Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 11, 15 March 1877 — Page 1

Page PDF (1.23 MB)

KA LAHUI HAWAII.
"Ua mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
BUKE III.}  HONOLULU, POAHA, MARAKI 15, 1877.  {HELU 11.

KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.

Paiia ma kela Poaha me keia Poaha.
H. H. PALEKA,  Luna Hooponopono.
He pepa i hoopukaia i kela me keia hebedoma no na Ohana a me na Ekalesia o Hawaii; he mea kokua i ka noho pono ana o na ohana, ka maluhia o kanaka, a me na pomaikai kino a uhane o ka Lahui Hawaii. "Aole paonioni; aole haanui; aole hikiwawe ka huhu; aole noonoo ino."
O na Kumumanao a pau, na Nu Hou o kela me keia ano, na Mare, Hanau, Make, e kakau mai i ka Luna Hooponopono, a e paiia no ke kupono.
Aole e aeia ka pilikino, ke kuamuamu, ka hoino, a me ka huhu, a ua makemakeia ka hoohoihoi, hoolana manao, hoonaauao, a me ka hoopono.
He $1.75 ka auhau o keia pepa no ka makahiki, a he $1.00 no ka hapa makahiki.
E hookaa mua ia ka auhau o ka pepa mamua o ka loaa ana i kekahi mea makemake e lawe.

NO NA OLELO HOOLAHA.

E lawe ana keia pepa i na Olelo Hoolaha a na makamaka, e like me ke kupono, a e lawa pono ai hoi me ka hoohaiki ole i ka huina o na kolamu kukulu manao, no ka uku haahaa.
O kela a me keia makamaka e makemake ana e hoolaha, e hele mai ma ke keena a e hui pu me ka Luna Hooponopono.
Aole e paiia kekahi Olelo Hoolaha ke ole e hookaa mua ia ka auhau.
Eia kekahi, ke noiia aku nei na makamaka e hoouna mau mai i na mea hou; mai hooloihi loa i na palapala; e hai pololei mai i na manao me ke kuawili ole, a e kakau mai me na hua moakaka.
H. H. PALEKA,
Luna Hooponopono.

S. B. DOLE.

LOIO a he Alakai ma na mea pili Kanawai. Ua makaukau oia e pale i na hihia imua o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni, me ke kakau ana i na Palapala Pili Kanawai, ma ka olelo Hawaii a ma ka olelo Beritania.  1 1y

E. STREHZ,
[AILUENE]

MALAILA E LOAA AI NA ANO LAAU A pau; a me na wai hoomaemae o kela a me keia ano. E hamama mau ana ka ipuka ma na po Poaono a pau. Ma ke kihi o Alanui Papu a me Hotele, ma Monikahaae.  1 1y

WAi Hui o ka Hau!

E IKE IA ka Hale ma ka inoa o "BONANZA" Ke haawi ia aku nei ka poloai i na makamaka keonimana a me na lede o ke kaona Alii, e kipa ae ma ka hale hookipa inu wai momona o ko oukou makamaka nona ka inoa malalo iho, a e loaa no ka hau i hoomomonaia (ICE CREAM) na wai momona o na ano a pau! hoohuihui ia e ka hau iniki o Nuuanu. O keia hale, he hale i hoomakaukauia no na keonimana a he keena nani i hoomakaukau ia no na lede. E kipa mai, a o ka makepono me ka oluolu ke haawi ia'ku, oiai, he makamaka, a he kamaaina no Hawaii nei o  JOHN W. CROWELL.
2-1 y  (Keoni Koloela.)
Ma ka Hale "BONANZA" ma alanui Moi, mawaena o ka hale kahi umiumi a me ka halekuai o Dillingham ma.

C. H. DICKEY, (Kale Kika,)
LOIO!

A he Luna Kepa i apono ia e ke
Aupuni no ka Apana o Makawao, Maui Hikina.
E HELE NUI mai ka poe a pau i loohia ia me na pilikia pili Kanawai o ka "Ua-ukiu" nei, a na ko oukou makamaka oiaio no e kokua a e hooikaika e hoopau i na pilikia ma na ano a pau o ke Kanawai.  17-1y.

