Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 11, 15 March 1877 — Page 3

Page PDF (1.27 MB)

NA ANOAI.

          Eia no ka mokuahi Kilauea ke hooponopono hou ia nei kona mau wahi a pau.

          Mai ke ku ana mai o ka mokuahi i ka Poakahi nei, aole oia i holo iki a hiki i ka hora 4 o nehinei, akahi no a holo.

          U a ike ia'ku ka holo hikiwawe o na maiau ia ana o ka moku kaua Rusia malalo o na lima hana o ko kakou mau kamana kapili moku, o Poka ma.

          Ua hai ia mai makou he ikaika loa ka makani Kona ma Koolau iloko o keia pule iho nei , ua hoohina ia na pa aina, a pela no kekahi mau hale.

          O ka itamu a makou i hoolaha ai i kela pule iho nei, e pili ana no na kokua mahinahou o ka ekalesia o Kaumakapili, na J. Alapai no ia, kekahi o na luna o ia ekalesia.

          Ma ka po Poakahi nei, ma keia kulanakauhale, ua make iho la o Mr. Ellis, (Kuinao) i ke 30 o kona mau makahiki. Ua haalele iho oia mahope nei he wahine a me na keiki.

          Ua mahalo aku kekahi o ko makou keiki ulele hua i na keiki o ke Kula o Keoneula, no ka eleu o lakou ma ka himeni, a me ke puhi-ohe piula, malalo o ke alakai ana a D. Keaweamahi.

          Me he mea la, ma keia make ana o ka Makua Alii C. Kanaina, ua haule pu na manaolana o ka lehulehu e nauki nei no ka ike wale aku i ka aahu nani o loko o ka Hale Ilina Alii o Lunalilo.

          No ka lehulehu iki ana mai o na wahi moku kalepa ma ko kakou nei awa me na ukana mai na aina e mai, ua hoolawa iki ia ka poho lima o kekahi o ko makou mau makamaka poola me ka hana.

          Ma ke ku ana mai nei a ke kiapa Helena Alame, ua ili mai maluna ona he mau paipu hao nunui, no ka hoomoe ana i wai no ka mahiko o Haiku, Maui, a eia ua mau paipu la ke mokaki nei ma Ainahou.

          He mau puhene mauu kai ike ia e kahi poe o Kapalama ae nei e lawe ia mai ana e kekahi kanaka i ka auina la Sabati iho nei, Mar. 11. He keu no hoi ka nana o keia kanaka. Auhea la na kaiko o ia wahi?

          Ua manaoia, e haalele ana paha ka moku kaua o ke Aupuni Imeperiela o Rusia ia Honolulu nei mahope iho o kona maemae ana, a holo aku no Kauai i keia Poaono ae, no ka lawe aku e hoomakaikai me kona Kanikela Kalale, (J. C. Glade.)

          He nui na poe i loohia i ka mai fiva ma keia mau pule. Ke ao aku nei makou i na makamaka, ina e loaa na hiona mua o ia mai, mai hana naaupo, mai hoolohe i kahuna Hawaii, e kii i kekahi kauka haole makaukau, e ai pono i ka laau a e malama i na rula.

          Ke hele pinepine mai nei na makamaka i ke Keena o ka LAHUI HAWAII e kuai al i na buke kula, me ke kanana. E hoomanao oukou, ma ke Keena o ka Oihana Ao Palapala ma Alliolani Hale e loaa ai na buke kula, a ma na halekuai o Taramu me Wini e loaa ai na kanana.

          Ma ka Poaono iho nei, ua hopu a hoopaaia he 38 mau pake no ka pepa pili waiwai. A ma ka Poakahi nei, ua hookolokoloia lakou a hoopai pakahiia. Ua lohe mai makou, ua hoi ua poe pake la e pepehi i na manu palahu, no ka uluhua i ke kakani mai, "Pokeokeo, Pokeokeo.

          Me he mea la paha, ma na la hope paha o keia malama paha, a i ole paha, ma na la mua paha o kela malama aku paha, e hiki mai ana paha ko Maui poe paani popo ma Honolulu nei paha. He manawa loihi ia e kali ia aku nei, aohe no a hiki iki mai.Malia paha e puhipuhi laau ana paha mamua o ko lakou hele ana mai paha. Pela paha ko lakou manao paha i kanalua ai paha. Aka o ka oiaio loa, ua hohe maoli no lakou, aole no ka paha, aka no ka makau no paha.

