanu.
No kona makemake loa i na mea kaulana o kela a me keia wahi, nolaila, ua malama ia i kekahi mau mea kaulana, e laa ka lauoho o Pele, a me kona lepo, na pohaku ano e hoi i hana ia eia, (Pele) na lehua o Luluupali, lima kaha kanaka o o Manuakepa Pahapaha o Polihale, iliili hanau o Koloa, a he nui wale aku hoi na mea kaulana e ae, a o ka poe i ike ole i keia mau mea, e naue ae e ike. Me na keiki hoonoho hua kepau o ke Gazette Club, ko'u adieu hope ana.
J. P. MALIHINI.
Honolulu, Feb. 12, 1877.
HAIOLELO A REV. H. H. PALEKA ma Kawaiahao, Feb. 25, 1877.
Poolelo : E hookokoke kakou me ka maopopo loa o ka manaoio, a me ka naau oiaio, me ka huikala o ko kakou naau kaumaha i ka hewa, a me ka holoi ana o ko kakou kino me ka wai maemae. Hebera X: 22.
E hookokoke kakou, oia ka manao alakai iloko o keia pauku. E hookokoke la ia wai? E nana i na pauku mamua iho, pauku 19, 20 a me 21. Ua maopopo ma ia mau pauku ka haina o ka ninau. Ua olelo ia kakou e hookokoke aku i ke Akua, ka Makua. Aole anai i kokoke mai ke Akua i na wa a pau? He oiaio eia no Ia. Ua hoolauna mai Oia; aka, o ke kanaka kai hoolauna le aku ia Ia. Ke hoolauna ole nei kanaka me ko lakou Makua aloha; ua hookaawale loa aku kekahi poe o kakou. E hoi mai i ka pono; e hoopili aku a launa loa me ka Makua; e noho malalo o kona malu. E ai i kana ai maikai. E lawe mai i Kana makana, oia ke ola.
Me he ano hea la kakou e kookokoke ai? "Me ka maopopo loa o ka manaoio." E waiho ke kanalua, ke kuihe, ka hopohopo. O ka Makua e kahea nei ia kakou e hookokoke aku, ua hana oia i alanui e hiki ai. O Iesu ke ala, ua makaukau Ia e alakai ia kakou e ike i ka Pono o ke Akua.
"Me ka naau oiaio" kakou e hookokoke aku ai. Aole hiki i ka mea hoopunipuni ke launa aku me ka Makua. A no ke aha la kakou e hoopunipuni ai i mua o ke Akua? He makehewa ia. He hiki ia kakou i kahi wa ke hoopunipuni i ke kanaka; aka, imua o ke Akua, aole hiki. Me ka oiaio kakou e hele aku ai i mua Ona, e pono ai.
"Me ka huikala o ko kakou naau kaumaha i ka hewa," pela e hookokoke aku ai. Aole kaumaha no ka mea e imi ana i ke Akua; e pono e hoolauna aku ia Ia me ka hauoli, me ka olioli o ko kakou naau. He mea ino ka hewa; he mea e pilikia ai, a e make ai; aka, ina e loaa ke Akua i ke kanaka, e pau ana ka mana o ka hewa maluna oia kanaka. Aole ona mea e makau ai, ua lawe ka Haku i ka hoopai ana no kana mau hewa maluna iho o kona ino ponoi. Aole mea nana ia e hoahewa, no ka mea, ua kala ia kona hala. Me ka manao oluolu maikai, pela e hookokoke aku ai i ka hale o ka Makua, me he keiki la e hoi aku ana i kona Makuakane aloha.
"Me ka holoi ana o ko kakou kino me ka wai maemae," pela no hoi e hoolauna aku ai i ke Akua. He hoailona ka wai no ka hoolaa ia o ka mea i bapetizoia. Pela hoi kakou e hoolaa ai ia kakou iho no ke Akua ke manao kakou e hookokoke aku ia Ia. Ina eia kakou mamuli o ko ke ao nei, mamuli o na lealea, na kuko o ke kino, a me ko ke ao nei waiwai wale no, aole hiki ke hoolauna aku i ka Makua ma ka lani. E haalele i ko ke ao nei mau pono. Aole o ka noonoo ole i ko ke kino a me na pono o keia noho ana, aole pela. Eia kakou iwaena o keia ao. He hana ko kakou maanei. Me ka imi ikaika ana e loaa ai ka ai a me na pono kino; ko ke Akua kauoha no ia. He kuleana ko kakou maanei. E hana oe aole nou iho wale no, aka, i pono ko ke ao nei ia oe. I malamalama oe no ko ke ao nei. O na haumana a ka Haku, eia lakou i keia ao, e lawelawe nei, aka, aole no ke ao nei lakou. Ua like lakou me ka poe noho ma kekahi aina no kekahi manawa, a no kekahi hana, aia a piha ka manawa a pau ka hana, alaila, hoi i ka home. Me ia manao kakou e hookokoke aku ai i ke Akua; me ka manao ua kala ia ko kakou hewa, aole hoi he hoahewa hou ana no ko ke Akua poe kanaka.
