Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 13, 29 March 1877 — Page 3

Page PDF (1.25 MB)

View this newspaper issue

NA ANOAI.

O ka Poakahi nei kekahi o na la wela nui wale o keia kau.

Ua manaoia, e hoomaka hou ana ke Kilauea ma kana mau huakai i keia pule ae.

I ka la 2 ae nei e akoakoa ae ai ka poe i kaheaia ma ka oihana kiure o keia kau, ma Aliiolani Hale.

Ua kipu aloha ae ka manuwa Rusia me ka papu Puowaina, i na hae o na aupuni elua, i ka Poalua iho nei.

Ua oleloia, ua hu ka lepomanu guano ma Fanning's Ailana. Ina pela, o ka waiwai ana ia o ia mau paemoku.

I keia mau la aku e ku mai ai ka moku Discovery mai Kapalakiko mai me na lono he nui.

He manao i hoomakaukau ia no na Oihana mikiala, a keia pule ae hoea aku.

Ke noi aku nei makou i ke ahonui o na makamaka kakau leta, a keia pule ae pane aku makou.

Ma keia kakahiaka i ku mai ai ka mokumahu lawe leta Kulanakauhale o Nu Ioka mai Sidane mai, a he 10 a 12 hora e ku ai ma ke awa nei a holo aku.

Ua haneri a oi na ohua o ke kuna Moi i kona ku ana mai i kela pule aku nei mai Kahului, Maui mai. Kohu Kilauea.

Ke oiliili mai nei na aumoku okohola, no ka hoomakaukau ana no ka huakai hele akau, i kahi o ka hau iniki ili, a me ka aila kohola.

O ka papa inoa i penaia e Messrs. Stratemeyer a me Burgess, e kau nei maluna ae o ka hale paipalapala o ka nupepa Kalepa a Hale L. Kelekona, oia kekahi o na nani o ke kaona nei.

Maluna o ka moku manuwa Rusia Iaponits i holo aku ai i ka Poalua nei, ua kau aku la o Mr. F. A. Schaefer o keia kaona, no kona home i Geremania. He mau makahiki loihi ae nei kona noho ana mawaena o kakou, a akahi no a huli hoi i ka home.

I ka po Poakahi nei, ua haule iho la na paka ua hoomohala pua, aka, ua pau koke no nae, me he la, e wela hou ana keia kau makalii aku, ke hahana e mai nei no.

Ua lohe ia mai no ka lele ana i ka pali, o Nakupuna, (k) o Kaupo, Maui, a make loa, ma ka la 15 iho nei. I hele oia i ka lawaia, a lele i ka pali.

No ka lilo o ka Lunahooponopono i ka mai o ka Makuakane kahi i malama ai, nolaila ua puka kekahi mau manao i manao ole ia e holaha i kela pule iho nei.

O ka hale noho o Mr. J. Agnew, ma ke kihi o alanui Beritania a me Punahou, ma Kulaokahua, ua lilo iho nei ia Mr. H. A. Widemann, no $6,000. Ke pii ino nei ke kumukuai o na pa hale o Honolulu nei.

Ma Kohala, Hawaii. no ke ku ole ana o na kuna, a no ka moe loa o Kilauea, ua nele ia wahi i ka palaoa a me kekahi mau pono ola e ae. A no ia mea, ua mahele aku la ke kapena o ke kuna Neti Mele me lakou, i kona kipa ana'ku malaila i keia pule iho nei.

Ma Honomanu, Koolau, Maui, i ka Poana o ka pule i hala, ua oki ae la kekahi kanaka o Hoopii ka inoa i kona pu-ai me ka pahi ma ke ano kaawe. O ke kumu o keia hana ana pela, no ka uluhua i ka paa mau o ka mai maluna ona. Eia hou no ua menemene ole.

I ka po o ka Poalua nei, ua puka'e la ka puali koa pualu "Hawaiian Guard Komapane B," a ua mahalo ia ko lakou eleu. He hou wale no ko lakou kukulu ia ana iho nei, a me he la, ke liuliu aku, e hehi ana ma ka papa helu ekahi.

I keia la, e manele hope loa ia'ku ai ke kino kupapau o ka Mea Kiekie Charles Kanaina a waiho ma ka ilina ana i hoomakaukau mua ai, me ka manao no kana keiki Alii wale no. E ike ia no ma ka papa kuhikuhi o ka hoolewa, ma kekahi kolamu o ka kakou pepa o keia la, ke ano o ka hoonohonoho ana.