E. O. HALL & SON
[E. O. HOLO MA.]

NA MEA KUAI I NA MEA MAHIAI
NA LOLE, PENA, AILA,
—A ME—
NA ANO LAKO E AE A PAU.
Kihi o Alanui Papu me Moi.  1-1y

OLELO HOOLAHA.

KE HOIKE AKU NEI KA MEA NONA KA inoa malalo iho i ka lehulehu o Koloa a me na wahi e ae e kokoke ana, ua makaukau oia i keia manawa e hana i na
KII KAHA NO KE KUKULU HALE
ana a me ka houluulu ana i na lilo, no ka poe e manao ana e kukulu hale. A ua makaukau no hoi e hana Olelo Aelike no ke kukulu hale o na ano a pau, a
HANA KAA O KELA ME KEIA ANO.
O na ano mea hana kamana a pau e loaa no ma ke kahua kahiko, ma Koloa, oia hoi na
PAPA O NA ANO A PAU, PUKA
MOLINA-PUKA ANIANI, KUI,
PENA, AILA, &c. &c.
E kuaiia no ma ke kumukuai haahaa loa. E hoopaeia no ka papa ma na awa pae a pau mai Koloa a hiki i Waimea me ka uku haahaa loa. Aole uku o ke kaha ana i na Kii Hale ke kuaiia ka Papa mai a'u aku.
W. H. WRIGHT.
Koloa, Kauai, Dek. 4, 1876.  [51-6m.]

PAPA, PAPA.
AIA MA KAHI O
LEWE RS & DICKSON
(O LUI MA.)

KE KAHUA KAHIKO MA
Alanui Papu a me Alanui Moi
E LOAA AI NA
PAPA NOUAIKI o kela a me keia ano.
NA PAPA NANI
A PAA NO KE KUKULU ANA I NA HALE.
Na Pani Puka,
Na Puka Aniani,
Na Olepelepe,
Na Pou, na O-a,
Na Papa hele,
Na Papa Ku,
Na Papa Moe.
Na Pili o na ano a pau!
NA PEPA HOONANI,
Na PENA o na wai a pau
Na Kui mai ka nui a ka makalii,
Na Ami-puka,
Na Ami-puka Aniani,
Na Ami o na ano a pau,
NA AILA PENA,
NA AILA HOOMALOO,
NA AILA o na ano a pau.
NA VANIKI
Na mea HOOHINUHINU o na ano a pau.
Na Balaki o kela a me keia ano.
A KE HAI IA AKU NEI KA LONO i na makamaka a pau, ua makaukau keia mau hoa o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana
—NO KA—
UKU HAAHAA LOA!
like me ka mea e holo ana mawaena o LAUA a me ka MEA KUAI.
E hele mai! E na makamaka!
A e lawa no hoi ko oukou makemake me ka oluolu
1]  a me ka maikai.

KA NANEA EEHIA!
O NA LA
I AU WALE KA MANAWA
A O KA
HIHIO ILIHIA A KA UI
LEON ROSE!
NO NA
KOAKA VALIA OPIO:
NA
SEPANIA EKOLU!
He Nanea Walohia o ka Weli Eehia.
MOKUNA IV—HELU 8.

