Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 26, 28 June 1877 — Page 1

Page PDF (1.21 MB)

KA LAHUI HAWAII.
"Ua mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
BUKE III.}  HONOLULU, POAHA, IUNE 28, 1877.  {HELU 26.

KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.

Paiia ma kela Poaha me keia Poaha.
H. H. PALEKA,  Luna Hooponopono.
He pepa i hoopukaia i kela me keia hebedoma no na Ohana a me na Ekalesia o Hawaii; he mea kokua i ka noho pono ana o na ohana, ka maluhia o kanaka, a me na pomaikai kino a uhane o ka Lahui Hawaii. "Aole paonioni; aole haanui; aole hikiwawe ka huhu; aole noonoo ino."
O na Kumumanao a pau, na Nu Hou o kela me keia ano, na Mare, Hanau, Make, e kakau mai i ka Luna Hooponopono, a e paiia no ke kupono.
Aole e aeia ka pilikino, ke kuamuamu, ka hoino, a me ka huhu, a ua makemakeia ka hoohoihoi, hoolana manao, hoonaauao, a me ka hoopono.
He $1.75 ka auhau o keia pepa no ka makahiki, a he $1.00 no ka hapa makahiki.
E hookaa mua ia ka auhau o ka pepa mamua o ka loaa ana i kekahi mea makemake e lawe.

NO NA OLELO HOOLAHA.

E lawe ana keia pepa i na Olelo Hoolaha a na makamaka, e like me ke kupono, a e lawa pono ai hoi me ka hoohaiki ole i ka huina o na kolamu kukulu manao, no ka uku haahaa.
O kela a me keia makamaka e makemake ana e hoolaha, e hele mai ma ke keena a e hui pu me ka Luna Hooponopono.
Aole e paiia kekahi Olelo Hoolaha ke ole e hookaa mua ia ka auhau.
Eia kekahi, ke noiia aku nei na makamaka e hoouna mau mai i na mea hou; mai hooloihi loa i na palapala; e hai pololei mai i na manao me ke kuawili ole, a e kakau mai me na hua moakaka.
H. H. PALEKA,
Luna Hooponopono.

E. STREHZ,
[AILUENE]

MALAILA E LOAA AI NA ANO LAAU A pau; a me na wai hoomaemae o kela a me keia ano. E hamama mau ana ka ipuka ma na po Poaono a pau. Ma ke kihi o Alanui Papu a me Hotele, ma Monikahaae.  1 1y

S. B. DOLE.

LOIO a he Alakai ma na mea pili Kanawai. Ua makaukau oia e pale i na hihia imua o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni, me ke kakau ana i na Palapala Pili Kanawai, ma ka olelo Hawaii a ma ka olelo Beritania.  1 1y

WAi Hui o ka Hau!

E IKE IA ka Hale ma ka inoa o "BONANZA" Ke haawi ia aku nei ka poloai i na makamaka keonimana a me na lede o ke kaona Alii, e kipa ae ma ka hale hookipa inu wai momona o ko oukou makamaka nona ka inoa malalo iho, a e loaa no ka hau i hoomomonaia (ICE CREAM) na wai momona o na ano a pau! hoohuihui ia e ka hau iniki o Nuuanu. O keia hale, he hale i hoomakaukauia no na keonimana a he keena nani i hoomakaukau ia no na lede. E kipa mai, a o ka makepono me ka oluolu ke haawi ia'ku, oiai, he makamaka, a he kamaaina no Hawaii nei o  JOHN W. CROWELL.
2-1 y  (Keoni Koloela.)
Ma ka Hale "BONANZA" ma alanui Moi, mawaena o ka hale kahi umiumi a me ka halekuai o Dillingham ma.

C. H. DICKEY, (Kale Kika,)
LOIO!

A he Luna Kepa i apono ia e ke
Aupuni no ka Apana o Makawao, Maui Hikina.
E HELE NUI mai ka poe a pau i loohia ia me na pilikia pili Kanawai o ka "Ua-ukiu" nei, a na ko oukou makamaka oiaio no e kokua a e hooikaika e hoopau i na pilikia ma na ano a pau o ke Kanawai.  17-1y.

