Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 25, 21 June 1877 — Page 1
KA LAHUI HAWAII.
"Ua mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
BUKE III.} HONOLULU, POAHA, IUNE 21, 1877. {HELU 25.
KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.
Paiia ma kela Poaha me keia Poaha.
H. H. PALEKA, Luna Hooponopono.
He pepa i hoopukaia i kela me keia hebedoma no na Ohana a me na Ekalesia o Hawaii; he mea kokua i ka noho pono ana o na ohana, ka maluhia o kanaka, a me na pomaikai kino a uhane o ka Lahui Hawaii. "Aole paonioni; aole haanui; aole hikiwawe ka huhu; aole noonoo ino."
O na Kumumanao a pau, na Nu Hou o kela me keia ano, na Mare, Hanau, Make, e kakau mai i ka Luna Hooponopono, a e paiia no ke kupono.
Aole e aeia ka pilikino, ke kuamuamu, ka hoino, a me ka huhu, a ua makemakeia ka hoohoihoi, hoolana manao, hoonaauao, a me ka hoopono.
He $1.75 ka auhau o keia pepa no ka makahiki, a he $1.00 no ka hapa makahiki.
E hookaa mua ia ka auhau o ka pepa mamua o ka loaa ana i kekahi mea makemake e lawe.
NO NA OLELO HOOLAHA.
E lawe ana keia pepa i na Olelo Hoolaha a na makamaka, e like me ke kupono, a e lawa pono ai hoi me ka hoohaiki ole i ka huina o na kolamu kukulu manao, no ka uku haahaa.
O kela a me keia makamaka e makemake ana e hoolaha, e hele mai ma ke keena a e hui pu me ka Luna Hooponopono.
Aole e paiia kekahi Olelo Hoolaha ke ole e hookaa mua ia ka auhau.
Eia kekahi, ke noiia aku nei na makamaka e hoouna mau mai i na mea hou; mai hooloihi loa i na palapala; e hai pololei mai i na manao me ke kuawili ole, a e kakau mai me na hua moakaka.
H. H. PALEKA,
Luna Hooponopono.
E. STREHZ,
[AILUENE]
MALAILA E LOAA AI NA ANO LAAU A pau; a me na wai hoomaemae o kela a me keia ano. E hamama mau ana ka ipuka ma na po Poaono a pau. Ma ke kihi o Alanui Papu a me Hotele, ma Monikahaae. 1 1y
S. B. DOLE.
LOIO a he Alakai ma na mea pili Kanawai. Ua makaukau oia e pale i na hihia imua o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni, me ke kakau ana i na Palapala Pili Kanawai, ma ka olelo Hawaii a ma ka olelo Beritania. 1 1y
WAi Hui o ka Hau!
E IKE IA ka Hale ma ka inoa o "BONANZA" Ke haawi ia aku nei ka poloai i na makamaka keonimana a me na lede o ke kaona Alii, e kipa ae ma ka hale hookipa inu wai momona o ko oukou makamaka nona ka inoa malalo iho, a e loaa no ka hau i hoomomonaia (ICE CREAM) na wai momona o na ano a pau! hoohuihui ia e ka hau iniki o Nuuanu. O keia hale, he hale i hoomakaukauia no na keonimana a he keena nani i hoomakaukau ia no na lede. E kipa mai, a o ka makepono me ka oluolu ke haawi ia'ku, oiai, he makamaka, a he kamaaina no Hawaii nei o JOHN W. CROWELL.
2-1 y (Keoni Koloela.)
Ma ka Hale "BONANZA" ma alanui Moi, mawaena o ka hale kahi umiumi a me ka halekuai o Dillingham ma.
C. H. DICKEY, (Kale Kika,)
LOIO!
A he Luna Kepa i apono ia e ke
Aupuni no ka Apana o Makawao, Maui Hikina.
E HELE NUI mai ka poe a pau i loohia ia me na pilikia pili Kanawai o ka "Ua-ukiu" nei, a na ko oukou makamaka oiaio no e kokua a e hooikaika e hoopau i na pilikia ma na ano a pau o ke Kanawai. 17-1y.