Ua ike iho nei makou i ka pahu kupapau o ka Mea Kiekie C. Kanaina, i hanaia iho nei e Mr. Weicke, a ua ku no i ka mahalo. Ua hana ia mailoko mai o na laau nani elua o Hawaii nei, he koa, i awili pu ia me ke kou. Ua hamo ia iho la i ka vaniki hinuhinu loa, a ua hiki ke ike ia ke aka ke ku kokoke aku. Maluna pono o ka umauma o ka pahu, e kau ana he pa dala, i oki ia me ke akamai nui, a i howehi ia me na lau, e ka mea akamai ma ia hana, o Mr. W. Wenner, ma alanui Papu. Eia na huaolelo oluna o ua pa dala nei ma ka olelo Beritania : "Ka Mea Kiekie Charles Kanaina, K. G. C. K., G. C. K., Makuakane o ka Moi Lunalilo i make; Hoa o ka Hale o na Alii, a me ko ka Moi Ahakukamalu. Make ma Honolulu, Maraki 13, 1877. Ka nui o na makahiki 76."

O na hana ma ka luakini o Kawaiahao i ke Sabati nei, oia hoi ka hoiike Kula Sabati, ua ku i ka mahalo nui ia. O kekahi keia o na hana maikai mawaena o na kamalii, a me he la, aole loa e loaa i na makua ke kumu kupono no ka paipai, ke kokua, a me ka hooikaika ole ana e hoouna i ka lakou mau keiki i ke Kula Sabati. Ke paipai nui a ke noi ikaika ia'ku nei na makua e hoouna i ka lakou mau keiki ma na Kula Sabati.

O ka hui kinipopo "Athlete" na Alii hoi o ke kahua ulele o ia hana hooikaika kino o keia paemoku, ke kali nei me ka hoomanawanui no ka hiki mai o ka manawa a ko lakou mau hoa paio o Wailuku e oluolu ai e holo mai no ka hookuku ana. E hoomanao ia, ua hookuku lakou i Wailuku, ma ka alo ana'ku o na keiki o ke kaona nei i ke kai a hui malaila, a ua eo ia lakou la, a eo no hoi ia lakou nei; a no ia mea, ua hooholoia i hookahi hookku ana i koe, i Oahu nei nae. Ua ae lakou i ka holo mai, aka nae, ua hala ae nei he mau mahina, aole nae i hii mai. Mai hohe.

KA MEA HOOPAU KOHU LOLE A J. M. INGRAMS.—Ua hiki mai ma ke kulanakauhale nei kekahi haole malihini me kana mea kupanaha, he wai e hiki ai ke holoi a maemae na lole i kohu ia e na mea pipili e like me ka aila, a me na pipili e ae i manao ia he mea paakiki, a i keia wai ua maemae, he hiki ke holoi i na papale lepo, na a-i-kala poneko, a me na lolewawae kikokohu ekaeka, a me na mea e ae. He oluolu loa ke kumukuai. E loaa no oia maluna o Hale Luina (Sailor's Home) a ma na alanui me kahi paiki ili. Eia kekahi o ia mau omole kamehai ma ko makou nei keena.

"KA LUA GULA, A LUA DALA O HAWAII NEI."
Koena mai kela pule mai.