          Ke hoike ia mai nei na hiona,
          I oi aku mamua o ke kino ola.
          I KUU ala ana'e a ike aku la ia Fenado e noho ana ma kuu aoao, ua hoomaopopo koke aku la no au i ke ano e o kona mau helehelena, ua hele a lena ano hiona o ke kanaka make. Ia manawa ua komo pu mai la no me ke kahuna lapaau, a mahope iho o kona nana ana i ko'u mau palapu, ua hai mai la, aole no i kukonukonu loa, a e palekana ana no iloko o na la pokole.
          Ua hauoli au, wahi a Fenado, no ka mea, ua makemake koke ia oia e hoi aku i Madarida.
          Heaha ka hana o'u i makemake loa ia'i ilaila? ma he la ua lohe oe, wahi a'u i ninau aku ai.
          Lohe i ke aha? wahi ana. Ua lohe nuhou anei oe mai Madarida mai?
          E kuu makamaka aloha, ua lohe oe i ka make o kuu makuakane, a ua hopohopo oe o ano puiwa au ke hai ia mai ia lono ia'u; aka, he makehewa ia, oiai, ua lono mua au ia mea he mau hora lehulehu i hala'e nei.
          Ke hookahaha mai nei oe ia'u; wahi ana me ke pahaohao.—O ka hiki koke ana mai nei no ia o ka elele mai kahi mamao mai o Tolosa, wehe hikiwawe ae la au i ka leta i sila ia. I ko'u hiki koke ana mai nei ia nei ua loaa iho la oe e hiamoe ana, a ua hai ia mai he elua hora ae nei o kou waiho ana iloko o ka hihio o ka maluhiluhi hiamoe, a akahi no oe a puoho ae nei, a ke kahaha nui nei au, a ke ninau aku nei, pehea la i loaa ai ia oe keia lono, a nawai hoi i lawe hikiwawe mai e like me ka mama o ke kikiao makani?
          Ua lohe au ia mea i ka po nei ma Tolosa, no ke ano kupaianaha, a me ke ano eehia, ke noi nei au i kou oluolu e hoomoe iki i ko'u hoike ana'ku ia oe a ma kahi mehameha, o kaua wale no, i kahi manawa okoa aku, wahi a'u i pane aku ai. Ua hoomaopopo mai la no kela i ke ano o  keia mau kamailio ana, a ua oluolu mai la i ka'u noi.
          He mau la mahope iho o keia, ua hauoli nui au i ka loaa ana o ka oluolu maikai, e hiki ai ke holoholo mawaho o ka malu o ka hale. I kekahi ahiahi, i ka wa a ke aliiwahine o ka po e owaka ae ana mahope aku o na pali, a hohola iho i kona nani kamahao maluna o ka aina hauliuli, ua kui lima pu ae la maua, a hele aku e holoholo malalo o na lala o ka laau figu, i hele a luuluu i na hua nani mohaha. Ia manawa, ua wehe aku la au i ka moolelo o ko'u kaawale ana mai iaia mai, i ka wa o'u i lawe ia'i o kela kino wailua i ka po, a haalele aku ai iaia e moe ana. Ua hai aku la wau iaia i ke ano o ka loaa ana ia'u o ka lono no ka make o kuu makuakane, a me ke ano o na huaolelo kuko a na kanaka powa, e pepehi iaia, a me ka hoike ana o laua, he makamaka ka ua Fenado nei no Dona Padila.
          O keia e kuu Alabati aloha wahi ana; aole no he wahi hana uuku, aka he hana nui, a o ka'u mea e kahaha nui loa nei, oia no ko kaua lilo ana i mau mea nana e haawe i na ukana kaumaha o na hiona huna a kupaianaha no hoi e hoike ia mai ana imua o ko kaua mau maka. He oiaio no, o keia Dona Padila, he makuakane io no oia no'u, ma ka pili hanauna nae. O ke kaikunane muli mai ia o ko'u makuahine ponoi, a ina e make kana mau kaikamahine me ka loaa ole o ke keiki, alaila, e haule ana maluna o'u kona hooilina hope loa, a