Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 22, 31 May 1877 — Page 2

Page PDF (1.30 MB)

KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.
HONOLULU, MEI 31, 1877.

AHAHUI EUANELIO HAWAII.

E halawai ana ka Ahahui Euanelio Hawaii ma Kawaiahao, Honolulu, Oahu, i ka Poalua mua la 5 o Iune, M. H. 1877—Hora 10 A. M.
NA HAIOLELO.
Oihana Misionari Kuwaho.
Olelo Hawaii,   Rev. J. H. Pahio.
Olelo Haole,   Rev. S. E. Bishop.
Oihana Misionari Kuloko.
Olelo Hawaii,   Rev. S. Waiwaiole
Olelo Haole,   Rev. J. D. Paris

OLELO HOOLAHA.

Aia ma ka Poalima, la 22 o Iune ae nei ka hoike makahiki o ke Kula Hanai Kaikamahine no ka Mokupuni o Hawaii ma Kohala.  5t  MA KE KAUOHA.

Ka Aha Euanelio.

          E hoomaka ana ka halawai makahiki o keia Aha ma Kawaiahao ma keia Poalua ae i ka hora 10 .A. M. Ua hiki mua mai kekahi mau hoa, a o ka nui nae, aole makou i ike; malia paha na ia la no e hoikeike mai i ko lakou mau helehelena. O ka hana a keia aha, oia no ke kuka pu ana ma na mea e holopono ai ka hana Karistiano ma ko kakou pae moku a me ko na aina e, kahi a na kumu o kakou i hele aku ai e hoohuli i ka poe naaupo. Ina he mea oiaio ka olelo ; "Ua mau ke ea o ka Aina i ka pono," alaila, he mea ano nui na halawai a ko kakou mau Aha Euanelio, no ka mea, o ka lakou hana, e pili ana no i ua pono nei. He ake nui ko makou e ike aku i ka piha pono ana o ka Aha me na hoa lawe hana, a e holopono ka hana me ka manao lokahi, a i ikaika hoi ke Aupuni o ka Pono iwaena o kakou nei.
          O ka Ahahui Kula Sabati kekahi e hui ana iloko o na la mua o Iune, he pono e piha ia mau halawai ; a ma na halawai e wehe ia ana na ke Akua, e komo nui mai na kamaaina o Honolulu nei a me na apana e pili ana e ike i na hana a e kokua pu ma ka lawelawe ana.
          Ina e ku mai ke kumu hou o ke Kula Kahunapule iloko o keia mau la, alaila, e loaa ana i ko kakou poe Kahu Ekalesia ka pomaikai o ka ike maka a me ka launa oluolu ana me ia mamua o ka hoi ana aku i na kihapai o loko.
          O ka makou hoomaikai e noi nei no ua Aha la, e loaa i na hoa a pau ka haawina o ka Uhane Mana Lani.

MAINOINO.

          MENEMENE nui a weliweli makou i ka ike ana aku i kekahi o na paahao i keia Poaono aku nei e eli nei i ka lua o ka hale pohaku hou o H. E. McIntyre, ua hele a weluwelu ka ili o ke poo, a e kahe a wai ana ke koko. I ka ninau ia ana aku, eia ka i kipo ia me ka pohaku e Mr. Hart, ka luna o na paahao, no kekahi wahi kumu uuku wale no. He oiaio no paha ua hewa no ka paahao, aka, ke manao nei makou aole i kupono ka hoopai no ka hewa i hanaia.  O ka lalau ana i ka pohaku a kipehi a puka ke poo o ke kanaka, he hewa nui kela, a he hewa hoi e ku ai imua o ke kanawai, a e noho ai iloko o ka halepaahao. Ke noonoo ae makou, me he la o ke kolu a eha paha keia o na hana hoomainoino ana a keia Mr. Hart i na kanaka paahao, a me he la he mea pono e hoopau ia kana hana pela. Mai manao kakou no ka noho ana o ke kanaka ma ke ano paahao he kumu ia e hiki ai ke hoeha aku ; aole ! aole loa !! O ka hoohana e like me ka hoopai i kau ia maluna ona oia ka mea hiki, a ina e hana i ka hewa, alaila he mea pono e kau ia ka hoopai e like me na rula o ka hale paaho. Aole loa makou e ae a apono i keia hana a keia luna hana, a ua kahaha no hoi no ka waiho wale o na luna aupuni o ia oihana me ka ae ana i keia hana ino e lumai nalo ia. Ua eha ke kanaka a ua mainoino. Ua ku i ke aloha a ua menemene maoli, a no ke aha la i lawe ole ia ai ka mea nana ka hoomainoino imua o ke kanawai, ka mana hoi nana e olelo nei "he maluhia ke kino o ke kanaka," a waiho aku ilaila no ka hooponopono ia ana ; a ina ua hewa ka paahao, alaila e hoopai ia e like me na rula o ka hale paahao ; a ina i hewa ka luna, alaila e hoopai ia oia e like me ke kanawai. Minamina makou no keia hana a keia luna paahao, a minamina pu i ka hoohemahema mai o ka poe ia lakou ka malama ana i ka maluhia malalo o na kanawai ; ka papale lanakila hoi o ke kino o ke kanaka.  Mai manao ia mai makou ma keia kamailio ana he kue aku i ka poe ia lakou ka malama ana i ka oihana; aole loa pela ; aka e manao ia mai nae makou e kue ana i na hana uhai kanawai o keia ano ; pela makou e kamailio nei ano, a pela no e kamailio mau ai i na manawa a pau me ka wiwo ole.