          Ke nana iho kakou i ka nui o na aina kupono i ke kanu ko, aole o kana mai ke nana ae kakou i ka mokuaina o Kau holookoa. O ke kula o Kamaoa i na la mamua o ka hiki ana mai o na holoholona, he ko ulu wale no ia mau kula panoa me ka wai ole, a puni ka makihiki, a ina e noonoo aku kakou mai ke kula o Kamaoa a hiki i Kapapala, he aina ia i piha i ka momona. Aia hoi iloko no oia moku aina hookahi, e hiki ana i ka $10,000,000 dala ka loaa o ke aupuni no ka makahiki hookahi, a he $20,000,000 dala e komo ana iloko o ka pakeke o kela a me keia kanaka i hooikaika ma ka mahi ko. E pono e ala na makaainana oia apana, a kukulu i na halawai kukakuka no ia mea.
          O ka wa loaa no nei o ka aina i na kanaka Hawaii ma ka hoolimalima a hoohana aku ma ka mahele, aka, ma nei hope aku, e pii loa ana na aina o kela wahi keia wahi, e loaa ole ai i na wahi dala uuku mai nei.
          He mea mau ma na aina kanu ko a pau o ka honua nei, o ka awalika o na tona i ka eka, he hookahi a elua ke kiekie. Ma Hawaii nei, he eha a hiki i ka elima a eono ke kiekie. I keia wa ma Honolulu nei, ke kuai ia nei ke kopaa he .09 a .10 keneta ke kiekie no ka paona. Ina he eha tona ka awalika, a he .09 keneta ke kumu kuai ma Honolulu nei o ke kopaa, ua like ia me $720 no ka eka. Aia hoi ma kela eka lepo keia eka lepo o Hawaii nei, he $720.00 dala gula iloko olaila.
          Ina kakou e noonoo ae i ka nui o na eka aina o Kau, aole paha e emi mai malalo o ke 60,000 tausani eka aina kupono i ka mahi ko ma ia apana. E hoonui i ka 60,000 eka me $720.00, ua like ia me $43,200,000 dala ka loaa o na eka aina ko i kela a me keia makahiki o ka moku o Kau. Aole i kana mai o ka waiwai.
          He wahi hakina wale no o Kau no na Mokuaina o Hawaii, e hele ae kakou i Puna a nana ina he mau aina kupono kolaila.
          Ma Puna, he aina ulu kela o ke ko iloko o ke aa a me ke one. Aole o kana mai o ka loloa o ke ko. Ma Puna, e olelo paha kakou he 6,000 tausani eka kupono malaila. He $4,320,000 ko laila loaa o ka makahiki.
          Ma Hilo, e olelo au ua like me Kau ka nui o na aina kupono i ka mahiko. Ua like ia me 40,000,000 na dala komo iloko oia apana.
          Ma Hamakua, ua like a oi aku no paha mamua o Kau a me Hilo, a pela no hoi o Kohala. "O ka heke hoi ia." Ma Kohala ka alima tona i ka eka. E hiki ana ka loaa o keia apana i ka $50,000,000 i ka makahiki.
          O ko Kona mau waiwai o ke kope. A ua maopopo ina e paa pono ana ka aina i ke kope, alaila, ua like me $5,000,000 dala e komo ana iloko oia apana. Aole i helu ia ae nei na kumu waiwai e ae o keia mau aina kula palahalaha waiho wale e waiho mai nei. O ke koli ulaula, he mea aila hana maikai loa ia, ua like me $70 dala a oi aku no ke tona. A iloko o ka eka e loaa ana elua a ekolu tona, oiai, he momona loa ko Hawaii nei lepo. O ke kamia, kapia, venila, a me ke jute. He mau laau waiwai wale no ia e hookomo mai ana i ka waiwai iloko nei o ka aina.
          Iloko o na tausani eka i hoike ia ae nei, ua hiki ke hooulu ia keia mau mea, me ka hoopilikia ole i na aina mahiko. Aka, e hoohuli mai kakou i ka lepo o Hawaii nei i gula, aia a hoohana ia lakou, aole o kana mai o ka waiwai o ke aupuni a me ka lahui kanaka mai o a o.
          Ma na wahi aa o Kohala a me Kaniku ma ma Kona a me Kahuku, ua hiki ke kanu ia ka panini, a o ka mea waiwai ma ia mau kula panoa, o ke ukuula, ua kapaia o ke cochineal. He mea kumu kuai nui loa keia. Aka, e hoohua mai ana nae ia mea kumu waiwai i kahi panoa aa, inoino loa, kahi e manao ia ai aole he waiwai nui, ma keia mau kula panoa.
          He kupono e hoohua mai ka mokupuni o Hawaii, makahiki 1887, he mau haneri miliona.
          Pela o Maui, o Oahu, Molokai, Lanai a me Kauai. O hookomo ia lakou maloko o ka haneri miliona dala loaa pakahi. He hoike na kula palahalaha waiho wale e waiho mai nei, aole i hoohana ia ka aina, no ka lua gula o Hawaii nei, e kiei wale nei no na maka, aole nae he lalau aku o na lima a ho-o mai i ka pakeke.
          I ka nana ana i kahi e loaa ai keia mau mea nui, e lilo io ai i gula, eia no ia. Elua mea hemahema nui o ke aupuni e ike maopopo ia nei.
          1. O ke nele i ke kanaka ole.
          2. O ka dala ole.
          1. Ina ua nele ka aina i ke kanaka ole, e kii ke kanaka i ko na aina e.
          2. Ina ua nele ke aupuni i ke dala ole, e hoolilo ke aupuni i ka "pepa" i dala. * * *

Kekahi mau mahele o ke Akeakamai.
Mahele 5.