e lilo hoi au he haku maluna o na mea a pau a keia kanaka waiwai nui hookahi o Sepania nei. He kuleana hooilina no ko'u maluna o keia kakela a kaua e makahehi nei, aka, oiai aole au i lohe iki ua hana ino o Dona Padila i ko'u mau makua i ko laua wa e ola ana, ua manao iho au he mea makehewa wale no ka hoouluulu ana i na manao inaina o ua makuakane nei o'u. O kana wahine mua loa, ua olelo ia ua make hikiwawe oia, oiai e noho ana i kekahi papa aina, mahope iho o kona inu ana i kekahi kiaha waina. Ua olelo ia, na Dona Padila no i haawi i ka laau make, aka, aole nae i hooiaio ia. A mahope koke iho no, ua mare hou iho la i kekahi lede mamua o ka hala ana'e o ka manawa kupono.
          Ke hoomanao nei no anei oe i ka inoa o kana wahine mua loa ? wahi a'u i ninau aku ai.
          O kona inoa, ke kuhihewa ole au, o Emira, he kaikamahine oia na ke kiaaina o Lima ia manawa.
          Kahaha! wahi a'u. He oiaio anei na au e hai mai nei e kuu hoaloha ? Ina pela, alaila, oia ke kaikuaana o ko'u makuahine. Mamuli o kona nalowale ano e ana, ua manao iho la ko'u mau makua, ua make i ale ia e ke olai ma ke kula o Garanada. Mahope iho mare iho la ko'u makuahine i ka Makuisa, ko'u makuakane, aka, pehea keia mea kupanaha?
          Aole no he kupanaha loa, wahi a Fenado. He kakaikahi loa kona haalele ana i keia wahi. He ano lua huna keia wahi nona o me kana mau hana, pela na halialia e hoike ia mai nei imua o'u. O ko'u makuahine kona kaikuahine. O ko'u makuakane, ua make iho la mahope koke iho no o kona mare ana i ko'u makuahine, a o ua makuahine aloha nei hoi o'u, ua make iho la i kona wa i haawi mai ia'u na ka honua nei mailoko mai o kona puhaka. Nolaila, ke hoomaopopo iho oe, ua waiho ia iho la wau he keiki makua ole maluna o ka ilihonua, a e kaukai ana hoi ma ke aloha mai o na makamaka, a malalo o na kiei ana a na kahu malama i hookohu ia no ia hana.
          Ma ke kakela o ka Makui sa Delosa Velosa ko'u wahi i ao ia ai i kanaauao, a nona ko'u mau hoomanao maikai ana no ka makana ana mai i ka inoa hanohano a'u e kaei nei, a hiki i ka wa e hiki ai ko'u mau makahiki i ke kanakamakua ana, oia hoi ka wa e kau mai ai na waiwai o ko'u makuakane maluna o'u. O na lono a'u i lohe, a me na mea a'u i ike e pili ana ia Dona Padila, he uuku no ia, a he pohihihi hoi. O ka'u mea wale no i hoomaopopo, oia hoi, mahope koke iho o ka lawe ana aku a ka make i kona kuahine, a mahope hoi o kona hoolei wale ana i kona waiwai ponoi, ua hele aku la ia ma na aina mamao ma ke ano he kanaka uhauha. Ma na kihi komohana o ka aina, ua pii hou ae la kona waiwai mamuli o na kumu i ike ole ia ; a, i kona huli hoi ana mai, ua hoole loa iho la oia i kona pili i na pili koko a pau ona e noho ana ; o ke kumu, no ka haawi ole ia aku o na kokua i kona wa i haule ai i ka makalua o ka ilihune mamuli o kana mau hana hupo ponoi iho, a hana ino hoi i kona inoa maikai ; a mamuli no hoi kahi o kona ano kuee a opu keemoa, aloha ole, a piha i na manao ino. He elua ana mau kaikamahine, pela ko'u hai ia mai, a ua olelo ia he keu laua o na lede ui loa ; aka, mai keia la aku, aole loa i kau mai maluna o'u ka pomaikai o ka ike ana ia laua, a o ka hanohano hoi o ka hoolauna pu ia ana aku.