          Piha mau ke alanui Alapai i na aluna ahiahi a pau i ka poe makaikai, i ka nana i ka hoomaamaa kukini wawae o na kamalii, no ka la kulaia e hiki mai ana.

          UA HAPAI KINO ae na Alii Moi i ka hana hoahu kokua ana i kekahi hapa o ko laua mau makaainana i hoopilikiaia ia e ke kai hoee o Hilo ; a ua wehe akea ia na ipuka o ka pa alii ma ka auina Sabati iho nei no ke komo pu ana aku o ka poe i komoia e na koni aloha a hoike aku i ko lakou manawalea ma ka hui pu ana aku me laua ma ia mea. Ua holomua na hana i manaoia. O keia ka hapai kino ana o na Alii i na hana e hoopau ai i kekahi mau pilikia kuikawa, a he kumu hoala hoi i na hiona manawalea mawaena o ka lahui.

          MALALO iho nei, ke pai aku nei makou i ka olelo kuahaua a ke Alii ka Moi no na mea e pili ana i ke kulana o ke Aupuni Hawaii ma ke kaua ma Europa. Ua mahele makou e like me ka hiki mai ka nupepa Hawaiian Gazette mai, i puka'e inehinei ; a e heluhelu ia no me na manao nui e ka lehulehu.

KUAHAUA.

          KALAKAUA, ma o ka lokomaikai o ke Akua, o ka Pae Aina Hawaii, Moi:
          NO KA MEA, he kulana ouli kaua ke noho nei a i ole ke hoohalua nei mawaena o kekahi mau mana aupuni o Europa ; a, no ka mea, ke noho aloha nei ke Aupuni Hawaii me na Aupuni a pau, a ua uhi aku kona mau kanawai maluna o na mea a pau e noho ana maloko mai o kona mau poai a malalo o kona mana, i ke kulana kuikawa kaulike iloko o ka manawa kaua.
          Nolaila, ano, o MAKOU O KALAKAUA, ma o ka lokomaikai o ke Akua, Moi o ko Hawaii Pae Aina, ke hoike nei a ke kukala nei no ke kuikawa o keia aupuni, a o na makaainana, a me na mea a pau maloko mai o kona mau palena a me kona mana, oiai ke kaua i keia wa, a e aneane ana paha e kaua mawaena o kekahi mau mana aupuni nui o Europa ; a e malamaia ia kuikawa e na aoao a elua e like me na palena o ko makou mana, e komo ana aole e emi iho malalo o hookahi legue mai ka palena kai make o na aekai o na mokupuni o keia aupuni, a e komo pu ana hoi me na awa ku moku a pau, na kaikuono, na muliwai, na palena kai e moku ana mai kekahi lae a i kekahi lae ; a o na lawe pio ana a pau; na kepa ana i na kanaka kaua, a me na hana e ae, e kue ana i ko makou kuikawa maloko mai o ko makou mana, e lilo i mea mana ole.
          A ke hoike a ke kukala hau aku nei no hoi makou, o ko makou poe makaainana a me na mea a pau loa e noho ana maloko mai o na palena a malalo hoi o ka mana o keia aupuni, me na moku a pau i hoohiki ia a e holo ana paha malalo o kona hae, ke kauoha paa ia aku nei aole loa e lawelawe pu ma kekahi ano ma keia kaua i olelo ia, a o na pono a pau e haawi ia aku ana i na aumoku o kekahi aoao maloko o na awa o keia aupuni e haawi ia aku no i na aumoku o kekahi aoao e like me ia.
          Hanaia ma ko makou Hale Alii ma Honolulu, i keia la iwakaluakumamaiwa o Mei, M. H. 1877.
KALAKAUA R.
Na ka MOI:  HENRY A. P. CARTER.
Kuhina o ko na Aina e.