E. O. HALL & SON
[E. O. HOLO MA.]
NA MEA KUAI I NA MEA MAHIAI
NA LOLE, PENA, AILA,
—A ME—
NA ANO LAKO E AE A PAU.
Kihi o Alanui Papu me Moi. 1-1y
KE HOIKE AKU NEI KA MEA NONA KA inoa malalo iho i ka lehulehu o Koloa a me na wahi e ae e kokoke ana, ua makaukau oia i keia manawa e hana i na
KII KAHA NO KE KUKULU HALE
ana a me ka houluulu ana i na lilo, no ka poe e manao ana e kukulu hale. A ua makaukau no hoi e hana Olelo Aelike no ke kukulu hale o na ano a pau, a
HANA KAA O KELA ME KEIA ANO.
O na ano mea hana kamana a pau e loaa no ma ke kahua kahiko, ma Koloa, oia hoi na
PAPA O NA ANO A PAU, PUKA
MOLINA-PUKA ANIANI, KUI,
PENA, AILA, &c. &c.
E kuaiia no ma ke kumukuai haahaa loa. E hoopaeia no ka papa ma na awa pae a pau mai Koloa a hiki i Waimea me ka uku haahaa loa. Aole uku o ke kaha ana i na Kii Hale ke kuaiia ka Papa mai a'u aku.
W. H. WRIGHT.
Koloa, Kauai, Dek. 4, 1876. [51-6m.]
PAPA, PAPA.
AIA MA KAHI O
LEWE RS & DICKSON
(O LUI MA.)
KE KAHUA KAHIKO MA
Alanui Papu a me Alanui Moi
E LOAA AI NA
PAPA NOUAIKI o kela a me keia ano.
NA PAPA NANI
A PAA NO KE KUKULU ANA I NA HALE.
Na Pani Puka,
Na Puka Aniani,
Na Olepelepe,
Na Pou, na O-a,
Na Papa hele,
Na Papa Ku,
Na Papa Moe.
Na Pili o na ano a pau!
NA PEPA HOONANI,
Na PENA o na wai a pau
Na Kui mai ka nui a ka makalii,
Na Ami-puka,
Na Ami-puka Aniani,
Na Ami o na ano a pau,
NA AILA PENA,
NA AILA HOOMALOO,
NA AILA o na ano a pau.
NA VANIKI
Na mea HOOHINUHINU o na ano a pau.
Na Balaki o kela a me keia ano.
A KE HAI IA AKU NEI KA LONO i na makamaka a pau, ua makaukau keia mau hoa o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana
—NO KA—
UKU HAAHAA LOA!
like me ka mea e holo ana mawaena o LAUA a me ka MEA KUAI.
E hele mai! E na makamaka!
A e lawa no hoi ko oukou makemake me ka oluolu
1 a me ka maikai.
Welina i ka Home Kulaiwi.
O welina, ua like no ia me walohia a me aloha; O home, he mamala olelo pili nui ia; o kulaiwi, he wahi i noho ia a kupa mai na kupuna mai, a i na mamo aku. O home, ua kapaia ia ma na mea he nui. O ka Moi na 'lii a me na makaainana e noho ana ma kekahi aupuni, he home ia, o ka hale i hanaia no ke kane, wahine a he mau keiki, he home no ia, o na kulanui e like me Lahainaluna, Hilo B. S. Punahou, Maunaolu a me Waialua, he home no ia, a he nui aku no na mea e pili ana i nei mea he home, ke ole nae au e kuhihewa. O ke kanaka i kakauia ma kekahi kalana a ahupuaa, a mokupuni o kekahi aupuni, a ku oia a hele mai ia wahi a i kekahi wahi e aku, aole no e nele ana kona aloha i ua wahil la; pela no, o ka home nani i noho ia, a ua pili paa ke aloha, he home nani a aloha nuiia ia.