          E KA LAHUI HAWAII, &c. &c., Ua halawai mai au me ka pane a kekahi koa i pee mai nei malalo o ke koloka (rula) me ka manao, he malumalu ia nona a me lakou pu e palekana ai; o na hana i hoopailuaia, aole ia he mea e manalo ai ka oiaio, o na hana i hanaia, he ike maopopo ia e kuhihewa ole ai, a he oiaio loa hoi na mea i hoaiai ia i ka pule i hala. Aka, ke paa rula mai nei lakou la, malalo o na kumu, he malama i ka maluhia o ke anaina halawai, a he kuhihewa ka no'u i ke koa i oili mai ai, aole ia o ke koa i komo hope mai ai, ua puka aku ka ia a hoi loa. Akaaka wale, nowai ka olelo, no ka mea i komo hope a no ka mea e hoi ana paha? Ke halialia mai nei hoi ia'u, aohe rula o ka oihana koa, e haalele kekahi koa i kona wahi noho a hoi aku no kona pilikia iho a o ko ka oihana paha, no ka mea, ua pau mua i na lii i ka wae ia ka poe kupono ke hele e malama i ka eehia o ia hale a me ke anaina, koe aku na pilikia nui. E haalele au ia oukou maanei a pua hou aku i keia pule ae.  HELEHALAWAI.

          E hoomanawanui iki na makamaka kakau leta a keia pule ae pane ia 'ku na mea kupono.

          Me ka manaolana ana ua ku mai la ma ka mokuahi o ka po Poakahi nei, o Kapena Macquay, o ke Au Moku Kaua Alii o Beretania, a noho iho la i Alii Moku hou ma kahi o Kapena Lona i pau o luna o ka moku kaua Beritania Fantome.

KE AU O KA MANAWA.

          E nonoho ana kekahi poe mawaho iho o Halemakeke ae nei. Ike aku la lakou i kekahi kanaka ua hele ka ili a nakaka i ka awa. Pane ae la o Kaohimaunu, "He loaa ole paha ko ia nei (kanaka mahuna) i na Komite Hoola Lahui e lilo ai oia nei i Alii no Kalawao." No keaha hoi? wahi a kekahi, "no ke ino o ka ili," wahi a K. O ka pii iho la no ia o ke kai o ua kanaka ili lepo la, nana 'ku kukahala ke lua, wiliwili ae la i na lima nakakaka ona iluna. Pau aku la kanaka i ke auhee me ka huro ana. A a hu ae la ka aka!
          Maluna o kekahi kuna e holo ana i Maui i keia mau la aku nei, a i ka wa po eleele loa. Ninau aku ke kapena me ke ano hooio no ka ike lihi ana iho he mau wahine kekahi o kana mau ohua. E ka mea ku hoe ! Eia kakou i hea ? Pane : Eia no kakou iluna o ka moku, ninau hou ua kapena nei. Aia o Ka lae o Ka laau ihea ? Pane mai kela : Aia no iuka o ka aina. Make loa iho la ua kapena nei i ka ukiuki, me ka hamo ae i ka auwae ona.
          I kekahi lehulehu e haiamu ana, ninau ae la kekahi kanaka i kekahi mau mea, Pehea la kuu umiumi, he maikai anei? Pane ae la kekahi, Ae, he maikai loa, o ka mea no i oi loa ai o ka nani, o ke kohu hulu puaa ana ke okalakala. Huhu loa ua kanaka nei, a hehe ae la ka aka o ke anaina.
          O ka wahine i nele i ke aloha, ua like ia me ka pua i nele i ke ala.
          O ka iniki a ka ipo ahi, he hao kuni ia na ke aloha waianuhea.
          E hele ana elua mau wahine ma ke alanui Beritania, hoea mai la o Hepa ma ia ala hookahi me ka hele mai e halawai me laua nei. Ninau 'ku la ua mau wahine nei, E hele ana oe ihea e Hepa? Pane mai kela, e hele aku au i ka hanuhanu, e like no paha me olua i lawe hele aku la i ka olua mau kapiki e kalewa; pela no hoi, ua lilo paha ka olua e ole hoi, he nui kanaka kukaemanu i ku mai nei. Huhu iho la na wahine, a ahiahi aku la i ka Halewai. Ua haawi ia mai laua i na palapala hookohu (laikini) e hele i o Makipine la, a o kahi Hepa hoi, kuoe no i ka la o ke kaona. Kani iho la ka aka.
          Elua mau aea haukae e hele ana ma kekahi ala o ke kaona nei, ike aku la laua i kekahi haole e ku ana ma kekahi huina. Olelo ae la ka mua: keu no keia a ka haole maikai, oluolu, akahai, kohu kanaka maoli. Pane aku la ka lua, ua lohe au e mea ia ana ke kaikamahine a——ma i wahine na ia nei, keu no ka keia o ka haole lokomaikai. Ke hoolohe mai nei no ua haole nei i ka laua olelo ana. Hoomaka aku la kekahi kanaka e wehe i ka papale, a nonoi aku la i wahi kenikeni. E hookuke mai ana ua haole nei me ka olelo mai: Olua nui roa marea! homarimari ka oraro orua, Holo kiki aku la ua mau haukae la me ka nui o ka waha i ke kahea Haole ino! haole ino!

MAKE I ALOHA NUI IA.