          O na mea kino i kukuluia ma ka ili o ka honua, ua oni paa lakou; ke ili ke kaha malalo o kona kikowaena o ka ume kaumaha maloko loa o kona aoao moe, aka, ina e ili kela kaha ma kahi kokoke i ka lihi o kona aoao moe, ua hikiwawe ke hoohuli iaia, a i ole, hoohina ia paha. He nui na mea i hoao mau ia ma keia ano, a ua maopopo lea ka oiaio. Eia kekahi mau mea e maopopo ai.
          1. He mau tausani makahiki mamua aku nei o kakou, ua kukuluia ma Aigupita na Puramida (Pyramids); ke mau nei ko lakou paa a hiki i keia wa, koe wale no na mea i wawahi maoliia. Aole loa i hiolo iki i ka hekili, makani a me ke olai, ua oni paa loa lakou; no ka mea, ua palahalaha loa o lalo o ke kumu, a o ke kaha malalo o kona kikowaena o ka umekaumaha, ua ili ia maloko loa o kona aoao moe.
          Ua olelo ia, o kekahi mau Puramida ua paa i ka hanaia e na kanaka 100,00 i na makahiki he 20, ke mau nei ke ku ana oia mau Puramida no na makahiki 3,000 a oi.
          He ano like ka Puramida me ka puo'a (cone), penei e maopopo ai, o ka Puramida, he akea loa o lalo ona, o kona mau aoao he huinakolu; e hoohui ana i kona mau aoao a pau ma ke kiko welau hookahi (he piko kekahi inoa). O ke kiekie-hio o ka Puramida, oia ke kaha pololei mai ka pika a i ka ½ o kekahi o kona aoao moe. O ka puo'a hoi, ua poepoe kona aoao moe, a o kona mau aoao ua pii ililaumania poepoe like a hiki ma ke kiko welau hookahi; o ke kiekie hio, oia ke kaha pololei mai ka piko a i ke anapuni o ka aoao moe. O ke kiekie o ka Puramida a me ka puo'a, oia ke kaha e iho pololei ana mai ka piko a hiki iwaenakonu o ka aoao moe.
          Ma keia ano like ana o ka Puramida me Puo'a, ua huiia i hookahi no o laua rula e imi ai i ke ana-paa a pela no hoi ke ana-ili. E nana i na rula ma ka aoao 383 o ka Arimatika Kulanui, Pauku 636 a me 637.
          2. Aia ma ka hale-pakui (tower) o Pisa, he 150 kap. ke kiekie, a o ka hio o kona welau mai ke kumu aku, 12 kap a oi. He mau haneri makahiki kona ku ana, aole hiolo, no ka mea ua oni paa kona kikowaena o ka umekaumaha.
(Aole i pau).

MAKE I WALOHIA.