O ke kanaka Amerika i noho a kupa i Hawaii nei, ua kuonoono, lako, waiwai, he home nani, he ohana oiaio, aka, no ka aui ana ae o ka manawa i manao ai e noho a hoi aku i Amerika, aole no auanei e nele kona hoomanao ana i ka home Hawaii nei, a iaia auanei e aneane ana e haalele mai i na kaiaulu o Hawaii, a au aku oia i ke kai, aia auanei ke aloha iloko ona kahi i hakukoi ai. Pela no o ka Hawaii ponoi, he io a he iwikuamoo nona ponoi iho, ua ku oia me ka manao, e kaikai i kona mau wawae a e hele aku, ua oi palua aku kona aloha mamua o ke kanaka Amerika, oiai o kona home kulaiwi ponoi no ia, aole no kakou i hoopoina i kela olelo a Kahalaomapuana imua o na lii a me na makaainana o Kauai, e i ana mahope o kana olelo alii penei: "Aloha oukou a pau, aloha no hoi ka aina, oki kakou la nalo." O ke kumu oia olelo a Kahalaomapuana, no ke aloha a me ka minamina no i ka noho ana, a hoole aku la i ka hoi i Kealohilani, ka home malihini i puanuanu ke aloha a me ka noho ana aku.
Eia hoi ka Kamamalu, kekahi aliiwahine hanau o ka aina nei, i kona wa i holo ai me kana kane i Kahiki, a uwe iho la i ka poe i noho iho a me ka aina. "Aloha oukou e na lii, aloha ka hui ana me na makaainana, aloha oe e kuu aina, eia au ke haalele nei, &c.," ua ike no kakou, o ke aloha o ua Kamalei la i kona aina kupa, oia no ke kumu o kona uwe ana, a hoomanao ana ae i kona aina kulaiwi mai na kupuna mai.
Eia hoi, o ke kanaka Hawaii, nui na mea e kono mai ana iloko o ka puuwai e hoomanao mau ae i ka home kulaiwi; o na kuahiwi, kualono, na puu, na oawa, na aina papu a wahi papali, na ululaau, na wahi oneanea, na makalae, na kaikuono, na makani he nui; e ku mai auanei lakou imua ou, a hoike mai i ko lakou aloha haalipo nou, a na ia aloha no e hoomanao ae ai oe, ua sila paa ia ke aloha aina a home kulaiwi iloko. Pela no, ke kono mai la ke aloha makua, kupuna, kaikuaana, kaikaina, moopuna imua ou, e kau a mai ana ko lakou aloha ia oe e noho a e ai a e inu i na mea o ua home kulaiwi wi la. O ke kau ai a me ke kau wi o na ai ono momona, kuhikuhi, ke pu-a mai la kona mau hiona, a he mea auanei ia e pu-a mai ai ke aloha, a keekeehi kulana iluna o ka home kulaiwi. O na ia ono i kaulana no ke kuhikuhi momona, i hui pu ia ae e ka lupea aala o ka lipoa a me na mea ano like o na aekai, e awili pu ia mai auanei ko lakou hoomanao aloha eehia, a kaohi iho no i na koiikoi puili pumehana, no ka home kulaiwi, a aole he oni ae i ka hahaua e ke anu, oia moe lolii wale iho no e. Aole no kakou e hoopoina ana i na olelo ana a ko Hawaii nei, e olelo mau ana i kela a me keia wa, aloha no ko Honolulu nei poe i ka huikau lua o ke kaona, i ka ia mili lima o Ulakoheo, ululaau makai, &c., Ua aloha no hoi ko Lele poe i ka malu ulu, ua Paupili, pela ko ka malu Hekuawa, ua Ukiukiu, ua Ulalena, ua Lanihaahaa a pulelo loa 'ku hoi i ka makani Apaapaa, ka ua Kipuupuu, ka ua Kanilehua, ko ka paia ala a hiki loa ae i na Kona kai opua i ka lai a ehu, hoi ae hoi i ko ka lima kaha kanaka o Manuakepa, ahi kao lele, pahapaha o Polihale, hala ai a ke kinau, &c., oia mau mea i hoike ia ae la, ke kono mai la ia i na pana malie ana a ke aloha, ke hoopaele mai nei i kuu manawa i ke aloha la, o ke kane wahine, keiki, o kela a me keia wahi i helu ia aku la, e uwe ana kela a me keia i kona wahi ponoi iho, a e hoomanao mau ana i na mea a pau. Ke ku mai hoi na hiona o ke au naauao imua ou, a ke kau-a mai la me ke kalokalo pu