          Ninau aku la au iaia, owai la ka lua o ka wahine a ua Dona Padila nei.
          Ua mare oia he lede mai Garanada mai, i ka manawa o Pilipi i hoomainoino ia ai e ka poe Mua; wahi ana, aka, nona aohe a'u mea i ike a i lohe, o kona make wale ana no mahope o ka hala ana o umikumamalua mahina mai ko laua mare ana, a waiho iho la he kaikamahine oia ka Lede Alamaira.
          O na mea au i hai mai nei ia'u, wahi a'u, ua wehe mai la ko mau hiona hou o ko'u noonoo a me na hoomaopopo ana. Aole anei oe i puiwa a kahaha i kou ala ana ae mai kela hihio hiamoe a ike iho la ua nalowale aku wau?
          Ua oi aku na kumu o ko'u makau mamua o ka mea hiki ia oe ke hoomaopopo. He mau ouli kupaianaha kai kau iho maluna o'u, a i ka wa a ka hiamoe i lawe aku ai i ko'u mau noonoo a pau, a waiho iho la i ko'u kino i kauwa na ke kupua hihio moeuhane, ua waiho kaumaha iho la ia mau mea a pau maluna o ko'u umauma.
          Kau mai la na mea ano e imua o'u, na kino kupaianaha a'u i ike ole mamua, ua hoike ia mai la ia'u, a piha ae la oloko o'u me na welina eehia. Manao iho la au iloko o ka hihio, e ku ana ke koa a'u i ike mua loa ai ua eha maluna pono iho o'u, me ka weli inaina maluna o kona hiohiona, a lohe ae la au i kona puana ana ae i ko'u inoa. Manao iho la au ua ala ae la au mailoko ae o ka hiamoe, a e ku ana oia ma ko'u aoao, a pane mai la me ka leo kaumaha hiona luakupapau penei:
          E Fenado ! Heaha kau haha hooia ana no kau mau hoohiki ? Aole loa i hana ino aku ko'u mau makemake i kou ano noho'na. E ala ! e ala ! Ua mamao loa kou hoa'loha mai ou aku ! Ina oia e poino, e uku aku oe no ia mea, oiai, eia oia malalo o ko'u makemake. E nana mai ia'u! e hoomaopopo mai ia'u! a e ike mai ia'u! Wehe ae la ia i kona koloka e aahu ana, a ike aku la au i kona kaei mua, e kahe ana ke koko mai kona mau oha ma kona puhaka. Huli ae la ko'u mau maka ma kahi e me ka piha i ka weli, a no ka nui o ka weli i kau maluna o'u, ua ala ae la au mai keia moeuhane papalua; a ia manawa, awiwi ae la au i ke ala ana, a hele aku la me ka manao e hoala aku ia oe, aka, me ke kahaha nui i loaa aku ai kou wahi moe ua hele i ke kino kanaka ole. Ia wa i hoomanao ae ai au i na huaolelo a ke aka kanaka i hoike ia ma ko'u hihio, manao io iho la au ua pepehi ia oe a ua poino, a uwe leo nui ae la au me ke kaumaha kupouli, a puoho mai la na mea a pau o loko o ka hale.
          Mahope iho o ka huli ana a puni ka hale a me na wahi a pau, ua hoouna 'ku la i na elele ma o a maanei e imi hele aku ia oe, aka, aole loa ane i loaa aku, a aole no hoi he meheu i ike ia. Ua manao iho la au ua haalele maoli no oe i kou rumi me ka manao e hele aku iwaho no ka hooluolu ana, a ia wa oe i loaa ai ka pilikia, aka, he mea kupanaha ma ka hoomaopopo ana iho, oia mau no ka paa o na ipuka i ka laka ia. Iloko o ia mau paupauaho kaumaha au i noho ai me ka nune pilihua, a hiki i ka hiki ana ae o kau elele, e hai ae ana i ka lono no kou kulana, a me kou wahi e loaa ai. Ua hauoli au, a imi koke mai la ia oe e kuu hoa'loha pumehana.
(Aole i pau.)