Ke Kuhina Nui o Amerika Huipuia.

          UA ike iho nei makou iloko o ka nupepa Harper's Weekly o Nu Ioka i na kii o na Kuhina hou o ke aupuni o Amerika Hui. Ua olelo ia he poe haole kaulana lakou a pau a he poe akamai ma na oihana a lakou i hoonoho ia ai. O ke Kuhina Nui nae, o Mr. Evarts ka mea a makou i hoomaopopo ai, oiai ua hiki kino makou ma kona keena hana ma Nu Ioka iloko o ka malama o Novemaba iho nei, mamuli o ke alakai lokomaikai ana a Limaikaika. Ua kulike no kona kii me kona ano. He wahi kanaka wiwi poo nui, a he nui ka ihu. Aka, ua olelo ia o ka loio akamai loa hookahi no ia o ua aupuni nei, aohe loaa kona lua ma kana oihana. He maalea, he hohonu a he akamai maoli. Maloko o kona hale kahi i ao ia'i o W. R. Kakela i noho loio Kuhina iho nei. Ua olelo o Mr. Evarts nona, ina e noho oia ma Nu Ioka e lawelawe ai i ka oihana, he kulana kiekie ka mea e waiho ana imua ona.
          He nui na kakauolelo a me na mea lawelawe ma ua keena nei i ko makou hoea ana aku. O ua Evarts nei no ka loio nana i alakai ka aoao pale ma ka hoopii ia ana o Rev. Henry Ward Beecher iloko o kela makahiki i hala aku nei. O ka maalea a me ke akamai ma ke ano he loio, aole oia wale no ke kumu o kona kaulana, o kona inoa maikai kekahi. He loio maalea no ia, aole nae apiki. He akamai ma ke kanawai, aka, aole i hui pu ia kona akamai me ka hoopunipuni a me ke kolohe.
          E manao ana makou ma keia hope aku e haawi aku imua o ko makou poe heluhelu na moolelo pokole o na poe kaulana ma na aina e e like me ko makou ike ana i ka wa e hoea mai ai.

He Makaikai ana ia Amerika a me ka Hoikeike Ceneteniale ma Piladelapia.
HELU 8.
[Kakau ia e H. H. Paleka.]
NU IOKA.