E. O. HALL & SON
[E. O. HOLO MA.]

NA MEA KUAI I NA MEA MAHIAI
NA LOLE, PENA, AILA,
—A ME—
NA ANO LAKO E AE A PAU.
Kihi o Alanui Papu me Moi.  1-1y

          KE HOIKE AKU NEI KA MEA NONA KA inoa malalo iho i ka lehulehu o Koloa a me na wahi e ae e kokoke ana, ua makaukau oia i keia manawa e hana i na
KII KAHA NO KE KUKULU HALE
ana a me ka houluulu ana i na lilo, no ka poe e manao ana e kukulu hale. A ua makaukau no hoi e hana Olelo Aelike no ke kukulu hale o na ano a pau, a
HANA KAA O KELA ME KEIA ANO.
O na ano mea hana kamana a pau e loaa no ma ke kahua kahiko, ma Koloa, oia hoi na
PAPA O NA ANO A PAU, PUKA
MOLINA-PUKA ANIANI, KUI,
PENA, AILA, &c. &c.
E kuaiia no ma ke kumukuai haahaa loa. E hoopaeia no ka papa ma na awa pae a pau mai Koloa a hiki i Waimea me ka uku haahaa loa. Aole uku o ke kaha ana i na Kii Hale ke kuaiia ka Papa mai a'u aku.
W. H. WRIGHT.
Koloa, Kauai, Dek. 4, 1876.  [51-6m.]

PAPA, PAPA.
AIA MA KAHI O
LEWE RS & DICKSON
(O LUI MA.)

KE KAHUA KAHIKO MA
Alanui Papu a me Alanui Moi
E LOAA AI NA
PAPA NOUAIKI o kela a me keia ano.
NA PAPA NANI
A PAA NO KE KUKULU ANA I NA HALE.
Na Pani Puka,
Na Puka Aniani,
Na Olepelepe,
Na Pou, na O-a,
Na Papa hele,
Na Papa Ku,
Na Papa Moe.
Na Pili o na ano a pau!
NA PEPA HOONANI,
Na PENA o na wai a pau
Na Kui mai ka nui a ka makalii,
Na Ami-puka,
Na Ami-puka Aniani,
Na Ami o na ano a pau,
NA AILA PENA,
NA AILA HOOMALOO,
NA AILA o na ano a pau.
NA VANIKI
Na mea HOOHINUHINU o na ano a pau.
Na Balaki o kela a me keia ano.
A KE HAI IA AKU NEI KA LONO i na makamaka a pau, ua makaukau keia mau hoa o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana
—NO KA—
UKU HAAHAA LOA!
like me ka mea e holo ana mawaena o LAUA a me ka MEA KUAI.
E hele mai! E na makamaka!
A e lawa no hoi ko oukou makemake me ka oluolu
1  a me ka maikai.

PLEASANT FACES.
Songs of Love.

1
Boys—Oli, kei ka oli!
No ke aha la?
Lele me ka oli,
Nani ka mama.
Nohea mai ka oli?
Hai mai, oukou e,
Pono ia ke komo
Ma ke kula nei.
2
Girls—Ae, e hai makou la
I ke kumu e,
Oia no ka hana
Ma ka pololei;
Noho oluolu,
Kuikahi no,
Ole pane ino,
Ole i huhu
3
Boys—Maikai no ka haina,
Maikai hoi oukou,
Olu no na maka,
Oli na naau.
Makou nae, he ino,
Huhu a kue e,
Heaha la ka pono?
Hai akaka mai.
4
Girls—Ae, e hai makou la;
Paa a hoolei ae
I ka olelo ino,
I ka pakike;
Kiai, makaala,
Pule ia Iesu,
A loaa ka oli,
Me ke aloha pu.
5
All.—Nani no ka haina!
Me ia e hana'i;
A loaa ka oli,
Me ka pomaikai.
Pau ka waha ino,
Pau ka naaupo,
Noho me ka pono,
Oli pu kakou.
HAWAII.

Ka Honua nei.
A ME NA MEA A PAU MALUNA IHO.

