Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 20, 17 May 1877 — Moolelo o ka Ahahui Euanelio o Hawaii Komohana. [ARTICLE]

Moolelo o ka Ahahui Euanelio o Hawaii Komohana.

La liana 1. lVvik(»ln 21 o Maiwki 1877, Halawai k;\ Ahahui Euanelio o H. K. nva l«makil» Kainaiiu, Kona A. Hawaii. hom I<> o ko kakahiaka mo ka haioleh» a ka L. il. liov. J. AVai&iuau ma Ej»osō t»;l 1. W;;Uosia. Kahn. Elolo. Kvkaln, l'<\ 1«:. 1* K.\i:«k<vili K.hlua \ . h\ > , Mo^u.ii K<nit*«l - ll<"oh\ām<«iuo Xonlaki > kua-, S. W. M. Kah<il< >.■»;» J'uk4.u<.). T !*:ui. M. li W W.nau K*p.»hl\v.-». J H K;ui!>.*tH\ 11. J. N.>kr;» 1 Wiiioliimi, - — - Na hila īuau. li« l v. «ī. D. l\u is, Ci.' W. Wai&u, Kov. U. Mana.se. lliūolelo a ka sha, S. W . Makaike. Kohoin ma ka Imlou i L. 11.. o ,1. Waiaiuau. pule k.i 1.. 11., kohom no hot nia ka i K K. O , »> S. , r«jvauta, Kohoia. i niau koiuile nni hana v»,l. 1>- r.o i>. W aian. M<vuvu. H.nke hajw a ke komile. 1 li*)Vtluā h>>ia h.-*ip»ile i k* li«»m.vk* ana i» k.t aha i k< !a a i keia hala\v.n ans «> k* alva. 'J lloik. Kihajmi Na la IV. 4 r.viajv«U heluhelu no n« .■»hahni e inn* '• Ke KuU Hanal K*iV k«iualiiiM *'< K\>la KAhrtn*j»uhv « Hauai Kal.'.i S K,l han.il j*M»o O e,* K.\hu l'.kaleM* i ka F.kalesia. 'V K< ke.lan » <> v, * KaliU Kkalesi* iloko o lIK K*:'<■» S:«!>•*:» \0 Hehiholu H**«tu* 11 K » ulu :ou« ka ai.< * ine k*. I »*a« • l o va kil<sjv*\ o k*» k, . U K » ]• >< > « ke C . I » ;>t.M ■ ■< i. S til.il! . I ka I* K*taU

ma n.i Kihfepai Kahu ole. 13 Na buke o~na Ekalesia. 14 Ka nupep'a Lahui Hawaii. 15 Na hoahanau mal&ma ole ina oihana aka Haku. Hoomaka ma ka la apopo ka hapalna hora haipnle o ka aha, aponoia ka hoike ake komite. Hapaiia ka hoike Kihapai. Na J. Nikea i heluheln mai no ke Kihapai o Kapaliiua. i Hap ii ia na palai>a!a na ke kakpuolelo i heluhelu mai he palapala kahea ia T. Puuohau inai Pukaana mai. Noi ia mai i i komite oia'o J. D. Paris, G. W. Wai-1 au, G. P. Kaont>himaka, aponoia. Heluhelu hou ia mai he palapala mat Kapalilua : jnai e kahea ana ia J. W. Kauhane, waihoia no ima ka lima o kela komiie, ae ia. i Helulieln hou ia mai he palapala mai Wiiiohinu, Kau mai na kekahi lala o | keia aha J. K. Kahuila a kuka nui ka I aha no keia mea. A kohoia o H. Manase i komite e hoike aku ua ae ia. j Helnlielu hou ia mai he palapala mai i a E. Bona mai ke poo o ke Kula Kai-! kamahine o Kohala, a ua kuka nui ka aha. Noi ia mai e hoomaha ka aha i j hapalua hora, ac ia a pule o G. W. i Waiau. i Hoi mai ka aha i ka paxi ana o ka hora lioomalia, pule o T. Puuohau. Ha})ai hou ka alia i ka noonoo ana no kela palnpala mai Kohala mai, a ua kukakuk k nui k « alia me na manao ikaika a niomona, noi ia mai o waiho ia keia nia k* lima o ka L. H. ua ae ia. Noi ia mai o hoopanee kein aha a halawai hou nia ka la apopo hor<i 9, ae ia a pule kn L. H. hana 2. l'onha, Maiaki 22.