E KA LAHUI HAWAII ; Aloha oe:—
          Ua make o D. W. Kahulamu, ma Kukuiokewe kona home noho, ma Kahaluu, Kona Akau, Hawaii, ma ka la 13 o Mar. 1876. He kanaka i aloha nui ia eia lai, he olu me he wai 'la, he paee, he heahea, he lokomaikai, he hookipa, he aloha ohana, a he hoahanau kahiko no ia ekalesia.
          Ua hanau ia oia ma ke kai hawanawaha o Kawaihae, ma ka la 18 o Aug 1821. Nolaila, he 54 mk. 6mh. 25 la, a kau aku la ka uluna o welehu ka malama. He eha ma ka puu, a me ke nahu ma ka opu kona mai i make ai ; a no ka nui o ko makou aloha iaia, ua haku iho makou i kanikau nona.
He kanikau aloha keia nou e David W. Kahulamu,
Kuu makuakane—e kuu makuakane hoi,
Kuu makuakane mai ke kai malino a Ehu
Kuu makuakane mai ke kai hoomahole ili o Puao.
Ao hoomaha ole ke aloha ia'u e noho nei
Auwe! kuu aloha pau ole e noho nei,
Kuu makuakane o ke kai o Pine
Me he kui pine 'la ke aloha ke hiki mai,
Hiki mai ko aloha e uwe no au,
Kuu makuakane mai ka ua kualua i ka moana.
Mai ka ia kaili kane o ka aina,
Kuu makuakane mai ka wai hu o Keawaiki.
E huai lua nei la i ka Pueone.
Auwe! kuu makuakane—a.
JOSEPH H. KAWAHINEAEA.
Kuu makuakane i ka piha kanaka o Kuemanu.
Mai ka wai aumeume pu no me ke kai o Hinamoa,
Aloha ia wahi a kakou e noho ai,
Kuu makuakane mai ka olu kohai o Haleola
Ola kaua i ka ai a ka ihu o ka moku i lawe mai;
Kuu makuakane mai ka ai hookamalii o ka aina,
Ua inaina kuu makuakane ua hele loa,
Kuu makuakane mai ka wai nana i ka maka o kaopua;
He pua lei ke aloha na'u e malama nei,
Ku lia nei i ka po a me ke ao,
Auwe! kuu makuakane—a!
MI SS F. KELALAAU.
He uhane la he aloha
Nou no la e kupuna,
He uwe helu ae nei
O Kaailuhi he inoa.
Aloha ino o kupuna
Kuu hoa pupuu anu,
O na po kehau;
Eia ku nei paha oe,
I ka luna e Maunakea,
Hooipo aku la paha
Meli linoe i ka uka.
I ka luna e Maunakea
Auau aku ka uhane,
I ka wai o Waiau;
Au iho nei ka manao,
Aole oe i loaa,
He uhane hoi ole mai,
Nou no la e kupuna.
JOLEPA K. AIHOLOKOKO.
Kuu makuakane—e kuu makuakane hoi,
Kuu makuakane mai ka wai pukaiki o Helani,
Mai ka malu panee o ka aina
Mai ka wai huai lua e Keawaiki,
Mai ka nalu haimuku la e Kaulu,
Ulu mai ko aloha e uwe no au—a!
Kuu makuakane i ka makani he maaa.
Aa! loko lalapa wela i kou aloha.
Aloha ke kula o Kahelo e hooipo ia la e ka la,
Mai ka ihona wela e Kahului.
Mai ke one makaponiuinu la e Oneo,
Mai ka Pele kui! lua e Mokuaikaua,
Mai ka malu hale la e Hulihee,
Mai ka wai aumeume pu no o Kiope,
Mai ka malu hale nui o Lanikeha,
Aloha no! ia wahi a kaua e hele ai,
I ka imi ana i ka pono o ke Akua.
Kuu makuakane mai ka la piha kanaka nui o Nawiliwili;
Mai ka makani anu he kiu,
E hou nei i ka ili a eha me he kui la,
Mai ka ua nihi pali o Kalanipuu,
Ke pehi ae la iluna o Hookuula,
Mai ka ihu o ka lio la e Lihue,
Mai ka malu kukui e Puarose,
Mai ka wai kuihui la e Malamanui.
A nui mai no ko aloha e uwe no au,
Auwe! kuu makuakane—a.
MI SS. L. KAONOHI.
Kuu makuakane—e kuu makuakane hoi,
Kuu makuakane mai ka Ua hehi mai iluna o ka hala.
Hala aku la oe i ke ala hoi ole mai,
Noho iho nei makou me ka u! i ko aloha,
Me ka minamina paumako ia oe,
Nou ka ka Uhane e maalo nei
I ke kula kanaka ole o Lolomauna,
I walea ka uhane o kuu makuakane,
I ke kui ohai o Kahelu,
Aloha no ia wahi au e hele ai,
Aia ka hoomaha ana a ka ihu o ka lio i Nohili
E hoaikane ana me Limaloa,
Me ke kanaka kukulu kauhale,
He hale i ako ia e ka naulu,
Malu iho la i kukui lau nui o Kona,
Mai ka wai kahuli anapa i ka la o Mana,
I aoao no e moe i ke kapa pili o Kaawaloa,
Auwe kuu makuakane—a.
Mi ss. R. Pihenui.
Kuu makuakane—e kuu makuakane hoi,
Kuu makuakane mai ka wai o Pooahonu,
Mai ka Pahapaha lei la e Polihale,
O kahi makaikai no ia a ka malihini,
Alai ka wai ula iliahi o Waimea,
He wai nonoula na ka Ua Kapaahoa,
Mai ke one moe ipo o Luhi,
Mai ka makani anu la he Waipao,
Ke nu! maila i uka o Waiahulu,
Iuka no ka ua ana aia Ua,
O ka maka o ka wai aia i kai e,
Kuu makuakane mai ka ua makaupili o Peapea,
Auwe kuu makuakane—a.
Mi ss. Kaumaka.
Kuu kane mai ka hale kaumaha i ka ohu,
Mai ka Ua nehe i ka lau o ka laau,
Hoolaau mai ko aloha e uwe no au,
Aloha ino kuu kane o ka malu o ke Ki,
Lau ama'u o kanahele a kaua e noho ai,
Hele ae kuu makua kuu hoapili,
Kuu hoikeike o keia aina makamaka ole,
Kuu kane kuu hoa ohumuhumu,
Kuu hoa haihai olelo o ke aumoe,
Kuu kane mai ka ia weli i ka po,
Mai ka Ua nana i ka maka o ka opua,
Ke nihi ae la i ka uka o Alanapo,
Poele loko i ke aloha ia oe,
Kuu kane i ka malu kukui o Papaumauma,
Hele aku kaua aia kula loa,
Hoomaha aku i ka ulu ahia o Kohanaiki,
Aloha ia wahi a kaua e hele ai,
E imi ai kaua i na pono kino.
Hana w.
Kuu kane—e kuu kane hoi,
Kuu kane makani Puahiohio,
Ua lele i ka pali me Manua
Noho makou me ka minamina,
Me ka u aloha iaia,
I ka hele ana aku nalowale,
Kuu kane mai ka pohu lai e Kona,
Mai na lae makawalu au i ke kai,
Oni ka lae o Kaiwi kela i ka makani,
Ua makani ua kino lau kuu kane,
Kuu kane mai ka ua nahunahu ili o ka aina,
Pupuu au a mehana i ko aloha,
Aloha ka leo o ka manu i ka hea mai ua ao,
Aloha ka nalu o Kamaile—a!
A me ke kai nehe i ke one o Loiloa,
Kuu kane mai ka nalu o Kapohaku
Aloha ia nalu au e hee ai,
E noho mai ai i ka hua o ke kai,
Aloha ino kuu kane kuu hoapili,
O ke kula pili enaena i ka la,
Hoomaha aku kaua i ka malu o ke kukui,
I ka olu kohai o Kukuipalua,
Aloha ke kane ka hoapili o ka ua a me ka la,
O ke anu hoi a me ke koekoe,
Alo aku kaua o ka malu o ka Ulu,
Ulu mai ke aloha a nui,
Aloha kuu kane o ka hau alohi i ka mauna,
Mai ka ia kuhea kanaka o Ululoa,
Aloha ia wahi a kaua e noho ai,
E pili ai kaua i ka po a me ke ao,
Kuu kane mai ka malu o ke kope,
Kope iho nei kaua kaawale,
Wehe i ka pili a ke aloha la hemo.
J. H. K. KAALU OPIO.
Kahaluu, N. Kona, Hawaii. Mar. 2, 1877.

