Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 10, 8 March 1877 — Page 3

Page PDF (1.32 MB)

NA ANOAI.

          O ka Wiliko o Waiohinu, o Nott & co., uo lilo ae nei ia Mr. A. Hutchinson no $18,000.

          I keia la e ku mai ai ka mokumahu mai Kapalakiko mai, pela ka papa kuhikuhi manawa.

          Aole o kana mai o na mea o ka ikaika o ka makani kona i keia mau la ma Kou nei.

          Inehinei ke ku hou ana mai o Kilauea mai Lahaina mai, ua huli hou mai no ka nui loa o ka ino.

          O ka nui o na dala i lulu ia no ka mahinahou e ka Ekalesia o Kaumakapili, he $90.10, ke hou mai nei hoi oukou ilalo.

          Ua minamina nui makou no ka piha e ana o o ka pepa i keia pule, a hookauluaia kekahi mau manao ano nui a keia pule ae.

          E kukulu ana o C. H. Dickey o Maui Hikina, i uwea telegarapa mawaena o kona mau halekuai ma Haiku a me ka halekuai ma Makawao. Aole e oi aku ka lilo i ka $200. E ike e ana o Maui i ka mea hou.

          He wahi nani o Kohala, Hawaii. He keu o ka eleu o ko laila poe ma ka mahiai a me na hana e ae. E kamailio aku ana makou ma keia hope aku no na mea e pili ana ia wahi.

          Ua lohe mai makou, ke hoomaamaa nui nei na haumana o ke Kulanui o Lahainaluna ma ka paani Koloke, ua loaa ia lakou he hookahi pahu a e loaa hou ana no paha. Ua hai pu ia mai makou no ke ola maikai o na haumana.

          HAINA NANE.—I makaikai ia e a'u ma ka LAHUI HAWAII o ka la 1 o keia malama, nona ka ninau, heaha ka loa like ole me kona laula, o kona ili no ia owaho? Haina, he Loulu, aole like kona loa me kona laula, a o ka huina i kona mau wawae 8, kona haina, ewalu ana niau. Me ka lana o kuu manao e hooia mai ana oe
G. W. KAIAKAKEHAU.

          Ua hauoli makou i ka lohe ana mai ua hoomaka na Ahahui Hoola Lahui o keia kaona e hoahu dala, no ke kukulu ana i home malama hune. Ilaila e malamaia ai ka poe ilihune, ka poe pilikia mai a hiki ole ia lakou ke kokua ia lakou iho. O ka omaka ana keia o na waiwai o keia hana maikai a ka Moi i hookahua ai. E holomua, ka makou e manaolana nei.

          He ha ka mea hou o keia kaona? Heaha la ia ene hao! ina o oe kekahi i ka Halekuai Buke o ka Papa Hawaii, ina ua ike oe i ka mea hou. Heaha ia mea hou, wahi a ka ninau. Pane aku la ua wahi kanaka nei, o ke kii Pele hoi paha a Kahikina Kelekona, ke ike aku oe, me he la, aia no oe i Kona kahi i noho ai.

          Mai kekahi lono oiaio i loaa mai ia makou, ua lohe ia mai keia: "Ke kakali la ka Aha Hookolokolo Hoomalu o Lahaina, Maui, ia A. Kunuiakea Kaeo, no ka hewa he lawe malu i kekahi bila dala na Keoni Liilii, ua mahuka aku la oia i Kahikinui? Minamina makou i kona kino ui opio nani, i kona hoao e hana i keia mea.

          I ka po Poalua iho nei, ua halawai ka puali koa pualu Hawaiian Guard Comepane B. ma kahi mau, a ua kohoia na 'lii no keia makahiki aku penei:
Kapena . . . . . C. B. Wilson
Lukanela 1 . . . . . C. Bent
" 2 . . . . . W. S. Brash.
Kakiana Nui . . . . . Kahikina Kelekona
" Hoohana 1 . . . . . J. L. Rees.
" " 2 . . . . . G. Fredinburgh
" " 3 . . . . . J De Fries.
" " 4 . . . . . J. Meek jr
Kopala 1 . . . . . H. De Fries.
" 2 . . . . . G. Baker.
" 3 . . . . . T. Spencer
" 4 . . . . . M. R. Colburn.
Kakauolelo . . . . . J. Meek jr.
Puuku . . . . . M. R. Colburn.