mai, eia makou na kula la aupuni, e haalele mai ana anei oe ia makou? O na kula hanai keikikane a kaikamahine, ke ninau mai la, aole anei ou aloha ia makou? O na aha halawai, na luakini, na bele kani hone, na Kula Sabati, na ahahui Euanelio o na mokupuni, ka ahahui lunakahiko o na hono a Piilani, ka ahahui Euanelio nui o ka Pae Aina Hawaii, na aha mele a me na mea a pau o ke au naauao ou e Hawaii, a ke ui mai la i kou puuwai aloha, e haalele mai ana anei oe ia makou? Auwe! Auwe!! Aloha oe. A ina pela ke ano io maoli, a ke kau-a mai la ka welina i ka home kulaiwi, a pela lakou e paiauma mai ai, e kaohi a puili mai ana ia oe, mai haalele mai oe ia makou. Owai la ka io ponoi, a iwikuamoo hoi, e mokumokuahua ole ka naau no ia mau leo walohia i ka home, e wawalo mai ana ia oe i kela minute a me keia sekona, aole, aole, aole loa. Nolaila, ma ia mau leo walohia, aole io no e hiki i ka io ponoi ke ku a haalele i kona mau hiona eehia, a hoopale ae i na leo haanipo loloku e ku io, a haalele i kou home kulaiwi. Ke ninau nei hoi au, aole io anei e hiki e haalele i ka home kulaiwi a hele no ke aloha i kekahi wahi e aku, a hoolilo ae ia i home kulaiwi nou? Ke i mai la paha kekahi, aole e hiki. No ke aha? wahi a'u. Eia ka ka Baibala, "Aole ko oukou he home e mau ana maanei." "E aloha oe i kou hoalauna, e like me oe ia oe iho." "E hele ae oukou e hoohaumana i na lahuikanaka a pau, e papetizo ana ia lakou iloko o ka inoa o ka Makua, ke Keiki a me ka Uhane Hemolele." "Ke manao nei au, ua hiki no, no ka mea, ke i mai la ka Baibala, "E aloha oe ia Iehova i kou Akua me kou naau a pau, me kou Uhane a pau a me kou ikaika a pau." "Ua like hoi ka lua peia, e aloha oe i kou hoalauna me oe ia oe iho." Ke i mai nei paha oukou, he aloha anei kou i ka home kulaiwi o Hawaii ponoi nei? Ae, ua aloha nui au. Ina hoi ha ua aloha nui oe i ka home kulaiwi, heaha hoi kau e ku nei a haalele i ua home la, a owai hoi ua mau hoa'loha nei au e olelo nei, he hoa'loha nou? Ae, he aloha no ka home kulaiwi a me kona mau hiona nani a pau. Aka, ua oi palua aku ko'u aloha i na uhane o kanaka e noho ana iloko o ka make, e hoohei ia ana e ke Diabolo iloko o ka pouli mau loa, a e kupalu ia ana no ka la e make ai. Ae, oiaio aku la kou aloha ia lakou a me ko lakou mau uhane, a pehea ka hoi ka home kulaiwi, a me ko mau mea i olelo mua ae nei? Ae, ua maikai no ka oukou ninau, a ke pakui aku nei au i ka'u ninau, o ke aha la ka mea nui, o ka home kulaiwi anei a me kona mau hiona, a me ka poe i hoonaauao ia, a ua piha ua home kulaiwi nei i ka naauao a me ka pono io o ka Euanelio, a o ka uhane anei o ke kanaka, ka mea makamae hoi a ke Akua i makana mai ai, ana hoi i olelo iho ai ma Kinohi 1:26, "I iho la ke Akua, e hana kakou i ke kanaka i ku ia kakou, ma ka like ana me kakou iho." Oia hoi, ma ke ano o ke kahi kolu, oia o Makua (Akua) Keiki a me ka Uhane Hemolele, a ma ka pauku 27 iho hoi, "Hana iho la ke Akua i ke kanaka ma kona ano iho, ma ke ano o ke Akua oia i hana ai, hana iho la oia i kane, a i wahine. He mea ole loa anei ka Uhane, a o ka home kulaiwi anei ka mea nui? Ke hai nei no wau, o ka uhane o ke kanaka ka mea nui a oi ka mea a ke Akua i makee loa ai, aole o ka honua ka mea e pau wale ana i ke ahi a me ka luaipele. A ina o ke kanaka ka mea nui, alaila, ua pono io no ke hoole i ka welina home, a pili aku ka naau i ke aloha ia Kristo, a lilo pu hoi i kaula e paa pu ai me Kristo.