          Ma nehinei ma ke Kulanakauhale nei, ua hoohiolo iho la na paka ua lele huna me he noe la no Alakai. E ole ia, pili iho ai ka wili ana o ka lepo o o Honolulu nei.

Ka Mokupuni o Phœbe. (Pipi.)

          Ma ka nupepa haole kalep o ka Poaono nei, i ike iho ai makou i ka hoike a Kapena Hempstead oluna o ka moku kuna Hawaii o Kale Lona ma o keia kulanakauhale; e pili ana i ka nalowale honua ana o kekahi mokupuni Lepomanu ma ka inoa Phoebe Island, (Ailana Pipi.) Ua haalele iho oia ia Honolulu nei ma ka la 19 o Dekemaba, 1876, a ku aku la i Puakailima (Baker's Is.) ma ka la mua o Ian., 1877, a i kekahi la ae, haalele ia awa a holo aku no Phoebe, i ka hiki ana nae i kahi i maa mau i ka ike ia, aohe ua mokupuni nei, oi noke wale iho la ia i ka huli a hala na la he 15, aohe wahi mea a ike ia no ua mokupuni la, me he la, ua uhi ia paha a piholo iloko o ka hohonu o ka moana. A ma ka la 17 ae, ua punia lakou e ka makani ikaika mai ke Komohana Hema Komohana, (W. S. W.) a ma ka hora 9 A. M., loaa aku ke kialua hou e holo huli ana i ua mokupuni nei. A ua uhoi aku laua no Puakailima me ka nele.
          A ma ka hora 10 o ka la 8 o Feberuari, ua haalele oia ia Puakailima a holo mai i Honolulu nei, a ike lihi mai la ia Lanai ma ka la 21, a i ka la 22 ae o Feberuari, ua haule kona pohaku ma ke awa o Kou ; he 23 kona mau la i holo mai ai. O ka hopena o ka mokupuni Phoebe, aole i lohe hou ia, aka, he mea kaumaha nae ina he mau kino uhane kekahi a kela ailana mauele i lumai pu ai me ia ma ka hohonu o ka moana.