          MAKE I ALOHA IA.—Ma Kawaiahao, Honolulu. Oahu, Maraki 5, 1877, make aku la o Mikala w. ka wahine mare a D. Puna. He hoa'loha oiaio, a he makamaka hoi no ka poe a pau e kipa ana i ko laua hale, a wahine i aloha nui ia no kana mau hana maikai; ua nele kohana aku oia, ua haalele mai i ke kane me ka laua kaikamahine hookahi, a me na kaikaina elua, na kaikunane, na makua a me na keiki hanai. O makou e akoakoa aku ma keia aoao o ka muliwai o ka make, e paiauma aku ai ma keia aoao. Auwe au i kuu kaikamahine. "A hala ka huina o na makahiki, alaila e hele aku no au i ke ala aole au e hoi hou mai."  D. MANUIA.

          Eia malalo iho ka papa inoa o ka poe hookaa pau i ka auhau o ka kakou pepa:
Miss. Ann Bell Kelo . . . . . $1.75
G. D. Kaupena . . . . . 1.75
Capt. Puaahiwa . . . . . 1.75
J. H. Kawahineaea . . . . . 1.75
N. Kapilau . . . . . 1.75
J. Koali . . . . . 1.75
H. Paina . . . . . 1.75
M rs. Mary K. . . . . . 1.75
S. B. KAULAINAMOKU.
Aukai . . . . . $1.75
M. Mahelona . . . . . 1.75
Makaleka Kauku . . . . . 1.75
Kinilau . . . . . 1.75
Kelou w. . . . . . 1.75
Alapai w. . . . . . 1.75
Paulo Kihulu . . . . . 1.75
Mikioi . . . . . 1.75
D. MANUIA.

          Ua minamina makou i ke komo ole ana i keia pule kekahi kumumanao naauao nona ke poo "Ka lua gula a lua dala o Hawaii nei," i kakau ia e kekahi peni noeau. Aka, i keia pule aku e hoomaka ia'i kona puka ana, a e hoomau ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu. Ua komo loa kahi waa i keia huakai.

         PAAHAO UA MAKE.—Ma keia kakahiaka nui, ua loaa aku o Ani (pake) ua make loa, ma ewa iho o Kawa, ma ke kaawe ana ia ia iho me kekahi kaula ma kona pu-ai. Ua mahuka keia pake ma ke ahiahi nei i ka wa e hoomakaukau ia ana e laina a kahea na inoa, a mahope komo aku iloko o na rumi. Aka, iloko o na hana ana i keia hana, ua ike ia ae la ua Ani nei ua heo. Ua hoao ia no e huli ma ka po nei, a ma keia kakahiaka ua loaa aku la kona kino ua la au a ua make loa. E hoomanao ia no paha e ko Kauai poe keia Ani he pake keia i hoopaa ia ma Kawa nei mailaila mai malalo o kekahi karaima he hou pahi.

          E KA LAHUI HAWAII &c. &c., He mea kanalua mau no ka manao, ka halawai mau ana aku o ka maka me ka ike mau ana i kekahi poe koa o ka oihana koa ma na anaina halawai hoano o na kakahiaka Sabati o kela me keia pule, e malama ole ana i ka maluhia o ke anaina a me ka eehia o ka mea nona ka la e malama ia ana. Ua ike mau ia lakou e nonoho like ana ma ka papa noho hookahi i kela a me keia la pule, a ua kupono maoli ia akoakoa ana; aka ma kahi o ka mahalo aku ia lakou, ua pani ia iho ke kaumaha, no ka holoholo iloko a iwaho; ina makemake e komo e noho a hiki i ka wa e hookuu ia ai na hana; ina he pilikia, e pono e noho ma ka hale a mai hele mai; ua pili no hoi keia i kekahi poe e ae e kue ana i ka maluhia o ka hale. Nolaila e malama oukou i keia poloai, o hoomoali hou aku ke kohu o ka peni i kona leo ma ka nupepa.  HELEHALAWAI.
Honolulu, Mar. 5, 1877.

Ua loaa ka Powa.

          Mai ka lokomaikai mai o ka makapeni a ke Kiaaina o na Hono i loaa mai ai keia lono malalo nei:
          Ua hoike mua aku nei au ia oe, he pepehi kai hanaia ma ka pali o Aalaloloa, ma ka Poalima i hala iho la, a ua holo mahuka aku la ke kalohe, o George Raika ua kolohe la.
          Me ka olioli au e hoike aku nei, eia oia ma ka hale paahao o Lahaina nei, ua loaa oia i kekahi kanaka o Kula, mamuli o ka olelo kuahaua a ka Ilamuku, a ke kali nei o George Raika malaila, no ka la e ohi mai ai i ka uku o kana mau hana a pau.
Lahaina, Maui, Feb. 26, 1877.

Halialia aloha no "Elina."