          E na hoa heluhelu nupepa, ua ike ae nei kakou i ke ano o ka honua nei a me na mea a pau e pili ana maluna iho ma ke ano nui, a ina e kanalua kekahi poe, ua pono no. E wehewehe pakahi nae kakou i akaka pono, a ina oia ka mea e pau ai kekahi pohihihi, a e wae no hoi ma kela a me kaia, a ma ka mea kupono kakou e hooiaio ai.
          Ua olelo ia ma kekahi mau buke hoonaauao, he 25,040 mile ke anapuni o ka poai nui, (poaiwaenahonua) a he 8,000 mile ke anawaena, a ina e hoonui ia ke anawaena me ke anapuni, e loaa mai auanei na mile kuea o ka ili o ka honua nei penei: 25,000 x 8,000 = 200,000,000, (elua haneri miliona kuea) a hoonui hou aku me keia: 200,000,000 x 640 = 128,000,000,000, oia hoi, (hookahi haneri me iwakalua kumamawalu biliona eka ili-moana a ili-aina hoi kekahi.
          Ina hoi e hoomaopopo kakou ma kekahi mau rula i kakauia ma kekahi mau buke hoonaauao, no ka imi ana i ka ili o kekahi paa poepoe. Ina ua hai ia ke anapuni o kekahi paa poepoe ma ka poaiwaenakonu, alaila, e puunaue i ua huinahelu la me 3.14159, e loaa mai auanei ke anawaena, a ina e loaa mai ka huinahelu oia anawaena, e hoonui aku me ka huinahelu o ke anapuni, e loaa mai auanei ka ili aupuni a pau loa o kekahi paa poepoe, e like me ko kakou honua nei, a me na paa poepoe e ae a ka haole e hana mai nei.
          Aka, ma ka'u wehewehe mua ana ae nei ma ke ano hikiwawe, oia kela mau ili ae nei maluna, ina hoi ma ke ano imi pololei ma ka rula, e loli auanei he loa e ae penei: 25,020 ÷ 3,14159 = 7964,38 oia hoi keia: 25,020 x 7964,38 = 127 biliona, 452 miliona, 24 tausani me 64, oia na eka kuea ka ili o ka honua a pau ke imi ia ma ia rula, aia paha ko kakou hoomaopopo ana mahope aku nei, ma ka makaikai pakahi ana o oukou ma ka'u wahi e kuhikuhi aku ai ia oukou, ma ka oukou hele makaikai honua ana ma na apana pakahi ae nei, (aole au e olelo ana i ka poe naauao i oi ae mamua o'u, aka, i ka poe i emi iho kona ike, a powehiwehi hoi malalo o'u, malaila ka'u e olelo nei) oia hoi ka poe lawe Nupepa LAHUI HAWAII.
          Eia hou keia, o na mile he 25,020 i hai ia ae nei maluna, oia hoi na mile o ka poaiwaenahonua elua, aole a kakou wahi e kanalua ai.
          Ua olelo ia ma ke kanawai o ke ana no ka loa, he 69 1/2 mile maoli, hookahi ia degera, a he 60 mile palapala aina, hookahi ia degera, a ma kela mau wahi kakou e wehewehe ai. He 69 1/2 x 360 = 25,020 mile maoli, he 60 x 360 = 21,600 mi- poai. Ma keia wahi ko kakou ano kanalua, aka, ua hana no na haole ma ke ano o na mile maoli a oia kela ano a kakou i wehewehe mua anei.

KA MOANA PAKIPIKA.