          O KA Battery, oia kekahi wahi kaulana ma Nu Ioka. He pa kaua ia e pili ana i kahi o ke awa ku moku. Ma Broadway ae e hele aku ai a hiki i kai, loaa he wahi akea i kanu ia a paa pono i na laau a me ka mauu, a ua hana ia na alanui maikai ma o a maanei; ua hoolako ia no hoi i na noho i wahi e hoomaha ai no ka poe makaikai. A ma ka aoao malalo e pili ana me ke kai malaila ua pa kaua nei, ua hoopuni ia e ka pa poepoe kiekie. Malaila au kahi i makaikai ai i ka la i ku mai ai o ka moku Franklin. Oia ka moku kaua nana i hoihoi mai o "Boss Tweed" ma ke ano he lawehala i hopu ia a paa; he haole akamai loa ola i ka aihue, nana i limalima he mau miliona dala o ke aupuni, i kona wa e noho luna aupuni ana, a no ka ike ia ana ua mahuka aku oia. Ua hopu ia nae a na ua manuwa nei i hoihoi mai a haawi iloko o ka lima o na luna aupuni. Ilaila au i ka wa i ku mai ai ua moku nei me kana pio kaulana, a he mea e ka pioloke o ko Nu Ioka i ka ike ana aku. Olioli no hoi ka poe maikai no ka hopu ia ana o ka aihue, a o kona poe hoa limalima nae, a me na kokua ma ka pakaha wale ana i ka waiwai o ke aupuni, hokukule lakou a hoolehelehe nui no ka hoohoka ia o ko lakou manao.
          Ma ke komohana aku o ka Ba tare, e pili ana no me ka muliwai, malaila na uapo o na mokuahi e holo ana i Staten Island a me Brooklyn a me na wahi e ae. Ua hoike mua au i ke ano o ua mau mokuahi nei e alo ana i na ohua a me na mea e ae mawaena o na muliwai a me na awa. Ma kekahi auina la Poaono ua holo aku au no Staten Ailana. Ua kaulana ia wahi mokupuni i keia mau makahiki no ka home o Commodore Vanderbilt. Oia kekahi o na haole kaulana loa ma Amerika no kona mikiala ma ka hana, no kona akamai i ka hooponopono ana i kona waiwai, a no ka nui loa o kona waiwai i kona wa i make ai. He keiki ilihune no oia a he ilihune na makua. Aka, i kona wa opio hoomaka oia e lawelawe i pomaikai nona iho; he uuku na wahi loaa ma ka hoomaka ana, aka ua pii ae. A mamuli o kona hooponopono noeau ana, ua ulu aku la oia i kona mau dala iloko o na hui alahao, a mahope lilo oia i luna hooponopono no kekahi mau hui. A mamua o kona make ana ua kapaia oia ka Moi o na alahao. Ma ka lokomaikai o Limaikaika ua hele au i ua mokupuni nei o Staten, a hiki loa aku i ka uapo o Vanderbilt. Aole i make ua haole nei ia wa, mahope mai nei, ua hiki mai ka lono no kona make ana, a haalele iho la i ua mau pono nei a pau ana i hoahu ai. He pono loa ka imi ana i ka waiwai; aka, aole pono ka hilinai ana ilaila.
          O Brooklyn, oia kekahi wahi kaulana e pili ana me Nu Ioka. Aia malaila ka luakini o Rev. Henry Ward Beecher. Oia kekahi  o na kahunapule kaulana loa ma ka honua nei; a ua hiki mai kona mau lono io kakou nei. Ma ka la Sabati Nov. 26, haalele au i kuu hotele ma Nu Ioka i ke kakahiaka nui no Brooklyn. Kau aku la maluna o ke kaa no ka waa e holo ana i Brooklyn. Ma ia kakahiaka, o ka  mua ia o kuu ike ana i ka haule ana o ka hau; ua like ka hau me ka hulu keokeo, haule malie kona iho ana. Ia'u i hiki aku ai i ka uapo ua makaukau ka waa e holo no kela kapa, a ua piha no hoi i na ohua, a he nui no hoi ka poe e holo ana e like me a'u nei no ka luakini o ua kahunapule kaulana nei. Pae aku la makou ma kela kapa a puka aku la ma ke