E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
          E oluolu mai no hoi paha oe i kau wahi kaawale o kou kino holookoa e hookomo iho ma kou mau kolamu aulii, i na halialia aloha hope no ke koa Elina, oiai hoi ka mea kakau moolelo o ka nupepa ka LAHUI HAWAII i ka lai pohu malino a Ehu; e nanea ana i ke alualu ia Hiaka ma laua o Pele; a ma kona kaawale ana hoi, i haule ai ko kakou moolelo hou. A ia'u hoi ka mea e kakau nei e nanea ana i ke ahe malie mai a ka Moae, e kolo malie ae ana hoi ka Malanai malalo mai o ka  lau o na laau, a kui lima pu mai la laua, a nihi hele loa mai la no, a loaa ke onaona Iapana, kololio mai la ke ala huihui oia pua, i awili pu ia mai me ke anuhea o ka lau ahihi o Nuuanu, a oiai hoi ka la e iho ana ma kela aoao o ka huina aouli, e haawi iho ana i ke kulanakauhale alii nei i na ao poluluhi o ka poeleele; aia hoi, lawe mai la au i ka nupepa ka LAHUI HAWAII, a heluhelu iho mai ka mua a ka hope; ua nani, aohe puu, aohe kee, ua rula ia hoi a pololei, aohe mea a ka maka e hoohalahala ai.
          Oiai ka manamana kuhi hora i ka hora 10, e hoike mai ana hoi ke nee hikiwawe nei ke au o ka manawa imua, a o ka manawa kupono hoi ia e hooluolu ai ma kahi moe, nolaila, lolii hookahi aku la au maluna o ko'u wahi moe hookahi ia po anu nui wale o ka hooilo; a ia'u hoi e kakahele ana iloko o kuu mau hihio hiamoe ana, aia hoi, halawai aku la ko'u mau hiohiona maluna o kekahi mea kino uhane i kahiko iaia me ka aahu piha o ke alii koa; ua halawai  maua maluna o kahi oneanea i ulu ole ia e na laau, e kilohi aku ana hoi maluna o kekahi awawa i lipolipo i na laau ulu o kela a me keia ano, a mailoko mai o ka uliuli o na laau e hoomaopopo no oe i ka huini keokeo mai o na hale kakela o ka wa kahiko; a ma kekahi aoao mai hoi e moe ae ana he muliwai nui a palahalaha e holo ana a komo i kekahi wahi kaikuono, a e pu-a mai ana hoi he wahi mea keokeo uuku iwaena konu o ua wahi kaikuono nei, a i kuu hoomaopopo ana aku i ua wahi mea nei, he poa no ia no kekahi moku kuna nani e holo ae ana me kona mau pea nani i piha pono i ka makani; a nalo loa aku la ma kekahi aoao o ua wahi kaikuono nei. O ko'u kokoolua hoi e ku nei ma ke ano alii, me ke ano koa hoi, aia maluna ona ke ano kaumaha, me he la, ua komo ia iloko o kekahi pilikia nui, a i ole hoi e imi ana ia no kekahi mea ana i kau nui ai e loaa aole nae he loaa. O kona mau makahiki ma ka'u hoomaopopo aku, mawaena no ia o ka iwakalua a me kanakolu; he opiopio hoi ia, aia hoi ka nani a pau me ia kahi i haiamu ai, o kona lauoho uliuli a piipii e kuuwelu iho ana no ia ma kona mau poohiwi nunui i awili pu ia me na ropi gula nani e weu iho ana mai kona papale mahiole mai; o kona mau papalina hoi, ua a-ula no ia, e puapuai mai ana he ula helohelo o ka rose ma kona mau lehelehu i awili ia me ka nani o kona mau maka eehia; a ma kona puhaka hoi e kaei ana i kekahi pahi kumu gula ano kahiko; a iloko o ka weli a me ke ano eehia o kona nanaina, alaila, e ike aku no oe i ke ano oluolu a waipahe i ka wa ona e nana mai ai ia oe. A ia'u e nalu ana iloko iho o'u, owai la ka mea e ku mai nei imua o'u, a owai la hoi ka mea e hoohalike ae ai, aia hoi, hapai ae la kona lima akau i kana pahi a kuhi aku la i kahi o ke kaikuono e waiho mai ana, a oili ae la hoi ka moku kuna nani a'u i ike ai mamua iho, a puka aku la iwaho o ke kaikuono me kona hae nani e kau ana ma ke kia hope; e nee hikiwawe ana hoi ia imua, a nalo loa aku la. A ia'u hoi i huli ae ai e ike i ko'u koolua e ku pu ana, aia hoi ua nalo aku la ia; a o ka mea e ku ana ma ia wahi, he mea hoi i kamaaina ia'u, o Kahikina Kelekona no ia, a o kona hoi ana mai no hoi ia mai ka moku mai o Keawe; a ia'u i ninau aku ai iaia i ka mea i nalo aku la, hai mai la ia, ina ua heluhelu oe i ka nupepa ka LAHUI HAWAII, i ka moolelo o Elina ke koa, alaila, e hoomaopopo iho no oe oia no keia, a puoho koke ae la au mai kuu mau hihio ana, eia ka he moeuhane wale no, a na ia mau akaku hihio ano e hoi i haawi mai ia'u i na halialia aloha no ko kakou Elina aloha i niau aku la mahope; aka, o na hoomanao ana eia  no ia me a'u nei.
          Nolaila, e oluolu mai kuu mau hoa opio o ka Ua Kukalahale e lawe i ka LAHUI HAWAII, i ike nui i na moolelo hou a ka manao e kau nui ai, a i pili pono ai hoi ka iini ilaila.
E kuu Elina aloha e
Nou keia mau halialia aloha ana,
He mau keneturia i hala ae nei
Kou ike ia ana ma keia ili honua.
A i kou wa e ola ana
Ua kau ka weli o na powa ia oe,
Ua kaahele ia e oe ka moana,
O na aina huna hoi, ua noii ia
Ua paio oe me na enemi,
No ka pomaikai o kou aina makuahine.
Ua komo hoi oe iloko o na pilikia,
Ua inu aku kau makakila i ke koko,
Ua loaa ia oe ma kekahi hale kakela,
He ui opiopio Emeline.
Oia hoi kau i lawe i koolua no keia ola ana
Ua nalo hoi oe a me kau mau hana nui
O kou moolelo nae, eia no ia
Ma ka puuwai lahilahi
O ka poe heluhelu moolelo.
Me ke aloha i na L. Hooponopono a me na keki hoonoho hua o ka LAHUI HAWAII.  J. P. LOLII.
Honolulu, Mar. 6, 1877.