          Ua lohe kakou i ka Moana Pakipika, oia ka moana i oi ae kona nui mamua o kona mau hoa moana e ae eha malalo iho ona, ae, he nui io no, ua ike ka poe nana palapala aina, oia no ka moana mawaena o Amerika Akau a me Amerika Hema ma kekahi aoao; a o Asia me Nuholani ma kekahi aoao, a mawaena kela, a ua komo ko kakou pae aina a me kekahi mau aina mokupuni lehulehu e aku hiki ole ia'u ke wehewehe koke aku.
          O ka nui o keia moana a kakou e olelo nei, ua hoouhi ia iho kona ili moana e na eka he kanahakumamaha biliona me ewalu haneri miliona, ina pela, ua nui io no, owai la o kakou pakahi na kanaka e ola nei mai ka wa o Adamu mai a hiki ia nei, e hiki ke helu papa i keia mau huinahelu? ina he dala paa pakahi nona na keneta hookahi haneri, a dala paa pakahi e ae paha, ina e helu oia i hookahi haneri dala iloko o ka minute hookahi, a ina he umi hora e helu oia i kela a me keia la, ke hoole nei au, aole, ma ke kaupaona wale no e hiki ai iaia, a ia lakou paha ke helu.
          Heaha ka oukou mea i koe e makaikai hou ai no keia moana? eia paha ka kakou mea wehewehe ma ka hoohalike ana; o keia mau eka i hai ia ae nei maluna, ina e koho wale a koho pololei paha kakou i hookahi kaau malolo, a ia e ae paha e holo ana ma ka eka moana hookahi (koe nae ke kohola a me na ia nui e ae,) puka mai no he kanahakumamaha biliona me ewalu haueri miliona kaau ia, a ina he mau ia pae wale mai kela ma ko kakou makeke kuai ia i kela a me keia la, ina hookahi dala no ke kaau ia hookahi, e loaa mai he mau dala hiki ole ke helu e waiho wale mai nei maluna o ka ili moana a ke Akua i hoahiu ai, mai ko kakou mau kupuna mua mai o Adamu me Ewa.
          A ina hoi kakou e hoohalike ma ke koho ana ke holo a ke hoopuha nei na kohola ma ua mau ilimoana nei e ka moana Pakipika ma ka hoohalike ana i ekolu haneri me iwakalua eka ilimoana e holo ana i hookahi kohola (Whale) maia wahi nona na barela aila he elua haneri. E loaa mai auanei he Hookahi haneri me kanaha miliona kohola (Whale) A ua like hoi me 28 biliona barela aila; a ua like hoi me 868 biliona, a me 140 miliona galani aila. A ina he mau kohola pae wale mai kela ma Hawaii nei me ka imi oleia, a kuai ia paha i hookahi dala no ke galani, a huiia paha me kekahi mau loaa e ae o na mea e lana wale ana maluna o ka ilimoana Pakipika aole noia e emi malalo iho o hookahi teriliona dala e waiho wale nei maluna o keia ilimoana a ke Akua i hana ai.
          "A he mea nani hoi ia i na 'lii ke imi aku," ua loaa mai ia mau waiwai huna mamuli o ka alo ana i na inea a ma ka luhi nui.

KA MOANA ATELANIKA.

          O ka moana Atelanika, oia ka lua o na mahele moana o ka honua nei, a o ka moana hoi keia i emi iho kona nui malalo o ka moana Pakipika. Ma keia moana ke hoouhiia ne kona ilimoana e na eka (Acre) he 19 biliona me 200 miliona, a o ka moana no hoi keia mawaena o Europa me Aferika ma ka hikina, a o Amerika Akau me Amerika Hema ma ke Komohana, a he moana no hoi i holo pinepine ia e na moku o kela a me keia ano no ke kalepa waiwai ana a me ka imi aina ana. A ina kakou e hoohalike aku i ka nui o na malolo puhikii, auau, a me kela me keia ano ia, a me na kohola a pela aku e like me ko kakou koho ana aenei no ka moana Pakipika, e loaa mai no auanei he mau haneri biliona dala i waiho hunaia e ke Akua maluna iho o kona mau ilimoana a meia ano aku ia ano aku.

KA MOANA INIANA.

          O ke kolu keia o na mahele moana o ka honua nei; aia oia ma ko aoao hema o Asia, mawaena o Aferika a me Nuholani. Ke hoouhiia nei keia moana e ko na mau eka ilihuahuakai, he 16 biliona; a ina e hoohalike aku kakou i ka nui o na la e holo a e lana ana ma kona ili-kai he mau haneri teriliona no, a he mau haneri biliona no hoi o na dala i huna ia a hoahiuia nohoi e ka mea nana i hana na mea a pau.
(Aole i pau.)

MAKE I ALOHA NUIIA.