alanui, ua pau ka haule ana o ka hau, a ua pani ia na pakka ua ma kona wahi. Aka, aole pau ka manaolana no ka lohe ana i ka haiolelo a Henry W. Beecher. Aohe mamao loa kona halepule mai ka uapo aku. A i ka hiki ana aku ilaila, he mea e ka piha o ka pa ma ke alo iho o na puka komo o ka hale i kanaka. Iloko no nae o ia piha aohe aumeume, aohe hooke. E kali ana kela a me keia no kona wa e komo aku ai. E ku ana na luna kiai puka ma ko lakou mau wahi no ka hookipa ana i ka poe komo aku. Komo ae la au ma ka laina, a nee malie aku la me ka huakai nui, me ka hooponopono no nae o loaa ole ia'u ka pomaikai o ia kakahiaka; no ka mea, ina e piha ka hale, o ke pani ia mai la no ia o na puka, a hoihoi ia aku ka lehulehu me ka hooko ole ia o ko lakou makemake. Iloko o ia wa a'u e nalu ana iloko o'u me ke kanalua o ka manao, me ka minamina no hoi no kuu hele malihini ana mai, aia hoi pa-e mai ana keia leo mahope iho o'u: "O oe ia, e Mika Paka?" Huli koke ae la au, a e ku mai ana ke kei ki kaua a Kauka Mika o Koloa ae nei. A aloha maua, pau loa ae la ko'u pilikia. Haalele ae la au i ka laina o ka poe malihini a komo aku la i ka huina o kamaaina.
          Na Kamika opio au i alakai a komo a loaa ka noho kupono mamua ponoi o ka awai. Ua hele a ohuohu ka awai i na pua loke a me na pua e ae o na ano he nui wale. Ua hele no hoi ka hale a piha loa i kanaka mai na papahele o lalo a puni na galale maluna. Mahope pono o ka awai a maluna ae kahi o ka papa himeni a me ka ogana. O kekahi keia o na ogana nui loa ma Amerika a he nui loa ke kumukuai; he hiki i ke kanaka makua ke komo iloko o kekahi o kona mau paipu; na kekahi enegini mahu e pauma i ka makani i ka wa e kani ai. Ua lawa paha na noho o ka papa himeni no ke kanalima poe a oi ae. A ma ia la aohe noho waiho wale; pela no me na wahi e ae o ka hale, aole au i ike i kekahi wahi kaawale. Aole liuliu a komo mai ana ke kahu oia o Mr. Beecher, pii aku la i ka awai a noho iho la. Himeni mai la ka poe himeni, a pau ia, hoomaka na hana o ka la. Mahalo loa au i ka himeni ana no ka hui pu me ke anaina holookoa, he leo wale no i maa mua i ke anaina. Malu no hoi ka hale iloko o na hana a pau o ia la, aohe kunukunu, aohe kamailio; he mino iki no na papalina i ka aka i kahi wa, he oluolu na hiona o na helehelena o na mea a pau, me he mea la ua ono ka ai a lakou i hanai ia mai ai a ua lea i ka inu ana i ka wai o ka muliwai e hookahe ia ana mailoko mai o na olelo a ka Haku. Me he mea la ua piha ka hale i ka malamalama nani loa.
          Pau ka hana ma ka luakini, ua hookipa o Kamika ia'u ma kona hale oia ka Haukipila ma Brooklyn. Oia ke poo o na kauka ma ia hale lapaau, a ua kai oia ia'u ma na wahi a pau o ka hale. Ua pomaikai ko Kauai poe i kona hoi ana mai i kona one hanau e lawelawe ai i ka oihana lapaau, no ka mea ua puka mua kona akamai ma na aina e. Pau ko maua launa ana, hoi aku la au i Nu Ioka ia auina la, no ka mea, ua hooholo mua maua me Limaikaika e hele i kekahi luakini Pope ia ahiahi, a i ka po iho i ka luakini o ka poe Aferika.
          Aole i pau na mea kaulana o Nu Ioka. Aole no hoi i pau ke kamailio ana no Rev. Henry Ward Beecher a me na kumu o kona kaulana ana a puni ka honua. E hai hou ia aku no mahope.
(Aole i pau.)