No Enderbury Islands.

E KA LAHUI HAWAII E;—Aloha oe.
          E oluolu oe e hookomo iho i kahi hunahuna mea hou o ka ehukai o ka ailana.
No ka ino.—Ma ka la 13 o Ianuari, 1877, hoomaka mai la ma ka mokupuni lepo manu nei na ao kaalelewa ma ka hoohelelei ia mai me na kulu makawalu a ka "ua koko" i ka moana ; ma ka la 15, kukonukonu mai la ka uhi paa ana mai a ka noe i ka aina me ka hoopulu ana i na lepo manu panoa o ua aina nei.
          Ma ka la 21 oia malama no, nee mai la hoi ke kai i kana hana o ka hamare ana ma na paia paa o ka honua nei, a hoohanee ia iho la ka uapo kahi hoi e pono ai no na ukana ke hoolele ia mai ai mai na moku mai. Ua hoomanawanui makou no ke kii ana aku i na kua nunui e auamo ae i uka me ka au ana iloko o ke kai i ka manawa ai ole.
          Ma ka la 23, moku mai la ka boe hoopaa moku a lawe hele ia aku i ke kai ma kekahi aoao o ka aina, ma ke kakahiaka ana ae, kii aku la makou e hoe mai ma na waapa, me ka hoomanawanui ana no ka maka poniuniu i ka make a ka ai. Oiai, o ka elua keia o ka wi ana o keia ailana.
          Ma ka la 23 o Ian., ku mai la ma keia aekai ka moku, Arobelet Williama, mai Honolulu mai ; malaila i loaa mai ai ia makou na barela ai, a ua hana makou no ka hoopaa ana i na kaulahao nunui, me ka auamo ana iloko o ke kai, a ulupa ia mai la makou e na nalu a pakele ke ola, me ka hoopuka ana mai a na haku hana i na olelo ino.
          Nolaila, i ka lehulehu a pau, o ka lohe mai ko oukou no keia, a mai punihei i na olelo pelo a ka poe kiule, oiai o na hana a pau ma ka ailana nei, he mau hana ikaika wale no. Nolaila, ua lawa au maanei.  Welina  J. KAUANOEANU.

UA IKE IA KOHALA, A UA IINI ME KA MAHALO.

          Mahope iho o ka haalele ana aku o ka mokumahu Kilauea ia Kawaihae, ma kana huakai i ike ia ai ka pele i kai o Keei, a i ka hoea ana i Mahukona, ua hauoli iho la ka mea e kakau nei i ka lele ana aku i uka, me ka manao no kekahi mau minute wale no, no ka hui aloha pu ana me ka hanau muli, e noho ana ma ia aina, ma ka oihana amara no ka hui wiliko nui a kaulana o Kohala. Ua pae aku la makou i ka aina, a me ka olioli nui i halawai pu aku ai me kona mau helehelena, a makou hoi i ike ole ai no kekahi mau kau hooilo a me makalii i hala e aku la. Elike me ka hoomahuahua ia ana o na koni aloha maloko o ko maua mau puuwai no kekahi a me kekahi, pela no ka mahuahua o ka hauoli i ke apo ana ae o na lima a halawai aloha pu. Me he la, ua kolo ae la na anu lipo o ke kuluma maloko o na aa koko, a punia ia ae la e ka pumehana o ke aloha. Aole no i liuliu ko maua hui a launa pu ana, aia hoi, ua makaukau ae la ka waapa e huli hoi aku no ka moku, a hoomakaukau pu aku la makou e kau aku, no ka mea, aia ma ke kaona nei ka makou hana, a he mau nu hou ano nui hoi kekahi na ka lehulehu o na makamaka o keia pepa. Aka, mamua o ka hehi ana aku o na kapuai wawae iluna o ka waapa, ua paa mai la kona lima i ko makou, a me ka leo aloha, me na waimaka e kulu ana, pane mai la, "aole anei oe e ae e luana iki me kou hanau muli ? Nou aku no hoi na manawa a pau, a i wahi haawina uuku wale no hoi ko'u." Na keia mau olelo i kaohi ia makou, a hiki ole ke hoopuka ae i ka huaolelo "aole," a kaohi ia aku la e ke aloha. Nani a kamahao ke aloha oiaio a ke Akua lokomaikai i hoahu ai maloko o ka puuwai o na hoahanau pili koko, a ke lana nei ko makou manao, ua loaa ia kulana mawaena o na mamo Hawaii, aole hoi o ke kuee, a e hoomau loa ia aku.
          Maluna makou o na lio i haalele aku ai ia Mahukona, a he mau hora elua a oi iki, komo aku la mawaena o ka uliuli lau ko, a hanu hoi i ke ea o ua aina kaulana nei. Hauoli na maka, a makahehi oloko i ka nana aku i na hiona nani o ka aina ; ua hele a paapu i na mea kanu a ka lima kanaka i onou aku ai iloko o ka opu makuahine o ka honua. O na kauhale lehulehu, e kikokiko ana ko lakou mau hiona ma o a maanei, me he la e kiei ae ana maloko ae o na lau uliuli o ka mea i kapaia i keia au hou, ke "alii ko." Nani ke alaloa aupuni oia apana, a nani na ano a pau o na mea i hana ia e ka hoomanawanui o ko kanaka ; e hoike mai ana, ua hala ole ko laila mau oiwi i ka mikiala ma ka hooikaika kino, ka pelu ana o na kuli a ulaa ae i ko lakou mau kuleana aina, a kanu 'ku i na mea kanu, i loaa ai ia lakou na uku, na pomaikai hoi o ka huaolelo "hana."
          He Sabati ia la a makou i hiki aku ai, a ua malu ka la, he halawai hoano ma ka luakini.  (Aole i pau.)