E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
Ma ka la 19 o Feb. ihonei, ma ka aina malihini a maua i noho kuluma ole ai me ka'u kane mare, ua oluolu i ke Akua ka lawe ana'ku i ko'u kokoolua o ka lawe ana i ka hoohiki hemolele ma kela kuahu eehia. Ua make o Makia ka'u kane ma Kamoiliili ma ke kakahiaka o ka la i haiia ae la maluna. Ua hanauia oia ma Kahaluu, Kona Akau, Hawaii, ma ka la 19 o Feb. 1833, oia ka wa o ka hoi ana o Kuakini i Hawaii, a o Kinau kai ka Papu o Honolulu, a make aku la no ia la hookahi o Feb. o keia makahiki. Ua mare ia maua e ka Rev. Kakina ma Kailua, K. A. H. i ka makahiki 1852. O ka nui o kona mau la o ke ola ana, he 44 makahiki, a he 24 hoi na makahiki o ko maua noho mare pu ana a hiki wale i kona kahea ia ana mai la. O Kahaluu ko maua one oiwi, a no ka luli a me ka panee mau ana'e o ke au o ka manawa, ua holo a noho ma Kauai, a mahope i Honolulu, a ma Kamoiliili hoi i moe ai oia me ka maluhia. Ua hanauia na maua hookahi keikikane a ua make no. He hokii ka mai nana i hoomailo i ua la loihi uiha, a na ia mai i kono iaia e haalele mai ia'u e kuewa a e lei hookahi aku i kona aloha. Ua haalele oia mahope nei he mau makua, he mau kaikuahine, he mau kaikoeke a he mau kini lehulehu o na hoa'loha a me na makamaka, a me a'u hoi kana wahine. He makamaka oluolu oia, he heahea, a he hoalauna oluolu no ka luana ana. Me ia ano no oia a hele wale no. "He elua mea ma kahi hookahi, e lawe ia kekahi a koe kekahi." A no keia ehaeha e lumia nei ia'u, ua haku au i wahi kanaenae aloha nona:
Kuu kane mai na lae makawalu o Kona e,
Mai ke kai malino a Ehu e Akama e,
Aloha ka aina hanau o ke kino e,
Aloha ka wai puka iki o Helani e,
Oia wai awili pu no me ke kai e,
E uwe ae ana wau i kuu kane e,
Aohe kane he makua no kuu kino e,
Kuu kane mai ke one o Huleilua e,
Aloha ia wahi a kaua e hele ai e,
Auwe kuu kane hoi e, kuu minamina pau ole e,
Kuu kane mai ka maluhale o Poohawaii e,
Aloha ia wahi a kaua e luana ai e,
O kaua o na kaikuaana o kakou e,
Kuu kane mai ka ai hookamalii o ka ekina e,
Aloha kuu kane mai ka maka o ka opua ke ola e,
Mai ka makani kolonahe he eka e,
E hao mai ana haalulu ka lau o ka niu e,
I Niua paha ka uhane o kuu kane e,
Ike ole i ka nui lehulehu a pau e,
Kuu kane mai ka la hulili anapu e Kapapakoholua e,
Elua kaua i ke kula e Pohakuloa e,
Mea ole ka loa e noho ana o Palena e,
He ilina no ke kanaka na hale o ka lani e,
Komo aku o ka malukukui o Kukuikomo e,
Huli ka uhane nana i ka uka o Nahiku e,
O ko kaua home hooluolu kino ia, me ke keiki o ka wa kamalii e,
Kuu kane o ka malu Hekuawa o ka uka e,
Kuu hoapili o ka Ua Kanilehua o Lehuakona e,
Ke kahiko mai la ka ohu i ka nahele e,
Oia nahele lipolipo i ka waokele e,
Kuu hoapili o ka ua me ka la e,
O ke anu hoi me ke koekoe e,
Koekoe ka poli ua hele oe ke kane ka hoapili e,
Kuu kane o na wa opiopio o kaua e,
Pukui aku kaua o ke anu a ke kehau e,
Me he waipuna la ka waimaka e,
E hoohanini nei i ka welelau o kuu lihilihi e,
Kuu kane o ka ai kau mai iluna o ka laau e,
Auwe kuu kane hoi e, kuu minamina pau ole e.
Kuu kane mai ke ala hele loa a ka malihini e,
Hoolono aku o ka uhone o ka pihe uwa lua o Kukuihaa e,
Nani wale ka luna e Holualoa e,
Aohe loa o kahi wai o Waiaha ia kaua e,
E aloha ae ana wau i ka uka o Lanihau e,
O ka lele mai a ka puepueuhi i ka makani e,
Aloha ia wahi a kaua e hele ai e,
Kuu kane mai ka maluki malukuku o Kanoena e,
Aloha ka wai lama kukui o Keaukaha e,
Kuu kane mai ka lai o Awalua e,
Elua kaua i ka lai home o Huehue e,
Aloha ia wahi a kakou e pili ai me na pokii o kaua e,
Kuu kane mai ka ia lawe i Kiakaohe e,
Mai na pea hulilua ma kai o Kapulau e,
Huli ka uhane nana o ka malu kou o Mahaiula e,
O ka hulali a ke one o Kapuualii i ka la e,
He alii nui ke aloha e malama ia nei e,
Kuu hoa o kahi ai haihai i ka lima e,
Aia ke ola i ka ihu o ka waa e,
Mai ka makani olauniu pilia o Kekaha e,
Eua ae na au i ke ama kahulihuli o Kiholo e,
Aloha ke kane ka hoahele o ke alanui e,
Kuu hoapili i ka Ua Apuupuu anu o Waimea e,
Aloha ia wahi a kaua e noho ai i ka lai o Waikoloa e,
Kuu kane i ke kai hawanawana o Kawaihae e,
Auwe kuu kane hoi e kuu minamina pau ole e,
Kuu kane mai ka halelana i ke kai e,
Pukui aku kaua o ke anu o ka moana e,
O na ale kawahawaha o Alenuihaha e,
Haha hewa ana wau aole iho nei oe e,
Aia paha ka uhane o kuu kane i ka luna o Lihau e,
E nana ana i ka uluniu o Mala e,
Kuu kane mai ka ululaau ma kai o Lele e,
Lele mai ana kou aloha me he manu ula la i ke kai e,
Kuu hoapili o na kai ewalu e,
Mai na ale paio lua i ka moana o Pailolo e,
O ke oni ae a ka lae o Kalaau i ke kai e,
Nana ka uhane i ka luna o Kawaihoa e,
Nani ke kua o Kaimanahila i ka lai e,
O ka nuku o Mamala ka mea aloha e,
I ka hi o mai a na keiki aukai e,
Kuu hoapili o ka la o Ainahou e,
Mai ka wai hooluhiluhi kino a ka haole e,
Kuu kane o ka ai haaheo o ka aina malihini e,
Aloha ka ia milimili o Ulakoheo e,
Kuu kane mai ka huikau o Polelewa e,
Aloha ka Ua Kukalahale o Honolulu e,
Kuu kane mai ka ai uahi ole a ka haole e,
Auwe kuu kane hoi e, kuu minamina pau ole e. H. KALEHUA w.
Kanikau aloha keia nou e Makia,
Kuu keiki mai na lai elua o ka pali iuka,
Oia uka mehameha kanaka ole e Lani,
Mai ka ua kuhea e kapali o Kuipo,
Po Punaluu i ka uahi a ke kua Wahine,
Ke akiku mai la ia Keaiwa,
Ke kuike ae la ia Kahaku,
Mai na pali hulilua e Kaiholena,
Ke kawaha ae la ma uka o Kona i ka lani,
Auwe kuu keiki ho—i.
UPAI.
Kanikau he aloha keia, nou no la e Makia,
Kuu kaikunane mai ka ua kualau ma ka moana,
Ke owe mai la i ka ili o ke kai,
Ke hoolei ae la iuka o Hanakalauai,
Ke hoopulu ae la i ka liko o ka lehua,
Ke nihi ae la ma uka o Pahau,
Mai ka uka anuanu e Waikui,
Mai ka wai noho i ka malu o ka palai,
Oia uka mehameha kanaka ole,
Hookahi kanaka o ka leo o ke Kahuli,
I ke kaohi mai iluna o ka ieie,
Aloha ia nahele a kakou e noho ai,
Auwe kuu kaikunane leo ole mai—e.
Kuu kaikunane mai ka makani anu he kehau,
E ko mai ana i ka pili o ke ao,
Ke ahina ae la iluna o ke Kupukupu,
Ke hoope mai la i ka lau o ka Akolea,
Ke nana ae la ia uka o Pulepule,
Inu aku i ka wai e Waohele,
Oia wai paoa i ke ala o ka loke,
E ko mai ana i ke kakahiaka nui,
He nui hoi au na kuu kaikunane,
Auwe kuu kaikuanane—e.
KEPOLA.
Kamoiliili. Mar. 26, 1877.