PAKELE MAI PAU I KE AHI.

M R. LUNAHOOPONOPONO; Aloha oe:—
          Ua kono ia mai e kela mau hua maluna. Aia ma ka po o ka la 19 o keia mahina, hiki aku la au a me ko'u hoa hele, ma ka uka o Honopou, he wahi uka i noho ia e na lehulehu a pau o na ano kanaka o kela a me keia, ma ke ano he mau paahana no ka eli auwai o Sam. T. Alexander. Aia hoi i ka pili o ke ao o ka hora 2 ia, ma ko makou lohe ana aku i ka leo o ko makou luna i ninau ia. Aia i kela manawa puka ae la o Mr. Kaulahea iwaho no ka pilikia i loohia i kana keiki. Ike aku la oia i ka a mai o ke ahi ma kekahi kapa o ke kahawai, aia hoi, i kela manawa e a ana o ke ahi, he makani Kona ia manawa, a na ia makani i hapai i na momoku ahi a me na lanahu, a haule aku la iwaena o na opala a me na uluhe, a hoomaka ka a ana, a lele aku kekahi momoku ahi a kokoke ma ko makou hale e moe ana a maila, i ka lohe ana o ko makou mau pahu kani (pepeiao) i ka keo o Kauluhea, Pau kakou i ke ahi e! Pau kakou i ke ahi e!! Ia manawa ala ae la kela a me keia e holo ana me ke ano kaumaha, eehia, e ulu ana kekahi poe me na keiki, a me na pono kino, me na mapuna leo auwe ma ka waha o kela hoa a me keia hoa, a mahope iho ua kinai ia no me ke ano eleu, a pio iho la ke ahi. A mahope iho o ka hoi ana iho o ka puuwai i kahi mau, ua kauoha ka Luna Nui i kekahi mau paahana e kiai no ka a hou mai o ke ahi, aole nae i a hou a hiki i ke ao ana. Oia iho la na hana o ka uka iu, he mau wahi Pua Rose ia o ka nahele. E hoopau au maanei, me na keiki hoonoho metala ko'u welina, ke hea mai nei ka leo honehone o ke kahuli e hoi aku au. Me ka mahalo.  J. L. K. KAPUNI.
Honopou-uka, Hamakualoa, Maui.

AHAAINA HOOLE WAIONA.