Kekahi mau mahele o ke Akeakamai.
Mahele 4.

          O na mea kino i hooleleia imua ua lele lakou ma ke ano motio pelu ; ua ikeia ma ka lele ana o ka wai mai loko mai o ka balela, ka lele ana o ka poka mai ka waha mai o ka pu, &c.
          Eia ke kumu o ka lele mo tio pelu ana, o ka ikaika hoolele i ka mea kino imua, ua hoolele oia i ua mea kino la ma ka laina pololei me ka motio hoomau a me ka velocite like ; aka, aia ko ke ea ikaika ke alai mai la i ko ka mea kino nee ana aku, oiai keia mea elua e paonioni ana, aia pu no me laua ka ikaika ume kaumaha o ka honua, e ume ana i ka mea kino ilalo, na keia ikaika hope i hoo-motio pelu i ko ka mea kino lele ana.
          O kekahi mau pu, ua hiki no ke hoolele i 2,000 kap. i ke sekona, ua hala i kona poka na mile he 24 ma ka lele pololei ana, alaila, hoomaka e pelu.
          O ka pauda-pu ( gun powder) ka ikaika hoolele o ka poka, ua ike mua ia ka pauda e ka pake he mau haneri makahiki mamua aku o ka Era Karistiano (Christian era), o ko lakou mea ia e wawahi ai i na pohaku, na puu, &c. A mahope loa mai ua loaa iki ia Roger Bacon, kanaka Pelekane; aneane i ka A. D. 1270. A he 50 makahiki mahope mai olaila, ua loaa hou ia Berthold Schwartz, he Perusia, ua hoike oia e like me ka Roger Bacon, &c. Aka o ka wa i ike mua ia ai ka waiwai nui o ka pauda, poka a me ka pu, i ke kaua ana ma ke kahua kaua o Cressy mawaena o Farani a me Pelekane, i ka A D 1346.
          Ua waihoia ke kii o ka lele ana o ka poka, na wehewehe a me ka papa kuhikuhi, pela hoi na mea e pili ana i ka Pendulum a me kona mau kanawai, &c. No ka mea, me ke kii wale no e hiki ai, ma kahi e hiki ai ke hoopuka ia malaila, e hana aku ai.