E hoi hou kakou a e nana i ka manao alakai mua, oiai ua maopopo ka haina o ka ninau, me ke ano hea e hoolauna aku ai i ke Akua? Eia hoi, "me ka maopopo o ka manaoio;" "me ka naau oiaio," "me ka huikala o ko kakou naau kaumaha i ka hewa," a me ko kakou hoolaa ia a kaawale no ka Haku— " me ka holoi ana o ko kakou kino me ka wai maemae." Makemake au e alakai ia oukou e hoolauna aku i ke Akua, ma ke ano he Makua. Aole kona kino i ike ia e kakou e hiki ai ke hoolauna aku. Aka, eia no kana olelo. O ka mea hoolohe i ka olelo a ke Akua, a malama, e lilo ia olelo i alakai nona, a malaila e hookokoke ana ia i ka Makua.
Eia ka pono mawaena o oukou. Ua ike pu kakou i ka pono a me ka hewa. Aole pohihihi oia mau mea. Ua ike kakou ua kaawale ia mau mea elua, ua kue kekahi i kekahi. O ka mea launa aku i ka Pono, a lawelawe i na hana pono, ua launa oia i ka Makua ma ka lani.
Eia no ka poe pono, ua ike kakou ia poe, aole kakou kuhihewa mawaena o ka poe pono a me ka poe hewa, ua maopopo loa no na mahele elua. O ka mea hoolauna aku me ka poe pono, ua hookokoke ia i ke Akua, a e ike no ia i ka launa ana mai o ka Makua ia ia, me ke aloha e hoopomaikai ana ia ia.
Ke makemake nei au ia oukou e hookokoke aku i ke Akua; no ka mea he nui loa na pomaikai malaila. Aia iloko o kona lima ko oukou pono a me ko oukou ola; a mailoko mai ona ka muliwai o ke ola mau e kahe ana, e hoohauoli ana i na lahuikanaka.
Ua ninau ia: "E ola ana anei ka lahui kanaka Hawaii?" Elua haina o keia ninau. Eia ka mua: he mea hiki no ke hoola ia ka lahui; a eia ka lua aole maopopo ka hookoia o keia mea; no ka mea, aole i akaka ka manao o ka lahui e imi i ke ola ma kahi o ke kumu oiaio o ke ola. Hana iho la ke Akua i ke kanaka, a haawi mai la i kanawai e pono ai; ma ka malama ana ia mau kanawai he nui ka pomaikai. Eia ke kanaka malalo o na kanawai,—na kanawai o ke Akua, na kanawai o ke aupuni a me na kanawai o kona kino iho, o ke ola kino. Ma o ua mau kanawai la he malu, a he ola, a he uku ana a mahuahua. Aka, ma ke kue ana i kela mau kanawai, he ino, he haunaele a he make. E like me ka makemake o ka lahui e hana, pela e hana ia mai ai no ka lahui. E hoolauna aku oukou i ke Akua a me kona pono a e hoolauna mai kela me oukou. A ma kahi a ke Akua e launa mai ai, malaila ka hauoli piha a me ke ola.
NO KE KUAI.
O NA BIPI WAIU A PAU O KA NUuanu Dairy, ma Nuuanu, o ka poe a pau e makemake ana, e ninau ia JOHN TAVARIS, malaila no. 1t*
NO KE KUAI!
KE KUNA KEONIANA.
I makaukau me na mea a pau.
No ka hoomaopopo pono ana, e ninau ia CHAS. LONG.
[8 3ms.] (Kale Lona.)
CECIL BROWN,
Loio a he Kokua ma ke Kanawai
A HE AGENA NO KA HOOIAIO ANA I NA Palapala no ka mokupuni o Oahu.
Helu 8 Alanui Kaahumanu, Honolulu, H. P. A.
KAUKA LEKA!
[ DR. LATHROP].
OIAI UA HOI HOU MAI NEI AU I HOnolulu nei e noho ai, ua hapai hou ae nei au i ka'u Oihana. O ka poe e makemake ana e lapaauia e a'u, e loaa no au ma ka Hale noho o Kapena Kano (Sao W), e pili koke ia i ka Hale Hotele Hawaii. (2-tf) 778 2m 789
WILLIAM R. CASTLE.
(Kakela Opio.)
LOIO!
MA NA ANO HANA PILI KANAWAI A pau, e lawelawe koke ia me ka hikiwawe. Na Palapala Sila a me na Palapala pili aina o na ano a pau, e hoomakaukau ia no.