          I ke awakea o ka la 26 o keia malama, i na ao panopano e uhi aku ana i ka lewalani, ua kono ia mai la ka Ekaleisa, ke Kula Sabati, na Lede a me na Keonimana, e naue aku iuka o Halerose i Makaha, ka home nani o John. D. Holt, ka haku nona ia aina. Ia makou i hiki aku ai a hoolauna ia aku la e na haku hale e paina i na ono o kana papaaina, ua ai a lawa pono i na mea i hoolako ia.
          O keia paina a J. D. Holt, he paina hauoli, no ka piha ana o ka makahiki okoa o kona komo ana i ka Hoele Waiona, nui ka mahalo o ke anaina iaia, a i ke anaina e hoonuu ana i na ono o na ano a pau, ua puhi mai la ka Bana Puhi Ohe i na leo mele hoohauoli, a mele mai la o S. N. Aarona i na leo mele i hele me he leo la no ka hano, ua hookani mai la hoi kekahi Alii Manuwa o kekahi moku kaua Amerika i kana Bila Nui, i hele a me he leo la no ke kahuli, i ka ike ana aku, ua puia pu ke anaina i ka olioli, ia wa nohoi i lele mai ai kekahi wahi elemakule waha opaha e hoike i kana wahi nuhou, aole nohoi o kana a ka hooweliweli, kohu akua o ka hale keaka, a iloko oia mau hauoli, ua haawi ae ke anaina i na huro.
         O ka haku nona ka papaina, ua uhi ia oia e na ao o ka manao kaumaha, e helelei mau ana kona waimaka, no ka piha o kona aloha i ka Ekalesia, ke Kula Sabati, na Kahu haiolelo ana i launa mau ai. Ua kono mai la oia ia'u e kokua iaia, no kekahi Kumumanao ana i hoomakaukau ai, a na'u e heluhelu imua o ke anaina, a eia ke poo o ke Kumumanao.

NANI KA HOOLE WAIONA.

          E na makamaka o ke ahe makani kaiaulu, a me ka la nui hoao enanea, Aloha oukou:—Ua noho au me oukou iloko o na wa loihi, a owau no hoi ko oukou hoa ku-ka ma na hana mikiala kaulana o ka Apana, a he hoa ku-ka no hoi no ko ke Akua Aupuni. He oiaio aole au i poina ia oukou, a no ia poina ole oia wau i kono aku nei ia oukou e naue mai e paina pu me a'u a me ko'u ohana, i kahi papaaina i hoomakaukau ia e a'u, e ai kakou me ke aloha, me he ohana hookahi la.
          O ka la inehinei ka la a'u i manao ai e paina kakou me ka olioli, oia ko'u la i hemo ae ai mai na kaulahao ae o ka waiona, o ka A. D. 1876 i hala aku. A mai ka Feberuari oia makahiki, a hiki i ka la 25 o keia malana A. D. 1877, ua piha ka makahiki okoa, a no ka Sabati o nehinei, ua koho au i keia la 26.
          O ka waiona a'u i hooipo mau ai, he hoa pili ia no'u ma na wahi a pau, ka wai hoi nana i hoomaule ia'u i na wa loihi. "O na leo o ko'u mau hoahanau ponoi ma ke kino a me na leo o na kaka haole, e i mai ana ua oki." Aka, oia mau leo, ua hala ae la mawaho, a ua manao au, owau no ka helu ekahi o ka inu waiona, o na ano a pau, a e like me ka nui o na garani waiona a'u i inu ai, pela no ka nui o na dala a'u i hoolei ai iloko o na hale inu waiona, a ina paha e malama pono ia kela mau dala, ina no la owau kekahi Helu 2, o na O-na waiwai o Hawaii.
          O ka waiona, aole au i moeuhane mua e kaawale ana ia mai o'u aku, a hiki la i kuu la e kahea ia mai e ka Haku mea hale, aka, i keia la 25 o keia malama, oia ka la Uhane Husopa Hoomaemae, i hoohanau hou ae ai ia'u e lilo i Hoole waiona, e like me ke kauoha a ka Buke Nui.
          Nolaila, mai kuu la i lilo ai i Hoole waiona a hiki i kuu launa ana me na Hoole waiona o Kapalakiko, ua piha au i ka olioli, a mihi nui au ia'u iho, no na hana ulaia a ka wai hoomaule kino, a ke waiho mai la oia imua o'u me he welu aila pelapela 'la, a oia ko'u enemi nui, ka mea hoi nana i hooemi i ko'u noho kuonoono ana, nolaila au i kono aku ai ia oukou e ike mai i ka'u haiolelo o keia la.
          A e nana'e i na paia o Halerose, ka hale a oukou i ike mau ai he pelapela, aka, e like me ko'u sopa ia ana e ka Uhane a maemae, pela no oia e ku mai mai me na wai hooluu like ole imua o kakou, a oia ka hua o ka Hoole waiona.
          Nolaila, e na makamaka, mai pale i keia leo a-o, he mea ino ka waiona. E pau kakou i ka Hoole waiona, oia no kahi pouha-na o ka Hooulu Lahui. Me ka mahalo.
          Iloko o keia haiolelo i hoike ia, ua hiolo mai na waimaka o na mea a pau, a hiolo pu mai la no hoi me ka ohana, ua ilihia pu no hoi me ka mea nana keia haiolelo kumumanao.
F. W. KAAWALOA.
Waianae, Oahu. Feb. 26, 1877.