PAPA HOONOHONOHO
o ka Huakai Hoolewa o Ka Mea Kiekie CHARLES KANAINA i make, Hoa o na Kea Hoohanohano o Kamehameha I a me Kalakaua, Hoa o ko ka Moi Ahakukamalu, a pela aku, a pela aku.

Mea Hana Pahu,
Na Konohiki a me na hoa aina o Ka Mea Kiekie i make.
Mahele Koa.
Na ohua ponoi o ka mea i make.
Kahunapule.
Poe Hapai Pahu.
Poe Hapai Pahu.
Ko Ka Moi Kaa Lio.
Kaa o ka Mea i make.
Lunakanawai Kiekie.
Na Kuhina.
Na Luna Kiekie o na aina e.
Na Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
Na Kiaaina o na mokupuni.
Na Hoa o Ka Ahakukamalu a me na Alii o ka Ahaolelo.
Na Hoa o ka Hale Ahaolelo.
Poai o na Kanikela.
Na Lunakanawai Kaapuni.
Na Luna Aupuni o ka Moi.
Na Hoa o ka Papa Loio.
Na Haole.
Ka Lehulehu.
Na Makai.
E malamaia ana ka hoolewa i ka Poaha, la 29 o Maraki. E hoonohoia ana ka huakai ma ke alanui Hotele mamua iho o ka Hotele Hawaii, i ka hora 10 A. M. a ma ka hora 11 ponoia, e hele ai ka huakai.
Keena Kiaaina o Oahu,
Honolulu. Mar. 23, 1877.

NUHOU MAIKAI!
UA LOAA MAI
ENELANI, FARANI A ME AMERIKA MAI!

He nui wale na mea nani e hoohihi ai ka manao.
E LAA NA
Noho Berekane, Noho Mareka, Noho Italia, a me na lako a pau e pili ana i na Noho Paniolo.
NA TINI AILA MAHU!
Na Aila Pena a me na Pena o na ano a pau.
Ma wahi waiho mea ai, e like me na Pa, Pola, Pakeke Poi, Pola Poi, a me na laau o na ano a pau.
Na mea Mahiai,
Na Oo, na Koi, na Kui o na ano a pau.
NA KAULA HE NUI WALE KE ANO.
NA HAO O KELA A ME KEIA ANO HE NUI WALE.
Kuaina, Kuaina Upena, Na Upena, a me na ano Kuaina he makena wale.
Na Makau Lawaia o kela a me keia ano.
NA PU KAUPOOHIWI NANI A MAIKAI, Ka Pauda, Lu, Kukaepele-pu.
NA AHI-KOE o na ano LEHULEHU
Na Lole o na ano a pau,
EMI KE KUIKE.
Ahina Belekane o na ano a pau, na Kalakoa Lilina, na lole e ae he nui, na Alapia, Pahoehoe, a me na mea Silika o na ano he nui, pau ole ke helu aku, na Palule, Kuka, Puliki, Lolewawae, na Kamaa kane, wahine a me keiki, Na Wai hoope kino e moani ai, na Waiala kela loa o ke ala huihui he nui wale ke ano. Na Bakeke laau a hao, Na Kapu o na ano he nui. Na Paakai hoohu maikai, a me na mea he nui e hiki ai ke kaana maikai ia. E kipa mai a luana ma kahi o Walakahauki ma ka Uapo.
J. T. WATERHOUSE.
Honolulu, Mar. 20, 1877. [12 3ms.]

