Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 15, 12 April 1877 — "KA LUA GULA, A LUA DALA O HAWAII NEI." [ARTICLE]

"KA LUA GULA, A LUA DALA O HAWAII NEI."

Koma mai kela puk mūl.

Oia ihola no na mea nui, a kako«i e ooonoo ai. Oke kanaka ke kumue loaa ni ka h»nu, a o ka dnla ke kuuiu e liolo ai ia hana. No ke kanaka, lio mea Mki no ma ka hoo{>ouo}K)no akehele aoa o ke aupuni me ke aupuni Enelani,ice loaa mai me ka oluolu, oiar,.he nui ka wi ma Inia, a ua }iiha ka aina i ke kanaka, a he nui ka Jilo o ke aupuni o Beritfenia i ka hanalana'i kona mau n>iliona kanaka e noho la ino ka ai ole. Ma na moa e ike maka ia nei, ona kanakā o Inia i moe i koonei mau wahijne, ua hooiiua nui inai lakou i na keiki |Pela hoi me na pukiki, a o ko lakou jvelo he welo ikaika } pela no me na liapa [>ake a me na -hapa haole. Ma keia huikan aua o ke koko o keia ilahui me ko na aina e, e mao|>opo ai, e ulu hou ana lie lahui ikaika ma nei hope aku. Oka ikaika oko ke kanaka a awili me kona malihine, e ikaika loa auanei, a he kumu nui no hoi e hilinaiia |;ii e mau loa ana ke kuokoa ana o keia laupmii. ! No ka dala p', aia malaila ke kamailio liope, alaila, e hookuu ia keia kuuiumanao. Healia la ke kumu e maka'u ia nei ka d ila pep t ? He olelo kekahi 110 ka mea, aole |;Ki like kona kumu waiwai me ko ka ilala paa. He oiaio ia, aka, e nana ac kakou ika dala paji. Aole anei i haunaele ilio nei-keia aupuni nona dala vm }tcso. i emi loi iho nei kona kumu waiwai ? lieaha ia P Aole anei ia he dala jiaa A<>. lle d ila paa ia, aka, na emi no uae kona kumu waiwai. A i ka wa i ■*mi ai, i ht*a kahi e hoona ae ai i wahi e pakele ai ka lehulehu ? I ke aupuni. lua pela, oia okoa iho la 110 ke knnin hoolialike ma keia dala pep i ; aka, he oi aku ka hilinai ia o ka maluhia oke kumu waiwai o ka dala pejxt maniua o ka d;xla ]>aa, no ka mea, ma Ilawaii nei, u i hoopuka ia keia dala e ke aupuni, me ka-olelo ia ma ke kanawai, e h:>o}H>iiopono ana no ia mea, e hoolilo 110 ke aupuni i ka dala p< p>, ana i hooipuka ai elike'loa me.ke kumu waiwai, o lkadilapaa. Ile keneta 110 ke keneta. he dala no ka daia. a he dala gula no ka :dal:> p;ula. 0 ka dala paa, nole pela, a ua ike maka ilio nei kakou ia piiikia o na uiakaainana no ia mea. No na aina eke dala [Kia e lawt- ia mai nei ianei, e hoopukapuka, a i'ko ua aina e no ka hoopii ilu:ia a ilalo o kona ilahi, a oiai, ua lnki ole ia kakou ke hoofionopono 110 ia dala, e waiho no kakou ia, ama ko kakou no kakou e lvoojMiiiopono. Aka, e olelo au. j:ia naauiH.) loa na Lunaniakaainaua o ke|ia kau i liala ae iko lakou ae ole i ina, c hooili i i maluna o ke aupuni ke ikaumaha e auamo. a aole hoi malima « >iO mea nuna i hoho i >nan Lunainiakiviinana. Ua kuhihewa lakon e noho man ana hkou me ka Ilaleahaolelo a pnni na makahiki elna, nolaila, na hoi Uoi lakou i ke kaumaha maluna o na e laa ka pilikia. 1 ko lakoa hookuu ia una e hoi i ko lakou mau 'home. a hoi hou ae la ka nia na hoo[H>;io; ono o ke aupnui i ka mnm īke ia a l i he niea ole lo* ka §<»,• (KK> d ila dila lai i }* s \ i ke| .iti'p'in'ii ke auauio, aka. he kuniu hwpili•<ia nae i ko lak-".i mau h.iku nana la:<ou ī koho e lualaina i ko lakou mau [>0!lo. He oiaii», e eini ana no ka dala l'ia a elinia paha kem ta nialalo o kona Uumu waiwai. aka. e aho ia mamua o ko ke kauaka uku ana i na keneta uku hooivm<v h .12 k< mt* ika makahiki. he emi h>.i ka .0J keneta a i o!e keketa |k)lia. aka. ina oia e hoohalike ae me ka d d.i ana e aie maoli aku ai i kal [>x* in v dala. alail.u e ike ana oi » e hlh>| \i \ dda mamua o ka aie maoli anai ! k.i d t! i | aa', i 0 keiaemi ana uae, aole me ke aupu H :u. tui ka luea, e kau kauawai niaoh iai ina k< n iiaua a:i.i i ka dala {*'/><. a ma 1 i»i!a. \ )h*i.o no > kai» jmlvi a ai ke hoe H 10! I.t !..l! • •» k i d\ ! » y e ka )»o<' ||>Ht k H'ik-*-."ik >vi v.,v. ai' ulki «v» haawi iva \ K«- K .ioaA \\ ;\»\v,w, *• kan t| « i, ''<ka h«* kel » dth • f M 1 >it., -.« )' i!s i a?ia ik.la a iu. K .»'•!.» ui a ' lv«;Mik* ia ai Ma ia? «a ia a-.i. . a. e ana ka di-S • • i. i.o * i k im'i A\ai«.,i ,* « aput| .1.4« iii.i k;. vi . t o k « na a:;,a e, v .in ik. ~4 .: 4a• 't Mi 14 i:aua, eJN| v H.'MIO li„.1, lUAI tK U;\ k'l «UU^ ka a'na, r h<>opukMi>itk*-at£ o--n io v a ia i kah'» ok* H ."*ko h-v».fij a n e .;» :: j i v a \,-.i. e ka ai..* 'li^ n.\t v ■ t k . . iv \ n, >,\ v •»t K ~i i K,.v. i. a i !« : >.» M i * '■« '. M ... Iv,l li . M li.-KO- , '•■! "