          HANAU.—Ma ka Poaha, la 1 o Feb. m. h. 1877 Hanau o Hekekia k. na Kialoa k laua me Kunui w. ma Puapuaaiki, kona Akau, Hawaii, oia ka hua mua a ke Akua i haawi mai na laua, i makia no ka : Hooulu Lahui " o ke Aupuni o ka Moi Kalakaua.

Na leta a na makamaka.

J. HANALOA. —Ua hookoia kau.
DIBELA KAPULE. —Ua hana makou e like me kau kauoha.
L. W. P. KANEALII—Ua loaa mai kau, a ua hooko ia ke kauoha.
NAKANELUA OPIO.—Ua loaa mai kau no na olelo ano lua. He opala ia.
J. KEALAMUKU. —Eia no kau e pili ana no ka poe haakei o Hamakua, Maui. He naaupo io ia poe, a mai hoopili oe me lakou.
P. KALAHANAU.—Ua pakele io oe i ka pipi; mai uwi hou oe i ka pipi huhu, he hawawa oe i ka hoolaka pipi, ina aole pela ina ua eha ole oe.
A. KAUAPALILUA.—O Kaua let loa paha ka inoa pono, he loa ka leta a he uuku ka manao; a no ko makou ike ole i kou inoa oiaio, aohe hiki ke nana i kau.
S. B. KALIPOLIPO. —Ua loaa mai kau no ka ahaaina la hanau. Mai hoonuu ino i ke kelekele o ka puaa o loaa i ka mai. Ua maikai na himeni me ka haiolelo, aka, ua kaele e kahi waa.
W. A. KUKAMANA—He leta i kakauia e keia makamaka e hapai hou ana i na kumuhana e pili ana mawaena o E. Kekoa a me ka Papa Kahu Waiwai o ka ekalesia o Kaluaaha, Molokai. No ko makou manao aohe waiwai o ka hapai hou ana mai ia mea, ua kapae ia.
WILLIAM S PETER.—Mai keia hoa mai he leta e hoahewa ana i kahi poe hoahanau o Olowalu, Maui, no ko lakou makemake ole i na oleloao a ke kahunapule. O na oleloao a ke kahunapule naauao a aloha, na ka Makua mai ia, a he olelo e alakai ana i kahi o ka pomaikai.
S. B. KAWAAIHOOLE. —Ua loaa mai kau e uwe ana no ka make o B. S. Kawaa iloko o na lima o na poe lapaau naaupo. He makehewa kou hoopii i kahuna, ua ike no ka hoi he naaupo, haawiia ke keiki e lapaau ia mai. Ke manao nei makou ina he pokii hou kau e mai ana, aole no e nele ke kii hou ia o kahuna naaupo e lapaau. Aole e pau keia hana ma ka hoopii ana imua o ke kanawai; eia ka mea e pau ai, o ka haalele i ka poeleele a e huli ae i ka malamalama.
A. KAHANANUI.—Mahea la oe? A inehea la kou kakau ana i  kau leta? I keia makahiki paha a i ka AD 1899 paha. Aole i ike ia kou aina ma kau leta. Malia paha o Lonomuku aku la oe. Ina o oe aku la ia, e ao oe i ko oukou poe, aia a kakau mai i ka LAHUI HAWAII, e kau i ka inoa o ka aina kahi i kakau ia ka leta a me ka la o ka mahina a me ka makahiki. Ua minamina makou no ka ulia kaumaha i loaa mai ia oe ma ka make ana o J. W. Kahiamoe.
I KA POE KAKAU LETA.—E na makamaka, ina e kakau mai oukou i na palapala no ka pepa a kakou e malama i na rula:
1. E hoomoakaka i na huaolelo, ma ka apana pepa maikai, aole o ke kapulu.
2. E kakau i ka inoa o ka aina, ka mahina a me ka la o ka mahina, a me ka makahiki, ma kahi kupono.
3. E hoopokole i na olelo. O kekahi poe, he noke wale mai i na olelo ano ole a piha kekahi aoao o ke kalana, alaila loaa ka io o ka manao. E hai  mua mai no i ka io a pau, alaila hoopau iho me ka maikai. Mai kuawili wale i ka manao.
4. E hai mai i ka inoa oiaio; na makou ia. Ina he inoa kapakapa ka mea e hoolaha ana, ua pono no e hai pu mai no nae i ka inoa oiaio, i ike makou. He kuleana ko makou e pai i keia rula, no ka mea he poe lapuwale kekahi e palapala mai nei maluna o na inoa kapakapa. Aole o makou makemake e hoolaha i na manao oia poe, ma ka inoa e ike ia ai. Nolaila e hai mai i ka inoa ponoi, i hiki ia makou ke hilinai aku i na hoa kakau leta.