Nolaila, ke hoike nei au ma keia wahi, ua oi palua aku ko'u aloha i ko na aina e mamua o ka home kulaiwi, malalo o keia mau kumu, 1 Aole i loaa i ka poe pegana ka naauao a me ka noho ana kuokoa, aia no lakou malalo o na hoopoluluhi ana a na hookauwa kuapaa ana malalo o na lii naaupo a me ka hao aku a hao mai.
2. Aole i loaa i ka poe pegana ka ike ana i ke ola mao Iesu Kristo. He pilikia nui ia oia poe, oiai ua piha oe e Hawaii i ka naauao e ike ia Kristo, aka o lakou he ole loa. Eia ka Iesu, "Aole e ho-a ia ke kukui i mea waiho malalo o ke poi, aka, ma kahi e kau ai ke kukui, i malamalama no ka poe a pau iloko o ka hale." "Ua haawi wale ia mai, e haawi wale aku oukou." Nolaila, ano i keia la, ke ku nei au a haalele i ka home kulaiwi, a holo aku i na aina e, e imi i home a i o'u mau hoa'loha e noho ana malaila.
Ke haawi aku nei au i ko'u welina hope nou e kuu home kulaiwi mai na Kamehameha mai a hiki mai ia Kalakaua, ke haawi nei hoi au i kuu aloha hope loa i na Kula Sabati mai Hawaii a Kauai, a pela pu hoi kuu aloha no na makua o ka pono a me na Ekalesia mai Hawaii a Kauai. Aloha oukou a pau loa iloko o ka Haku Iesu. Owau no me ka welina oiaio iloko o ka Haku Iesu Kristo. SAM. P. K. NAWAA.
Honolulu, June, 14, 1877.
[Me ka walohia luuluu makou e panai aku nei i ko makou aloha no ka makamaka i waiho iho i ke one oiwi a hoa kukai hoi no ka kakou elele i kekahi wa, a iluna ka makou mau noi e hoopae ola ia oia a me kana lede. L. H.]
KA HOKU AO NA MAIKONISIA.
Ma ka hora 1 a oi aku, e like me ka mea i hoike ia aku imua o ko makou mau makamaka, ua malamaia ke anaina haipule hoomana maluna o ka moku "Hoku Ao," a ua akoakoa lehulehu ae na makamaka o ka pono Kristiano ma ka uapo kokoke ma ka Hale dute kahiko. Malaila pu ae kekahi mau kahunapule he lehulehu a me ke kumu o ke Kula Kahunapule Dr. Hyde, a me kekahi poe iho.
Ua hoomakaia na hana me ka himeni ana o ke anaina i ka pauku 3 a me ka 4 o ka himeni Misionari, "Aloha ko na mauna," i ka pau ana o ka himeni, ua pule o Dr. Hyde ma ka olelo haole; ku mai o Rev. J. H. Pahio a haiolelo mai ma ka olelo Hawaii, me ka paipai ana i kana mau keiki e holo ana i Maikonisia:
"E na keiki e, ka hua mua hoi mai ka hakahaka aku o ko maua puhaka, a me oukou hoi.