E KA LAHUI HAWAII E ; Aloha oe:—
          Me ka naau i piha i na ukana luuluu a ke aloha pumehana, e hoohakui hooni ana i kuu manawa, me he mea la e kauoha mai ana ke aloha ia'u e hoohanini aku au i na kulu waimaka ma keia aoao o ka luakupapau, no ka laweia ana aku o ka'u milimili, ka'u aloha, ka welina hoi a ko'u puuwai e lia nei; a e hoike ae ai me ka leo o ke kaumaha i ike mai ou hanau mua, o Maraea Kahuakainui ua hala aku la i ka opu ana ole o ka honua, a waiho mai ia'u i kona mama, na pokii a me ka lehulehu e komo iloko o ke koloka o ke kumakena. Me ka oiaio, o keia Maraea Kahuakainui, he kaikamahine aloha makua oia, he hookipa malihini, he heahea i na hoa'loha a me ka lehulehu no a pau.
          Ua hanauia oia ma Hamakualoa, Maui nei, i ka malama o Feb 1858, a i ka la 20 o Mei 1876, ua hoohuiia oia ma ka berita oiaio o ka mare me Joseph. Ua malama oia i ka berita mare me ka oiaio, a ua hooko pono oia i na olelo a ke kahunapule, a ua noho me ke akahai, me ka haahaa a hala wale aku la no. Ma ka la 28 iho nei hoi, Aperila i hala aku la o keia makahiki no, haule aku la oia e moe kau a hooilo i ka opu o ka honua, a no ka nui mai o ko'u aloha nona no kana mau hana ku i ke aloha, nolaila, ua haku iho au i wahi kanaenae aloha nona, oia keia:
He kanikau aloha keia ia oe e Maraea Kahuakainui,
Kuu kaikamahine mai ka ua kaapuni mai i na pali,
Oia pali aloha a kakou i haele iho ai,
Me ko pokii hanau muli ko hoa pili e,
Ke uwe haalipo nei o Kekipi kou kaina e
O paeheu ka la i ke kula o Kahikinui,
Ehu wahahee i ka wai o Waiohuli e,
E huli mai oe e kuaana, eia hoi au e,
Auwe, kuu kaikuaana hoi
Kuu makua o ka la makua ole ke nohoia e
I walea ka uhane o kuaana i ke kui lei apiki,
Auwe kuu aloha e,
Kuu kaikamahine mai ka la ikiki o Pilali e
Mai ka lai pohu malina aloha o ua aina e,
Aloha ia lai a kakou e pukukui ai e,
Aloha Kaala i ka ehu a ke kai e,
Aloha ka wai luu poo o ka muliwai e,
Aloha ka iliili nehe i ka wawae e,
Auwe, kuu kaikamahine hoi,
Kuu minamina pau ole i na la he nui,
Kuu kaikamahine mai na pali hulilua o ka aina e,
Mai ka wai awili pu no me ke kai e kaunu ai e,
Hele hookahi ka uahne hele koolua ole e,
Haalele ia oe e ke hoa ke hele nei e,
Hele kikaha ae la ka ua o Hopukoa e.
He aloha ko leo i ka pane mai ua maheahe e,
Neenee a pili mai ana kaua e mama e.
Ke waiho e mai la oe eia ka mea nui he aloha e,
Ka leo hope keia kaili pau ka hanu o kuu keiki e,
Kupinai ko piha i ke awakea e,
O hakuilua ko piha i ke ahiahi e,
He hale paina ka hale o kuu keiki i hiolani aku la e,
Auwe, kuu kaikamahine hoi,
Kuu minamina pau ole aole e loaa hou e,
Kuu kaikamahine mai ka malu lau laau o ka uka e,
Aloha ia uka leo a ka manu a kaua e haele ai e,
Oia nahele anu he aloha ke kapa o kaua e mehana ai e,
Kuu kaikamahine kuu hoapili i ka ua lani polua e,
Kuu hoa luhi o ka imi ana o kahi loaa uuku e,
Kuu makua o na la palupalu o kuu kaikamahine e,
Auwe kuu kaikamahine kuu lei e,
Kuu kane o ka po kane ole he keiki e,
Wehe oe i ka pili hooko-o i ka manao a loko e,
Ke haluku nei na pua a ka waimaka ia makou e,