Ka Hoike a na Komisina Roiala o ke Aupuni.

          He mea pono ke anaia keia mau aina, a e hooliloia mamuli o ha hoeueu ia ana o na loaa kuloko o keia apana momona launa ole. No keia mea, ke hoike aku nei ke Komisina, e kauohaia na ana aina aupuni e ana i ka laina pili kahakai a me ke alanui aupuni, i loaa'i i kahi poe ana aina e aku na wahi e hoomaka ai, ke hoomaka ia na aina e anaia. Ina he mea hiki, he mea kupono no ke hoouna ia i na aina e na ana aina, na lakou e hooholo pono i keia hana; malia o hookahua loa iho ka noho ana maluna o ua mau aina nei, a lilo ia i hoomahuahua kupono ana i ka oneanea i keia o ua apana momona la. He mea kupono loa i ke aupuni ke hana i na alanui, na alahaka, a me na awa pae. Ua nana ia e makou ke awa pae ma Hakalau, a ina e hoohuiia kekahi ku hao mai kapakai  a hui aku me kekahi lae pohaku ma ka aoao hikina o ua kuono nei, e loaa no kau wahi awa pae kupono; aka, o kahi nui wale no o ka lilo, o ka eli a me ka hana ana i ke alanui, e pii la i ka pali, a hiki pono loa iluna o kiekiena, e loaa aku ai ke alaloa aupuni. Ina e kukulu ia ana na wili ilalo o ke awawa, alaila, he mea kupono ke hana ia ke awa pae a kupono loa no na waapa alo nalu. He 1,500 eka aina maikai o ke aupuni ma keia wahi; a he mahuahua no hoi no kahi poe e iho.
          I ka wa malie, he hiki ke hanaia a loaa ona wahi awa pae maikai ma Honomu, a o ka mouo kahi mea makemake nui ia; eia kahi poe ke hoomaka nei i wahi mahina ko uuku, me ka manao e kukulu i ka wili ilalo o ke owawa. Aia ma na wahi e pili ana i keia he 1,500 eka aina no ke Aupuni, a he 1,250 eka i pau i kuaiia, o kahi o ia mau wahi he kupono no ke kanu ko. O ke ku ana o kahi wili ma Honomu nei, he mea ia e pakui nui aku ai i ke kumukuai o keia mau aina.
          Mai keia aina aku, a hiki loa i Hilo-one, ua mahuahua na wahi a pau i ka mahiia, e like me Kaupakuea, Onomea, Paukaa a me Papaikou ma. Maluna o keia mau aina, mamuli o ka hookomoia ana mai o na ano ko hou a me na loina o ke kanu ana, ua hoikeia mai ka makaukau kupono o ka aina, i ka hoohua ana mai i na oo ko maikai a mahuahua hoi. He mea kanalua ole, e lilo aku ana keia mau wahi i mau mahina ko kumukuai nui, a he mea ia e hoike mai ai i ka mana o ka hana ma keia apana; he nui na aina maikai loa i koe, aohe i pau i ka mahiia. Ma ke kua, a mauka aku o keia mau mahiko, he nui na aina e waiho wale la i kupono no ka mahi kope. Na ka mahi kope o Mi. Uilama Kini i hoike mai i ke kumu waiwai nui o keia aina no ke kope; a ua hoike pu mai no hoi ia hapai ana i ka mea hiki ke hookoia e ka eleu a me ka mikiala hana, ina no aohe puu dala nui e hoolilo ai.
          Eia ke ulu nei na ua o Mi. Kini maluna o 80 eka, he 100,000 kumu kope me ka ulu mohaha maikai; a ma ka nanaina o ko oukou Komisina, o keia aina i kanuia i ke kope, a pela no hoi me ka aina holookoa ma ke kua aku o na aina makai o Hilo, e moe ana ke kiekie mai ka 1000 a i ka 2000 kapuai ke kiekie maluna ae o ka ilikai ; he kupono wale no ia mau aina no ka mahi kope ana. A i ka manao maoli o ko oukou Komisina, ua kupono loa keia mau aina no ke kanu kope, e like me na aina kupono e ae o ka honua nei no ke kanu kope. Na ka mahuahua pono o ka wai, i haawi mai i ka hikiwawe a me ka makaukau pono o ka lawe ana i na hua kope i kahakai ma o na auwai holo la ; a hiki aku i kahakai, malaila e kukuluia ai kaei wili a me ka mikini e hoomaemae a e ihi ai i ka alualu, ma o na auhau ana la a ka poe wili, a i ole ia mamuli o ka haawina mahele mawaena o ka mea nana ka wili a me ka poe kanu. Ma keia mau ano hapai hana ana, he mea ia e hoohamama maoli aku ai i ka aina i ka poe mahiai io maoli, a e loaa pu no hoi he mau kuuna maikai i ka poe malihini e noho hou mai ana iluna o ka aina a e pii nui no hoi ke kumukuai a me ka waiwai o na aina, i mea e hoopomaikai ai i na ona o ia mau wahi.
