Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 16, 19 April 1877 — Hoike a E. Bailey, ka Elele o ka papa hawaii, no ka paemoku o maikonisia. [ARTICLE]

Hoike a E. Bailey, ka Elele o ka papa hawaii, no ka paemoku o maikonisia.

[Kakaniano ka Lahī'i Hawaii.] , No Makala. Ke nioe nei na Mokupuui o Makala ma kalii nui o ka ua. Uliuli loa kikou. Nui kolaila laau, niu, ulu, hala, a nui no Loi ka lma ana. Ulu wal« ka pia, a nui loa. He pae aina haaliaa waie no—ma Amo wale no puka iki palia he puu me ka pohaku maoli. Aole nae au i ike maka—lohe wale no. He kalo ma keia mau mokupuni, aka, ia kakou lie ape, uole he knlo. Ma na wahi hiiaiiaa iwaena o ka aina ku ka wai o ka ua ; a malaila kanu ia ke kalo. Aoie momona kolaila kaloi ka ai ana e like me ko Hawaii nei. 0 ka Lakui MakiUa; he ano e. K:ūnoa e nui loa hikou, a ikaika, a lelielehu no ka momona, a hua wale mai o ka aina. Aole loa ! O ka hui pau loa o na kanaka o Makala, mai o a o, i oh> o oi mamua o ka 15.4100 ; a īnanao kokahi lie 10.000 wale no. Ma ka nui o ke kino, emi iki lakou īnalalo o ke ka-1 naka Hawaii ; a pela paha ka ikaika. Nui ka poe maimai, he pala, lie mahu- i na, a pela >ku. O ko Maikonisia a pau he kakau i ka ili. Hoonni hoi ko Ma- i kala i ka puka kula pepeiao a nui loa— komo ka lima okoa o ke kanaka nui. M > ka lalani hikina oia pae aina puu ia ka lauoho o na kane maluna o ke poo. Knpae iki ka olelo oia aoao. aiw \ ie like loa ine ka aoao koiuohana, aka, ' ua i'iau ia mau mea i ka hoikeiko ia ma I na i>cpa a Mrs. Kahelemauna. I Ku mua makou nm Ebon, ka moku- j puni ma ka henia loa o Makala i ka la j 17 o Aug. Pae au iuka ma ka waa|>a o 1 o na misionari, a halawai tmrMr. Snot? I ma a me Mr. Wini ma. Kalewa ka moku mawaho ia jx> —ho po ino—a i ka 1& 18 komp ia maioko o j kiK lakuna. Hākwai niakou me na ka» j naka me ka oluolu. a me ke alii hoi, o ; Kabua. Halawai maloko o ko lakou | halepule . maikai i ka la Sabati. 1U ' hal« iauhala mawaho, aka, mahiko h<)! holo maikai, ua halii ia i ka uu>* ; rua v liko me ko Ha\rcnii noi. lio maq puka nui. *ol« aniani. O ka nui o k* hale (»0x34 iviha» a ua pilm |h>uo i u*, kaha ; aole ;nha ht>a. j Aalm ia kek-hi poo i ka loJ*>. * o | kalii ho ha(»a loto, b|a aahu mav>U« ! Maikai ko *uo o ka halawai aua. ' { Hoike ia ko kula nui; h* kula k«vikj k*?kahi. a h« katkM>i»hiuv kekahi, $1 nui o n* haumana, holo m&ikai ÜbM| ma b ikr, o Mr. Wini a iuo kana tr*n hiua, « iw<f Mtx. Suow ua kuiuu. hak> Uuhala ka Ualo kuU, kuU uui k«j halo, tto ka uw*, U ua nui lo* ka Uj hmko. j aku niakon i ka U 4 1 * o A«&at«J Ko «wi o Mr W nu uuOuua r k»*|mnbi ua tu\4u}HU»i o MakaU i htx«oho ijf ij kx kuwu. f !t