Ke paiauma nei ou nui kupuna i ke aloha ia oe e.
Ke kanikau nei hoi ka nui me ka lehulehu,
Owau hoi ka ko aloha e luaiele nei me ka waimaka e.
Ua hele a luuluu Hanalei i ka ua nui e,
Ua kaumaha hoi au i ka noe o Alakai e,
Aloha kuu kaikamahine kuu hoapili e,
Aia paha kuu kaikamahine i ka maka o ka opua e,
E kilohi ana paha i ka hono o na moku e,
O oe ka ka uhane i ka welelau o ka makani e,
I ke aheahe makani he Malama e pa nei e,
E lu hoohelelei ana i na pua hala o ka pe-a e,
Auwe kuu kaikamahine hoi.
Kuu kaikamahine mai ka paia ala i ka hala,
Mai ka olu pea hala o ka hala pala ke hele ia,
Aloha ia wahi a kaua e haele ai e,
I honi aku o ka ala o ka hinano lau kahi i ke kula e,
Aloha Luakini i ka ne hone mai a ke kai,
Aloha na pua lililehua i popohe i na pali e
Aloha na pua hala ai a ke kinau i ke anu.
Auwe kuu kaikamahine hoi,
Kuu minamina pau ole ia oe e,
Kuu kaikamahine mai ka hale po i ka ehu a ke kai e.
Kuu kaikamahine mai ka olu lau ki o Halemanu e,
Mai ka malu lau niu hoi o Halemauuloa e
Aloha ia wahi a kakou e nonoho ai e,
Ke uwe nei au me ou pokii i kou aloha e,
Kuu kaikamahine mai ka ihu o ka lio e,
A kakou e pukukui ai i ke kula o Peahi e,
Kuu kaikamahine mai ke kula loa o Kahonualoa e,
Aloha ia kula a kakou e holo ai i uka i kai
Aloha Kapuai paa mai i ka ua noe,
Aloha ka ua haaheo i ka lau o ke koa,
Aloha Huleilei paoa aala i ka hala,
Kuu kaikamahine mai ke ala opilopilo o ka uka.
Kuu kaikamahine mai ka ua Ukiu o Makawao,
Ke kahiko mai la i ka luna o Piiholo,
Auwe kuu kaikamahine hoi,
Kuu minamina pau ole ia oe e.
Kuu kaikamahine mai ka mahina hiki aloalo o ke Kaha e.
Mai ke one kuakii o Kahului ke heleia e.
Kuu kaikamahine mai ka malu Hekuawa o Wailuku,
Kuu kaikamahine mai ke kula loa o Puuhele ke heleia,
Mai na pali ikiiki o Alaloloa ke hele kaua,
Kuu kaikamahine mai ke one loa o Mopua
Mai ka la koliliu wela o ke one Pohuehue,
Kuu kaikamahine mai ka makani wehe lau niu o Launiupoko,
Kuu kaikamahine mai ka malu ulu o Lele
Mai ka malu wi one lai o Lanikeha e,
Kuu kaikamahine mai ka hale lewa i ke kai e,
Mai na pea hulilua o Moi i ka makani e,
Kuu kaikamahine mai ka moana kai lipolipo o Pailolo e,
E ake aku ana e hala o Kalaeakalaau e,
O ka oni ae a Kawaihoa hone mamua e,
O Laeahi hoi o ka ihu o na moku e,
Auwe kuu kaikamahine hoi,
Kuu kaikamahine mai ke ehukai o Mamala
Kuu kaikamahine mai ka la wela o Honolulu e,
Mai na piha uwa lua mauka makai,
Kuu kaikamahine mai ka la mili lima o Ulakoheo e,
Aloha ia wahi a kakou e haele ai e,
Kuu kaikamahine mai ka malu kiawe o Luka hale e,
Kahi au e walea ai me na hakulani a kaua.
Aloha Polihale home lai o ke kuini e,
Kuu kaikamahine mai ke ala haaheo a ka haole he kaa e,
Mai ka piina ikiiki o Maemae me ke aloha
Hoomaha aku kaua i ka malu lau laau o Kawananakoa,
Kuu kaikamahine mai ka la wela o Niolopa e,
Aloha ia wahi a kakou e nononoho ai,
Kuu kaikamahine mai ka ua Waahila o Nuuanu e,
Ke nihi ae la mauka o Waolani e.
He lani nui ke aloha na'u e hiipoi nei e,
E lia nei hoi o ka po me ke ao e,
Auwe kuu kaikamahine hoi,
Kuu minamina pau ole ua hala e,
MAMA POLIAHU.