OLELO HOOLAHA.

          EIA MA KALUAPALENA, KALIHI, OAHU elua mau Puaa kane eleele i po-a ia, he mau wawae keokeo liilii mahope o kekahi, a he pepeiao puka ko kekahi. E pono ka poe mea nana ia holoholona e kii koke mai, me ka uku mai i na poho a pau, a ina e hala na la he 15, alaila, lilo ia'u ua mau mea la. E loaa no au ma ka Halekuai o Walakahauki ma ka Uapo, a ma Kalihi hoi.
LEMONA.
Kalihi, Oahu, Mar. 13, 1877.  11 2t.

OLELO HOOLAHA

          OWAU O MRS. KINOIKI W., KA MEA I kuai mai i na aina o Kaapali k. e noho mai la ma Kalawao, Molokai, oia hoi na Apana Kuleana Aina e waiho ia ma Kealia, Hawaii, ke papa, ke hookapu, a ke hoomalu loa aku nei au i na kanaka a pau, na holoholona a pau, aole e hele wale maluna o keia mau aina, a hoopoino wale i na laau, na mea kanu a pela aku. O ka poe kue i keia, e hopu ia no, a hoopii ia no e like me ke Kanawai. A ke hookohu a ke hoonoho aku nei au ia Mrs. Kahookiekie i Luna no'u ma keia mau aina.  Owau no.
M RS. KINOIKI w.
Alanui Ema, Honolulu, Mar. 12, 1877.  11 3t.

HOOLAHA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI KUIKAWA.

          AOLE E HOOKAA ia na bila aie o ka Mea Kiekie Charles Kanaina, aia wale no ma ke kuai aku, me ka loaa mua o ke kauoha a me ka apono ana o ka mea nona ka inoa malalo iho: a aole aie i ka mea i oleloia e uku ia ia hai koe wale no ka mea nona ka inoa malalo, a hiki i ka wa a ka Aha e kauoha hou mai ai.
WILLIAM C. PARKE.
Lunahooponopono Waiwai Kuikawa o ka Mea Kiekie Charles Kanaina i make.  11 tf
Keena Ilamuku, Aliiolani Hale, Honolulu Mar. 14, 1877.

OLELO HOOLAHA.

          EIA ma kuu lima kekahi mea haule i loaa ia'u ma ke ahiahi Poakahi nei ma Ainahou. He pakeke waiho lole me elua Buke Baibala hou, ma ka olelo Hawaii. O ka poe nona keia waiwai e kii mai me ka uku pu mai i na poho o ka malama ana a me ka hoolaha ana. E loaa no au ma ka Halekuke hou.  PAULO.
Honolulu, Mar. 1, 1877.  10 2t

          O MAUA O NA MEA NONA NA INOA MAlalo, ke paipai aku nei maua i ka poe o Moanalua, Kalihi, Kapalama, a me na wahi kokoke ilaila, e kanu i ke ko ma ko lakou mau aina waiho wale. E makemake ia ana penei: E hai mai ka poe makemake e kanu Ko i ko lakou mau inoa, i na mea nona na inoa malalo nei, a me ka nui o ko lakou mau apana Aina a eka paha; e makemake ia ana e kanu i ke Ko i hiki ai i ka 200 Eka ka nui, a i hiki hoi ke kukulu ia ka wili no ka wili ana i na Ko. Iloko o na mahina elua e waiho mai ai i na inoa.
J. MOANAULI,
J. K. UNAUNA.
Honolulu, Feb. 20, 1877  8—4t*—11.

E IKE IA KAKOU HOOKANAKA!
E LULU LIMA ALOHA!!
ME KO OUKOU MAKAMAKA!!
L. ASEU.

UA HOI MAI NEI AU MAI KO'U KIEI ana aku nei i kuu Aina Kulaiwi. Ano, ke ku aku nei au me ka makaukau mau e lawelawe a e kuai makepono loa me oukou e na makamaka o ka Ua Kukalahale, i na Lole Nu Hou loa o kela a me keia ano, mai ko na Lede, Keonimana a me ko na Kamalei. I pau ai kuhihewa, e naue mai ma ko'u Halekuai, ma ke kihi ma Ewa o na Alanui Moi a me Nuuanu.  [8 6m.]