Eia ko oukou alakai ke ku nei imua o ko oukou alo i keia la, a nana no e alakai aku ia oukou maluna o keia moku Hoku Ao, ma na kapakai uliuli o ka Moana Pakipika, a hiki aku iwaena o na kanaka o na paemoku o ka pae aina o Maikonisia.
A i hiki oukou ilaila, e ao aku ia lakou, e aloha aku, a e hai aku hoi i ka mea nona ke ola i oi aku, ka mea hoi a lakou i ike ole ai.
Elike me ka olelo hoolana, e hele oukou e hoohaumana aku i na lahuikanaka a pau, me ko oukou hoomanawanui, a me ko oukou hoomanawanui wale no e pono ai.
A i pau ko oukou holo ana maluna o keia moku, e ee oukou maluna o Iesu ka moku o ke ola. E like me ka himeni hoolana,
Ie su no ka moku holo,
Holo, holo,
Ie su no ka moku holo,
I ke kanaana hou,
E ee oukou a holo,
Holo, Holo,
E ee oukou a holo,
I ka nani ma ke ao.
Kahi hoi a kakou e hui ole ai, a ina ua pono pu ka kakou mau hana, alaila, e holo pu kakou ma ia kai keokeo me he aniani 'la, ke kai holo ia ma kela ao.
E na makamaka, ke nonoi aku nei au i ko oukou lokomaikai e hoopaa kakou i ke kaula paa loa moku ole, me ka hoohui mai me ke kakaiapola paa moku ole, i ole e kipohopoho na lupe ma na pae aina o Maikonisia, a na ke Akua lakou e malama a i ke ola mau loa. E hoonaniia ka inoa o ke Akua.
Mahope o ka pau ana o kana haiolelo, ua haiolelo mai o Rev. A. O. Forbes ma ka olelo haole, a pau kana, ua pule o Rev. T. Coan; himeni mai na misionari e holo ana i kekahi mau pauku o ka himeni "Kuu aina hanau e," me ka pakui pu mai i kekahi pauku i haku ia e S. P. K. Nawaa; he ku i ke aloha i ka hoolohe aku; i ka pau ana o ka lakou himeni ana, ua haawi mai o Rev. Dr. C. M. Pease he pule hookuu ma ka olelo haole, a hookuuia ke anaina haipule.
Mamua ae o ka hookuu ana aku o ka laina hoopaa o ka moku, ua ike ia aku ka lehulehu e lulu lima ana me ka poe e holo ana, me na waimaka kekahi poe i lulu lima hope loa aku ai me ko kakou misionari hou S. P. K. Nawaa, a oia ka hopena o na hana, a au aku la ka elele lamaku o ke ola no na kai o Maikonisia, me na manaolana oiaio e holopono ka lakou Misiona i ko na aina e, e lilo na inea a me ka huihui o na makani o na ailana malihini i laau lapaau no ka hoopau ana i ko lakou mau maka poniuniu o ke aloha aina; a na ke panana o ke ola e alakai ia lakou i ka Home o na uhane, me ka makeneti kuhikuhi pololei o ka manaoio hana e kuhikuhi pololei ana i ke awa lai o ka lani.
Ke kaukau ae nei makou i na ale o ka Pakipika, e lawe malie aku i ka moku "Hoku Ao" ma na pae aina o Maikonisia, a na oukou e na makani ahiuhiu o ka moana, e hookipa aku i ka lamaku o ke ola, ma na aekai pouli; a na ko kakou Makua Lani e malama i ka maluhia o ko lakou mau misionari i holo aku nei.
O ka poe i holo aku, o Rev. Dr. C. M. Pease a me kana wahine no ka mokupuni o Ponape, o S. P. Kaaia a me kana wahine no ka mokupuni o ——— o S. P. K. Nawaa a me Kaaialii kana wahine no ka mokupuni o Mile.