MAHELE 5.
KE KIKOWAENA O KA UME KAUMAHA.
( CENTRE OF GRAVITY.)

          Aia ma na mea kino a pau, he wahi kiko, a ina e paepae ia malalo me ke kau like o ke kaumaha ma kela aoao keia aoao, e kau like no kela mea kino, kapaia kela kiko, ke kikowaena o ka ume kaumaha. He nui wale na hunahuna a me na apana o kela a me keia mea kino, he mau motio okoa no ko kela hunahuna keia hunahuna a he mau ikaika okoa no hoi; nolaila, he nui wale ka luhi a me ka pohihihi ke noo noa pakahi; aka, ua pakele nae ka poe imi ia pilikia, no ka mea, ua huiia keia mau motio a me na ikaika a pau i hookahi. Oia ka motio a me ka ikaika a pau o ka mea kino okoa, ma kona kikowaena o ka ume kaumaha. Ekolu kikowaena o na mea kino.
          1. Ke kikowaena o kona mo tio. Penei, ina hoopaa oe i ka pohaku i ke kaula, a wiliwili, alaila, o kou lima ke kikowaena o ka motio. Ina e kulai oe i ka pahu ko, alaila o kahi ona e pa ana ilalo, oia ke kikowaena o kona motio.
          2. Ke kikowaena o kona nui. Oia no kona kikowaena i like loa ai ka nui ma kela aoao keia aoao. Ina he poepoe, aia no kona kikowaena o ka nui mawaenakonu, ua like na hanai mai ke kikowaena a i ke anapuni ma kela a me keia aoao. Ina he huinahalike, alaila, aia no kona kikowaena ma kahi i oki ai na kaha kapakahi elua kekahi i kekahi, ina he huinakolu, aia no kona kikowaena o ka nui ma kahi e oki ai kekahi i kekahi o na kaha ekolu mai kela a me keia huina a i ke kikowaena o kona aoao moe.
          3. Ke kikowaena o ka umekaumaha. Aole i like mau kona wahi, me ke kiko waena o ka nui, no ka  mea, aole i like na paapu a me ka rarete o ka mea kino ma na wahi a pau. E nana i ka pohaku, i pukapuka kekahi aoao a paapu kekahi aoao, aia no ma ka aoao paapu kona kikowaena o ka ume kaumaha, ina ua like loa ka manoanoa a me ka paapu o kekahi mea kino, alaila, ua like kona kikowaena kaumaha me ke kikowaena o ka nui.
          O ka imi ana i ke kikowaena o kekahi mea kino, penei: E hoopaa i kakahi aoao o ka mea kino i ke kaula, a hoolewalewal alaila, e hana i kaha pololei ilalo, e hoolewalewa hou ana kekahi aoao e ae a kaha hou ilalo, a ma kahi i halawai ai keia mau kaha elua, malaila no ke kikowaena o ka ume kaumaha. Eia na loina e pili ana i ke kikowaena o na ume kaumaha.
          Loina 1. Ina hoolewalewa ia kekahi mea kino, aole ia e noho malie, a hiki aku ke kikowaena o ka ume kaumaha malalo pono o kona kikowaena o ka motio.
          Loina 2. Ina kukuluia kekahi mea kino maluna o ka honua, aole ia e kupaa ke ole ke kikowaena o ka ume kaumaha maluna pono o kekahi wahi maloko o ka aoao moe oia mea kino.  Aole i pau.