Keena hana, ma ke kihi o Alanui Kaahumanu a me Kalepa, Honolulu. (786 1y) [51]
O MAUA O NA MEA NONA NA INOA MAlalo, ke paipai aku nei maua i ka poe o Moanalua, Kalihi, Kapalama, a me na wahi kokoke ilaila, e kanu i ke ko ma ko lakou mau aina waiho wale. E makemake ia ana penei: E hai mai ka poe makemake e kanu Ko i ko lakou mau inoa, i na mea nona na inoa malalo nei, a me ka nui o ko lakou mau apana Aina a eka paha; e makemake ia ana e kanu i ke Ko i hiki ai i ka 200 Eka ka nui, a i hiki hoi ke kukulu ia ka wili no ka wili ana i na Ko. Iloko o na mahina elua e waiho mai ai i na inoa.
J. MOANAULI,
J. K. UNAUNA.
Honolulu, Feb. 20, 1877 8—4t*—11.
E IKE IA KAKOU HOOKANAKA!
E LULU LIMA ALOHA!!
ME KO OUKOU MAKAMAKA!!
L. ASEU.
UA HOI MAI NEI AU MAI KO'U KIEI ana aku nei i kuu Aina Kulaiwi. Ano, ke ku aku nei au me ka makaukau mau e lawelawe a e kuai makepono loa me oukou e na makamaka o ka Ua Kukalahale, i na Lole Nu Hou loa o kela a me keia ano, mai ko na Lede, Keonimana a me ko na Kamalei. I pau ai kuhihewa, e naue mai ma ko'u Halekuai, ma ke kihi ma Ewa o na Alanui Moi a me Nuuanu. [8 6m.]
WIL DER & Co.,
(WAILA MA.)
AIA MA KE KIHI O
ALANUI PAPU me MOIWAHINE.
Ua hoolako mau ia me ke kuai ana aku i na
Papa me na Lako Kukulu Hale
O NA A PAU.
NA PANI PUKA!
PUKA ANIANI.
OLEPELEPE,
LAKA,
AMI LIILII,
AMI LOLOA.
PENA o na ano a pau,
AILA PENA,
VANIKI, &c.
Ma Balaki Pena me Puna,
Na Pepa Hale me na Lipine Pepa.
Aniani, Paakai, &c.
O na mea a pau maluna'e, e kuai makepono loa ia'ku no ke Dala Kuike. [3—1y.]
HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
O KA
Mokuahi Hawaii
KILAUEA!
KAPENA MARCHANT!
Poakahi, Mar 5, hora 5 pm . . . . . No Hilo
Poakahi, Mar 12, hora 5 pm . . . . . No Kona
Poakahi, Mar 19, hora 5 pm . . . . . No Hilo
Poakahi, Mar 26, hora 5 pm . . . . . No Kona
Ma na holo ana a pau a Kilauea i Koaa, e hiki loa ana oia i Honomalino, ma Kapalilua.
Aole kaapuni hou aia a hai hou ia'ku
Ma na huakai no Maui a me Hawaii, e haalele ai ke Kilauea i ka hora 5. A ma na huakai o Kauai, i ka hora 4 P M. Ma ka hoi ana mai, e haalele ai ke Kilauea ia Kawaihae hora 10 A M., Makena e like me ka mea i hoolaha waha ia, Maalaea a hiki i ka hora 7 a. m. E hoolahaia aku ina e hooliloia ka manawa holo.
Uku Eemoku mai Honolulu aku.
A hiki i Kaunakakai pela maluna mai . . . . . $5.00
" Lahaina, " " . . . . . 6.00
" Maalaea, " " . . . . . 7.00
" Makena, " " . . . . . 8.00
" Mahukona, " " . . . . . 10.00
" Kawaihae, " " . . . . . 10.00
" Kailua, " " . . . . . 10.00
" Kaawaloa, " " . . . . . 10.00
" Hilo, " " . . . . . 12.50
" Kau, " " . . . . . 15.50
Uku kaapuni ia Hawaii . . . . . 22.00
A hiki i na awa o Kauai . . . . . 8.00
Uku kaapuni ia Kauai, . . . . . 12.00
Uku ohua Hawaii oneki, . . . . . 2.00
Aole aie no na uku ohua.
Ma ka Hale Oihana e loaa'i na palapala.
Aole keena o hope e lilo, aia wale no a kaa mua mai ka uku moku. Aole e ili ka hewa no na paiki, ukana a puolo paha, ke ole e kakauia ka loaa ana mai.
E hookaa'ia ka uku ukana i ka wa e noiia aku ai.
SAMUEL G. WILDER (Waila,)
A gena.
Keena ma ka Hale Kuai Papa o Waila ma, kihi o Alanui Papu a me Moiwahine. 788 3m 799