He kanikau aloha keia no kuu kaikuaana,
Kuu kaikuaana mai ka la welawela o Pilali e,
Mai ka malu hale nui olu hale o ke kane e
Kuu kokoolua o ka hale kane ke noho ka ua la e.
A kaua e hiolani ai i ka po me ke ao e,
Moe a hoolono i ka ne hone mai a ke kai e
Kuu kaikuaana mai ka nalu haimuku o Kaa a e,
Aawe kuu kaikuaana hoi,
Kuu makua o kuu kaikuaana leo ole mai,
Kuu kaikuaana mai ka ihu o ka lio e,
A kaua e hikikii ai i ke kula e waiho nei e
Aia paha kuu kaikuaana i ka punohu ula,
E hooipo ana me Kaonohiokala i ka lewa,
E noho ana me Haiwahine i na pali e,
Auwe kuu kaikuaana hoi,
Kuu kaikuaana mai ka ua liilii noenoe i ka nahele,
Aloha ka uhane o kuu kaikaaana ua hala,
Ua lawe ke koolau wahine i ke hoa la lilo
Ahu iho la ka ukana a ke aloha ia makou,
Kuu kaikuaana mai ka makani anu a he Kiu e,
Ke hoohanini ae la mauka o Kalena e,
Kuu kaikuaana mai ka lepo uhai me he kanaka la,
Auwe kuu kaikuaana hoi,
Kuu kaikuaana mai ka malu inia o Kilikilihau,
I walea ka uhane o kuu kaikuaana i ke kui lei rose.
Kuu kaikaaana mai ka ulu paina o Mekiko
E kilohi ana hoi i ka nani lua ole o Haleiwa,
Kuu kaikuaana mai na pua aala oia lai e,
Aloha ia wahi a kakou e nonoho ai e,
Auwe kuu kaikuaana hoi,
M RS. KEALOHA.
He kanikau aloha keia ia oe e Maraea Kahuakai,
Kuu kaikamahine mai ka la welawela la o ka makalii,
He alii ko aloha na'u e lei nei,
E kukia nei o ka po me ke ao,
Kuu ko koolua o ka noho ana o ka hale,
Hele aku la oe i ke ala hoi ole mai,
Noho iho nei au me ka u me ka minamina ia oe,
Auwe kuu kaikamahine hoi—e,
Kuu kaikamahine mai ka hale paa i ke ehukai,
Mai ka nalu haimuku la e Kaala,
Hala ka uhane o kuu kaikamahine i ke ao malama,
Malama ia 'ku la oe e ka Makua Mana loa
Kuu kaikamahine mai ka ua koiawe ula lai ka moana,
Ke hoohanini ae la i ke kula o Makahuna,
Huna ka uhane o kuu kaikamahine i ke au mau loa,
Auwe kuu kaikamahine hoi e,
Kuu kaikamahine mai ka pohu lai la e Pilali,
He lani ha hiwahiwa oe na papa e noho nei,
Aloha ko leo i ka pane ana mai,
Aloha mama, aloha papa aloha ka nui ka lehulehu,
Kuu kaikamahine mai ka hale makua nui,
He nui oe na kuu manao e noho nei,
E hoohanini nei i na kulu waimaka a ke aloha,
Kuu kaikamahine mai ka ai haaheo o ka aina,
Auwe kuu kaikamahine hoi,
M RS. HELEKAUNE.
He kanikau aloha nou e Kahuakainui,
Kuu kaikamahine o ke ala ala i ka hala,
Hala ka uhane i ke ala hoi ole mai,
Ke noho nei me ka minamina pau ole,
He ole ka lohe mai i ka uwalo au e-a,
Auwe kuu hoapili o kuu kama-a,
He hoa pili oe no’u no ke alanui,
Ke ala hoi a kaua e naue ai-a,
E hoolohe ai i ka olelo o ke ola mau loa,
Loa ia kula a kakou e uhai a holo ai,
E lohe ai i ka leo o ka bele o Imiola,
Ola ka uhane o kuu lei mae ole,
Auwe kuu lei pau ole i ke kau a kau,
Kuu kaikamahine mai ke ala ukelekele i ka ua-a,
He kuaua ka waimaka e loku ana,
He aloha ko leo i ka pane ana mai,
E papa e, e pule aku oe ia Ihikapu,
Ua hele mai nei au a ikiiki a,
He ikiiki ke aloha ke hiki mai,
Auwe kuu hoa o ka aekai,
Kuu kaikamahine i ka la piha kanaka o Imiola,
Ola hoi makou i ka uwalo ana mai,
Auhea oukou ke oluolu mai nei au,
Ke kuhi nei la hoi o ka pono ia,