Hnluwai hou ku ab» i ka born i hoo paneeia. i Lilo ka hupalna hora ma ka haipule »DH. i Knheni i na inoa o na lala o ka aha. īleluhelnia ka*noolelo.H aponoia. " frrpnttH ke koeua o na Helnheiu mai J. Waramau i ka hoike kihapai o Knilua iue Helaui. Heinhelu mai o Hoomainoino uo ke kihapai Kona-U'aena. Ileluheiu mai o W. Papaula no ke kihapai o Kealakekua. lielulielu mai T. Pimohau i ka hoike hap» o ko kihapaiio Pukaana. Ileiuhelu mai G. I*. Kaouoliiniaka no ke kiliapai o Kekaha. Noiia mai e koiioia i Koinito no iia iloiko Kih.ipui, n na in Koinito e hoike aku iiuua o kn Ahahui Nui um Honol-u> lu ika mnl im i<» luue. (,)ia oS. W. l'apaul.i, qa ae ia. Na 11. Manase i l eluhelu niai ika palapala pane a keia aha ia J. K. Kaimlla e like nie neia :

" I ko ruakou hoa 'eauwa iloko o ka | oihana iaa a ko k.tkou liMku losu Kris i t.o llov. «I. K. KalniiU, aloha nui 00. | Ua hiki laai kau let i iinua o ka Ahahui j Kuauelio o ilawaii Komohana, a ua hoo ■ hialaai ia u;t miui;«o ou muloko mo & , anoi nuiia o iko i kotia auo. Ako pano aloha aku uoi oiakou i;t oo uia ke ano j ho lala no koia aha, h nmmuli hoi o D« j moa i iko ir ma kau pnUp.«la, oia koia mahilo uei : j 1 Aolo e hele »ku ke Knhu. 12 A\ile j no o Ir.«Io Mku ka Klo'o. ;t K hanaia n« i mo« U p:iu o losii£« l'oo N jī. j M* koia mau raM, ko tuan«o noi k* 1 aha. lie iu«u nixniM> hookook»t> kupoiu» | i)lc keia ou, « o imi «na t>o o w*\valu i ; k* m«luliia o k* *h« * o h<>omoku«h*n« : i k* Kk*l«!»i* o Krisli» r noho «n* i*a Waiohinu mm kona pili «n* m«l«h» o kri« «|i* niaiAuli o koi* kumu oi* ko»«. O k t *<» *J«i ««* o ka Ahahkii • Kuikau« i kukulu i« ma Ltn*k»l« i ko iioi o hoopanoo e ltk« mo u » lunkoia t«t« kau p«Up«U. NoI«iU. m* k» «loha Mii t« * tut k« Kkal«st« o Kusto « tmfeo «n« m.t W«tohiu«. K«> p*i|»«i «h»|i« i.ku noi koia «ha i« 00, h«>op«« i koia man in«ti«o h»H»kwoo o«, « o tm|t« >h> mo ko *k«h«i * m>> k* fe««h«* « Itk« m«» «« ka««r« potK» « |m»« *» lo*« Kmlkv A ko pnU» tvrt tu«kx>« t ko \ku« « t««»i uv.«\ Oi« » ta lokohi « iko k« m4|«hia o n« KkaWi* m«lak« o km «Upk l*« |)«tt mo k« «ioha tt«t t* «k» « n»<» f« KknU'Sl*. N« k* Ahahui o U«t» o mohana, «m o ko K*kamtMo U», Ap>Ms>i« ka i»oiko .t ko Ko«*ilOx m ihmii» m«i o paua ttia «<a tuv>vW«iv kA» i