Pane i ka moolelo a E. Kekoa.
Helu 2.

          No ka hiki ana mai o Kekoa i Molokai nei—I ka malama o Iulai, m. h. 1874, ua hiki mai o Kekoa ma Molokai nei, ma Kaunakakai kona lele mua ana mai, a ua halawai me na hoahanau o ia apana, a ua kaohi iki lakou iaia e lawelawe i ka hana a ka Haku ma ka halawai awakea, oiai, he la Sabati ia. I ke ahiahi o ia la, hora 5 a oi aku, ua halawai pu me ka mea e hoopuka aku nei i keia olelo pane, a me na hoahanau i akoakoa pu ma ia halawai, a me na lunakahiko, o S. Pukila a me Kalua Kuheleloa, kekahi mau kiai o ka Ekalesia o Kaluaaha, maloko o ka halehalawai o Pupukanioe, apana o Kamalo, ua lulu lima pu me ke aloha pumehana, a, iaia no ka halawai ma ia keena, a pau ia halawai, ua kuu ka luhi o ka hele ana mai ma ka home o Pukila no ia po, a i ke ao ana'e, ua kia pololei ka ihu no Kaluaaha, a malaila ka hoonanea ana no kahi mau hebedoma, e hele ana i o a i o e nana i kona kihapai maikai, a iloko no o ia mahina, ua hoi hou o Kekoa i Honolulu. A i ka malama o Augate, o ia makahiki no, ua hoi hou mai me kona ohana a me na ukana pu. E kali iki ka poe e heluhelu ana maanei.
          E hoike aku au ia oukou i kahi mea nani nui maikai loa a keia Ekalesia i hanaia no E. Kekoa a me kona ohana, a me na ukana pu no hoi.
          Ma ka halawai luna o keia Ekale sia iloko o ka la 5 o Iune, 1874, ua hooholo na luna a pau mai Honomuni a hiki i Kalae, e lulu dala lakou, i mea e hoolimalima aku ai i ka moku no ka lawe ana mai ia E. Kekoa me kona ohana a me na ukana, mai Kahana, Oahu, a hiki i Honolulu, a mai Honolulu hoi a hiki i Pukoo, Molokai, a mai Pukoo mai a hiki i ka hale o ka Ekalesia e ku nei ma Kaluaaha.
          Eia ka nui o na dala i lulu ia e na apana no ia hana lokomaikai :
          Na apana o Honomuni, $4.00, Pukoo, $2.00, Mapulehu, $2.00, Kaluaaha, $1.50, Ualapue, $3.00, Manawai, $2.00, Kaamola, $1.50, Kamalo, $3.50, Kawela, $1.50, Kaunakakai, $3.00, Palaau & Kalae, $2.00, huina, $25.50.
          I na la kinohi i hiki mai ai o Kekoa i Molokai nei, ua haawiia keia mau dala ma kona lima, he mau dala ia no ka lawe ana mai a ka moku iaia me kona ohana a me na ukana, mai Honolulu mai a hiki i Molokai nei. Aka, pane mai la o Kekoa i na luna, aia no ko maua mau wahi ukana i Kahana, olelo aku na luna, na makou no ia e uku aku i ka moku i ka lawe ana'e a hiki i Honolulu.
          Hooholoia.—Na na hoahanau e kokua hou no ia pilikia, oia he $6.00. Huina pau o na dala i kokua waleia ia E. Kekoa, he $31.50, no ia mau mea a pau i hoike ia maluna.
          I ka hoi mua ana a Kekoa i Honolulu mahope iho o kona hiki ana i kinohi i Molokai nei, ua haawi hou mai la ka manawalea o na hoahanau ia Kekoa i kona kau ana iluna o ka moku, he mau pahu uala, he mau pai-ai, he mau kauna hee, he mau kaau amaama, he amu pu-a ko, he mau ipukai limu, a he mau kenikeni no hoi ka kekahi poe, a he nui aku no.
          O keia kokua ana, aole ia i komo iloko o ka uku makahiki o ke ola kahu, aia loa keia mawaho o ka lokomaikai kiekie o na hoahanau o keia Ekalesia. Aloha no ia hana lokomaikai.
          E hoomaka hou kakou e heluhelu i ke koena o ko Kekoa hiki ana mai.
I kona hiki ana mai me kona ohana a me kona mau ukana pu, ma ka malama o Augate, 1874. I ka hoomaka ana a Kekoa e lawelawe i kona kihapai, he olu wale no ua hoa paahana, he like loa ka huki ana i ke kaula o ka pono.
          Ma ka halawai luna o Novemaba 6, 1874, ua kohoia o Kalua Kuheleloa i elele no keia Ekalesia e hele pu me Kekoa i Wailuku i ka la 18 o ia malama, ma ka halawai lunakahiko o ka mokupuni o Maui.
          Aia maloko o ia Ahahui, ua hoouna ia'ku kekahi palapala noi e keia Ekalesia i kakau inoa ia e na hoahanau, mamuli o ko lakou makemake e lilo o Kekoa i kahu no keia Ekalesia, malalo o $200 no ke ola kahu i ka makahiki hookahi. Ua hanaia keia palapala noi malalo o na rula o ia aha, aka, i ka hiki ana o Kekoa a me ka elele i Wailuku; ua noi mai ka lunahoomalu o ka aha i ua palapala la, wahi a Kekoa, aole kuleana o keia aha e noi mai ai i keia palapala, oiai, na'u ponoi no keia palapala.
          Ma keia mea, ua hoohokaia ka Ahahui Lunakahiko e Kekoa, a ua hoonele ia makou i ka manaolana piha nona, a mai ia manawa mai a hiki i ka wa i haalele mai ai, aole oia he kahu no keia Ekalesia. Nolaila, ua komo koke ka nune i na hoahanau o keia Ekalesia, me ka olelo iho, he wahi kanaka akamai ka keia ma ke ano kanawai, ko ke akamai hoi paha ia la, hoole ia'ku nei ka mana o ka Ahahui Lunakahiko o na mokupuni o Maui e Kekoa, e papapau ana paha kakou i ka pilikia i keia wahi kanaka. Kai noa he kio-pali, eia ka he oiaio no ka pilikia.
(Aole i pau.)