HE OIAIO KA MOOLELO A MOSE.

          Ua loaa ia A. C. Harris, ka Lunahooponopono o ka nupepa Hieroglyphical Standard o Ladana kekahi owili pepa (papyrus) maloko o kekahi hale kupapau ma Aigupita, a ua olelo ia, o ua owili pepa la ka oi o ka nui, nani, a me ka maikai o ke kakau ia ana, a me ka mau no hoi o ka maikai i ko na owili e ae a pau i loaa ma ka aina o na Parao.
          I ka wa i wehe ia ai o ua owili la, he 120 kapuai a keu ka loa, a he 18 iniha ka laula. Ua kakau ia ua owili la i ka wa i noho alii ai o Ramese III., nolaila, ua oi aku mamua o 3,000 makahiki ka loihi o ka waiho ana.
          Aia maloko olaila na hoike ana i na mea pili aupuni, a me ka hoomana ana a ko Aigupita i kela au kahiko; a o ke kakau ia ana, ua awili pu ia me ka hoohalike ana me ke ano kii hieroglyphics, me na hoailona hua, a me na mamala olelo. O ke ano nui o ka palapala, he haiolelo na ka Moi Ramese III i kona lahui kanaka, a i na kanaka a pau o ka honua, no na mea ano nui o kona noho alii ana, a pela kona makuakane Setinekats, a me kona kupunakane Manepata Seti II; o na mea kekahi o ka hoopau ana i ka hoomana pio ole, he mau mea waiwai no ka heluhelu ana i ka moolelo o ka Baibala. Ua hoike ia ke ano o ko Ramese hoihoi hou ana mai i ka hoomana kahiko o Aigupita, a me ke kukulu hou ana i na luakini, me ka hoike piha ana i na lokomaikai ana i haawi wale ai no na luakini. Ma ka hapa hope o kana haiolelo, ua hoike pakahi ia kana mau hana koa, a me kekahi o kana mau hana e ae i ka lahui. O ka laha ana o ka hoomana i hoike ia ae la, ua olelo ia mai ke au mai ia Mose, nana i hookumu a i hoihoi mai i ka hoomana ana i ke Akua hookahi, a ua hoike pu ia no hoi maloko na mea pili i ka luku ana i ka poe manaoio i ke Akua maloko o Aigupita, a me ka puka ana o na mamo a Isaraela mai Aigupita aku. He waiwai nui keia owili pepa no ka imi ana i ka Mose hoomana, a me na kukakuka ana, a he kokua nui hoi no ka wehewehe a me ka hooiaio ana i na mea ano nui o ka Moolelo Baibala.  P. C. A.

OLELO HOOLAHA.

EIA ma kuu lima kekahi mea haule i loaa ia'u ma ke ahiahi Poakahi nei ma Ainahou. He pakeke waiho lole me elua Buke Baibala hou, ma ka olelo Hawaii. O ka poe nona keia waiwai e kii mai me ka uku pu mai i na poho o ka malama ana a me ka hoolaha ana. E loaa no au ma ka Halekuke hou.  PAULO.
Honolulu, Mar. 1, 1877.  10 2t

CECIL BROWN,

Loio a he Kokua ma ke Kanawai
A HE AGENA NO KA HOOIAIO ANA I NA Palapala no ka mokupuni o Oahu.
Helu 8 Alanui Kaahumanu, Honolulu, H. P. A.

KAUKA LEKA!
[ DR. LATHROP].

OIAI UA HOI HOU MAI NEI AU I HOnolulu nei e noho ai, ua hapai hou ae nei au i ka'u Oihana. O ka poe e makemake ana e lapaauia e a'u, e loaa no au ma ka Hale noho o Kapena Kano (Sao W), e pili koke ia i ka Hale Hotele Hawaii.  (2-tf)  778 2m 789

WILLIAM R. CASTLE.
(Kakela Opio.)
LOIO!

MA NA ANO HANA PILI KANAWAI A pau, e lawelawe koke ia me ka hikiwawe. Na Palapala Sila a me na Palapala pili aina o na ano a pau, e hoomakaukau ia no.
Keena hana, ma ke kihi o Alanui Kaahumanu a me Kalepa, Honolulu.  (786 1y)  [51]

NO KE KUAI!
KE KUNA KEONIANA.