Hoike a ke Komite no na Palapaia Hoopii mai Pukaana ame Kapalilua laai ia T. Pouohau me J. W. K«ahane, e like me keia : " Ua nana ko oukou Komite i na palapala kahea no na Eka!esia o Pukaana ame Kapalilaa. A eia ko makou maI nao. Ke haahalo «ku nei makoa mc ka i tokahi o beia mau Ekaleeia m» ke kahea ik«a i poe Kabu uana lakou e banai t ka Wena e ola'i. A oiai, aole makoa e npooo ina hiiHoieio a pau loa iloko o k«kahi poiapala kahea, ka manao nei makou e waiho aku 1 keia maa kahea |aa ka lima o ka poo i kahea ia T. Puuohau uie J. W. Kaohane. A e liio keia fiha i kouiite e hoao ia laua eloa ma ka i ninau ana i maopopo ai ko laua manao a i me ka makaukuu knpOno no keia oiha- < :in noi a maikai hoi. A na ka aha e ■*oonc«) akahele maliope, a e hooholo i ka mea e pono ai. J. D. Paris, G. W. Waiau, G. P. Kuonohiinaka na Komite. Aponoia ka hoike a ke komite. Hoike a ke komit3 no ka Palapala a ke poo no ke Kula Knikamahiue ma " Ua naoa.akahele ko oukou komite, aua ike pono i na mea a pau mai k4 mua a ka hope, aua mnopopo kekahi manao e iiiki ai ke hoike aku. 1 K« holomua nei ke kuia ma kona mnu mea a pau. 2 T mea e mau ai kona nee apa, lie pono e loaa pono na kokua ma. T>popo m.iilokoae o na ekalesia o keia aaokupuni. Nolaila hooholoia. 1 Ke ha* awi aku nei keia aha 1 ko lakou aloha me ka mahalo nui ia Rev. E. Bona, ko poo o ke knla i kona haawi ana i kona ikaika a puu me ka hoomanawanui ina [lilikia i keakea mai no ke »ke nui ana e ht)lomuH ke kuia ma kona mau mea a pau. 2 Ke haawi aku nei keia aha i to Ukou i na kumu o ko kula, i hooikaika pMuaho oie ana i ke ao i na keiki ma na kumu nui o ka naauao. 3 Ke ae aku nei keia aha e hoomahuahua hou ia ka hale kula i kupono no ka hōonui ana āo o na haumana. a nsTfc® pt)o o ke kula e hoike mai i ka nui o na <lala e paa ai ia hana hou. 4 E iiooinaiiunhua ia k* ilku o ka haumaua i $3.*>.Uo ika uiakahiki. 5 E lihawi ia i liuawinu hooiuau inulana o n* Ahahui o koia mokupuni, i mea e kokua »i i ka hoomau- aua i ke ola o ke kula. 6 E hoouuii keia ;»iu i elele i ka Ahahui

o iiawaii Ak>»u, o hoiko ukii i ko Inkou Dian«o ih) ke knlii. Kolioia oJ. Wm»hnmii. Apouoia ku hoike uko koaiito. j N'oiitt m:ii e lioojMnee keia alm ak» j Ik upopo lmr:» 4 a halawai ma Waiohi- | iiU, Kau, i I onkulu eha o SopattMUH- | ba, A. I). 1877, hom 10 o ko kakahiak», | «ponoU. Noiin mai c hoom;Uia ka Hh;i i hapnj lua h«T.», j»ule o Meomii. I līoi mni ka «ha ik« pau hua oka hoi ra hoomnha. INilo o J. VV. Kauhane i llapAiia ko kumuinHuao t>. iiv> ko Kula ' KahunapuK', a u» kuka uui ka alia, a ni» i la kuka nna, ua IkmUoK» k«-i.i aha ponoi • Hooholoia. (.> na oloh» lux>liolo o koia aha ; o na hulaw ai mua, «>ia no ua 01010 hcH>ho« < 10, »(H)IKMa | j Iloiko mai o T Pnaohau i kona manao I j ma ka |)»lapala no ka ]>a!apala kahoa o j ■ I'ukaana. A p<?la m> o .1. W Kauhano i i j hoiko waha mai i kona ao o lilo i haiololo uo Kapaliiua. | Noiia mai oka*a o ninaniuau ia'i o T I Puuohau mo K.it<hano o k.t la aj>o|*v ! Mahoj*« ilu> oka pau ana ok« hapxl(ta h\»ra haipulo ao i.\ I llapaiia ko kumumanao T, uo ka Hauai : Kahn lloi«« mai na kahu okoln, «a hanai po» no kn lakou ma«t ok*lo«ia ia laktHi t »*io aio, aka, aia ma K«mm w«m*«* ka pilikia. h« ko i* okaWia i ka m S. W. . Mkluūl» Ako paipai iUiU kvw» o k\na okah*** i Uko« aio uta ka hiHtk«a ana i ka ha*t|«4o » Ntuta m«i o hiH»p*M*o k*i* aha & kaU««i Ikhi hm ka la *|ik«|*> hora f*V U l«tt*t*}«m*lnv Mai. Ik»« ka aha ika i I*sh>*hoo**, p«W> o | Il>v>l«hi« ka ha|val«a \ |*W o k« im * I ' KaK«aia na iiHM. llol«hwia U a ! t> kx*a ka MM«t <c luimiiaw i»N o T IW«Kw «nr J W K««t»*«+ N>x «mU * II J|aM*o e ift«> kii U ; ai*kat m«a a«a Hta ks« la«a a«n» ln>f<k a | «*ah«»|«> «a k»h« A«a «mmmh» Vvra 4« a k\UKdii * fri.'«iWt' uwj»ji w V«it» \ n>*i t.-w«.t ,< ka Ah4k * » ko k>«Ntao *h» :va | h*v|-.<. <va kw k*<«wir, *{vw»o«* |