          E waiho aku ke Komisina i ka manao he mea pono i ke Aupuni ma ia apana, ke ana i kona mau aina a hoolimalima aku i ka poe mahiai io maoli, me ka mahelehele ana i na aina ma o na ano kuleana, i mea e hookoe mai ai i ka pono wai a me ka pono alanui i wahi e hoomoeia ai na hawai; a o ke koena mai o ka aina i malama ia mai, he mea pono e mahelehele liilii hou ia, a e haawi ia i ka poe hoopae lima hana; e hana ia keia mahope iho o kela mahelehele mua ana, a i ka wa no hoi e pau ai i ka mahiia na mahele mua, a i ka holomua ana.
          Ua hiki ia mau aina ke hoohua nui mai i ke kalo me ka nui ole o ka luhi; a o ka poe e noho hou aku ana maluna o ia mau aina, he hiki pono ia lakou ke hooulu i na mea a pau i kupono no ko lakou ola ana iho; oiai, i na kumu kope e oo mai ana iloko o na makahiki ekolu, a mahope aku o ua makahiki eha e mau mai ana ka hoohua ana mai i na makahiki a pau.
          E hoike pu aku no ke Komisina, he mea pono e kukuluia i uwapo ma ka aoao akau aku a ka uwapo mokuahi e ku nei i keia wa ma Waiakea, Hilo; e kukuluia ua uwapo nei ma ke ano paa, a e hemo ana iwaho i 200 kapuai ka loa mai ka lae pohaku aku e ku ana malaila, a e hanaia hoi ua uwapo nei, i hiki ai i na moku ke ku a pili aku ma ka aoao o ua uwapo nei. He hiki ke laweia i Hilo ponoi na waiwai ulu o ia mau apana a pau, a mai laila aku e hoouna pololei ia ai i na makeke o na aina e; a he kumu ia e hoouku mai ai i na lilo o ko laila poe no ka hoouna pololei ana i ka lakou mau waiwai i na makeke kupono, a aole hoi e holo loloiahili a ma Honolulu aku nei. He pono loa o Hilo ke lilo i awa e hoouna pololei ia ai na mea ulu; a o ka hoolilo aipakiko akamai ana ma keia wahi, he kumu no ia e hoomahuahua mai ai i ke kumukuai o na waiwai, a he mea no hoi ia e hoopii loa ae ai, a lilo ia apana momona, o ka lua o na apana waiwai nui maloko nei o ke Aupuni.
          Ke manaoio nei ke Komisina o na mea a pau a lakou i hoike aku nei no ka hana hou a me na hoeueu ana o na apana o Hamakua a me Hilo, he mea kupono ke hoomaka koke ia, e like me ka hiki; i mea e hiki ai ke paulele ia mai na manao hoohoihoi o ke aupuni, a ke haawi aku nei i na hoolanalana ana i ka mikiala a me ka hana. O kekahi mea nui a ke Komisina i kau nui ai, o ke kukulu ana i mau wili me ke kuleana mahele, no na kanaka i mahuahua ole na wahi loaa, e hooulu i ke ko. Ua hoike mai na kanaka maoli i ko lakou ake nui i ke kanu ko, na lakou ponoi iho no e mahi, a he mea kupono keia e hoohoihoi ia ai ma kela a ma keia wahi o ka aina. He mea kupono no hoi i ke aupuni ke noonoo koke mai i na e loaa mai ai na poe paahana, i hiki pono ai ke hapaia na hana i manaoia; a i mea hoi e lawe mai ai iloko o keia aupuni i kahi ohana kanaka, e lawe pu mai ana i ko lakou mau ohana, a malia ohoohuiia mai ko lakou koko, me ko kakou Hawaii. Malia e loaa no ma Inia keia poe kanaka i manaoia, a ke kaukolo aku nei hoi ke Komisina he mea pono e malamaia ona mau aina aupunui e haawi aku ai i keia poe paahana, mahope iho o ka pau ana o ka lakou mau hana ana malalo o na palapala kepa, alaila, e noho mai lakou maluna o ua mau aina nei, a e mahi ia mau wahi, me he poe ponoi loa la no ka aina; e like me na mea i hoopukapuka pinepine ia no Hamakua, he nui na aina i kupono i ke kope a me ke ko, eia nae, he poe aina wale no i kupono no ka alani, lemi, a me kahi mau hua laau e ae, pela ka mea i ike ia ma kau wahi hapanui o ia mau aina.
(Aole i pau.)