I makaukau me na mea a pau.
No ka hoomaopopo pono ana, e ninau ia  CHAS. LONG.
[8 3ms.]  (Kale Lona.)

          O MAUA O NA MEA NONA NA INOA MAlalo, ke paipai aku nei maua i ka poe o Moanalua, Kalihi, Kapalama, a me na wahi kokoke ilaila, e kanu i ke ko ma ko lakou mau aina waiho wale. E makemake ia ana penei: E hai mai ka poe makemake e kanu Ko i ko lakou mau inoa, i na mea nona na inoa malalo nei, a me ka nui o ko lakou mau apana Aina a eka paha; e makemake ia ana e kanu i ke Ko i hiki ai i ka 200 Eka ka nui, a i hiki hoi ke kukulu ia ka wili no ka wili ana i na Ko. Iloko o na mahina elua e waiho mai ai i na inoa.
J. MOANAULI,
J. K. UNAUNA.
Honolulu, Feb. 20, 1877  8—4t*—11.

E IKE IA KAKOU HOOKANAKA!
E LULU LIMA ALOHA!!
ME KO OUKOU MAKAMAKA!!
L. ASEU.

UA HOI MAI NEI AU MAI KO'U KIEI ana aku nei i kuu Aina Kulaiwi. Ano, ke ku aku nei au me ka makaukau mau e lawelawe a e kuai makepono loa me oukou e na makamaka o ka Ua Kukalahale, i na Lole Nu Hou loa o kela a me keia ano, mai ko na Lede, Keonimana a me ko na Kamalei. I pau ai kuhihewa, e naue mai ma ko'u Halekuai, ma ke kihi ma Ewa o na Alanui Moi a me Nuuanu.  [8 6m.]

WIL DER & Co.,
(WAILA MA.)

AIA MA KE KIHI O
ALANUI PAPU me MOIWAHINE.
Ua hoolako mau ia me ke kuai ana aku i na
Papa me na Lako Kukulu Hale
O NA A PAU.
NA PANI PUKA!
PUKA ANIANI.
OLEPELEPE,
LAKA,
AMI LIILII,
AMI LOLOA.
PENA o na ano a pau,
AILA PENA,
VANIKI, &c.
Ma Balaki Pena me Puna,
Na Pepa Hale me na Lipine Pepa.
Aniani, Paakai, &c.
O na mea a pau maluna'e, e kuai makepono loa ia'ku no ke Dala Kuike.  [3—1y.]

HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
O KA
Mokuahi Hawaii
KILAUEA!
KAPENA MARCHANT!

Poakahi, Mar 12, hora 5 pm . . . . . No Kona
Poakahi, Mar 19, hora 5 pm . . . . . No Hilo
Poakahi, Mar 26, hora 5 pm . . . . . No Kona
Ma na holo ana a pau a Kilauea i Koaa, e hiki loa ana oia i Honomalino, ma Kapalilua.
Aole kaapuni hou aia a hai hou ia'ku
Ma na huakai no Maui a me Hawaii, e haalele ai ke Kilauea i ka hora 5. A ma na huakai o Kauai, i ka hora 4 P M. Ma ka hoi ana mai, e haalele ai ke Kilauea ia Kawaihae hora 10 A M., Makena e like me ka mea i hoolaha waha ia, Maalaea a hiki i ka hora 7 a. m. E hoolahaia aku ina e hooliloia ka manawa holo.
Uku Eemoku mai Honolulu aku.
A hiki i Kaunakakai pela maluna mai . . . . . $5.00
" Lahaina, " " . . . . . 6.00
" Maalaea, " " . . . . . 7.00
" Makena, " " . . . . . 8.00
" Mahukona, " " . . . . . 10.00
" Kawaihae, " " . . . . . 10.00
" Kailua, " " . . . . . 10.00
" Kaawaloa, " " . . . . . 10.00
" Hilo, " " . . . . . 12.50
" Kau, " " . . . . . 15.50
Uku kaapuni ia Hawaii . . . . . 22.00
A hiki i na awa o Kauai . . . . . 8.00
Uku kaapuni ia Kauai, . . . . . 12.00
Uku ohua Hawaii oneki, . . . . . 2.00
Aole aie no na uku ohua.
Ma ka Hale Oihana e loaa'i na palapala.
Aole keena o hope e lilo, aia wale no a kaa mua mai ka uku moku. Aole e ili ka hewa no na paiki, ukana a puolo paha, ke ole e kakauia ka loaa ana mai.
E hookaa'ia ka uku ukana i ka wa e noiia aku ai.
SAMUEL G. WILDER (Waila,)
A gena.
Keena ma ka Hale Kuai Papa o Waila ma, kihi o Alanui Papu a me Moiwahine.  788 3m 799