E ikeia ka manao hope loa o S. P. K. Nawaa ma kekahi mau kolamu o ko kakou pepa o keia kakahiaka.
Ka La 11 o Iune ma Lahaina.
Ua hoomaka pono ia na hoomanao ana no keia la ma na hora o ke aumoe mamua iho; ma o ke kani ana mai o na pahu a Grass ma; he keu no ka mahalo no ia poe bana, me he la no e hea maoli mai ana no ka leo o ka ohe puluka a Anikekai, "pii mai kenikeni, pii mai kenikeni, &c." Hala ae hoi ia poe, hoea hou mai ana no hoi he komopani; he kohu poe keaka nika maoli no ia poe ka nana'ku; mahaloia ka leo nahenahe o ka pila ume-alu a Hoke i kona hookani ana mai i ka leo "Ehako;" o Elia Piilani ko lakou alakai.
I ka puka ana mai o ka la, ua kalae pono ka lewa, uliuli mai na mauna o Lihau, pa kolonahe olu mai hoi ka maaa, a lai no ke kulaia ana a na huna lepo i koe o na moku o Kamehameha.
I ka hora 2 1/2 p. m., ua malamaia na lealea i manaoia no ia la. O ka mua, he heihei au, 4 kanaka e au, mai ka pahu hae e ku ana mamua o ka hale aupuni, au aku a ma kahi a ka moku "Neti Mela" e ku ana, kaapuni ae, a au hou mai iuka nei, a o ka mea pae e iuka nei, lilo iaia ka makana he $5.00. I ka au ana o na kanaka 4, o Paeola ka mea mahope loa o ka au ana'ku, eia ka oia ke pae e ana iuka, a puehu ana na pohaku 5 iaia. Eia hoi, ia lakou e au ana, ua ike aku na haneri maka o ka poe makaikai o uka nei i ka paani mai o na keiki o ke kai, (mano). Kau ka weli.
O ka lua, he heihei miula, o ka mea puka mua, iaia ke eo, 2 miula i heihei, no J. W. Kalua me Wahinealoha, puka ka miula o ka inoa mua, a lilo iaia na pohaku 5.
O ke kolu; he heenalu, 3 mea i hee, o Keao, Poepoe a me Mrs. N. Poepoe, a lilo na a-la oi i ka inoa hope. Mahaloia keia kaikamahine kiai nalu o Uo. Nani kona pae e ana; nani okoa no nae hoi ko na wahi kane i ke ku mai iluna, a mea luu iho ana i ka hee. He $5.00 ia lakou.
O ka ha, he heihei kukini wawae o na kanaka makua, he 10 poe holo, elua puni ana o ka hale aupuni; alaila eo. I ka holo ana, puka mua ke keiki alualu dia o Honolua, i ka puni alua ana ane, ua puka mai la hoi ke keiki alualu kao o na pali o Ukumehame, oia o Lihuihou, lilo na palahuku 5 iaia.
O ka lima, he heihei kukini wawae o na kamalii, he $2.50 ka makana i ka mea puka mua mai, e holo ana a puni ka pa o ka hale aupuni, hookahi no puni, a lilo ka makana ia Kekele.
O ke ono, he heihei eke, $5.00 makana, lilo ia Alika.
O ka hiku, he heihei pii iluna o ka pahu hae ma na likini, o ka mea hiki e iluna o ke kui a hiki hou ilalo, a lilo iaia na dala ekolu; 4 poe i pii e like me ka nui o na likini; i ka hoao ana, ua lilo ia Hoa.
Elua heihei i waihoia, o ka heihei waapa a me ka heihei huilapalala.
O ka panina o na hana, he mau hula borabora na Hoa, loaa no na kenikeni a ia keiki.
Aohe haunaele o keia la, hookahi no mea nui, o ke kakani mai a ka manu Ehako; ola no na la maka poniuniu e noho ia nei. Me ka LAHUI HAWAII kuu anoai, a me na kapena kuu welina.
J. MAHOE.
Lahaina, Iune 12, 1877.