KAUKA LEKA!
[ DR. LATHROP].

OIAI UA HOI HOU MAI NEI AU I HOnolulu nei e noho ai, ua hapai hou ae nei au i ka'u Oihana. O ka poe e makemake ana e lapaauia e a'u, e loaa no au ma ka Hale noho o Kapena Kano (Sao W), e pili koke ia i ka Hale Hotele Hawaii.  (2-tf)  778 2m 789

WIL DER & Co.,
(WAILA MA.)

AIA MA KE KIHI O
ALANUI PAPU me MOIWAHINE.
Ua hoolako mau ia me ke kuai ana aku i na
Papa me na Lako Kukulu Hale
O NA A PAU.
NA PANI PUKA!
PUKA ANIANI.
OLEPELEPE,
LAKA,
AMI LIILII,
AMI LOLOA.
PENA o na ano a pau,
AILA PENA,
VANIKI, &c.
Ma Balaki Pena me Puna,
Na Pepa Hale me na Lipine Pepa.
Aniani, Paakai, &c.
O na mea a pau maluna'e, e kuai makepono loa ia'ku no ke Dala Kuike.  [3—1y.]

Na Ekalesia o Kawaiahao a me Kaumakapili.

Halawai kakahiaka, la Sabati . . . . . hora 10½
Halawai po . . . . . hora 7½
Halawai Apana auina la . . . . . hora 3½
Kula Sabati . . . . . hora 9½

S. B. DOLE.

LOIO a he Alakai ma na mea pili Kanawai. Ua makaukau oia e pale i na hihia imua o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni, me ke kakau ana i na Palapala Pili Kanawai, ma ka olelo Hawaii a ma ka olelo Beritania.  1 1y

E. STREHZ,
[AILUENE]

MALAILA E LOAA AI NA ANO LAAU A pau; a me na wai hoomaemae o kela a me keia ano. E hamama mau ana ka ipuka ma na po Poaono a pau. Ma ke kihi o Alanui Papu a me Hotele, ma Monikahaae.  1 1y

WAi Hui o ka Hau!

E IKE IA ka Hale ma ka inoa o "BONANZA" Ke haawi ia aku nei ka poloai i na makamaka keonimana a me na lede o ke kaona Alii, e kipa ae ma ka hale hookipa inu wai momona o ko oukou makamaka nona ka inoa malalo iho, a e loaa no ka hau i hoomomonaia (ICE CREAM) na wai momona o na ano a pau! hoohuihui ia e ka hau iniki o Nuuanu. O keia hale, he hale i hoomakaukauia no na keonimana a he keena nani i hoomakaukau ia no na lede. E kipa mai, a o ka makepono me ka oluolu ke haawi ia'ku, oiai, he makamaka, a he kamaaina no Hawaii nei o  JOHN W. CROWELL.
2-1 y  (Keoni Koloela.)
Ma ka Hale "BONANZA" ma alanui Moi, mawaena o ka hale kahi umiumi a me ka halekuai o Dillingham ma.

CECIL BROWN,
Loio a he Kokua ma ke Kanawai

A HE AGENA NO KA HOOIAIO ANA I NA Palapala no ka mokupuni o Oahu.
Helu 8 Alanui Kaahumanu, Honolulu, H. P. A.

WILLIAM R. CASTLE.
(Kakela Opio.)
LOIO!

MA NA ANO HANA PILI KANAWAI A pau, e lawelawe koke ia me ka hikiwawe. Na Palapala Sila a me na Palapala pili aina o na ano a pau, e hoomakaukau ia no.
Keena hana, ma ke kihi o Alanui Kaahumanu a me Kalepa, Honolulu.  (786 1y)  [51]

NO KE KUAI!
KE KUNA KEONIANA.

I makaukau me na mea a pau.
No ka hoomaopopo pono ana, e ninau ia  CHAS. LONG.
[8 3ms.]  (Kale Lona.)

HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
O KA
Mokuahi Hawaii
KILAUEA!
KAPENA MARCHANT!