Nu Hou o na Aina E.
Piholo kekahi Mokuhao Kaua nui o Tureke me 300 Kanaka.
HAHANA KE AHI WELI KAUA MA EUROPA.
KULANALANA KA NOHO'NA MAWAENA O FARANI ME ENELANI.
Aia Enelani ma kapa o ke Kahua Kaua.

          Ma ke ku ana mai o ka manuwa Adimarala Rusia i ka Poakahi nei, he 12 la mai Kapalakiko mai, ua loaa mai he hookahi wale no nupepa, a malaila mai, ke haawi aku nei makou i na lono makamaka iki.
          Ma ka la 11 o Mei, ua wehe hamama ia na ipuka huna o kekahi papu lana Rusia, a ua haawi aku la kona mau pukuniahi nunui i piha i ka inaina i ka lakou mau ukana o ka make i na aumoku kaua Tureke ma kahi e kokoke ana i Ibrail; a he hookahi wale no hora mahope iho o ka hoomaka ana o keia ulele hahana, ua haule aku la na poka pahu iluna a ma na aoao o ka moku kaua hao nui o Tureke, nona na kia ekolu, a piholo iho la ia iloko o ka opu hohonu o ka moana me kona mau luina a pau he 300, a me kekahi o na alihi koa kaulana o Hassan Bey.
          He lono kai loaa'e ma Berilina, Geremania, i ka la 11 o Mei, ua hoouna ia'e a ke nee mai la, he 60,000 koa hele wawae mai Taskano ae, no ka hoomahuahua ana i ka puali kaua Rusia e kiai ana i na kahua hoomoana ma Asia Waena. He puali koa nona ka heluna nui i hiki aku i ka 150,000 kanaka ke hoonoho ia ana ilaila malalo o na alakai ana a kekahi o na eueu o ia aina anu, oia o Generala Kauffman, me ka manao paa iloko ona e komo aku iloko o na palena o Pemeer.
          Ua kukulu ae na Rusia he uwapo lana, ma ka waha o ka muliwai Serith, a e kolo ia ana iloko o ka muliwai Danube a ilaila e ku ai, me ka makaukau na manawa a pau e alo ae i na puali koa a pae ma kekahi aoao.
          Ua ulu ae kekahi nune hookulanalana mawaena o Farani a me Enelani no na mea e pili ana i ke kahua lawaia o Nufaonalani. He wahi kumu hoopaapaa kahiko no keia, akahi nae a omaka a poha. O ke kumu o keia, oia no ka papa ana o ke Kiaaina ia Farani, aole e lawaia maloko oia mau kai, a ua hoopii aku ke Kuhina noho o Farani i ke Aupuni Beritania, aka, ua kokua no nae ke Aupuni i na hana a ke Kiaaina, a nolaila, ua ulu ae mawaena o na Aupuni a ielua na hoopaapaa ikaika ana ma na leta.
          Ua olelo ae ka nupepa Tribune o Nu Ioka, ua aneane mai ka wa o ka moku papu kaua kaulana o Stevens e haalele mai ai i na kai Amerika, a e kuai ia'ku ana ia Rusia, ma na kai kiekie a i ole mahope iho o ke ku ana'ku i Enelani a i ole i Farani. Ua manao ia aole no he waiwai nui o keia moku, a na kona mau ona wale iho no ka hoonuinui.
          Aole loa hookahi mea kakau nupepa i ae ia e Rusia e hoouna aku i na leta kakau manao i na poo o ka puali kaua Rusia. Ke ano like mai la no na hana a Tureke peia.
          Ua manao oiaio ia mawaena o na poai o ka oihana kaua aina a me kaua moana Beritania ua ae aku o Enelani ma na kae o ka palena e komo pu ai i ke kaua.
          Oiai ke aumoku kaua Rusia ma Kaleponi, malalo o Adimarala Pouzino e ku nei i ko kakou awa ma Kou nei, ua loaa mai la kekahi kauoha iaia ma ka la 12 o Mei, a ua ano pioo ae la na aumoku. Ua kauoha koke ia lakou e holo, a ua haalele aku la. O keia mau kauoha koke e holo, he mea no ia e hoala ai i ka nune mawaena o ka poe mawaho, aka, me he mea la ua ike no lakou i ka lakou mau mea e hana'i. O keia moku e ku nei, oia kekahi o lakou.