Noiia mai e hooamha ka aba i bapalu& bora, pnle ka lnMlioooialo. Hoi mai ka aha i ka paa aoa o ka tapt> iua hora boomaha, p«le o Kaiakoili. ] Hapaiia ke knmamaeao 8, k» hanai po> no ana o na kaha ekaleaU i na ekalesta. Hoike mai ka lunahoomaia e.6ana aku no kakou na kahu. Hapaiia ke knmumanao 12, ka poe kupono i ka aiakai aaa i na anaiaa hoomaaa ika la Saboti Knka nni ka aha. E kohoia i komile nana e hoike aka i ka hana o keia aha imaa o ka Ahahui Nai ma Honololn i ka malama o lane, kohoia o Manase. I man elele hoi, kohoia o Meemii a me Kaholoaa, apoooia. Uku no oa elele, $a 00 t»akahi ao na ekalesīa 7, aponoia. Ke ola o na kaliu ekaleaia, e paipai na eieie i kona kahu, a o na kahu hoi i kona eie*e.

Hoike a ke komile no ka hoao ana ia T. Pnuohau me J. W. Kaahane. Ke manao nei ko oukon komile, e haawi akn ka mana i ka lunahoomalu me ke kakauoiele i paiapaia haiolelo ia J. W. Kauhane no ka ekalesia o Kapalilua no na makahiki eiua. A ia T. Puuohau, e noho oia i haioielo po na ekaleaia o Pukaana a loaa mai ka palapala hookna mai ka Ahahui o ka moknpuni o Oahu mai, a ehaawi ka mana i ka lunahoomalu me ke kakaaolelo i paiapala haioleio, a hiki mai i ka halawai ana o ka aha ma Waiohinu, Kau, aponoia.

Oleio hooholo, hooholoia. £ hoololiia ka manawa haiok'lo ma keia hope aku, aole ma ka wehe aoa o ka aha, aka, iha ka !>or* 2, aponoia. £ haawi aku ia G. W. Waiau i palapala haiolelo no na makahiki elaa mai ke ka» kauolelo aka, aponoia. Noho ka aha i ka hapalua hora haipmle, himeni 179, pule a paipai manao. Noiia mai e keia aha a ha&a» wai nia ka la apopo hora 9, aponoia, pule 0 J. Nakea Laliana 4. Poaono, Mar. 34. Halawai hou ka aha i ka hora i hoopaneeia, pule o S. W. Makaike. Noiia mai e Ulo ka hapalaa hora haipaleuiahopeo ka hookau anao ka aha a aponoi:i. Noiia mai e lilo manli o J. W. Kaahane 1 lala no keia aha, a oT. l*nuohan, aia a loaa »nai kona Imokuu ia mai ma ka palapala e ka Ahahui o ka moknpnni o Oahn, alaila, lilo oia i bla no keia aha. * • hana uku laua iua ko laua mau kihapai e iike iuo na kahu e ae, aponoia.

Ha|>aa< kc kumuiuanao 9, kc kulaoa o na kalm t-k:ilvsia iloko ona Kuia Sal>atv A 113 kuk ikuka nui k.i aha mo ka n& m iknik.i oua mauao. ana ka Uina}k>o< o lnK>makaukau i na moa o |>ili jwia no ko Kula Sal»!*ii, a lux>l.ilia m» ka mt)»o> I.miii llawa», c liki mo koia 01010 hooliolo : i

OLh» Ilooholo. H<v»holoia Ma ka mv nan o koia ho kuloana mao|H>po loa pnhihihi 010 ko ko K*hn Kkalo*ia īloko o ko Kula Sal»aii. Mnmuli o kti» OWo a ka Haku "K hauai i ua llipi a nn- na Koikilii|va a'n" a i moi e maopo)K> ai koia kulaua o ko Kahu Kkaheia» i na Kkak'&ia. I a mo ua Kula SaUaU mo ko kuhiho« a 010, \ nolaila, oia na ano oua kulana noi: l Ko j auo hov>jH>n<.v V J Ko auo alv>ha 3 Ko aweH haahaa. 4 Ko auo hoihoi olou. 5 Ko ano j naanao | A mamuli o koia mau aiK> o k» k«lam ; 0 k«» Kahu Kkaloiōa ma ke K«U Sah*ii, ko jv»ijui ikaika ak» «ri koia Alm i «* Ka ' hu Kkalo>.i% * mo «a Uak4oto «ial«h« o b ! ia Aha, o law# * |«i t ka Oiham K*Sa ! Kula Sak«Mi w* ko lakm* «mm li«M |nn»i ! A|«tuKwa. i Il*)«atia ko k«jMWMH«> lOk )I«4«WI« [ Haawm*. N» J. l> l**rw i M«yit wmm ī 1 kwta ha*« ii»*, kr Ai « k* U& iMon» A«*f ! kri* Hmwim, | ll*|«*ii* k« Uhmmmo 11. Ka «h» *na o» k* Aia * «to k* lIuMMMii kv«rM ]