Auwe ka mea aloha nui ua hala,
P. KEALAKAI.
Kauikau he aloha keia nou no la e Malaea,
Ua hala e aku nei hoi oe i ka auina la Poaono,
I ka la 28 o ka malama o Aperila,
Noho iho nei hoi au me ka luuluu kaumaha,
Na hana kulipo a kuu aloha e loku nei i kuu kino,
Ua kiina mai la hoi oe e ka alelo waha ole o ka make,
E na tausani lehulehu o na anela o ka lani,
A he lani hiwahiwa hoi oe na Puaolianaikawao,
Kahiko nani o ke kino lei mae ole a ka manao,
Akahi ka kau e mae ai ua hala aku nei ka uhane,
I ke ala hoi ole mai paa ole i ka uwalo aku,
Auwe kuu lei mae ole he wahine—e.
Kanikau hoa ohumuhumu o ka malu hale o Aipua,
Oia malu hale ahe malie a kaua e luana ai,
E kukai olelo ana hoi kaua no na hana pono o ke kino.
E hoolono ana hoi kaua o ka nehe hone a ke kai o Pilali,
E walea ana hoi kaua i ka pa kolonahe a ka makani kaomi,
Ke paialewa ia mai la hoi ia e na ale o ka moana,
Ke hoona ae nei hoi au i ko aloha aole e pau,
Pehea no e pau ai ua sila paa ia e na a-a koni a ka puuwai,
A he waiwai momi makamae nui oe na'u e lei nei,
E lei no au i ko aloha i kahiko nani no kuu kino.
No na la haalipo a ka waimaka e hoohanini nei,
Auwe kuu lei mae ole he wahine—e.
Kuu wahine mai ka iliili nehe i ka wawae o ka muliwai ke hele ia,
Kuu wahine hoi mai ke kai maokioki la e Luakini,
A he kini kohu paa loa ko aloha na'u e haalipo nei,
E ku lolia nei o ka po me ke ao o ke kau me ka hooilo,
Lilo kuu aloha kuu lei mae ole he wahine a
Haalele mai nei oe i ka pili hooko a loko,
Wehe mai nei oe i ka pili a kaua kaawale,
E walea ana paha ka uahne i ke kui lei lehua mokihana,
He hahana wela kai hiki mai loku hala ole i kuu kino,
Hala aku la oe ka hoapili o ka noho'na o ka hale,
Ke kokoolua hoi o ka noho'na o na po anu o ka hooilo,
Auwe kuu lei mae ole he wahine—e.
Kuu wahine mai ka ua peepeehala o Hamakua,
Mai ka uka po i ka lehua o Kilauea,
E walea ana paha ka uhane i ke kani hone mai a na manu,
I ka pa kolonahe mai hoi a ka leo lea o ke kahuli,
Huli ae nei hoi au ma ka paia hamo hewa i ko kino wailua,
Elua hoi hana a loko, e loku hala ole nei i kuu kino,
O ka lia, o ke kuko no kuu lei mae ole ua hala,
Hala aku nei paha ko uhane i ka polikua Kane,
Noho iho nei hoi au me ka u me ka minamina ia oe,
O oe ka ka'u luhi e lia mau ai i na makahiki he nui.
Auwe kuu lei mae ole he wahine—e.
Kuu wahine mai ke oho o ke kukui o Lilikoi ke hele ia,
Mai ka lau inia holu mai o Puuomalei i ka makani.
Oni mai ana hoi kokomo mamua ua wehi i ka lau o ke koa,
Komo aku hoi kaua o ka petela nani o Pokela,
E hoolohe ana hoi kaua o ka wai ono o na olelo a ka Haku,
Ke haki kaikoo nei ko aloha i ka pili paa o kuu houpo,
Ke uina poha nei hoi i ka papaku o kuu manawa,
Ke pii mai nei hoi ke anu maeele i kuu kino me he anu la no Omaha,
Hoomaha aku hoi kaua o ke kihapai nani o Mexico,
O ka home nani hoi o Haleiwa i wehi i na pua rose,
Kuu wahine mai ka hale huli la i ka moana,
Mai ka ua nee paa mai la i ke pili,
I pili ia e kaua ke anu me ke koekoe o ka po ua lokuloku,
Auwe kuu lei mae ole he wahine—e.
JOSEPH ANAKALEA.
C. C. WILSON.
Hamakualoa, Mei 16, 1877.