Ka Honua nei.
A ME NA MEA A PAU MALUNA IHO.
O ko kakou honua e noho nei, he poepoe no ia, e hoopuniia ana e kona ili-hualala a maluna o ua ili-hualala la, e waiho ia ana ka honua nei e na Eka he hookahi haneri me ka iwakalua kumamawalu biriona. O ka ekolu hapaha o keia mau Eka he ili moana nona na Eka he kanaiwa kumamaono biliona, he wahi e holo mau ai na ia, na malolo a me na manu noio a me na ale kawahawaha me na kai lana malie.
O ka hapaha i koe, oia hoi na eka he kanaha kumamalua biliona, maloko o keia mau eka he mau aina nui a me na mokupuni liilii e noho ia nei e na kanaka a me na holoholona o kela a me keia ano. He mau hana naauao no keia a ka me nana i hana. I na paha he aina wale no me na kuahiwi kiekie a me na kahawai lehulehu; he mea hooluhi a lilo nui wale no ka poe imi waiwai. Ua hoonui a mahuahua kela i ka moana i wahi e akea a pololei na kalepa ana mai kekahi aina a i kekahi aina. (Aole i pau.)
NA SATANA AU I OLELO MAI.
I ka la 26 o Mei, naue aku la kekahi kanaka e makai i kona wahi waena ma Puna, Puna nei, aia la, ua auku ka ihu o kaula i ka makani, ua hao ka lima huluhulu o kekahi piko pau iole, a i ka nana iho me ka hoomaopopo ana, e mau ana no ka meheu o ka hele ana, a hiki i ka waena o ua piko pau iole nei, e mau ana ka nalinali ana.
Hoi mai ua makamaka nei nona ka waena i pau i ka uhuki ia a ia H———, olelo aku keia, ua pau i ka uhuki ia ka ai o ko maua wahi waena. Eia ka H. olelo, na Satana au i olelo mai e uhuki i elua lalani ai, huhuki iho la au, a no ka piha ole o kuu eke mauu, huhuki hou au, o ke kolu ia o na lalani.
Ea, he olelo nuhou keia a keia wahi kaaka, me ka ninau aku o kona wahi Ewa, nohea keia kalo nunui au?
Eia ka H, no kahi owawa no hoi a kaua, puni wale kahi wahine me ka manao na laua io no, he pohu ka hana iloko o ka ipuhao, he wa wi keia.
E na makamaka, e nana iho ana i keia, ua ike oukou, aole o Satana i olelo me ke kanaka iloko o keia au, akahi no.
He hilahila ole keia hana, ua nunui na lima, lehulehu na keiki, aia nae ka olelo a ke aloha ole, na Satana i olelo mai ia'u, ina aole ke aloha iloko o ka mea nana ka waena ai i pau i ka uhuki ia, ina aia ke kokua mai la o Satana ma o mai, e olelo mai ana e noho oe i ka halepaahao.
He ohana maa mau no keia i ka lawelawe maia ano hana, ua alina mau no, ua ao ia, aole nae he lohe, a ke holapu hou nei no ma ko makou apana. Nolaila, ke noi ia aku ka oluolu o na keiki hoonoho hua kepau e ulele iho a hoike ae, i ike iho ua oi nei, he olelo oiaio keia, aole he moolelo.
J. P. LEIALOHA.
Puna, Iune 14, 1877.
UA HALA.—Ma ka hora 2 o ka wanaao o ka la 13 o Iune nei, ua kii mai la ka lima o ka make ia Pahau w., a ua lawe aku la iaia ma kela ao, a ua noho iho makou kana mau keiki ma keia aoao o ka lua e paiauma aku ai nona; o kana kane eia no ia ke noho nei, he mai kona he makapo. O ke ano o keia wahine he heahea me ka hookipa i na malihini; nolaila, ua hala aku la oia, ua lawe aku ke Akua i kana o ka uhane, a hoi aku ka lepo i ka lepo. MISS LOHEOLE.
Puepaku, Hilo, June 14, 1877,