AK* «* m immm I bWi • Ma> 1 m* i ini i t*Ma llwilw>li!ii « W ik* mmu imiMk« UAU fwwti : H«Mb> % fe+ KmmMl* «w* U Aw *«# I»» lUmHMkki l'a «tw(wy« i'bii Attt b! «1« «n»« m«U <m% w»I» 3 iw»NM»iM KUh^»>b» l^wy>»; | IM ImUM MUM wk* WM k* »w4fcmm «kMk> t m «fc» mm ««»« Mr «* Im mUM hkv f ik< 1W m« «K-« L<tt r ! «» aii *» U « Knri<\ ' ' * IKw)K4tM. Kr pMpu iUiU *U wi k«» AU i M Kik« »iw M r «WWU li<uU i M «HM<« ♦ I«KM Ullll

; k* «hfi «M»« Mt « kwa «>iM>i»«> «*<« « «mt> k* » ««» ka t W Ak«* ko |"tt*eU KUAw*|tte4u»* MlmlikM | N.« »« »»a» < U \V» »t»>}<4»Ua j | l»>« Ao M IN**» *» Ki)kkW I I

Hoi mai km Ahai bpJ|iiokik9». laa hora, booa»ak& l poieo HomaaiMiao. Hapaiia k» kameuoAaao 13. Na Bake Koleaia, a hooholoia peoai: Hoohoieia. Ma kafai &bH «aaawa e h&lawai u ka Aba, e lawe la nud ka Boke Ekrieda oiakihapai Apoaoia. Hapaiia no ka Napepa L. H. e Ineaa aku □a Laia o feeīa Aha e Ūke m aaoki» booI holo moa. Apoeola. ' Hapaiia ke kaaraasaoao. Na heahaoaa malama ole i oa Oihaaa a ka Haka, a ho> ike ia mai he olelo hooMo peaei: līooholoia. He mea e poiao ai as Efca» lesia Hawaii, kk nln aea oka hoo«rab»waha o kekahi poe i eaOihanaaka Haka nolaila, ke paipai aka nei keīa Aha ioa Ekalesia e makaaU i ka pono an » iko lakoa hoohiki maa. Aponoia.

Elapaiia ke kumaiaaaao Nahale Kahe. Hoike mai kela kaha keia kaho. O paliloa aa makaokao. Pakaaoa. «a paa, he balelaatt a ke noho tm ka kaioMo ik>ko. Kealakekoa, be neo loa. Kos*-w«r ena, h« neo loa. Helani, KaMwi, «a pa% he ulen. Kekaha, be neo ioaa. «ak» sa palahako. Ona ekalea» i paa ok aa h*. le kahu, e hana ak« ke Koeaiie bmm e hke me na Olek» Ueekelo- wn» Aponoia. No ka Mahinahoo. E p«le ~" >1 —la ka ia mna o Apenla e na aa fa>. ia hope aka i kela aaakma keia, °"r l —in Aponoia. I komile nana e malama iua Ekaieeia K&ha ole, oJ. D I*ans bo Ko> na waena, o H. Manase no Eapalilaame Pukaana. Aponoia.

OMo Hooholoia. Ke mahak» aui akn nei ka Aha i ka Ekaleala « Kona-wawa no ko iakoa malama ana nuu isa lala o b Aha, na na mea oke khm. Apoooaa. Noho ka Aha i ka hapalea hura e malaina, weheia ka hioww 4(2, pd» ka Lana Hoomalo. Helahelaia ka iUda • pUi ana i ko ke Akua Kkaknia naa ka bonaa oei, a pripai aaanao, a he man p«is. Noi ia mai e helahelak ka ae ia. Noi ia mai e hoopanee keia Aha, a ha« lawai ma Kauahaao, Waiohniia, Kaa, i ka Poakolu eha o A D 1877, i ka hora 10 oke kakahiaka. Apoooia. Ilooknu ia ka Aha m ka himeai a me ka pale a ka Luna Hooaala. S M'. Papai LA. iMewoHk. Naj ooj*oo, i\ K. Hawail Apr. 1«?7.