k»«kekowa, 1 k»m, a 6e fcd i he& tfp&s* ke ao, pili k» Iloku Ao x |§. p&a* Aka'■ la aoao o ke kow» & kaaa paa i3be kamnain» alaila, haki i&l&HM&aa iineaakai o kē tesm», a hoopaa m i kE~helecm« a &ikl i l& mmema. & k® «a e hali ai iwaho ; no ka mm, iasūls9a «i ■ h&M ana i ka moku i«8«BeC ®ā h»ii In aa iloko, e like me kaeaau i ke!&£& Jkeia la—olua huli aaa itoko, a elm aea iwaho, A i ke iW, ua bsM Jn* loj> au iwaho, kolo Joa maīpw, * ibk 24 komo ik&o o ka kkona o <l&hiij (Kaluiki.) Loaa m&laila o Eov. D. Maep&k; a malaiia noho makoa aokekain maulae hakwai me na ka&aka a me aa haole. He halekuai nui ko Mr. Capelle&€io. maonei. Maanei hoi ko īakon haie noho; a maanei e holo aku ai ko lakou mau moku, elua a ekoiu paka, i »a ra©~ knpuni e &e o Maikonisia. 0 ka niu maloo —oopea —ka mea kuai nui ooa kanaka ; a haawi aku ka haole i kek a me keia mea a ke kanaka i makemake ai. Holo aku makou i Mile i ka la 29. Mai ili makou i ka poka ana mawaho, no ka makani ole—ua pale ia ka makani e ka niu, e like me ia ma Ebon. Komo makou iloko o Mile i ka la 1 o Sept. ; a halawai me Kaaialii, ka wahike kane make o Kahejemaunp. J7a nawaliwali no ia, a ua mai loa kana keiki uuku. Noho makou i ka la Sabati; a ia la nui loa ka hana. Hoonoho ia o īeremia i kahunapule a i kahu no ka ekalesia. Ewalu paa i mare ia ; 30 ka nui o na mea i komo i ka ekalesia—2s mamua, O ke alii kekahi i mare ia me kana wahine, oia hoi kekahi i komo i ka ekalesia. Haalele makou ia Mile i ka hora o ka 11 4 o Seut. ; olaila, ee mai o Kaaialii, a holo aku i Arno, a pae maua maluna o ka waapa, kalewa ka moku mawaho, no ka mea, aole makemakk ke kapeua e komo maloko, nolaila, aole maua i noho loihi ma Amo ; nana wale 110 i ke ano o ka hana, a i ke ahiahi. holo hou aku makou i Mejuro. 0 Anederea ka mea noho kumu ma Arno ; lie kumu Makala, aka, aole holo ka hana. He īnokupuni nui keia, nui no hoi na kanaka. I keia wa, ua helo na kanaka ui i ke kaua ma Mejuro. Aole ekalesia ma Aruo ; aole kokua na kanaka i ke kumu. Komo m <kou maloko o Mejuro i ka la 6. Nui loa ka ua a me ka makani. Holo mai o Mr. Kekuewa i ka Hoku Ao maluna o ka waa liilii, inoino—ua nai hae ka pea- Hiki mai oia me ka opili I i ka ua. He ano maimai kona, aka ua i oluolu ka wahiue, o Mihama. No ka I lilo nui o na kauaka i ke kaua, aole nui ka hana iwaena o lakou. He mau kaikamahiue nae ka lauo e ao ai iloko o ko lauo eale iho. Ike au i na kumu la «u i pnka i ka poka i ke kaua ana. Holo aku makon i ka la 8 o Sept. a hoi hou i Jaluij ; komo malaila i ka la 11. Lohe makou i ke kipaku ia o Kahua, ke alii o Elk>u, e kona mau makaainiuia a me kekahi poe alii; a halawai makou maauei. Iwakalua a keu na waa nui o lakou ma kahakai e pili ana me ka pa o ka halepule. Elua la o ko lakou holo aua mai Ebon mai, v ekolu la o kekahi, me ka ai ole, a wai ole^ Pae iuka o Mrs. Kahelemauna ma e kali i kahoi mai o Hoku Ao. Alaila, holo aku makou i N»merik i ka la 12. 1 ke ahiaiii o ka la 13, pae maua me Mr. Wini iuka; a malaila luoe a ao. , Kalawe ka moku mawaho, no ka puka ole me ke kohola e komo ai. O Mataio ke kumu Makala ma Namerik, a ua maikai kana haua, 300 ka nui o ; 50 hoahanau ekalosia mamua* a komo hou 12 i ko maua aoko ana. Maika* na kanaka ma Naaserick, he ano oluolu. Oleloia 100 tona ka uui o ke kopaa i loaa ma Kameriek i ka makahiki ho<ikahi. 1 ko makou wa malaila. aole i loaa ka niu ia taako«, ua hookapu ia e ke alii, aole manao na alii i ka pouo o ke kaaaka; puni waiwai lab.>u. Haalele aaakou ia Naawnok i ke ahiahi o ka )a 14, a hui kew i Bboi. Malaila hoomakaukau o Mr. a me Mre. Sbov e bok» i K«au» • ""liiih i ka hoi aaa mai o Hoka Ao «uu b komoha&a &ai. £e m4 la Ima a Mr» Wini ma> a holo a»«lxwi i K«saie i ka Noka maikai o>« ok» malmai» 9 la o ka Mo aaa» * kik« ko« i KaaaM i ka k MaikM kaia iMhpwi o Kaoaie* aliaU loa mi ke kai a i ke baakiwi. 3Sukat m koi ke aw». H« kake pokaka ka kalepak a at* ka kale Aao • m VnmrtVm. | aole libr lae ko Maikoawma paa. He l' (K)k kanaliaao Ukoa, M0 ka awi o m I j kai»aka a |««. Nai lakoa awMnanw ai ka pala a aw ka mm liiUi, ke |, y)«itd»Meb» ikw «a N«i aa j I

l!^^-aiij£S3SS ■■Mumā p&lw aaaaa aaa'ku a pwm, &OŌO a ua paapaiaalaaīi Ide|de aMM loaihom, pan. He maa laag koui iceJW, «oleiiM H b»i» wale fca akaa,: a»e mo, oka aka, aaikai leafea kaklki a a* Wāaiā. Aoieoaeke aSiikdkkhi bde neho nmana , aaa>»femfcßkahi mauhaole lapuwaie i k& haua&eie, me ka maaao e lawe ilea aiaano aole naeihikL ! He poe oiaohi & ne&o Eaalie hooaai kaaaka, ke poe lāwelawe n«i ma ka ?aolowa ol», aka» mamoa ke poe pepelii kanaka, aa»poeo kekahi man moka |ia lakou. I kekoho analea» »0 lapaia uiai kek- lahtukas&&a. I Hookahiwalen<& ke ka olelo neiakm Im, o«aoNawodo, Lat. 0® 2gm hema. L&n. 167© 5m hikika. — (Jokipav.)