Poakahi, Mar 19, hora 5 pm . . . . . No Hilo
Poakahi, Mar 26, hora 5 pm . . . . . No Kona
Ma na holo ana a pau a Kilauea i Koaa, e hiki loa ana oia i Honomalino, ma Kapalilua.
Aole kaapuni hou aia a hai hou ia'ku
Ma na huakai no Maui a me Hawaii, e haalele ai ke Kilauea i ka hora 5. A ma na huakai o Kauai, i ka hora 4 P M. Ma ka hoi ana mai, e haalele ai ke Kilauea ia Kawaihae hora 10 A M., Makena e like me ka mea i hoolaha waha ia, Maalaea a hiki i ka hora 7 a. m. E hoolahaia aku ina e hooliloia ka manawa holo.
Uku Eemoku mai Honolulu aku.
A hiki i Kaunakakai pela maluna mai . . . . . $5.00
" Lahaina, " " . . . . . 6.00
" Maalaea, " " . . . . . 7.00
" Makena, " " . . . . . 8.00
" Mahukona, " " . . . . . 10.00
" Kawaihae, " " . . . . . 10.00
" Kailua, " " . . . . . 10.00
" Kaawaloa, " " . . . . . 10.00
" Hilo, " " . . . . . 12.50
" Kau, " " . . . . . 15.50
Uku kaapuni ia Hawaii . . . . . 22.00
A hiki i na awa o Kauai . . . . . 8.00
Uku kaapuni ia Kauai, . . . . . 12.00
Uku ohua Hawaii oneki, . . . . . 2.00
Aole aie no na uku ohua.
Ma ka Hale Oihana e loaa'i na palapala.
Aole keena o hope e lilo, aia wale no a kaa mua mai ka uku moku. Aole e ili ka hewa no na paiki, ukana a puolo paha, ke ole e kakauia ka loaa ana mai.
E hookaa'ia ka uku ukana i ka wa e noiia aku ai.
SAMUEL G. WILDER (Waila,)
A gena.
Keena ma ka Hale Kuai Papa o Waila ma, kihi o Alanui Papu a me Moiwahine.  788 3m 799

NA Buke
I HOOLAHAIA E KA PAPA HAWAII
ME KE
KUMUKUAI O KELA ME KEIA.

BIABALA HEMOLELE NUI ILI GULA NANI me na kuhikuhi ma na aoao . . . . . $12 00
Biabala Hemolele Nui ili eleele kaekae waigula . . . . . 5 00
Baibala Hemolele uuku iki iho kae wai gula . . . . . 8 00
Baibala Hemolele pananaiki iho ili eleele . . . . . 4 00
Baibala Hemolele ili eleele . . . . . 2 00
Kauoha Hou ili gula nani me na kuhikuhi . . . . . 3 00
Kauoha Hou ili eleele kaekae wai gula . . . . . 1 00
Kauoha Hou ili eleele . . . . . 75
Kauoha Hou Hapa Haole . . . . . 75
Moolelo Ekalesia . . . . . 50
Haiao ili lahilahi . . . . . 10
Hele Malihini ana . . . . . 25
No ko ke Akua ano . . . . . 20
Hoike Palapala Hemolele . . . . . 20
Moolelo o Heneri Opukahaia . . . . . 10
Hoike Akua . . . . . 25
Wehwehehala . . . . . 25
Ninau Hoike ili manoanoa . . . . . 55
Kumumua Kula Sabati . . . . . 25
Buke Lawe Lima . . . . . 15
He Buke no ka Pope . . . . . 15
Ui Kula Sabati Helu 3 . . . . . 25
Ui Kula Sabati Helu 4 . . . . . 10
Ui Kula Sabati Helu 5 . . . . . 20
Buke Euanelio a Ioane Hapahaole . . . . . 10
Buke Wehewehe Huaolelo Baibala, elua ano . . . . . 2 00
Buke Wehewehe ano Mataio . . . . . 1 00
NA KAUOHA HOU PAKEKE.
Ili gula nani . . . . 1 50
Ili eleele kaekae nani . . . . . 50
Ili eleele . . . . . 35
KAUOHA HOU PAKEKE ME NA HALELU.
Ili gula nani . . . . . 1 70
Ili eleele kaekae wai gula . . . . . 65
Ili eleele . . . . . 50
NA HALELUA PAKEKE.
Ili Gula nani . . . . . 50
Ili eleele kaekae wai gula . . . . . 30
Ili eleele . . . . . 20
Ka Hae Hoonani (Buke Mele) . . . . . 25
NA BUKE MELE.
Himeni Hawaii ili nani . . . . . 1 75
Himeni Hawaii . . . . . 1 00
Kumu Leo Mele ili manoanoa . . . . . 50
Kumu Leo Mele . . . . . 10
Li ra Kamalii . . . . . 25
Li ra Hawaii 1848 . . . . . 25
Li ra Hawaii 1855 . . . . . 25
Hae Hoonani . . . . . 20
Leo Hoomana . . . . . 25
EIA NA BUKE HAAWI WALE.
PALAPALA LIILII—
Helu 4—Makemake anei oe i ke ola?
Helu 6—E hele i o Kristo la.
Helu 7—Ka hoi ana mai o ke Keiki Uhauha.
Helu 11—No ka hoohiki wahahee i ke Akua.
Helu 16—Ka Eehia ana o ka Ahaaina a ka Haku a me ka Bapetizo ana.
Helu 17—Mai hana ino i na holoholona.
Helu 18—No ka mahi ana, kuai ana a me ka inu ana i ka Awa.
Ka Davida Malo Kumumanao.
Ka Moolelo o Batimea Puaaiki.
Aia ke keena kuai buke o ka Papa Hawaii ma ka huina o Alanui Betela me Alanui Kalepa, e kokoke ana i ka Hale Leta.  J. F. POKUE.
Kakaule ta o ka Papa Hooko o ka Ahahui Euanelio ko Hawaii Pae Aina.