NU HOU! ANOAI HOU!
LOHE HOU!
WEHE HAMAMA HOOHIALAAI ANA.
HE MAU LOLE AAHU HOU AKAHI NO A WEHEIA!

O ka'u mau pono aahu, akahi no a hiki mai, mai Europa a me na mokuaina o ka Hema.
E hele mai hookahi, e hele mai a pau, a e ike a Kuai no ke Kumukuai Hookahi, e like me ko'u kuai ana'ku mai ka mea hana mai no ke dala kuike.
Na Lole Hou o na ano a pau, no na Iwa o ka aoao Palupalu.
Na Lole no na Lede, na Lole no na Kaikamahine, na Lole no na Kamalii.
Na Lole Kalakoa, a me na Ula Palani Hou Loa.
Na aahu no na Keonimana, na aahu no na Kanaka Ui Opio, na Kamaa Buti a me na Kamaa Haahaa na Papale a me na Papale Kapu.
E hele mai hookahi, e hele mai no a pau loa, ma kahi o
S. MAGNIN, ALANUI NUUANU.
E MALAMA A HOOMAU NO AU I KA'U RULA O EKOLU MAHINA.
Mai puni i ka pelo a ka poe malihini mawaena o kakou nei.
E hele mai a pau loa a e ike mamua o ke kuai ana'ku ma kahi e.
S. MAGNIN, ALANUI NUUANU.
Kokoke i Alanui Moi, ma Waikiki o ka Hale pohaku kuai pa o na Borabora. 12 tf.

HOOLAHA AUHAU WAI!

KE HOOLAHA IA AKU NEI KA LOHE O na Paipu Wai a pau i kaa ole mai ka la 1 mai o Ianuari a hiki i ka la 10 o Iulai, e oki ia no me ka hoolaha hou ole ia aku, ina aole e uku ia mamua ae o ka la 31 o Maraki, 1877. ROBERT LISHMAN.
Luna o ka Oihana Wai.
Keena ma ke kihi makai o Alanui Nuuanu. 1t.

$5.00 MAKANA!
UA nalowale, oiai e holo ana maluna o ka lio, mawaena o ka aekai makai ae o Kaimana Hila a me ka uluniu o Waialae.
HE POI LEI A-I GULA!
Ua oki ia ka Hua Leta T ma kekahi aoao, a o ka Hua Leta C ma kekahi.
E loaa no i ka mea e loaa ana keia Lei, ai ka uku makana maluna ae, ke hele mai io H. M. WHITNEY.
(H. M. Wini.)
Honolulu, Mar. 29, 1877. 1t.

OLELO HOOLAHA.

Ua makemakeia e hoolimalima i Aina me ka Hale, a me na mea kupono no ka noho ana, mai ka Ekolu Eka a hiki i Elima Eka ka nui o ka Aina, a mai ka Elima mile hoi a hiki i Umi mile ke kaawale mai Honolulu aku. E ninau ma ke Keena o ka Nupepa "Ka Lahui Hawaii." 12 2t*

OLELO HOOLAHA

OWAU O MRS. KINOIKI W., KA MEA I kuai mai i na aina o Kaapali k. e noho mai la ma Kalawao, Molokai, oia hoi na Apana Kuleana Aina e waiho ia ma Kealia, Hawaii, ke papa, ke hookapu, a ke hoomalu loa aku nei au i na kanaka a pau, na holoholona a pau, aole e hele wale maluna o keia mau aina, a hoopoino wale i na laau, na mea kanu a pela aku. O ka poe kue i keia, e hopu ia no, a hoopii ia no e like me ke Kanawai. A ke hookohu a ke hoonoho aku nei au ia Mrs. Kahookiekie i Luna no'u ma keia mau aina. Owau no.
M RS. KINOIKI w.
Alanui Ema, Honolulu, Mar. 12, 1877. 11 3t.

OLELO HOOLAHA.

E ike auanei na kanaka a pau o kela a me keia ano, ke papa a ke hookapu loa ia aku nei lakou, aole e hele wale a komohewa maluna o kuu Aina o Maunawili, ma Kailua, Koolaupoko, Oahu. Koe wale no nae i ka poe e loaa aku ana ke kuleana mai kuu Luna aku. O na poe a pau e hoolohe ole ana i keia Olelo Hoolaha, ke loaa aku i kuu Luna maluna o ua Aina nei, e hoouku aku no ia Elua Dala no ka mea hookahi, a ina aole e uku mai, e hoopiiia no ma ke Kanawai. E lilo keia i Kanawai no ua Aina nei mai keia la 20 aku o Maraki, 1877.
12 4t. MARIA A. BOYD.

OLELO HOOLAHA.

E ike auanei na kanaka a pau o kela a me keia ano, ke papa ia aku nei lakou a pau loa, aole e hookuu wale i ko lakou mau holoholona maloko o kuu Pa Aina ma Kaohao, Kailua, Koolaupoko, Oahu. A ina e loaa aku i kuu Luna kekahi holoholona a kekahi poe maloko o ua Pa Aina nei, e hoouku ia aku no $2 no ke poo hookahi, a ina aole e uku mai, e hoopaa ia ma ka Pa Aupuni. MARIA A. BOYD.
Ma raki 20, 1877. 12 4t.

HOOLAHA LUNAHOOPONOPONO
WAIWAI KUIKAWA

AOLE E HOOKAA ia na bila aie o ka Mea Kiekie Charles Kanaina, aia wale no ma ke uai aku, me ka loaa mua o ke kauoha a me ka apono ana o ka mea nona ka inoa malalo iho; a aole aie i ka mea i oleloia e uku ia ia hai koe wale no ka mea nona ka inoa malalo, a hiki i ka wa a ka Aha e kauoha hou mai ai.
WILLIAM C. PARKE.
Lunahooponopono Waiwai Kuikawa o ka Mea Kiekie Charles Kanaina i make. 783 1m 801
Keena Ilamuku, Aliiolani Hale, Honolulu Mar. 14, 1877.

NO KE KUAI!
KE KUNA KEONIANA.

I makaukau me na mea a pau.
No ka hoomaopopo pono ana, e ninau ia CHAS. LONG.
[8 3ms.] (Kale Lona.)

E IKE IA KAKOU HOOKANAKA!
E LULU LIMA ALOHA!!
ME KO OUKOU MAKAMAKA!!
L. ASEU.

UA HOI MAI NEI AU MAI KO'U KIEI ana aku nei i kuu Aina Kulaiwi. Ano, ke ku aku nei au me ka makaukau mau e lawelawe a e kuai makepono loa me oukou e na makamaka o ka Ua Kukalahale, i na Lole Nu Hou loa o kela a me keia ano, mai ko na Lede, Keonimana a me ko na Kamalei. I pau ai kuhihewa, e naue mai ma ko'u Halekuai, ma ke kihi ma Ewa o na Alanui Moi a me Nuuanu. [8 6m.]

KUMUKUAI HAAHAA LOA!
KE AU O KA MANAWA KUPONO!

Ke hai aku nei o Messrs. Grrunwald a me Schutte i ka lono imua o ka lehulehu.
E waiho akea ia'ku ana no ke kuai, na Pono Waiwai Aahu o na ano a pau a laua, i pakele mai ke ahi o ke Sabati iho nei.
E hoomaka ana mai, a mahope aku o
KEIA POAONO AE, MARAKI 24.
Ma ka hale i noho ia iho nei e Mr. McCorriston, Alanui Papu, elua puka mauka o ka hale kauka o Ailuene Strehz. O ka hapanui oia mau no ka maikai, aka, e kuai ia'ku ana ma ke ano waiwai poino.
NO KE KUMUKUAI I HOEMI LOA IA.
A e haawi ana hoi he manawa maikai no ka loaa ana.
O NA MEA MAKEPONO LOA!
(799 4t 802) 12 4t

WIL DER & Co.,
(WAILA MA.)

AIA MA KE KIHI O
ALANUI PAPU me MOIWAHINE.
Ua hoolako mau ia me ke kuai ana aku i na
Papa me na Lako Kukulu Hale
O NA A PAU.
NA PANI PUKA!
PUKA ANIANI.
OLEPELEPE,
LAKA,
AMI LIILII,
AMI LOLOA.
PENA o na ano a pau,
AILA PENA,
VANIKI, &c.
Ma Balaki Pena me Puna,
Na Pepa Hale me na Lipine Pepa.
Aniani, Paakai, &c.
O na mea a pau maluna'e, e kuai makepono loa ia'ku no ke Dala Kuike. [3—1y.]